Żyj kolorowo. To zrozumiałe, że technicy. obawiają się eksperymentować

TECHNIKA DENTYSTYCZNA N O W O C Z E S N Y T E C H N I K D E N T Y S T Y C Z N Y tech. dent. Katarzyna Subotowicz Żyj kolorowo To zrozumiałe, że technicy obawiają się eksperymentować z nowymi efektami lub masami, które wykraczają poza standardową kolorystykę. Postaram się pomóc nieco w poznaniu możliwości niektórych mas, a także spróbuje zasugerować, jak ich używać bez konieczności eksperymentowania na własnych pacjentach. Przez ostatnie miesiące mimo letnich deszczy i obfitości burz słońce świeciło mocniej, więc mogliśmy postrzegać świat bardziej intensywnie, bardziej kolorowo Dobre oświetlenie pozwala też wyraźniej zauważać wszystkie detale naszej pracy. Łatwiej dostrzec niuanse kolorystyczne, wyłowić szczegóły podczas dobierania odcienia zęba, który przyjdzie nam odtwarzać, a że wakacje szybko niestety mijają, to tym kolorowym tematem proponuję powrócić do rzeczywistości nie zawsze szarej. Wpadł mi do głowy w związku z tym pewien pomysł... EKSPERYMENTY Z KOLOREM Zauważyłam, że technicy często boją się eksperymentować z nowymi efektami lub masami, które wykraczają poza standardową kolorystykę. Doskonale to rozumiem, biorąc pod uwagę to, że niemal zawsze mamy niezbyt wiele czasu na wykonanie pracy. Nie warto ryzykować i próbować, czy uzyskamy satysfakcjonujący efekt, gdy pacjent za chwilę ma siadać na fotelu stomatologicznym. Dużo bezpieczniej jest podkolorować szczegóły farbkami. W razie konieczności można je łatwo usunąć, a gdy kolejne odcienie tworzone są podczas warstwowania, nie jest już tak prosto zmienić efekt. Farbki sprawiają, że światło będzie się ślizgać po powierzchni korony, nie pozwalając przenikać całej jej struktury. Mnie zdecydowanie bardziej podobają się kolory wychodzące z wewnątrz, fot. autorka Fot.. Masy do wykonywania indywidualizacji Duceram Kiss Fot.. Power Chroma kolor i fluorescencja Fot.. Flu Inside najsilniejsza fluorescencja w odcieniu szkliwa Fot. 4. Kolorowe opalizujące masy szkliwne Fot. 5. Masy regulujące intensywność i mleczność efektów Fot. 6. Podstawowe masy do imitacji tkanek miękkich 6

4 /009 TECHNIKA DENTYSTYCZNA dające naturalną poświatę, ożywiające rekonstruowany ząb Jeśli pozna się możliwości materiałów, ich intensywność, przezierność i odcienie, śmielej można sięgać po kilka dodatkowych słoików, dzięki którym korona będzie bardziej artystycznie wyglądać i nabierze cech indywidualnych. Postaram się pomóc nieco w poznaniu możliwości niektórych mas, spróbuję zasugerować, gdzie i i jak można ich używać bez konieczności eksperymentowania na własnych pacjentach. Omówię niektóre zjawiska na podstawie zębów naturalnych oraz posłużę się zestawem mas z Duceram Kiss, ale myślę, że każdy z łatwością dopasuje cechy tych mas do swojej ceramiki. Dla ułatwienia na kilku zdjęciach prezentuję omawiane szeroko w dalszej części masy z systemu Kiss. Fot. 7. Kolornik mas szkliwnych Przypadek Fot. 8. Przypadek. PRZYPADEK PIERWSZY Pierwsze, co można zauważyć, to bardzo wyraźne struktury mamelonów zębów (obszar oznaczony numerem 4); zęby są młode, ale mamelony zdążyły już nabrać ciepłego odcienia. W tym wypadku do ich uzyskania