UZASADNIENIE Projekt rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów w publicznych szkołach artystycznych stanowi wykonanie upoważnienia zawartego w art. 44zq ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, zwanej dalej ustawą, wprowadzonego ustawą z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r. poz. 357). Zgodnie z brzmieniem upoważnienia określonego szczegółowo w art. 44zq ustawy, w projekcie rozporządzenia określono w sposób szczegółowy warunki i sposób oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów w publicznych szkołach artystycznych. W projektowanym rozporządzeniu zawarto także przypadki i regulacje prawne, zgodnie z którymi dostosowuje się wymagania edukacyjne do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia oraz jego możliwości psychofizycznych. Określono również termin i tryb wydawania przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną opinii o specyficznych trudnościach w uczeniu się, rodzaje obowiązkowych zajęć edukacyjnych, z których realizacji uczeń może być zwolniony, przypadki, w których zwolnienie może nastąpić, rodzaje dokumentów będących podstawą zwolnienia oraz okres zwolnienia. Określono także zakres projektu edukacyjnego oraz warunki jego realizacji. Zgodnie z dyspozycją delegacyjną projektowane rozporządzenie określa skalę i formę ocen z zajęć edukacyjnych, ze szczegółowym wskazaniem, które z ocen według ustalonej skali uznaje się za oceny pozytywne, a które za negatywne oraz skalę rocznej i końcowej oceny klasyfikacyjnej zachowania. W rozporządzeniu określono także zajęcia edukacyjne artystyczne, z których uczeń otrzymuje ocenę roczną w szczególnym trybie polegającym na przeprowadzeniu egzaminu promocyjnego, w miejsce klasycznie przyjętego rozwiązania wystawienia oceny przez nauczyciel prowadzącego dane zajęcia edukacyjne. Rozporządzenie określa również tryb i formę przeprowadzania egzaminu klasyfikacyjnego, poprawkowego i wskazanego wcześniej egzaminu promocyjnego oraz skład komisji egzaminacyjnych, a także sposób dokumentowania ich przebiegu. Zgodnie z delegacją rozporządzenie precyzuje również tryb i formę przeprowadzania sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, o którym mowa w art. 44n ust. 4 pkt 1 ustawy, oraz ustalania rocznej oceny klasyfikacyjnej
zachowania, o której mowa w art. 44n ust. 4 pkt 2 ustawy, skład komisji, o których mowa w art. 44n ust. 4 ustawy oraz ustala sposób dokumentowania pracy komisji. Rozporządzenie określa ponadto warunki promocji ucznia do klasy programowo wyższej lub ukończenia szkoły artystycznej z wyróżnieniem, z uwzględnieniem rocznych ocen klasyfikacyjnych z zajęć edukacyjnych, które wlicza się do średniej ocen. Rozporządzenie reguluje także tryb i zakres przeprowadzania egzaminu dyplomowego, którego zdanie jest warunkiem ukończenia niektórych typów szkół artystycznych, określając między innymi skład komisji przewidzianej do przeprowadzenia egzaminu dyplomowego i sposób dokumentowania jego przebiegu. Projekt uwzględnia także regulacje w zakresie warunków i trybu wyrażania przez radę pedagogiczną zgody na powtarzanie klasy przez ucznia oraz ewentualnego realizowania obowiązkowych zajęć edukacyjnych określonych w szkolnym planie nauczania danej klasy w ciągu dwóch kolejnych lat. Zaproponowane w projekcie rozporządzenia regulacje prawne w większości powtarzają rozwiązania przyjęte w rozporządzeniu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 8 kwietnia 2008 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w publicznych szkołach i placówkach artystycznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 65, poz. 400 z późn. zm.). Główna zmiana, wynikająca z przyjętego w ustawie z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw, polega na włączeniu generalnych instytucji kierujących szeroko rozumianym ocenianiem i klasyfikowaniem, do regulacji ustawowej, z jednoczesnym pozostawieniem możliwości doprecyzowania określonych rozwiązań na poziomie rozporządzenia. Zgodnie z podziałem przyjętym w znowelizowanej ustawie, aktualnie w zakresie oceniania i klasyfikowania w szkołach i placówkach należących do systemu oświaty, będą funkcjonowały trzy rozporządzenia obejmujące dwa obszary oceniania ocenianie wewnątrzszkolne i zewnętrzne. Rozporządzenie w zakresie ocenienia zewnętrznego, regulujące przeprowadzanie sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego i egzaminu maturalnego oraz egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie, będzie obowiązywało zarówno w szkolnictwie powszechnym, jak też w szkolnictwie artystycznym, w odniesieniu do szkół artystycznych realizujących obok kształcenia artystycznego także kształcenie ogólne. Natomiast w zakresie oceniania wewnątrzszkolnego, ministrowi właściwemu do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego ustawodawca pozostawił dyspozycję uregulowania pełnego zakresu oceniania, tj. zarówno artystycznego jak i ogólnego.
