Biografia Adama Mickiewicza 1. Dzieciństwo i młodość (1798 1815) Mickiewicz urodził się w 1798 roku koło Nowogródka na Litwie; rodzice pochodzili z drobnej szlachty, ojciec był żołnierzem kościuszkowskim, potem adwokatem w Nowogródku; od najmłodszych lat poznawał poeta ludowe legendy, baśnie i podania litewskie, które wykorzystał później w swojej twórczości; młody Adam kształcił się w nowogródzkiej szkole powiatowej prowadzonej przez dominikanów 2. Okres wileńsko kowieński (1815 1824) po ukończeniu szkoły powiatowej, w 1815 roku udał się na studia uniwersyteckie do Wilna, gdzie uzyskał solidne wykształcenie w zakresie filologii klasycznej, literatury ojczystej i historii; otrzymał tam stypendium rządowe; na uniwersytecie założył Mickiewicz www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 1/19
Towarzystwo Filomatów, czyli miłośników wiedzy; kilka lat później, w ścisłym powiązaniu ze Związkiem Filomatów, powstał Związek Filaretów, czyli miłośników cnoty; wkrótce między nimi zarysowały się konflikty; filomaci reprezentowali polityczną ostrożność i oświeceniowy charakter pracy; filareci skłaniali się bardziej ku prądom romantycznym; na czoło swych postulatów wysuwali sprawę niepodległości Mickiewicz opowiedział się po stronie filaretów, a wyrazem tego stały się dwa wiersze programowe z 1820 roku: Oda do młodości www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 2/19
oraz Pieśń filaretów; zaliczamy je do najważniejszych utworów tego okresu; po ukończeniu studiów w 1819 roku Mickiewicz przeniósł się do Kowna, aby odpracować tam stypendium pracując jako nauczyciel; tam, dzięki swemu przyjacielowi Tomaszowi Zanowi, poznał Marylę Wereszczakównę, w której zakochał się miłością idealną; spotkał go jednak ciężki zawód miłosny; rodzina ukochanej nie przyjęła jego kandydatury na męża; wtedy powstały utwory przepełnione smutkiem i żalem za utraconym uczuciem: www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 3/19
wiersz Do M***, IV część Dziadów w 1822 roku w Wilnie ukazał się pierwszy zbiór wierszy Mickiewicza, zatytułowany Poezyje; w tomie tym znalazł się przede wszystkim cykl Ballady i romanse uważany za manifest polskiego romantyzmu; rok później ukazała się druga część Poezyj, w skład której weszły między innymi utwory: wiersz Upiór, II i IV część Dziadów oraz powieść poetycka Grażyna; przez cały ten czas Mickiewicz utrzymywał ścisłe kontakty z tajnymi stowarzyszeniami o charakterze patriotycznym (między innymi z www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 4/19
filaretami); wkrótce padł ofiarą prześladowań politycznych i w 1823 roku został aresztowany i osadzony w więzieniu mieszczącym się w klasztorze ojców Bazylianów w Wilnie 3. Zesłanie w głąb Rosji (1823-1829) wyrokiem sądu poeta został skazany na zasłanie w głąb Rosji; w 1824 opuścił na zawsze Litwę i udał się do Petersburga, następnie do Odessy i Moskwy; podczas zesłania poznał wielu wybitnych pisarzy, intelektualistów i działaczy politycznych; podczas pobytu w Odessie robił też wycieczki na Krym; poetyckim efektem tych podróży są cykle sonetów: Sonety odeskie oraz www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 5/19
Sonety krymskie; w czasie zesłania pracował też poeta jako urzędnik administracji carskiej, a więc poniekąd na rzecz zaborcy; znalazło to odbicie w jego twórczości w powieści poetyckiej pt. Konrad Wallenrod 4. Okres podróży romantycznych po Europie (1829-1830) w 1829 roku Mickiewicz opuścił Rosję i wyjechał do Niemiec, a stamtąd do Rzymu; podczas pobytu w tych krajach zawarł wiele cennych znajomości, poznał Goethego, uczestniczył w wykładach Hegla; pobyt we Włoszech był dla poety okresem względnego spokoju i radości; otoczony bliskimi sobie ludźmi, zachwycał się pięknymi widokami natury, zwiedzał zabytki Rzymu; w www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 6/19