na warstwę dentyny naniosłabym Power Chromę, która jest masą o intensywniejszym wybarwieniu, ale zarazem fluorescentną, co pozwala pełnić jej funkcję opakdentyny, nie przeszkadzając jednocześnie w przenikaniu światła. Myślę, że dobrze byłoby zastosować Power Chromę o ton ciemniejszą od wybranego koloru, żeby sprawiała wrażenie cieplejszej. Miejsca pomiędzy mamelonami uzupełniłabym masą opalescentną, dość przezierną, najlepiej w odcieniu lekko szarawym (obszar oznaczony ). Na wierzch położyłabym masę szkliwną dobraną do ustalonego koloru ogólnego. Dzięki ścięciu brzegu siecznego pod odpowiednim kątem samoistnie stworzy się efekt halo (obszar oznaczony). W części środkowej zęba (ozn. ) można nieco ocieplić podstawowy kolor masą szkliwną opalescentną w pomarańczowym odcieniu Sunset złagodzoną poprzez zmieszanie z również opalescentną, przezierną masą Stand By. W okolicy przyszyjkowej intensywność jest znacznie wyraźniejsza, ale i przezierność większa, pomocną zatem będzie stosunkowo gruba warstwa samej masy Sunset bez żadnych domieszek. Fot. 9. Kolornik mas fluorescentnych Power Chroma i Flu Inside Fot.. Kolornik mas dziąsłowych Fot.. Fot. 5. Do analizy Fot. 0. Do analizy Przypadek Fot.. Analiza efektów Fot. 4. Do analizy 5 4 4 Fot. 6. Analiza kolorystyczna 4 7

TECHNIKA DENTYSTYCZNA N O W O C Z E S N Y T E C H N I K D E N T Y S T Y C Z N Y PRZYPADEK DRUGI U tej osoby zęby są bardzo jasne, mocno wysycone, chciałoby się wręcz powiedzieć, że kolor jest gęsty. Mamelony są dość widoczne, ale ich intensywność nie jest spowodowana kolorem, a właśnie wysyceniem koloru, jasnością. Dlatego odpowiednia do tego przypadku Power Chroma powinna być dokładnie w tym samym, co wybrany na kolor główny, odcieniu. Jej zadanie to podkreślenie struktur mamelonów poprzez zastosowanie fluorescentnej masy (ozn. ). W obszarze stycznych przyśrodkowych i medialnej części brzegu siecznego (ozn. ) pokusiłabym się o nałożenie opalizującej masy szkliwnej w kolorze jasnego błękitu OE Sky zmieszanej dla osłabienia efektu z masą Stand By. W okolicy przyszyjkowej zęba (ozn. ) jako korekcyjne uzupełnienie kształtu zęba nałożyłabym podstawowy opalizujący brzeg sieczny OS. Użyłabym go również na dystalnych powierzchniach stycznych, lecz tam będzie to wyglądało bardziej intensywnie ze względu na fakt, że nie zostałby położony na podbudowę z dentyny, tylko jako uzupełnienie powierzchni stycznych, przez co jest dużo bardziej podatny na działanie światła transmitowanego przez koronę (ozn. 4). PRZYPADEK TRZECI Bardzo intensywne mamelony sprawiają wrażenie świecących perłowo struktur. Ten efekt można uzyskać poprzez zmieszanie Power Chromy i Power Chro my (ozn. ). Druga bardzo wyrazista cecha tych zębów to intensywnie przeziernoniebieskie, wpadające nawet w odcienie chabrowe, listwy na powierzchniach stycznych (ozn. ), co osiągniemy, stosując masę szkliwną OE Ocean. Na krawędziach siecznych można też zauważyć klasyczną przezierność standardowego, dyskretnego brzegu siecznego S (ozn. ), ale nałożonego na wybudowaną do końca długości zęba dentynę. Przy wykonywaniu korekcyjnego palenia całe powierzchnie można zgasić dobranym do koloru, opalizującym brzegiem siecznym