W przypadku oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów w publicznych szkołach artystycznych (rozdział 2 projektowanego rozporządzenia), zmiany w stosunku do obecnego stanu prawnego polegają przede wszystkim na: 1) możliwości zwolnienia ucznia przez dyrektora szkoły z zajęć plastyki w szkołach muzycznych i baletowych, chóru w szkołach muzycznych, muzyki w szkołach plastycznych oraz zajęć wychowania fizycznego, komputerowych, informatyki lub technologii informacyjnej na podstawie opinii wydanej przez lekarza, na czas określony w tej opinii, w miejsce dotychczasowego otwartego katalogu zajęć artystycznych; 2) określeniu w 11 ust. 2 i 3 projektu rozporządzenia, które z rocznych, a w szkole policealnej semestralnych, ocen klasyfikacyjnych z zajęć edukacyjnych, ustalonych w stopniach według skali podanej w rozporządzeniu, są uznawane za oceny pozytywne, a które za negatywne, z jednoczesną rezygnacją ze stosowanego obok skali ocen od 1 do 6 zakresu punktowego (od 1 do 25), w ramach oceniania zajęć artystycznych. W obecnym rozwiązaniu zdecydowano się na wprowadzenie jednolitej skali ocen w zakresie oceniania zajęć edukacyjnych artystycznych i ogólnych; 3) w 13 i 14 projektu rozporządzenia dokonano doprecyzowania szczególnego trybu wystawiania oceny rocznej w zakresie niektórych przedmiotów artystycznych, jakim jest tryb egzaminu promocyjnego. Zgodnie z przyjętą regulacją egzamin promocyjny (poza szczególnymi przypadkami określonymi w art. 44zh i art. 44j ustawy oraz 13 ust. 4 projektu rozporządzenia) jest przeprowadzany w szkołach muzycznych I stopnia w zakresie instrumentu głównego w dziale instrumentalnym oraz zespołu instrumentalnego w dziale muzykowania zespołowego; w szkołach muzycznych II stopnia w zakresie instrumentu głównego w specjalności instrumentalistyka i instrumentalistyka jazzowa i rozrywkowa; śpiewu w specjalności wokalistyka, wokalistyka jazzowa i wokalistyka estradowa; rytmiki w specjalności rytmika; zespołu instrumentalnego w dziale muzykowania zespołowego oraz w szkołach baletowych w zakresie tańca klasycznego. Jednocześnie pozostawiono rozwiązanie umożliwiające szkołom określenie w statutach także innych przedmiotów artystycznych, poza przedmiotami wymienionymi w projektowanym 13 ust. 2, z których klasyfikacyjna ocena roczna ustalana jest w trybie egzaminu promocyjnego; 4) w 14 projektowanego rozporządzenia, określającego między innymi skład komisji powołanej do przeprowadzenia egzaminu promocyjnego, wprowadzono zmianę
polegającą na proponowaniu i uzasadnianiu oceny z egzaminu promocyjnego przez nauczyciela prowadzącego z uczniem dane zajęcia edukacyjne. Ocena ta ma być uzgadniana z pozostałymi członkami komisji, a w przypadku braku porozumienia (zgodnie z 14 ust. 5) ocenę wystawia się wyciągając i zaokrąglając do pełnych wartości, średnią arytmetyczną z sumy ocen wystawionych przez poszczególnych członków komisji; 5) względem dotychczas obowiązującego rozporządzenia wprowadzono w 17 ust. 2 zmianę, z godnie z którą określoną nowy katalog zajęć edukacyjnych, z których dla uzyskania promocji do klasy programowo wyższej wymagane jest uzyskanie oceny rocznej wyższej od stopnia dopuszczającego. W przypadku szkół muzycznych I stopnia i ogólnokształcących szkół muzycznych