KATECHEZY DLA SZKOŁY PODSTAWOWEJ KLASY IV-VI Ks. Tadeusz Kaźmierek Temat: Naśladujemy bł. Jana Pawła II w postawie miłosiernej ZAŁOŻENIA EDUKACYJNE 1. Cele katechetyczne wymagania ogólne Przybliżenie uczniom postaci bł. Jana Pawła II jako człowieka miłosierdzia. Zwrócenie uwagi na potrzebę naśladowania bł. Jana Pawła II w jego dobroci. 2. Treści nauczania wymagania szczegółowe Wiedza Uczeń: Wie, że bł. Jan Paweł II był człowiekiem miłosierdzia i potrafi to uzasadnić poprzez podanie konkretnych przykładów z jego życia. Poda konkretne formy naśladowania bł. Jana Pawła II w swoim życiu Umiejętności Uczeń: Potrafi praktykować uczynki miłosierdzia co do duszy i co do ciała Przyjmuje na wzór bł. Jana Pawła II postawę otwartą i pełną życzliwości wobec najbliższych. 3. Metody i techniki: Wykład, pogadanka, burza mózgów, praca w grupach, czytanie tekstów ze zrozumieniem i ich interpretacja. 4. Środki dydaktyczne: Pismo Święte, KKK, homilie papieskie, tablica, odtwarzacz CD, kartki z uczynkami miłosiernymi, projektor multimedialny, obrazki Jezusa Miłosiernego i św. Siostry Faustyny. 1. Modlitwa PRZEBIEG KATECHEZY Wspólne odmówienie jednego dziesiątka Koronki do Bożego Miłosierdzia. 2. Nawiązanie do tematu W naszej diecezji rozpoczyna się peregrynacja obrazu Jezusa Miłosiernego, a także relikwii bł. Jana Pawła II i św. siostry Faustyny. Słowo peregrynacja może wydawać się nowe
i niezrozumiałe jednak znaczy ono tyle co wędrówka, pielgrzymka. Wiele razy o takich wędrówkach mówi nam Pismo święte. Czy potrafilibyście podać przykład takiego wydarzenia? Wędrowali Izraelici z Egiptu do Ziemi Obiecanej, wędrowała również Maryja do swojej krewnej Elżbiety, aby jej pomagać. Pan Jezus również przemierzał wraz ze swymi uczniami miasta i wioski mówiąc im o Bogu, wzywając do nawrócenia i czyniąc znaki i cuda. Takim człowiekiem, który wiele pielgrzymował jest nasz rodak, bł. Jan Paweł II (pokazujemy wizerunek Ojca świętego i wieszamy go na tablicy). Jako papież bardzo dużo podróżował po świecie. W jakim celu papież odwiedzał różne kraje świata? Odwiedzał je aby głosić Jezusa Chrystusa. Aby mówić o miłości Pana Boga do człowieka, która w najdoskonalszy sposób wyraziła się w śmierci krzyżowej Jezusa Chrystusa i jego Miłosierdziu, jakie okazuje grzesznikom, czyli wszystkim ludziom. Podobnie peregrynacja obrazu Jezusa Miłosiernego (pokazujemy obraz Jezusa Miłosiernego i wieszamy go na tablicy) ma uświadomić ludziom, to że Pan Bóg ciągle kocha człowieka i udziela mu wielu łask, a przede wszystkim przebacza grzechy i wzywa nas abyśmy byli miłosierni jak On jest miłosierny. Bł. Jan Paweł II, nasz rodak, będąc następcą św. Piotra pokazał nam co należy czynić, aby być świadkiem Chrystusa Miłosiernego w dzisiejszym świecie. 3. Sytuacja egzystencjalna Wszyscy wiemy jakim człowiekiem był Karol Wojtyła. Aby przybliżyć bardziej jego postać przypomnijmy sobie najważniejsze wydarzenia z jego życia (przedstawiamy uczniom krótką biografię bł. Jana Pawła II zamieszczoną w załączniku nr 10. Można w tym celu wykorzystać również wiele prezentacji multimedialnych na temat życia bł. Jana Pawła II). Papież Jan Paweł II wielokrotnie pokazywał jak bardzo Bóg kocha człowieka. Spotykał się z ludźmi, mówił im o Panu Bogu, ale również dawał przykład jak służyć innym, szczególnie tym którzy potrzebują naszej pomocy. Papież spotyka się z bezdomnymi, odwiedza podopiecznych matki Teresy z Kalkuty, modli się razem z ludźmi chorymi, troszczy się o tych którzy stają się ofiarami wojen i konfliktów zbrojnych. Często nawołuje również do zachowania pokoju i poszanowania godności człowieka. Czyni to, ponieważ jest przekonany, że tylko w ten sposób można szerzyć miłość Bożą w świecie i zmieniać świat, w którym żyjemy. Czy ktoś pamięta jakieś szczególne wydarzenia i historie związane z życiem Jana Pawła II ukazujące jak kochał on Boga i ludzi? (Katecheta przeprowadza z uczniami pogawędkę na temat postaci Jana Pawła II). Takim wydarzeniem może być: odwiedziny swego sparaliżowanego przyjaciela w szpitalu zaraz po wyborze na papieża, przebaczenie człowiekowi, który chciał go zabić, troska o ubogich, odwiedziny i spotkania z 2
