Skargi i wnioski rozpatrywane przez Prezesa Sądu Okręgowego we Wrocławiu

Skargi i wnioski rozpatrywane przez Prezesa Sądu Okręgowego we Wrocławiu Prezes Sądu Okręgowego we Wrocławiu zgodnie z treścią art. 9 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. 2015.133 ze zm.) i art. 41a 2-4 oraz art. 41b powyższej ustawy sprawuje nadzór nad działalnością administracyjną jednostek organizacyjnych w kierowanym przez niego sądzie oraz nad sądami rejonowymi na obszarze właściwości sądu okręgowego. W ramach tego nadzoru Prezes Sądu Okręgowego we Wrocławiu przyjmuje oraz rozpatruje skargi i wnioski, które nie mogą wkraczać w decyzje procesowe i orzeczenia wydawane przez niezawisły sąd. Zasady składania oraz rozpatrywania skarg reguluje rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 maja 2012 r. w sprawie skarg i wniosków dotyczących działalności sądów powszechnych (Dz. U. z 16 maja 2012 r. poz. 524). Powyższe uregulowania określają zakres i zasady składania rozpoznawania skarg w następujący sposób: * skargi i wnioski przyjmują pracownicy biura podawczego, * skargi i wnioski mogą być wnoszone na piśmie, w tym również za pomocą środków komunikacji elektronicznej, a także w formie ustnej do protokołu, * na żądanie skarżącego lub wnioskodawcy pracownik przyjmujący skargę lub wniosek potwierdza ich przyjęcie, * jeżeli na podstawie treści skargi lub wniosku nie można należycie ustalić ich przedmiotu, a w szczególności sprawy, której dotyczą, wzywa się skarżącego lub wnioskodawcę do uzupełnienia skargi lub wniosku w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia wezwania; wezwanie powinno zawierać pouczenie, że nieuzupełnienie braków w terminie spowoduje pozostawienie skargi lub wniosku bez rozpatrzenia, * w przypadkach, o których mowa w art. 41a 3 i art. 41 d ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych, organ zawiadamia skarżącego lub wnioskodawcę o przekazaniu skargi lub wniosku, * jeżeli skarga lub wniosek podlega rozpatrzeniu przez różne organy, organ, do którego je wniesiono, rozpatruje je w zakresie należącym do jego właściwości, a w pozostałej części przekazuje niezwłocznie właściwemu organowi, przesyłając kopię skargi lub wniosku, * skargi i wnioski rozpatruje się bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie miesiąca od daty ich wpływu. Skargi i wnioski przyjmowane są przez Prezesa Sądu Okręgowego w każdy poniedziałek od godz. 15:00 do godz. 17:00. Na spotkania z Prezesem Sądu Okręgowego we Wrocławiu należy umawiać się za pośrednictwem VI Wydziału Wizytacyjnego Sądu Okręgowego we Wrocławiu pok. 301, tel. 071 37-04-286. 1 / 15