OS, który pozwoli na wbudowanie wcześniej wykonanych efektów do wewnątrz korony i stworzy spójną całość, nieco nawet, na pierwszy rzut oka, jednolitą. PRZYPADEK CZWARTY U tej osoby krawędzie sieczne są już trochę starte, z wyraźnie zdemineralizowaną środkową częścią brzegu siecznego, o pomarańczowym, przezroczystym zabarwieniu. Zastosowanie masy OE Sunset zmieszanej z TC przeziernym neutralnym szkliwem da pożądany w danym wypadku efekt. Styczne powierzchnie noszą cechy przeziernego błękitu, ale sam OE SKY mógłby być zbyt transparentny i sprawiać wrażenie lekko sinego, dlatego, moim zdaniem, wskazane jest równoczesne użycie mlecznego szkliwa WS (white surface) (ozn. ). Wzdłuż środkowej osi siekaczy i w dystalnych częściach brzegu siecznego widoczne są pęknięcia szkliwa. Ten efekt można starać się uzyskać poprzez prace farbkami w mokrej, naciętej równo pierwszej warstwie ceramiki lub ewentualnie użycie masy w kolorze kości słoniowej, np. Power Chroma. Jeśli brak wprawy zniechęca do takich eksperymentów, można jeszcze malować imitacje pęknięć na powierzchni wykończonej już korony stosunkowo gęstą farbką, najlepiej przy pierwszym szkliwieniu, Przypadek Fot. 7. Fot. 8. Do analizy Fot. 9. Analiza kolorystyczna Przypadek 4 Fot. 0. Fot.. Do analizy Fot.. Analiza kolorów 8

4 /009 TECHNIKA DENTYSTYCZNA następnie pokrytym jeszcze raz cienką warstwą glazury, ponieważ zbyt duża ilość gęstej farby może powodować tworzenie się mikroporów, które łatwo przyjmują zabrudzenia i są chropowate w dotyku. Kształt brzegu siecznego należałoby uzupełnić klasycznym szkliwem dopasowanym do danego koloru, oznaczonym symbolem S. Cała środkowa część zęba w kierunku szyjki jest bardziej wysycona, dlatego przygotowując miejsce pod masy szkliwne, zredukowałabym dentynę pod bardziej zdecydowanym kątem niż w klasycznym, łagodnym przejściu. PRZYPADEK PIĄTY To przykład pacjenta, u którego kilka lat wcześniej (bodajże cztery lata temu) wykonaliśmy licówkę na martwy ząb i gdyby nie mocne przebarwienie korzenia widoczne w okolicy przydziąsłowej oraz rozszczelnienie licówki na medialnej stycznej poprzez wypłukanie lub wykruszenie cementu, powiedziałabym, że ma się ona całkiem nieźle. Ale nie o licówce tym razem chciałam opowiadać. Pierwsze, co rzuca się w oczy bardzo wyraźnie, to mleczne plamki rozrzucone w obszarze całego praktycznie brzegu siecznego. Nie są bardzo kredowe, wystarczy zatem użyć białego szkliwa, wspomnianego już wcześniej WS. Żeby jednak były wystarczająco widoczne, a nie sprawiały wrażenia rozmydlonych, masę dobrze jest ułożyć w przygotowane wcześniej zagłębienia (ozn. ). Środkowa strefa zęba nie pozostawia miejsca na kolorystyczne szaleństwa i daje się zauważyć tylko czystą, niczym nie pokrytą dentynę. Za to w okolicy przydziąsłowej, zwłaszcza na obnażonych częściach korzenia siekaczy bocznych, wyraźnie widać zdecydowane odcięcie kolorystyczne. Jeśli byłoby wystarczająco dużo miejsca, najchętniej użyłabym w tym wypadku Sunset zmieszany z Gum, ale jeśli nie będzie dobrej preparacji, efekt będzie zbyt mało widoczny, chyba że na prasowanej z przeziernego materiału czapeczce. PRZYPADEK SZÓSTY U tej osoby wyjątkowo wyraźnie możemy zaobserwować