więźniami (odpowiedzi zapisujemy w kolumnach na tablicy). Te wszystkie wydarzenia z życia papieża pokazują jak ukochał on Pana Boga, a przez to również kochał człowieka i mógł mu służyć. To pozwalało mu zrealizować swoje powołanie i przetrwać wszystkie trudne wydarzenia jakich doświadczył w swoim życiu, jak choćby śmierć rodziców i brata, trudne czasy drugiej wojny światowej. Wiedział, że tylko będąc dobrym człowiekiem, takim, który słucha głosu Pana Boga i kocha Go, można zmieniać oblicze świata i otwierać swe serca na łaskę, jaką pragnie nas obdarzyć Pan Jezus, o czym mówił i prosił wówczas, gdy został wybrany papieżem: Nie bójcie się, otwórzcie na oścież drzwi Chrystusowi, a gdy poświęcał w 2002 roku sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Krakowie Łagiewnikach wspominał ze wzruszeniem swe młodzieńcze lata: Przychodziłem tutaj zwłaszcza w czasie okupacji, gdy pracowałem w pobliskim Solvayu. Do dzisiaj pamiętam tę drogę, która prowadziła z Borku Fałęckiego na Dębniki, którą odbywałem codziennie, przychodząc na różne zmiany w pracy, przychodząc w drewnianych butach. Takie się wtedy nosiło. Jak można było sobie wyobrazić, że ten człowiek w drewniakach kiedyś będzie konsekrował bazylikę Miłosierdzia Bożego w krakowskich Łagiewnikach? (Jan Paweł II, Pielgrzymki do Ojczyzny, Kraków 2005, s. 1208) Taką drogę życiową mógł zaplanować tylko Pan Bóg. Karol Wojtyła zrealizował ją otwierając się na Bożą miłość i miłosierdzie poprzez korzystanie z sakramentów świętych, uczęszczając na katechezę i postępując według tego, do czego wzywał go Pan Bóg. 4. Interpretacja (wiara i życie Kościoła) Odczytamy teraz słowa Pana Jezusa, które zostały zanotowane przez św. Łukasza Ewangelistę, a które mówią jak postępuje człowiek miłosierny: Miłujcie waszych nieprzyjaciół; dobrze czyńcie tym, którzy was nienawidzą; błogosławcie tym, którzy was przeklinają, i módlcie się za tych, którzy was oczerniają. Jeśli cię kto uderzy w [jeden] policzek, nadstaw mu i drugi! Jeśli bierze ci płaszcz, nie broń mu i szaty! Daj każdemu, kto cię prosi, a nie dopominaj się zwrotu od tego, który bierze twoje. Jak chcecie, żeby ludzie wam czynili, podobnie wy im czyńcie! Jeśli bowiem miłujecie tych tylko, którzy was miłują, jakaż za to dla was wdzięczność? Przecież i grzesznicy miłość okazują tym, którzy ich miłują. I jeśli dobrze czynicie tym tylko, którzy wam dobrze czynią, jaka za to dla was wdzięczność? I grzesznicy to samo czynią. Jeśli pożyczek udzielacie tym, od których spodziewacie się zwrotu, jakaż za to dla was wdzięczność? I grzesznicy grzesznikom pożyczają, żeby tyleż samo otrzymać. Wy natomiast miłujcie waszych nieprzyjaciół, czyńcie dobrze i pożyczajcie, niczego się za to nie spodziewając. A wasza nagroda będzie wielka, i będziecie synami Najwyższego; 3
ponieważ On jest dobry dla niewdzięcznych i złych. Bądźcie miłosierni, jak Ojciec wasz jest miłosierny (Łk 6, 24-36). Z Powyższego tekstu łatwo wydobyć cechy którymi powinien charakteryzować się człowiek miłosierny. Zastanówmy się jakie to mogą być cechy? Człowiek miłosierny to taki, który stara się wszystkich kochać, nawet tych, którzy mu wyrządzają krzywdę choć wcale nie jest to takie łatwe. To człowiek który modli się za innych, przychodzi z pomocą potrzebujących, potrafi się podzielić tym co posiada i zauważa tego, któremu dzieje się jakakolwiek krzywda czy niesprawiedliwość (spostrzeżenia uczniów wypracowane w grupach notujemy na tablicy). Katechizm Kościoła Katolickiego zawierający to, co jest związane z wyznawaną