1830 dowiedział się o wybuchu powstania listopadowego w Polsce 5. Okres związany z próbą przyłączenia się do powstania listopadowego (1831-1832) kilka tygodni po otrzymaniu wiadomości o wybuchu powstania Mickiewicz zdecydował się powrócić do Polski; wyruszył z Rzymu okrężną drogą, przez Genewę i Paryż; podróż, ze względu na różne okoliczności, trwała ponad rok; wreszcie poeta dotarł do Wielkopolski i tam spędził kilka miesięcy, w czasie których nie udało mu się przedrzeć do Królestwa Polskiego; gdy powstanie upadło, Mickiewicz wziął udział w Wielkiej Emigracji; wiosną 1832 roku wyjechał do Drezna; wtedy też powstała Dziadów cz. www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 7/19
III, zwana Dziadami drezdeńskimi 6. Wielka Emigracja (1832-1838) z Drezna udał się Mickiewicz do Paryża, gdzie spędził kilka lat; początkowo brał udział w życiu politycznym emigracji, jednak szybko zniechęciły go ciągłe spory i kłótnie panujące wśród rodaków; poeta uważał, że przyczyną tych złych nastrojów i upadku nadziei i moralności Polaków jest oddalenie od ojczyzny; dlatego też między innymi zdecydował się na stworzenie dzieła, które będzie przybliżało rodakom ojczyznę i osłodzi gorzkie chwile wygnania; tak w 1834 roku powstał Pan Tadeusz; w tym też czasie ożenił www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 8/19
się twórca z Celiną Szymanowską, z którą doczekał się sześciorga dzieci 7. Wykłady w Lozannie i w College de France w Paryżu, działalność publicystyczna 1839 roku Mickiewicz wyjechał do Lozanny, by tam wykładać na uniwersytecie literaturę rzymską; tam też powstał cykl wierszy lirycznych nazywany dziś lirykami lozańskimi; już następnym roku Mickiewicz powrócił do Paryża, gdzie zaczął wykładać w College de France w katedrze literatur słowiańskich; z przyczyn ideologiczno-politycznych został jednak w 1844 roku usunięty z uczelni; w 1848 roku, na wieść o wybuchu Wiosny Ludów, Mickiewicz wyjechał do Rzymu z zamiarem zorganizowania ochotniczego legionu www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 9/19
polskiego; po powrocie do Paryża rozpoczął nowy okres działalności politycznej jako redaktor pisma Trybuna Ludów, pisząc artykuły o charakterze rewolucyjnym i niepodległościowym; w 1855 roku, na wieść o wybuchu wojny krymskiej, Mickiewicz wyjechał do Konstantynopola, gdzie chciał utworzyć oddziały polskie przeciwko Rosji; w listopadzie 1855 roku, zmarł; jego prochy spoczywają w katedrze na Wawelu ODA DO MŁODOŚCI jednym z pierwszych ważnych utworów poety była Oda do młodości; powstała ona w 1820 roku, jako manifest solidarności poety www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 10/19
z filaretami; chodziło o konflikt między filaretami i filomatami; filareci, w przeciwieństwie do filomatów, skłaniali się bardziej ku poglądom romantycznym (a nie oświeceniowym), a na czoło swych haseł wysuwali sprawę niepodległości; w Odzie do młodości Mickiewicz jest zarazem spadkobiercą tradycji oświecenia, głoszącym racjonalistyczne odrzucanie przesądów i wierzącym w siłę oddziaływania oświaty, oraz ideologiem romantycznym, który pragnie wcielić w życie romantyczne ideały, zwłaszcza te www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 11/19
wolnościowe; podstawą konstrukcji wiersza jest kontrast między światem młodych i starych; opisując świat starych używa takich sformułowań jak: bez serc, bez ducha, to szkieletów ludy, obszar gnuśności zalany odmętem to świat ludzi ospałych, bezczynnych, egoistów, odizolowanych od innych, zamkniętych w swojej skorupie; na szczęście ten świat odchodzi już w przeszłość; na jego miejsce przychodzi nowy, którego główną cechą jest młodość; z młodością wiąże podmiot liryczny takie cechy jak entuzjazm, siła, ponadludzkie wręcz możliwości (tam sięgaj, gdzie wzrok nie sięga); wierzy w to, że młodość www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 12/19