efekt opalescencji. Dobrze widoczne mamelony o nieodbiegającej od koloru podstawowego barwie zaznaczyć można korespondującą z wybranym kolorem Power Chromą (ozn. ), a wypełnienie przestrzeni pomiędzy nimi i wokół należy wykonać z niebieskich mas szkliwnych OE Sky i OE Ocean mieszanych dla większej przezierności z proszkiem całkowicie transparentnym TC (ozn. ). Żeby nie utracić wyrazistości przezroczystego brzegu siecznego, uzupełnienie kształtu w paleniu korekcyjnym wykonałabym z przeziernej, ale opalizującej masy Stand By. Warto też zachować ewidentny efekt halo, a że krawędź nie jest starta, to, jeśli nie uda się odtworzyć go samą transparencją i kształtem, można nieznacznie podkreślić go od strony podniebiennej brzegu siecznego poprzez nałożenie cieniutkiej warstwy dentyny. Proszę też zwrócić uwagę na dużą różnicę wyglądu brzegu przy zgryzie tete a tete, kiedy tło stanowi ciemne wnętrze jamy ustnej, a więc gdy światło jest transmitowane, oraz na kolejnym zdjęciu, gdy tłem dla brzegu siecznego są zęby dolne, a światło jest odbite. Gdybyśmy nie zastosowali opalizujących mas, efekt byłby nieporównanie słabszy. Przypadek 5 Fot.. Fot. 4. Do analizy Fot. 5. Analiza kolorów Przypadek 6 Fot. 6. Fot. 7. Analiza kolorów przy zwarciu tete a tete Fot. 8. Analiza przy normalnym zwarciu 9

TECHNIKA DENTYSTYCZNA N O W O C Z E S N Y T E C H N I K D E N T Y S T Y C Z N Y PRZYPADEK SIÓDMY Na pierwszy rzut oka zupełnie zwykłe, piękne naturalne zęby, po bliższym obejrzeniu pokazują nam ciekawe efekty. Widać, że pacjent mocno ściera zęby, pracuje nimi intensywnie, zaciska je, być może podczas snu. Klasyczny brzeg sieczny poprzez starcie wydaje się bardziej przezierny (ozn. ), a listwy powierzchni stycznych lekko błękitne (ozn. ). W środkowej części ząb przybiera barwę żółtawą. Jeśli chciałabym naśladować taki odcień, najlepiej byłoby w tym celu użyć nałożone na dentynę podstawową ciepłe, żółte szkliwo OE Sunrise (ozn. ). Bardzo naturalne, ale zarazem dość trudne do uzyskania w odbudowywanym zębie są drobne, liczne pęknięcia szkliwa na niemalże całej powierzchni licowej, spowodowane silnym zaciskaniem szczęk. Znowu najlepiej byłoby wykreować je podczas pierwszego nakładania dentyny, w mokrej ceramice, by móc uzyskać trójwymiarowy efekt (ozn. 4). Wreszcie w dolnym siekaczu patologiczne wytarcie brzegu siecznego pozostawia jedynie cieniutką blaszkę szkliwną (ozn. 5). By uzyskać podobny wygląd, wystarczy użyć masy o przezierności szyby TC (Transpa Clear). Za to na siekaczu bocznym (fot. ), który nie uczestniczy tak intensywnie w ścieraniu, praktycznie cały brzeg sieczny pozostał nienaruszony i można by go odtworzyć klasycznym proszkiem S oraz uzupełnić pokaźną warstwą OS (opalizujące szkliwo jasne), zaś w okolicy przyszyjkowej kolor nabiera odcieni przeziernoróżowych, które można uzyskać, mieszając masę imitującą tkanki miękkie GUM i ciepłe szkliwo, np. OE Sunset. PRZYPADEK ÓSMY Zdjęcia pokazują zęby pełne w kolorze, wysycone, ale w siekaczu ze względu na starcie związane z lekką rotacją, w krawędzi brzegu siecznego dużo bardziej ewidentne stały się mamelony i przezierność. Struktura trzonu zęba odcinająca się mniej więcej w / wysokości