I stopnia jest to rytmika z kształceniem słuchu, kształcenie słuchu, kształcenie słuchu z audycjami muzycznymi, podstawy kształcenia słuchu, instrument główny oraz zespół instrumentalny, w przypadku szkół muzycznych II stopnia i ogólnokształcących szkół muzycznych II stopnia są to odpowiednio: kształcenie słuchu, kształcenie słuchu jazzowe, instrument główny w specjalnościach: instrumentalistyka i instrumentalistyka jazzowa i rozrywkowa, śpiew w specjalnościach: wokalistyka, wokalistyka jazzowa i wokalistyka estradowa, rytmika w specjalności rytmika, improwizacja w specjalności rytmika, lutnictwo w specjalności lutnictwo, w szkole plastycznej: rysunek i malarstwo oraz zajęcia w specjalności artystycznej realizowanej przez ucznia. Jednocześnie zrezygnowano z powyższego wymogu w odniesieniu do ogólnokształcących szkół baletowych w zakresie tańca klasycznego i tańca współczesnego; 6) rozporządzenie określa w generalnym ujęciu tryb i formy przeprowadzania egzaminu klasyfikacyjnego ( 15), poprawkowego ( 19) i egzaminu promocyjnego ( 14), a także komisji przeprowadzającej sprawdzian w przypadku zakwestionowania przez ucznia lub jego rodziców trybu wystawienia oceny, o której mowa w art. 44n ust. 4 ustawy, w tym składy poszczególnych komisji, zasady ich procedowania oraz sposób dokumentowania ich przebiegu. Względem dotychczas obowiązującego rozporządzenia wprowadzono zmianę polegającą na włączeniu do składu wymienionych powyżej komisji nauczyciela współprowadzącego zajęcia z zespołu instrumentalnego w szkołach muzycznych I stopnia i ogólnokształcących szkołach muzycznych I stopnia; 7) w przypadku o którym mowa w art. 44zk ust. 8 ustawy, czyli braku uzyskania przez ucznia promocji do klasy programowo wyższej (a w szkołach policealnych lub
pomaturalnych na semestr programowo wyższy), doprecyzowano w projekcie rozporządzenia ( 21), konieczność wyrażenia woli w zakresie powtarzania danej klasy poprzez złożenie przez ucznia lub jego rodziców/opiekunów prawnych stosownego wniosku. Rozdział 3 projektowanego rozporządzenia obejmuje swoim zakresem szczegółowe zasady przeprowadzania w klasach programowo najwyższych szkół artystycznych kształcących w zawodach artystycznych (a w artystycznej szkole policealnej lub pomaturalnej w semestrze programowo najwyższym) egzaminu dyplomowego, którego zdanie warunkuje uzyskanie dyplomu ukończenia takiej szkoły. Egzamin dyplomowy, zgodnie z art. 44zn ust. 1 ustawy, stanowi komisyjną formę oceny poziomu przygotowania zawodowego ucznia określonego typu szkoły artystycznej. Względem dotychczas obowiązujących rozwiązań zdecydowano się na dokonanie następujących zmian: 1) w 23 ust. 3 projektu uszczegółowiono katalog informacji w zakresie egzaminu dyplomowego, które uczniowie klas programowo najwyższych muszą otrzymać w terminie nie późniejszym niż 5 miesięcy przed terminem egzaminu dyplomowego. W zależności od typu szkoły artystycznej, odpowiednio o ustalonych formach części teoretycznej egzaminu dyplomowego, zakresach obowiązujących treści nauczania, stanowiących podstawę przygotowywania tematów egzaminacyjnych oraz o tematach prac dyplomowych, a w przypadku szkół muzycznych i szkół o których mowa w 29 pkt 1 projektu (pozostałe szkoły artystyczne) o programie recitalu dyplomowego. Zdecydowano się także na odmienne uregulowanie terminu przekazania informacji, o których mowa powyżej, w odniesieniu do policealnych i pomaturalnych szkół artystycznych. Termin graniczny ustalono w tym przypadku do zakończenia semestru poprzedzającego semestr przystąpienia do egzaminu dyplomowego. 