stanowi kolebkę dal rozwoju duchowego; to młodzi ludzie są w stanie ocalić zgnuśniały świat poprzedniego pokolenia, umarłych idei oświeceniowych, którym zabrakło młodzieńczej pasji, ognia; żywiołowe napięcie walki między starym, egoistycznym i ślepym światem, a młodością pełną energii, pragnącą wcielić w życie swe ideały, decyduje o porywającej rytmice tego utworu; odebrano ją jako wezwanie, przede wszystkim do walki o wolność ze względu na zakończenie: Witaj, www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 13/19
jutrzenko swobody,/ Zbawienia za tobą słońce!; Odą do młodości Mickiewicz stał się wyrazicielem dążeń pokoleń romantyków Mickiewicz sięgnął po ten gatunek, opierając się na klasycznych wzorcach; Oda do młodości posiada zatem cechy klasyczne, jak: odwołanie do ważnych ideałów (młodość, przyjaźń, braterstwo, wolność), promowanie ideałów dobra społecznego i równości, w tym również poświęcenia się jednostki dla dobra ludzkości, odwołania do mitologicznych postaci (Ariadna, Herkules), rozbudowana retoryka, klasyczna kompozycja Mickiewicz nasycił utwór również cechami romantycznymi, takimi jak: przeciwstawienie starej filozofii opartej na kulcie www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 14/19
racjonalizmu filozofii romantycznej, opartej na kulcie serca, duszy, intuicji; romantyczny sposób obrazowania językowego zachwiana zostaje zasad stylu wysokiego, ponieważ spotykamy tu takie określenia, jak na przykład płaz w skorupie, wody trupie; wyeksponowanie miłości jako głównego, opiewanego przez romantyków uczucia; odwołanie do popularnego w romantyzmie motywu lotu i orła; wywyższanie młodości ponad klasyczną starość; emocjonalny język (gnuśność, www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 15/19
samoluby, słodki, opleśniałej); wątek walki o wolność, ideały niepodległościowe również w Pieśni Filaretów Mickiewicz nawiązuje do podobnych wartości; odwołuje się do młodości, nawołuje do korzystania z chwili, cieszenia się życiem (Hej, użyjmy żywota, wszak żyjem tylko raz); podobnie przeciwstawia martwy świat nauki romantycznemu sposobowi widzenia świata (Cyrkla, wagi i miary do martwych użyj brył!); pojawiają się także akcenty patriotyczne, powiązane nieco z hasłami oświeceniowymi: najważniejsza jest wspólnota, wspólne dobro, wspólne działanie dla www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 16/19
społeczności; zdecydowanie w duchu romantycznym utrzymane jest jednak przekonanie, że warto podejmować wszelkie ważne działania, nawet jeżeli wydają się one niemożliwe do zrealizowania zarówno Oda do młodości jak i Pieśń filaretów wpisują się w programowy spór romantyków z klasykami; w 1818 roku pisarz Kazimierz Brodziński opublikował rozprawę O klasyczności i romantyczności tudzież o duchu poezji polskiej; opowiedział się w niej jako zwolennik nowej poezji i nowego światopoglądu artystycznego; opierał się on na przekonaniu, że to w uczuciu a nie w www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 17/19
chłodnym rozumie leży siła i piękno literatury; romantycy uznali, że prawdziwa poezja powinna być oryginalna i nowatorska, a nie wtórna i naśladowcza; na rozprawę Brodzińskiego klasycy zareagowali gwałtownie Jan Śniadecki zarzucił romantykom niechlujstwo i plecenie dub smalonych, niepoprawność poetycką, lubowanie się w gusłach i przesądach; krytykowano też Mickiewicza, który zdecydowanie opowiedział się po stronie romantyków; zwłaszcza jego utwory: Oda do młodości, Pieśń filaretów oraz programowa Romantyczność zawarta w tomie I Poezyj gloryfikują świat młodych romantyków, przeciwstawiając go oświeceniowemu kultowi rozumu i światu starych, przeżytych zasad klasycznych; spór www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 18/19
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org) Ściąga eksperta klasyków z romantykami trwał przez całe lata dwudzieste dziewiętnastego wieku; zakończył się naturalnym zwycięstwem romantyków www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 19/19