od kantu siecznego (ozn. ) najlepiej uwidoczni się w podobny sposób przez zastosowanie fluorescentnych dentyn wewnętrznych Flu Inside. W przeziernej części szkliwa widoczne mamelony można wymodelować, używając Power Chromy w odcieniu o ton ciemniejszym od koloru dominującego (ozn. ), a na wierzch w tym obszarze opalizujący brzeg OE Sunset, dla osłabienia efektu zmieszany ze Stand By. Listwy brzeżne na powierzchniach stycznych odbudowałabym mocno opalizującą masą OS pomieszaną z WS (białą przezierną masą) (ozn. ); sam opalizujący brzeg mógłby dać wrażenie zbyt dużej siności. PRZYPADEK DZIEWIĄTY To zdjęcie wybrałam ze względu na obfitość efektów w zębach, ale co ciekawe, większość zbudowana jest z podobnych kolorów i tylko przez rozmieszczenie w różnych obszarach wydają się różnorakie. W pierwszej kolejności zajmę się przestrzenią międzyzębową, powierzchniami stycznymi. Ich naturalne przyciemnienie nie jest konsekwencją zanieczyszczeń, tylko małą ilością szkliwa w tym rejonie, o czym należy pamiętać, obudowując w paleniu uzupełniającym masami szkliwnymi cały ząb. Należałoby wykorzystać intensywność bursztynowej barwy Power Chromy nr 4; bardzo dobrze oddaje ona kolor na powierzchniach stycznych, Przypadek 7 4 5 Fot. 9. Fot. 0. Analiza kolorystyczna Fot.. Analiza kolorystyczna Przypadek 8 Fot.. Fot.. Analiza kolorystyczna 0

4 /009 TECHNIKA DENTYSTYCZNA znakomicie sprawdza się również w mostach, by imitować głębszą separację międzyzębową i potęguje wrażenie głębi w tym obszarze oraz na powierzchniach żujących zębów trzonowych. Również zębina wtórna wyłaniająca się na guzku kła z powodzeniem może zostać wypełniona tą masą. Za to intensywny odcień związany z demineralizacją w szkliwie siekacza centralnego i bocznego da ta sama Power Chroma 4 tylko położona cieniutką warstwą na powierzchni dentyny (ozn. ). Drugą ważną masą do wykorzystania w podobnym przypadku jest WS biała przezierna warstwa masy szkliwnej. Stosunkowo grubo nałożona, spełnia znakomicie rolę białawych intensywnych przebarwień jak na guzku siecznym górnego kła i pozostałej części guzka siecznego kła dolnego. W zębie 4 również grzbiet pokrywa warstwa białego szkliwa, ale nałożona już cieńszą warstwą. Kolejnym wartym uwagi efektem jest intensywniejszy kolor zębiny w części środkowej siekacza centralnego to cecha charakterystyczna zębów lekko już zużytych, tak zresztą jak i demineralizacji szkliwa. Żeby nie stracić odcienia podstawowego i naturalnej przezierności zęba, na powierzchnię licową w paleniu uzupełniającym warto ułożyć masę o pomarańczowym odcieniu, ale przezierną, np. OE Sunset. Fot. 4. Do analizy Fot. 6. Stara korona Przypadek 9 Przypadek 0 Fot. 5. Analiza kolorystyczna Fot. 7. Nowa korona PRZYPADEK DZIESIĄTY U kolejnej pacjentki została wykonana całkiem przyzwoita korona na ząb. Przyzwoita ze względu na kształt, strukturę, fakturę, a nawet kolor. Tak, kolor również, ale wykonana praca zdecydowanie różni się od zęba własnego. A to dlatego, że jasność tego zęba, tzn. jego wysycenie, została źle dobrana. Zbyt dużo warstw kryjących, użytych być może ze względu na metalową podbudowę, zepsuło cały efekt. Jak sobie radzić w takim wypadku? Rzecz jasna zależy to od zastosowanych materiałów, ale na pewno powinniśmy unikać zbyt grubej warstwy mas fluorescentnych lub w innych zestawach ceramik, opakdentyny i mlecznych mas szkliwnych. Wykonana na podbudowie z Cerconu nowa korona już Fot. 8. Nowa korona zbliżenie Fot. 40. Do analizy Przypadek Fot. 9. Nowa korona widok ogólny Fot. 4. Analiza przypadku