Skargi należy kierować na adres: Prezes Sądu Okręgowego we Wrocławiu, ul. Sądowa 1, 50-046 Wrocław lub drogą elektroniczną na adres prezes@wroclaw.so.gov.pl Skarga konstytucyjna Skargę konstytucyjną może wnieść każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone. Skarga może dotyczyć tylko zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo obowiązkach określonych w Konstytucji. Skarga może być wniesiona do Trybunału Konstytucyjnego po wyczerpaniu drogi prawnej w ciągu 3 miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego prawomocnego rozstrzygnięcia. Nie znaczy to jednak, że można zaskarżyć to orzeczenie - skarżyć można jedynie regulację prawną, która była jego podstawą. Trybunał może jednak wydać postanowienie tymczasowe o zawieszeniu lub wstrzymaniu wykonania orzeczenia w sprawie, której skarga dotyczy, jeżeli wykonanie wyroku, decyzji lub innego rozstrzygnięcia mogłoby spowodować skutki nieodwracalne, wiążące się z dużym uszczerbkiem dla skarżącego lub gdy przemawia za tym ważny interes publiczny lub inny ważny interes skarżącego. Trybunał Konstytucyjny rozpoznaje tylko takie skargi konstytucyjne, które związane są z naruszeniem praw lub wolności określonych w Konstytucji RP, z wyłączeniem spraw określonych w art. 56 Konstytucji (czyli dotyczących uzyskania przez cudzoziemców prawa azylu lub statusu uchodźcy). Może przy tym rozpoznawać skargę konstytucyjną wyłącznie wówczas, gdy skarżący wykorzystał już wszystkie, przysługujące mu w ramach postępowania sądowego lub administracyjnego, środki zaskarżenia lub środki odwoławcze. Warunki formalne skargi: Skargę konstytucyjną może dla skarżącego sporządzić wyłącznie adwokat lub radca prawny (samodzielnie we własnej sprawie może sporządzić ją sędzia, prokurator, notariusz, profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych). Jeżeli skarżący, ze względu na sytuację majątkową, nie jest w stanie opłacić kosztów sporządzenia skargi konstytucyjnej przez adwokata lub radcę prawnego, ma prawo zwrócić się do sądu o ustanowienie dla niego adwokata lub radcy prawnego z urzędu. Wniosek w sprawie o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego z urzędu należy złożyć do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania skarżącego. W przypadku uwzględnienia tego wniosku, skarżący nie będzie ponosił kosztów sporządzenia skargi konstytucyjnej. 2 / 15

Skarga musi spełniać wymogi pisma procesowego tzn. zawierać: - określenie sądu, do którego jest kierowana (Trybunału Konstytucyjnego), - imię i nazwisko lub nazwę skarżącego, jego przedstawicieli ustawowych i pełnomocników; - określenie rodzaju pisma jako skargi konstytucyjnej, - treść skargi z uzasadnieniem, - datę i podpis skarżącego albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika; - wymienienie załączników. Ponadto skarga musi zawierać: - dokładne określenie ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach albo obowiązkach określonych w Konstytucji i w stosunku do którego skarżący domaga się stwierdzenia niezgodności z Konstytucją, - wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób - zdaniem skarżącego - zostały naruszone, - uzasadnienie skargi, z podaniem dokładnego opisu stanu faktycznego. Do skargi konstytucyjnej należy dołączyć: - pełnomocnictwo do sporządzenia skargi konstytucyjnej (w przypadku skargi sporządzonej przez pełnomocnika z urzędu należy dołączyć kopię postanowienia sądu rejonowego o ustanowieniu takiego pełnomocnika oraz decyzji organu samorządu adwokackiego lub radcowskiego wyznaczającą konkretnego adwokata lub radcę prawnego pełnomocnikiem z urzędu); ponadto - w przypadku osób prawnych - aktualny wyciąg ze stosownego rejestru; - kopię orzeczenia (wyrok, decyzję lub inne rozstrzygnięcie) organu władzy publicznej, z którego wydaniem skarżący łączy naruszenie przysługujących mu praw lub wolności o charakterze konstytucyjnym wraz z podaniem daty jej doręczenia skarżącemu; - kopię orzeczeń wydanych w związku z wyczerpaniem przez skarżącego przysługujących mu środków odwoławczych lub środków zaskarżenia, łącznie z orzeczeniem wydanym przez organ pierwszej instancji. 3 / 15

Skargę konstytucyjną wraz z załącznikami należy składać w 5 egzemplarzach. Schemat - jak powinna wyglądać skarga konstytucyjna? Informacje ogólne: 1. miejsce i data sporządzenia skargi konstytucyjnej; 2. imię i nazwisko skarżącego, a w przypadku skarżącego nie będącego osobą fizyczną należy podać nazwę, osobę (osoby) upoważnioną do reprezentacji danego podmiotu oraz określenie podstawy reprezentacji; 3. adres skarżącego; 4. imię i nazwisko pełnomocnika skarżącego; 5. adres kancelarii oraz nr wpisu na listę adwokatów lub radców prawnych. Określenie przedmiotu skargi konstytucyjnej: 1. dokładne określenie zaskarżonego aktu normatywnego ze wskazaniem konkretnego przepisu (lub przepisów), nazwy aktu, daty wydania oraz miejsca publikacji; 2. dokładne wskazanie przepisów Konstytucji RP, których naruszenie zarzuca się w skardze konstytucyjnej. Określenie podstaw skargi konstytucyjnej: 1. wskazanie orzeczenia organu władzy publicznej, z którym skarżący łączy naruszenie przysługujących mu praw lub wolności konstytucyjnych (należy podać organ wydający orzeczenie, datę wydania, sygnaturę sprawy); 2. wskazanie podmiotowych praw lub wolności o charakterze konstytucyjnym, których naruszenie skarżący łączy z wydaniem orzeczenia określonego w pkt 1 wraz z podaniem przepisów Konstytucji RP, z których prawa te lub wolności są wywodzone; 4 / 15