2) w 24 projektu rozporządzenia, zgodnie z dyspozycją zawartą w art. 44zq pkt 9 ustawy, określono skład komisji powoływanej do przeprowadzenia egzaminu dyplomowego, z jednoczesnym obowiązkiem ( 24 ust. 2) dokonania przez przewodniczącego jej podziału na zespoły egzaminacyjne przeprowadzające poszczególne części egzaminu dyplomowego. Nowo wprowadzonym terminem jest w tym przypadku konieczność dokonania rzeczonego podziału w terminie nie późniejszym niż 14 dni przed wyznaczonym terminem przeprowadzenia egzaminu (części egzaminu);
3) w celu zapewnienia równych warunków przystępowania do egzaminu dyplomowego w poszczególnych szkołach artystycznych tego samego typu, zrezygnowano z możliwości uczestniczenia w charakterze obserwatora, podczas przeprowadzania egzaminu dyplomowego, przedstawicieli szkół wyższych lub związków zrzeszających artystów. Powyższą możliwość pozostawiono wyłącznie w odniesieniu do przedstawicieli ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego oraz Centrum Edukacji Artystycznej, z uwagi na sprawowanie przez wskazane podmioty ustawowych zadań w zakresie nadzoru nad szkołami artystycznymi; 4) rozporządzenia zmienia także nazewnictwo odnoszące się do poszczególnych części egzaminu dyplomowego. W obecnym kształcie egzamin dyplomowy będzie się składał z części praktycznej i teoretycznej, zamiast stosowanego do tej pory określenia część praktyczna i ustna, z uwagi na możliwość zdawania części teoretycznej nie tylko w formie ustnej ale także pisemnej lub mieszanej. Zgodnie z 23 ust. 1 projektu rozporządzenia, formę części teoretycznej ustala dyrektor danej szkoły artystycznej; 5) w 26 29 określono zakres egzaminu dyplomowego, odpowiednio jego części praktycznej i teoretycznej, w poszczególnych typach szkół artystycznych. Najistotniejszą zmianą we wskazanym obszarze jest wprowadzenie dla szkół muzycznych katalogu zajęć edukacyjnych ( 26 ust. 1 pkt 2) zdawanych w części teoretycznej egzaminu, z których uczeń wybierać będzie jedne zajęcia. Aktualnie będą to zajęcia: historii muzyki z literaturą muzyczną, historia muzyki jazzowej z literaturą muzyczną w specjalności instrumentalistyka jazzowa i rozrywkowa, wokalistyka jazzowa oraz wokalistyka estradowa, kształcenie słuchu, kształcenia słuchu jazzowe w specjalności instrumentalistyka jazzowa i rozrywkowa, wokalistyka jazzowa oraz wokalistyka estradowa, harmonia praktyczna i harmonia jazzowej w specjalności instrumentalistyka jazzowa i rozrywkowa, wokalistyka jazzowa oraz wokalistyka estradowa. Zgodnie z wprowadzoną dyspozycją ( 26 ust. 2), uczeń dokonuje powyższego wyboru i informuje dyrektora szkoły o wybranych zajęciach na 30 dni przed rozpoczęciem egzaminu. Ponadto, zgodnie z postulatami środowiska, dla uczniów kształcących się w specjalności rytmika, zdecydowano się na wprowadzenie trzech ocen w ramach części praktycznej egzaminu dyplomowego, osobno z: prezentacji realizacji zagadnień zgodnych z założeniami Emila Jaques-Dalcroze a podczas zajęć rytmiki, wykonania interpretacji ruchowej utworu muzycznego i przeprowadzeniu zajęć rytmiki ze szczególnym uwzględnieniem improwizacji fortepianowej trzech Zrezygnowano także z wymogu zdawania w ramach tej części egzaminu z gry na fortepianie, z uwagi na