TECHNIKA DENTYSTYCZNA N O W O C Z E S N Y T E C H N I K D E N T Y S T Y C Z N Y tak nie świeci, ponieważ posłużono się dobrze dobranymi szkliwami, bez nadmiernego wykorzystywania warstw dentynowych. Opalizujące masy emalii oraz delikatne zaznaczenie struktur wewnętrznych przy użyciu samych dentyn w dwóch kolorach dało zadowalający efekt. PRZYPADEK JEDENASTY W kolejnym przypadku zwracają uwagę bardzo intensywnie wybarwione kły oraz ciepłe, dosyć jednolite w odcieniu, ale znacznie różniące się od kłów, siekacze, zwłaszcza ze względu na brak siekaczy bocznych. To naturalne, że kły, najmocniejsze w uzębieniu przednim zęby, z łaciny zwane psimi, są ciemniejsze od pozostałych i, szczerze mówiąc, prawie od razu zdradzają sztuczne uzupełnienia, jeśli są w takim kolorze jak siekacze dobrze jest więc zawsze zaznaczyć choćby minimalną różnicę, jeśli wykonujemy rekonstrukcję całych frontów. Tu chcę zwrócić uwagę na inną cechę tych zębów mianowicie na samym prawie guzku siecznym bardzo wyraźnie widać przebarwione być może odwapnieniem (ozn. ). W takim przypadku nie wystarczy już wypełnienie przygotowanego wcześniej zagłębienia w dentynie szkliwną, białą, ale przezierną jednak masą WS. Potrzebna jest plamka kredowa niemalże, a taką uzyskamy, nakładając kropkę z Power Chromy, która jest w nietransparentnym kolorze kości słoniowej. Na siekaczu centralnym natomiast możemy dostrzec dosyć żółty w / wysokości brzeg sieczny posługując się OE Sunrise zmieszanym dla osłabienia ze Stand By osiągniemy podobny rezultat (ozn. ). Jedynie skrajne części korony można zbudować z podstawowej masy szkliwnej. PRZYPADEK DWUNASTY U kolejnej modelki chciałam zwrócić uwagę na intensywne, bardziej żółte od koloru podstawowego, mamelony. Taki kolor i mocny zarys pozwoli nam uzyskać mieszanka Power Chromy i Power Chromy położonej stosunkowo grubymi pasmami na wcześniej przygotowanym kształcie z dentyny (ozn. ). Wypełnienie kształtu brzegu siecznego masą OE Fog szarą i przezierną, zmieszaną znowu dla osłabienia odcienia siności ze Stand By. W okolicy przyszyjkowej zęby tracą natomiast na intensywności dentyny i są jakby rozwodnione. Ten efekt najłatwiej będzie odwzorować, stosując warstwę półprzezroczystej, opalizującej Stand By zmieszanej z TC zupełnie neutralną i transparentną jak szyba masą. Zgasimy w ten sposób dominujący kolor dentyny. PRZYPADEK TRZYNASTY To przykład na pozór klasycznych kolornikowo zębów, ale po dokładniejszej analizie można dostrzec wiele charakterystycznych elementów, bez których zęby straciłyby żywotny wygląd. Najbardziej zauważalna jest plamka na brzegu siecznym zęba, którą można imitować za pomocą wspominanej już białej przeziernej masy WS (ozn. ), sama krawędź sieczna natomiast oddziela się dzięki grubej warstwie opalescentnego szkliwa OS, niepodbudowanej dentyną (ozn. ). W środkowej części korony siekacza widać rozjaśnienie, które zawdzięczamy użyciu również opalescentnej warstwy, ale jaśniejszego szkliwa OS, z dodatkiem WS (ozn. ). Przypadek Fot. 4. Fot. 4. Analiza kolorystyczna Przypadek 4 Fot. 44. Fot. 45. Analiza kolorystyczna