3. dokładne określenie tego, w jaki sposób orzeczenie, o którym mowa w pkt 1, prowadzi do naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności skarżącego; 4. przedstawienie argumentów wskazujących na ostateczny charakter orzeczenia, o którym mowa w pkt 1, a w szczególności, uzasadniających przekonanie, iż skarżący wyczerpał przysługujące mu środki zaskarżenia lub inne środki odwoławcze; 5. podanie daty doręczenia skarżącemu orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie będącej podstawą skargi konstytucyjnej; 6. w przypadku sporządzenia skargi przez pełnomocnika ustanowionego z urzędu:podanie daty złożenia przez skarżącego wniosku do sądu rejonowego o ustanowienie pełnomocnika z urzędu celem sporządzenia skargi konstytucyjnej;podanie daty doręczenia skarżącemu pisma informującego o tym, który adwokat lub radca prawny został wyznaczony do sporządzenia skargi konstytucyjnej; 7. podanie argumentów przemawiających za tym, iż zakwestionowane w skardze konstytucyjnej regulacje prawne stanowiły podstawę wydania orzeczenia, o którym mowa w pkt 1. Uzasadnienie: Uzasadnienie zarzutu niezgodności z Konstytucją, w tym dokładne określenie na czym, zdaniem skarżącego, polega niezgodność zakwestionowanych regulacji prawnych z będącymi przedmiotem skargi przepisami konstytucyjnymi. Skutki uwzględnienia skargi konstytucyjnej: Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. Wchodzą w życie z dniem ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, Monitorze Polskim lub innym publikatorze, w którym dany akt został ogłoszony. Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub rozstrzygnięcie w innych sprawach, stanowi podstawę do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania. 5 / 15

Kodeks postępowania cywilnego: Art. 4011 Można żądać wznowienia postępowania również w wypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie. Art. 403 4. Można żądać wznowienia, jeżeli na treść wyroku miało wpływ postanowienie niekończące postępowania w sprawie, wydane na podstawie aktu normatywnego uznanego przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą, uchylone lub zmienione zgodnie z art. 4161. Art. 407 2. W sytuacji określonej w art. 4011 skargę o wznowienie wnosi się w terminie trzech miesięcy od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Jeżeli w chwili wydania orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego orzeczenie, o którym mowa w art. 4011, nie było jeszcze prawomocne na skutek wniesienia środka odwoławczego, który został następnie odrzucony, termin biegnie od dnia doręczenia postanowienia o odrzuceniu, a w wypadku wydania go na posiedzeniu jawnym - od dnia ogłoszenia tego postanowienia. Kodeks postępowania karnego: Art. 540 2. Postępowanie wznawia się na korzyść oskarżonego, jeżeli w wyniku orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego stracił moc lub uległ zmianie przepis prawny będący podstawą skazania lub warunkowego umorzenia. Kodeks postępowania administracyjnego: Art. 145a. 1. Można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja. 6 / 15

2. W sytuacji określonej w 1 skargę o wznowienie wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Skarga na naruszenia prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki Skargę taką przewiduje ustawa z 17 czerwca 2004 r. (Dz. U. 2004.179.1843 ze zm.). Pozwala ona stronie wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu sądowym, którego skarga dotyczy, nastąpiła przewlekłość postępowania. Zgodnie z ustawą przewlekłość postępowania zachodzi, gdy: - postępowanie to trwa dłużej, niż to konieczne dla wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, - postępowanie trwa dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego. Sąd rozpoznając skargę musi ocenić, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania. Ma więc ocenić w szczególności terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd w celu wydania w sprawie rozstrzygnięcia co do istoty lub czynności podjętych przez sąd lub komornika sądowego w celu przeprowadzenia i zakończenia sprawy egzekucyjnej. Musi uwzględnić przy tym charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania. Kto może złożyć skargę? 7 / 15