przez nas wiarą wymienia uczynki miłosierne, jakie szczególnie winien wypełniać człowiek wierzący. Przeczytajmy co to takiego uczynki miłosierne i jak można je sklasyfikować: Uczynkami miłosierdzia są dzieła miłości, przez które przychodzimy z pomocą naszemu bliźniemu w potrzebach jego ciała i duszy. Pouczać, radzić, pocieszać, umacniać, jak również przebaczać i krzywdy cierpliwie znosić to uczynki miłosierdzi co do duszy. Uczynki miłosierdzia co do ciała polegają zwłaszcza na tym, by głodnych nakarmić, bezdomnym dać dach nad głową, nagich przyodziać, chorych i więźniów nawiedzać, umarłych grzebać. Spośród tych czynów jałmużna dana ubogim jest jednym z podstawowych świadectw miłości braterskiej; jest ona także praktykowaniem sprawiedliwości, która podoba się Bogu (KKK 2447). Wiemy już co mamy czynić by być miłosiernymi, jak miłosierny jest Pan Bóg. Mamy troszczyć się nie tylko o swoje zbawienie, lecz również o dobro i zbawienie innych ludzi, także tych, którzy nie są do nas przyjaźnie nastawieni. Aby było nam łatwiej zrozumieć najbardziej podstawowe i niezbędne uczynki miłosierne zostały podzielone na dwie grupy i sformułowane w znany nam sposób (uczynki miłosierne zapisujemy na tablicy): Uczynki miłosierne względem duszy: Grzeszących upominać Nieumiejętnych pouczać Wątpiącym dobrze radzić Strapionych pocieszać Krzywdy cierpliwie znosić Urazy chętnie darować Modlić się za żywych i umarłych 4
Uczynki miłosierne względem ciała: Głodnych nakarmić Spragnionych napoić Nagich przyodziać Podróżnych w dom przyjąć Więźniów pocieszać Chorych nawiedzać Umarłych pogrzebać Po wypisaniu uczynków miłosierdzia na tablicy, katecheta kontynuuje: To są konkretne wskazówki dla każdego. Taka podpowiedź Pana Boga co mamy czynić w swym życiu by być dobrym i miłosiernym jak On. By samemu doświadczyć Bożej miłości i dawać ją innym ludziom. Uczynki miłosierne co do duszy dotyczą potrzeby duchowego rozwoju człowieka, dlatego wiążą się one z potrzebą modlitwy za innych ludzi, wskazania właściwego wyboru, pokazania, że coś jest złe i nie należy tak postępować a także umiejętności wybaczania zła wyrządzonego przez innych. Natomiast uczynki miłosierne co do ciała związane są z codziennym życiem i tym, aby to życie było godne, by ludzie potrafili sobie pomagać w każdej sytuacji, tak jak tego uczył Jezus Chrystus. 5. Zastosowanie życiowe Katecheta zwraca się do uczniów: Wiecie czym jest Miłosierdzie Boże, wiecie, że każdy z nas musi być miłosierny, aby sam mógł dostąpić Bożego Miłosierdzia, znacie uczynki miłosierne względem duszy i ciała. Mówiliśmy również o Janie Pawle II, jako człowieku miłosierdzia. Znacie jego życie, to co czynił i kim był. Spróbujcie więc teraz przyporządkować poszczególne wydarzenia z życia Ojca Świętego do konkretnych uczynków miłosiernych względem duszy i ciała. Oto wydarzenia z życia bł. Jana Pawła II. Katecheta rozdaje uczniom, którzy dzielą się na kilkuosobowe grupy, kartki z wydarzeniami z życia bł. Jana Pawła II, obok których należy dopisać odpowiadający im uczynek miłosierny. Poniższy tekst można wydrukować z załącznika nr 11): - Papież odważnie mówi w swoich homiliach o konkretnych ludzkich słabościach i grzechach - Jan Paweł II poucza jak należy postępować w życiu, aby osiągnąć prawdziwe szczęście 5