4 /009 TECHNIKA DENTYSTYCZNA W okolicy przyszyjkowej zęby wyraźnie zmieniają odcień na bardziej żółtawy, ale przezierny zarazem pomóc w uzyskaniu tego efektu może opalizująca na żółto warstwa OE Sunrise zmieszana z TC (Transpa Clear). PRZYPADEK CZTERNASTY Wszyscy doskonale wiedzą, jak trudno jest odbudować pojedynczy siekacz zwłaszcza jeśli jest go tylko trochę więcej niż połowa, a nasza rekonstrukcja ogranicza się do wykonania licówki. W takim przypadku jako pierwsza warstwa przyda się masa, która pomoże wydłużyć istniejący, złamany ząb do regularnych rozmiarów, nie dając przy tym zbyt dużej przezierności. Posłużyłam się fluorescentnymi masami Power Chroma i Flu Inside. Dopiero na tak przygotowany grunt napalone zostają kolejne warstwy w naturalnym kolorze (ozn. ), na dentynę podstawową naniesione zostały struktury mamelonów z Power Chromy o ton ciemniejszej niż wybrany kolor podstawowy, a brzeg sieczny uzupełniony w pierwszym paleniu przeznaczonym do wybranego odcienia kolorze, uzupełniony przy korekcie ciepłym, pomarańczowoprzezroczystym OE Sunset zmieszanym ze Stand By. Dzięki tym zabiegom przebieg granicy preparacji pod licówkę jest widoczny tylko od strony podniebiennej. PRZYPADEK PIĘTNASTY Na koniec przypadek koron siekaczy centralnych wykonanych w sposób zupełnie klasyczny żadnych dodatkowych poza podstawowymi mas, żadnych efektów specjalnych. W tym przykładzie cała sztuka polegała na odpowiednim rozłożeniu warstw. Odbudowane do pełnego kształtu z dentyny podstawowej korony zostały dosyć mocno zredukowane pod pokaźną ilość mas szkliwnych, z odpowiednim, głębokim zarysem mamelonów, zaś brzeg sieczny uzupełniony został zwykłym proszkiem przeznaczonym na odbudowę szkliwa. Jak widać, można poradzić sobie i w prosty sposób, ale, niestety, nie zawsze. Gdybym miała wskazać w tym przypadku na jakieś dodatkowe elementy, to w dolnych siekaczach przyśrodkowych wyziera spod klasycznego brzegu siecznego zbudowana na dentynie bezbarwna, przezroczysta warstwa charakterystyczna dla drobnych, jednolitych w kolorze zębów, które powoli ulegają ścieraniu. Żeby osiągnąć podobny rezultat, filary muszą być mocno oszlifowane, a podbudowa pełnoceramiczna. Wtedy na dentynę można nałożyć TC lub TC mieszane ze Stand By. PODSUMOWANIE Mam nadzieję, że pomogę chętnym poszerzyć paletę używanych w naszych pracach barw, zwłaszcza opalizujących i fluorescentnych. To one zbliżają uzupełnienia protetyczne do naturalnych odcieni i powodują, że z satysfakcją możemy poddać je testowi na zgadywanie a który jest sztuczny pacjentom lub kolegom Nie bójmy się używać mas szkliwnych do uzyskiwania rozmaitych efektów, nawet jeśli dotyczą na pozór nieszkliwnych obszarów zębów. Pozdrawiam wszystkich, życząc wielu nowych pomysłów i zapału do eksperymentów, po mam nadzieję udanych wakacjach. Przypadek 4 Fot. 46. Do analizy Fot. 47. Analiza kolorystyczna Przypadek 5 Fot. 48. Do analizy Fot. 49. Analiza kolorystyczna