1. w postępowaniu w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe - strona; 2. w postępowaniu w sprawach o wykroczenia - strona; 3. w postępowaniu w przedmiocie odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary - strona lub wnioskodawca; 4. w postępowaniu karnym - strona oraz pokrzywdzony, nawet jeśli nie jest stroną; 5. w postępowaniu cywilnym - strona, interwenient uboczny i uczestnik postępowania; 6. w postępowaniu sądowo-administracyjnym - skarżący oraz uczestnik postępowania na prawach strony; 7. w postępowaniu egzekucyjnym oraz w innym postępowaniu dotyczącym wykonania orzeczenia sądowego - strona oraz inna osoba realizująca swoje uprawnienia w tym postępowaniu. Termin złożenia skargi: Skargę należy wnieść w trakcie postępowania, którego skarga dotyczy. Wyjątkiem jest możliwość złożenia skargi przez osoby, które przed dniem 16 marca 2005 roku złożyły skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu zarzucając naruszenie prawa do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie, jeżeli skarga do ETPCz została wniesiona w toku postępowania, którego dotyczy i jeśli ETPCz nie wydał postanowienia w przedmiocie dopuszczalności skargi. W takim przypadku należy tez wskazać datę wniesienia skargi do ETPCz. Skarga musi spełniać wymogi formalne pisma procesowego tzn. zawierać: - określenie sądu, do którego jest kierowana; - imię i nazwisko lub nazwę skarżącego, jego przedstawicieli ustawowych i pełnomocników; - określenie rodzaju pisma jako na naruszenia prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki; - datę i podpis skarżącego albo jego przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika; - wymienienie załączników. Ponadto skarga musi zawierać: 8 / 15

- żądanie stwierdzenia przewlekłości postępowania w sprawie, której skarga dotyczy; - przytoczenie okoliczności uzasadniających żądanie. Skarga może też zawierać żądanie wydania sądowi rozpoznającemu sprawę zalecenia podjęcia w wyznaczonym terminie odpowiednich czynności oraz zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej. Opłata: Skarga podlega stałej opłacie w wysokości 100 złotych. Jeśli wniosło ją kilka osób, każda z nich uiszcza opłatę oddzielnie. Zwolnienie od opłaty możliwe jest o ile przewidują to przepisy procedury, na gruncie której toczy się postępowanie. Jeżeli więc skarga dotyczy prawa cywilnego i strona zwolniona jest od kosztów sądowych z ustawy (np. w sprawach z zakresu prawa pracy) lub została zwolniona przez sąd, będzie również zwolniona z tej opłaty. Można również złożyć wniosek o zwolnienie od opłaty. Procedura karna nie przewiduje wcześniejszego zwolnienia z kosztów sądowych. W razie uwzględnienia skargi na przewlekłość postępowania opłata podlega zwrotowi. Miejsce złożenia skargi: Skargę składa się do sądu, przed którym toczy się postępowanie. Ten prześle akta sprawy do sądu właściwego do rozpoznania sprawy. Będzie nim sąd przełożony nad sądem, przed którym toczy się aktualnie postępowanie. W przypadku przewlekłości postępowania przed sądem apelacyjnym lub Sądem Najwyższym rozpoznawał będzie Sąd Najwyższy. W przypadku postępowania egzekucyjnego lub innego dotyczącego wykonania orzeczenia sądowego skargę należy złożyć do sądu okręgowego, w którego okręgu prowadzona jest egzekucja lub wykonywane są inne czynności, a gdy egzekucja lub inne postępowanie dotyczące wykonania orzeczenia sądowego prowadzone jest w dwu lub więcej okręgach - do sądu, w okręgu którego dokonano pierwszej czynności. Ten sąd będzie też rozpoznawał skargę. Rozstrzygnięcie skargi: Sąd wydaje orzeczenie w przedmiocie skargi w terminie 2 miesięcy od daty jej złożenia. Może stwierdzić, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiła przewlekłość postępowania. Na żądanie skarżącego może też zalecić podjęcie przez sąd rozpoznający sprawę co do istoty odpowiednich czynności w wyznaczonym terminie. Również na żądanie skarżącego sąd uwzględniając skargę może przyznać od Skarbu Państwa albo solidarnie od Skarbu państwa i komornika odpowiednią sumę pieniężną w wysokości nie większej niż 10 tysięcy złotych. 9 / 15