wprowadzenie w ramowych planach nauczania możliwości wyboru różnych instrumentów w zakresie kształcenia w specjalności rytmika, zamiast dotychczasowego jednego instrumentu w postaci fortepianu; 6) w odniesieniu do szkół plastycznych wprowadzono zawężenie części teoretycznej egzaminu dyplomowego z historii sztuki, poprzez ograniczenie się do zakresu wybranej przez ucznia specjalności i specjalizacji ( 27 ust. 1 pkt 2 lic c). Jako kolejną nowość wprowadzono możliwość przeprowadzenia części praktycznej egzaminu dyplomowego z udziałem publiczności ( 27 ust. 2); 7) w przypadku szkół baletowych modyfikacji uległo ocenianie części praktycznej, egzaminu dyplomowego, polegające na wystawieniu dwóch ocen ze wskazanej części praktycznej (dotychczasowo jednej) obejmującej obecnie wykonanie lekcji i układu choreograficznego w technice tańca klasycznego oraz wykonaniu lekcji i układu choreograficznego w jednej z technik wybranej przez ucznia, odpowiednio tańca współczesnego lub charakterystycznego. Zdecydowano się także, analogicznie do rozwiązania przyjętego w szkołach plastycznych, na możliwość dopuszczenia publiczności (w drodze decyzji przewodniczącego komisji) do udziału w części praktycznej egzaminu dyplomowego ( 28 ust. 2). Aktualnie część teoretyczna egzaminu dyplomowego zdawana jest w zakresie zajęć edukacyjnych z historii tańca (dotychczas z wiedzy o tańcu); 8) istotną zmianą odnoszącą się do egzaminów dyplomowych w szkołach artystycznych, jest wprowadzenie w 31 ust. 2 projektu regulacji, zgodnie z którą ocenę z poszczególnych części egzaminu dyplomowego proponuje i uzasadnia nauczyciel przygotowujący ucznia do danej części egzaminu dyplomowego i uzgodnienie jej z pozostałymi członkami komisji egzaminacyjnej. Analogicznie do rozwiązań przyjętych we wcześniejszych paragrafach rozporządzenia, w przypadku rozbieżności w zakresie oceny i braku porozumienia w zakresie jej wystawienia, ocena ustalana jest na podstawie średniej arytmetycznej sumy ocen wystawionych przez poszczególnych członków zespołu egzaminacyjnego, z zaokrągleniem końcowego wyniku do pełnych wartości. Proponuje się, aby niniejsze rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2015 r. z uwagi na fakt, że stanowi ono akt wykonawczy do rozdziału 3a ustawy o systemie oświaty, który, zgodnie z art. 23 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r. poz. 357), będzie stosowany począwszy od roku szkolnego 2015/2016.
Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414, z późn. zm.) projekt rozporządzenia zostanie udostępniony w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz w Biuletynie Informacji Publicznej Rządowego Centrum Legislacji w zakładce Rządowy Proces Legislacyjny. Rozporządzenie nie zawiera przepisów technicznych w rozumieniu rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039 oraz z 2004 r. Nr 65, poz. 597) i w związku z tym nie podlega notyfikacji. Przedmiot regulacji nie jest objęty zakresem prawa Unii Europejskiej.