Ubóstwo i wykluczenie społeczne

Podobne dokumenty
Ubóstwo i wykluczenie społeczne

Ubóstwo i wykluczenie społeczne w Polsce pomiar, wyjaśnianie, przeciwdziałanie

Konferencja Umacnianie socjalnego wymiaru Unii Europejskiej rola społeczeństwa obywatelskiego 17 października 2017, Warszawa

Ubóstwo i wykluczenie społeczne

Ubóstwo i wykluczenie społeczne w Polsce dwa podejścia empiryczne

DŁUGI - WSPÓLNY PROBLEM Konferencja 12 września 2014 r., Warszawa

Ubóstwo i wykluczenie społeczne w Unii Europejskiej. Dr hab. Ryszard Szarfenberg Uniwersytet Warszawski Instytut Polityki społecznej

Scenariusze rozwoju usług wsparcia rodziny i pomocy społecznej w kontekście 500+

4) Beneficjent wykorzystuje do realizacji usług aktywnej integracji następujące narzędzia:

Scenariusze rozwoju usług wsparcia rodziny i pomocy społecznej w kontekście 500 plus

Wolność od ubóstwa w świetle międzynarodowych standardów ochrony praw człowieka i działań podejmowanych przez polski rząd

Ubóstwo i wykluczenie społeczne - skala potrzeb i wyzwania dla europejskiej i polskiej polityki społecznej

Zakres działania: Główne cele pomocy społecznej:

Sprawozdanie z działalności Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Kaźmierzu za rok 2016 oraz wykaz potrzeb w zakresie pomocy społecznej

UCHWAŁA NR XXXIII/256/17 RADY MIEJSKIEJ W GONIĄDZU. z dnia 27 czerwca 2017 r. w sprawie uchwalenia Statutu Ośrodka Pomocy Społecznej w Goniądzu.

Monitoring ubóstwa EAPN Polska i wnioski dla programowania strategicznego

Ubezpieczenia społeczne

Załącznik do Uchwały Nr XXVI/203/09 Rady Gminy w Laszkach z dnia 29 czerwca 2009r. I. POSTANOWIENIA OGÓLNE

Finanse ubezpieczeń społecznych

KONTRAKT SOCJALNY narzędziem w realizacji projektów systemowych

STATUT MIEJSKIEGO OŚRODKA POMOCY SPOŁECZNEJ W DĘBICY

STATUT MIEJSKIEGO OŚRODKA POMOCY SPOŁECZNEJ W CIECHANOWIE ROZDZIAŁ I. POSTANOWIENIA OGÓLNE

UCHWAŁA Nr 139/XXIX/09 RADY GMINY ROŚCISZEWO. z dnia 3 sierpnia 2009r. w sprawie przyjęcia Statutu Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Rościszewie.

Przeciwdziałanie ubóstwu pracowników z perspektywy MPiPS

Lublin, dnia 18 stycznia 2016 r. Poz. 308 UCHWAŁA NR XII/82/2015 RADY GMINY TOMASZÓW LUBELSKI. z dnia 20 listopada 2015 r.

Program aktywizacji społecznej w powiecie rzeszowskim

Ubóstwo dzieci w Polsce Dr Hab. Ryszard Szarfenberg

Białystok, dnia 3 stycznia 2017 r. Poz. 24 UCHWAŁA NR XXVIII/332/2016 RADY MIEJSKIEJ W SUWAŁKACH. z dnia 28 grudnia 2016 r.

Ubóstwo dzieci w Polsce Dr Hab. Ryszard Szarfenberg

Zasiłek stały przysługuje na podstawie art. 37 ustawy o pomocy społecznej:

Podstawy prawa zabezpieczenia społecznego Pomoc społeczna dr Eliza Mazurczak-Jasińska

Ubóstwo a pomoc społeczna. Malwina Morawska

Kielce, dnia 8 września 2016 r. Poz UCHWAŁA NR XIX/153/2016 RADY GMINY WIŚLICA. z dnia 31 sierpnia 2016 r.

Gdańsk, dnia 25 marca 2016 r. Poz UCHWAŁA NR 150/XVI/2016 RADY MIEJSKIEJ W NOWYM DWORZE GDAŃSKIM. z dnia 3 marca 2016 r.

rodka Pomocy Rodzinie W Lublinie

Minimalny dochód w Europejskim Filarze Praw Socjalnych (EFPS)

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Jakub Brzeziński

ROZDZIAŁ I Postanowienia ogólne.

POWIATOWY PROGRAM NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH NA LATA

Uchwała Nr XXV/255/2012 Rady Miasta Nowego Sącza z dnia 27 marca 2012 r.

Ocena zasobów pomocy społecznej 2015

W czasie kampanii EMINbus w Polsce (1-5 czerwca 2018 r.) proponujemy do dyskusji następujące zmiany.