Strona, której skargę uwzględniono może dochodzić naprawienia szkody wynikłej ze stwierdzonej przewlekłości od Skarbu Państwa albo solidarnie od Skarbu Państwa i komornika. Postanowienie uwzględniające skargę wiąże sąd w postępowaniu cywilnym o odszkodowanie lub zadośćuczynienie. Ponowna skarga W razie oddalenia skargi skarżący w terminie 12 miesięcy (w sprawach egzekucyjnych 6 miesięcy) może wystąpić z nową skargą w tej samej sprawie. Strona, która w ogóle nie wniosła skargi na przewlekłość postępowania, może dochodzić na podstawie art. 417 k.c. naprawienia szkody wynikłej z przewlekłości, po prawomocnym zakończeniu postępowania co do istoty sprawy. Skarga do Europejskiego trybunału Praw Człowieka w Strasburgu Europejski Trybunał Praw Człowieka jest sądem międzynarodowym, który powołany jest do rozpatrywania skarg osób twierdzących, że naruszone zostały ich prawa zagwarantowane w Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności oraz Protokołach Dodatkowych nr 1,4,6,7 i 13. Konwencja chroni w szczególności: prawo do życia, rzetelnego procesu sądowego, poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, wolność wyrażania opinii, wolność myśli, sumienia i wyznania, prawo do skutecznego wniesienia środka odwoławczego, poszanowania mienia, głosowania i kandydowania w wyborach. Polska ratyfikowała tę konwencję 19 stycznia 1993 roku, więc skargę do Trybunału przeciwko polskim władzom złożyć można tylko wtedy, gdy jej podstawą są działania tych władz (np. decyzje, wyroki, czyny), które nastąpiły po 30 kwietnia 1993 roku. Nie może więc dotyczyć wydarzeń sprzed tej daty. Trybunał nie jest dodatkową instancją odwoławczą od np. wyroków polskich sądów, nie może ich zmieniać lub uchylać. Skargę do niego można oprzeć jedynie o zarzut naruszenia praw wymienionych w wymienionej wyżej konwencji i protokołach dodatkowych oraz jedynie w sprawach dotyczących władz publicznych - sądów, administracji państwowej, samorządowej. Trybunał nie zajmuje się więc skargami na działania osób prywatnych, przedsiębiorstw, spółek, spółdzielni czy fundacji, o ile nie wykonują one zadań zleconych przez administrację państwową. Naruszenie praw określonych w konwencji musi dotyczyć strony bezpośrednio i 10 / 15

osobiście. Nie znaczy to jednak, że sam skarżący musi być koniecznie osobą fizyczną, skargę może też złożyć np. osoba prawna - przedsiębiorstwo czy stowarzyszenie. Termin do złożenia skargi to 6 miesięcy od daty podjęcia ostatecznej, prawomocnej decyzji w sprawie, o którą chodzi. Po tym terminie skarga nie może zostać przyjęta przez Trybunał. Należy jednak wcześniej wyczerpać wszelkie dostępne w kraju środki prawne, w tym odwoławcze, żeby doprowadzić do zadośćuczynienia skutkom naruszenia konwencji. W razie nieskorzystania z jakiegoś środka odwoławczego należy wykazać, że byłby on nieskuteczny. Nie trzeba natomiast korzystać z pomocy Rzecznika Praw Obywatelskich czy też postępowań nadzwyczajnych jak wznowienie postępowania, ułaskawienie czy amnestia. Skargę można napisać w języku polskim wysyłając ją bezpośrednio na adres: The Registrar European Court of Human Rights Council of Europe F - 67075 Strasbourg Cedex Skarga powinna zawierać: 1. krótkie przedstawienie sprawy (streszczenie faktów i zarzuty); 2. określenie, które z wolności i praw zostały naruszone; 3. informacje o wykorzystywanych środkach prawnych; 4. zestawienie wydanych decyzji z krótką informacją o ich treści, dacie wydania i organie, który je podjął. Należy także dołączyć do listu kopie a nie oryginały tych decyzji, ponieważ dokumenty nie są później zwracane; 5. podpis skarżącego, ewentualnie jego przedstawiciela. 11 / 15