- Ojciec Święty wskazuje ludziom drogi, które prowadzą do Boga - Papież dodaje otuchy ludziom zmartwionym i zatroskanym - Papież cierpliwie znosi różnego rodzaju krytykę płynącą z różnych stron świata - Jan Paweł II przebacza temu, który chciał go zabić - Ojciec Święty modli się w wielu różnych intencjach dotyczących wszystkich ludzi i Kościoła - Oddaje swój papieski pierścień, aby wspomóc ubogich, którzy nawet nie mają co jeść - Opiekuje się ludźmi umierającymi w przytułku w Kalkucie - Pomaga potrzebującym - Papież odwiedza skazanych za różne przestępstwa, modli się i rozmawia z nimi - Uczestniczy w pogrzebie swych rodziców i brata - Papież zaraz po wyborze odwiedza w szpitalu swego sparaliżowanego przyjaciela Po podsumowaniu efektów pracy uczniów, katecheta kontynuuje: Podobnych wydarzeń w życiu bł. Jana Pawła II było o wiele więcej. To tylko przykładowe, abyście mogli zobaczyć, że gdy człowiek kocha Pana Boga może być na jego wzór miłosierny w różnych, nawet najbardziej prostych, czy także trudnych i bolesnych wydarzeniach swego życia. Więc nic nie stoi na przeszkodzie, aby każdy z was był również człowiekiem miłosierdzia, jak Papież Polak. I do tego wcale nie trzeba mieszkać w Rzymie, lecz wystarczy czynić wokół siebie dobro, być pomocnym dla innych, modlić się w różnych intencjach, a także potrafić przebaczać, jak my pragniemy, aby nam Pan Bóg wybaczył nasze grzechy. 6. Modlitwa śródlekcyjna Gdy Ojciec Święty Jan Paweł II w czasie swojej ostatniej podróży do Polski w 2002 r. przebywał w sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Krakowie Łagiewnikach, kończąc swoją homilię w czasie Mszy świętej wypowiedział bardzo piękną modlitwę w której powierzył Bożemu Miłosierdziu nie tylko siebie i swoją Ojczyznę, ale cały świat i ludzkość. Powstańmy teraz i wspólnie pomódlmy się słowami tej modlitwy, jaką wówczas wypowiedział świadek Bożego Miłosierdzia, bł. Jan Paweł II (załącznik nr 12): Boże Ojcze miłosierny, który objawiłeś swoją miłość w Twoim Synu Jezusie Chrystusie, i wylałeś ja na nas w Duchu Świętym, Pocieszycielu, Tobie zawierzamy dziś losy świata i każdego człowieka, 6
Pochyl się nad nami grzesznymi, ulecz nasza słabość, przezwycięż wszelkie zło, pozwól wszystkim mieszkańcom ziemi doświadczyć Twojego miłosierdzia, aby w Tobie Trójjedyny Boże, zawsze odnajdywali źródło nadziei. Ojcze przedwieczny, dla bolesnej męki i zmartwychwstania Twego Syna, miej miłosierdzie dla nas i całego świata! (Jan Paweł II, Pielgrzymki do Ojczyzny, Kraków 2005, s. 1207-1208) 7. Podsumowanie treści Święta siostra Faustyna często powtarzała, aby ludzie zaufali Bożemu Miłosierdziu, aby sami świadczyli miłosierdzie innym, by nie odchodzili od tego zdroju, jakim jest miłość i przebaczenie ofiarowane przez Boga. Przykład świętych i błogosławionych nas ku temu pociąga. Każdy może być świadkiem miłosierdzia, gdy sam jest miłosierny. Trzeba więc najpierw o taką postawę prosić Pana Boga na modlitwie, a następnie realizować ją tam gdzie żyjemy, w tym wszystkim czym się aktualnie zajmujemy. Jak to czynić? Zdobywając wiedzę w szkole, by następnie móc ją dobrze wykorzystywać w życiu, pomagając rodzicom w obowiązkach domowych, przebaczając tym, którzy wyrządzili nam jakąkolwiek krzywdę, pomagając tym, którzy potrzebują mojej pomocy i modląc się za innych i w różnych intencjach, jakimi żyje Kościół i świat (można odtworzyć uczniom teledysk zespołu Promyczki pt. Jezu ufam Tobie i rozdać uczniom obrazki z Jezusem Miłosiernym). 8. Notatka Bł. Jan Paweł II pokazuje człowiekowi, że każdy może być świadkiem Bożej miłości w świecie. Tę miłość realizujemy poprzez dobro, jakie na co dzień czynimy w stosunku do naszych bliźnich, wychwalając przez to dobroć Pana Boga. Ojciec Święty powtarzając, iż człowiek winien kierować się w swym życiu wyobraźnią miłosierdzia wskazuje, że tylko będąc miłosiernym, co będzie się wyrażać w konkretnych czynach, można dostąpić Bożego Miłosierdzia, którego Pan Bóg udziela człowiekowi bez granic (w formie notatki zapisujemy również uczynki miłosierne względem duszy i ciała). 7
9. Praca domowa Zastanów się i napisz, w jaki sposób starasz się być na co dzień świadkiem Bożego Miłosierdzia. 10. Modlitwa końcowa O Krwi i Wodo, któraś wytrysnęła z Najświętszego Serca Jezusowego jako zdrój Miłosierdzia dla nas Ufamy Tobie (trzy razy) Św. siostro Faustyno, módl się za nami. Bł. Janie Pawle II, módl się za nami. 8