Skargi nie musi sporządzać prawnik, można ją napisać osobiście. Sprawa jest rozpatrywana nieodpłatnie, ale skarżący sam musi pokryć koszty np. prowadzenia korespondencji czy pomocy prawnej. Można zwrócić się do Trybunału o bezpłatną pomoc prawną. Trybunał sam nie szuka jednak prawnika, żeby pomógł napisać skargę i nie udziela informacji o przepisach prawnych obowiązujących w państwie, przeciw któremu skierowana jest skarga. Aby zachować 6-miesięczny termin do wniesienia skargi wystarczy napisać na wskazany wyżej adres list zawierający jasno sformułowane szczegóły skargi. Wtedy kancelaria ETPCz odeśle formularz skargi oraz ewentualnie poprosi o uzupełnienie skargi o dodatkowe wyjaśnienia, dokumenty lub informacje. Można też wnieść skargę od razu na odpowiednim formularzu. Jego wzór znajduje się na stronie http://www.coe.org.pl/formularz.pdf. Wyjaśnienia do formularza są na stronie http://www.coe.org.pl/info_skarga.pdf. W początkowej fazie całe postępowanie toczy się pisemnie, nie ma więc w ogóle potrzeby osobistego stawiania się w Strasburgu. Kiedy Trybunał uzna, że istotnie doszło do naruszenia praw określonych w Konwencji, może przyznać od państwa - słuszne zadośćuczynienie i ewentualnie zwrot wydatków poniesionych przez skarżącego na wniesienie sprawy. Nie unieważnia jednak krajowych decyzji, nie uchyla krajowych przepisów prawnych, nie rozstrzyga praw ponownie, ani nie podejmuje interwencji w sprawach skarżących bezpośrednio w organie władzy. Dokładniejsze wskazówki dotyczące składania skargi można znaleźć na stronie internetowej Biura Informacji Rady Europy w Warszawie: http://www.coe.org.pl oraz Biura Rzecznika Prawo Obywatelskich http://www.b rpo.gov.pl, przy pomocy których zostało sporządzone niniejsze opracowanie. W Biurze Informacji Rady Europy (Al. Niepodległości 22, 02-653 Warszawa, tel. 022 84-52-084, 85-35-773) dyżuruje też prawnik, którego zadaniem jest informowanie o Konwencji i ETPCz. Orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w języku polskim znaleźć można na stronie: http://www.coe.org.pl/pl/rada_europy/orzecznictwo_trybunalu_praw_czlowieka Adres internetowy Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu: http://www.echr.c oe.int 12 / 15

Postanowienia Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności oraz Protokołów Dodatkowych dotyczące sądownictwa: Konwencja O Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmieniona następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona Protokołem nr 2. (Dz. U. nr 61 z 1993 r., poz. 284 z dnia 10 lipca 1993 r.) Artykuł 6 Prawo do rzetelnego procesu sądowego 1. Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. Postępowanie przed sądem jest jawne, jednak prasa i publiczność mogą być wyłączone z całości lub części rozprawy sądowej ze względów obyczajowych, z uwagi na porządek publiczny lub bezpieczeństwo państwowe w społeczeństwie demokratycznym, gdy wymaga tego dobro małoletnich lub gdy służy to ochronie życia prywatnego stron albo też w okolicznościach szczególnych, w granicach uznanych przez sąd za bezwzględnie konieczne, kiedy jawność mogłaby przynieść szkodę interesom wymiaru sprawiedliwości. 2. Każdego oskarżonego o popełnienie czynu zagrożonego karą uważa się za niewinnego do czasu udowodnienia mu winy zgodnie z ustawą. 3. Każdy oskarżony o popełnienie czynu zagrożonego karą ma co najmniej prawo do: - niezwłocznego otrzymania szczegółowej informacji w języku dla niego zrozumiałym o istocie i przyczynie skierowanego przeciwko niemu oskarżenia; - posiadania odpowiedniego czasu i możliwości do przygotowania obrony; - bronienia się osobiście lub przez ustanowionego przez siebie obrońcę, a jeśli nie ma wystarczających środków na pokrycie kosztów obrony - do bezpłatnego korzystania z pomocy obrońcy wyznaczonego z urzędu, gdy wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości; - przesłuchania lub spowodowania przesłuchania świadków oskarżenia oraz żądania obecności i przesłuchania świadków obrony na takich samych warunkach jak świadków 13 / 15

oskarżenia; - korzystania z bezpłatnej pomocy tłumacza, jeżeli nie rozumie lub nie mówi językiem używanym w sądzie. Artykuł 7 Zakaz karania bez podstawy prawnej 1. Nikt nie może być uznany za winnego popełnienia czynu polegającego na działaniu lub zaniechaniu działania, który według prawa wewnętrznego lub międzynarodowego nie stanowił czynu zagrożonego karą w czasie jego popełnienia. Nie będzie również wymierzona kara surowsza od tej, którą można było wymierzyć w czasie, gdy czyn zagrożony karą został popełniony. 2. Niniejszy artykuł nie stanowi przeszkody w sądzeniu i karaniu osoby winnej działania lub zaniechania, które w czasie popełnienia stanowiły czyn zagrożony karą według ogólnych zasad uznanych przez narody cywilizowane. Protokół nr 7 sporządzony w Strasburgu dnia 22 listopada 1984 r. (Dz. U. nr 42 z 2003 r., poz.364) Artykuł 2 Prawo do środka odwoławczego w sprawach karnych 1. Każdy, kto został uznany przez sąd za winnego popełnienia przestępstwa, ma prawo do tego, aby zarówno orzeczenie o jego winie jak i o karze zostały poddane kontroli sądu wyższej instancji. Korzystanie z tego prawa, a w tym zasady, na których może ono być wykonywane, reguluje ustawa. 2. Prawo to może podlegać wyjątkom w odniesieniu do drobnych przestępstw, określonych w ustawie, lub w sprawach, w których dana osoba była sądzona w pierwszej instancji przez najwyższy sąd krajowy lub została uznana za winną w wyniku zaskarżenia wyroku uniewinniającego. 14 / 15

Artykuł 3 Odszkodowanie za niesłuszne skazanie Osobie, która prawomocnym wyrokiem została uznana za winną popełnienia przestępstwa i odbyła wymierzoną karę, a następnie została uniewinniona lub ułaskawiona z uwagi na to, że nowe lub nowo ujawnione fakty dowiodły, że nastąpiła pomyłka sądowa, przysługuje odszkodowanie zgodne z prawem lub praktyką danego państwa, chyba że udowodniono, iż osoba ta jest całkowicie lub częściowo odpowiedzialna za nieujawnienie nieznanego faktu we właściwym czasie. Artykuł 4 Zakaz ponownego sądzenia lub karania 1. Nikt nie może być ponownie sądzony lub ukarany w postępowaniu karnym przed sądem tego samego państwa za przestępstwo, od którego został uniewinniony lub za które został uprzednio skazany prawomocnym wyrokiem, zgodnie z prawem i zasadami postępowania karnego tego państwa. 2. Postanowienia poprzedniego ustępu nie stoją na przeszkodzie wznowieniu postępowania w sposób przewidziany prawem i zgodnie z zasadami postępowania karnego danego państwa, jeśli wyjdą na jaw nowe lub nowo odkryte fakty lub jeżeli w poprzednim postępowaniu popełniono zasadniczą pomyłkę, która mogła mieć wpływ na wynik sprawy. 3. Żadne z postanowień niniejszego artykułu nie może być uchylone na podstawie artykułu 15 Konwencji. 15 / 15