Program Integracji Społecznej i Zawodowej Osób Niepełnosprawnych dla Powiatu Zamojskiego na 2014 rok SPIS TREŚCI

w sprawie przyjęcia oceny zasobów pomocy społecznej na rok 2012 dla Gminy Dąbrówka

STATUT GMINNEGO OŚRODKA POMOCY SPOŁECZNEJ W SMOŁDZINIE Z SIEDZIBĄ W GARDNIE WIELKIEJ

UCHWAŁA NR XXXVII/379/2014 RADY POWIATU W ŚWIDNICY. z dnia 6 maja 2014 r.

Lata poprzednie INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA. Powody nie przyznania miejsca w żłobku. Powody nie przyznania miejsca w przedszkolu

Pomocy społecznej na zasadach określonych w ustawie o pomocy społecznej udziela się osobom i rodzinom, w szczególności z powodu:

Ocena zasobów pomocy społecznej w Gminie Pilica 2014 r

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Marta Fryc

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Agnieszka Choma

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Joanna Nowak

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Halina Senczyna

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Zofia Strzępka

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Marta Cichowicz

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Elżbieta Szymusik

UCHWAŁA NR XXVI/193/2016 RADY MIEJSKIEJ W OŻAROWIE. z dnia 30 listopada 2016 r. w sprawie nadania Statutu Ośrodkowi Pomocy Społecznej w Ożarowie

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Teresa Wiercińska

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: ANNA BARTOCHOWSKA

Uchwała Nr XXVI/162/04 Rady Miejskiej w Skawinie z dnia 22 września 2004 r.

UCHWAŁA NR XIX/96/2016 RADY GMINY ŁYSZKOWICE. z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie nadania Statutu Gminnemu Ośrodkowi Pomocy Społecznej w Łyszkowicach

UCHWAŁA NR 150/XVI/2016 RADY MIEJSKIEJ W NOWYM DWORZE GDAŃSKIM. z dnia 3 marca 2016 r.

Mariola Banach UNIWERSYTET RZESZOWSKI. STUDIA PODYPLOMOWE Mechanizmy funkcjonowania strefy euro VI edycja, rok akademicki 2014/15

U C H W A Ł A Nr 21.V.2015 RADY GMINY WIĄZOWNA. z dnia 24 lutego 2015 roku

UCHWAŁA NR III/19/2018 RADY GMINY ŁONIÓW. z dnia 28 grudnia 2018 r. w sprawie uchwalenia statutu Ośrodka Pomocy Społecznej w Łoniowie

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO

SPECYFIKA I CEL KONKURSU W RAMACH PODDZIAŁANIA

Możliwości dofinansowania działań z obszaru włączenia społecznego w ramach konkursów RPO, ogłaszanych w 2018 r.

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Pracownicy Ośrodka Pomocy Społecznej w Głogówku przy współpracy pracowników Urzędu Gminy Głogówek

Lata poprzednie RYNEK PRACY INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA

UCHWAŁA NR RADY MIEJSKIEJ W KRZEPICACH roku w sprawie uchwalenia statutu Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej.

PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ DLA POWIATU BRODNICKIEGO NA LATA

STATUT GMINNEGO OŚRODKA POMOCY SPOŁECZNEJ W SZEMUDZIE

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Kierownik Beata Kruszka

Ocena zasobów pomocy społecznej za rok 2015 dla gminy Kluczbork

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Ewa Baniel

Przewodnicząca Rady Gminy Gniewino /-/ Judyta Smulewicz

Pomoc społeczna. Polityka Gospodarcza i Społeczna Semestr zimowy dr Agnieszka Chłoń-Domińczak prof. Marek Góra

STATUT OŚRODKA POMOCY SPOŁECZNEJ W PONIECU

UCHWAŁA NR../2017 RADY MIEJSKIEJ W RADZYMINIE. z dnia października 2017 r. w sprawie zatwierdzenia Statutu Ośrodka Pomocy Społecznej w Radzyminie

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Wydział Spraw Społecznych i Zdrowia - UM w Mielcu Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Mielcu

Gorzów Wielkopolski, dnia 14 września 2016 r. Poz UCHWAŁA NR XIX/126/2016 RADY GMINY SIEDLISKO. z dnia 2 września 2016 r.

Katowice r.

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Anna Mikrut

UCHWAŁA NR VIII/71/2015 RADY MIEJSKIEJ W DĘBICY. z dnia 23 czerwca 2015 r.

Ocena zasobów pomocy społecznej

OŚRODEK POMOCY SPOŁECZNEJ W RESKU OCENA ZASOBÓW POMOCY SPOŁECZNEJ ZA ROK 2017 DLA GMINY RESKO

S T A T U T Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Świdniku Rozdział I Postanowienia Ogólne

Zadania wynikające z ustawy o pomocy społecznej: 1. Zadania własne gminy:

Wsparcie firm zatrudniających osoby niepełnosprawne

Ocena zasobów pomocy społecznej

Zadania bieżące Gminy Miejskiej Kraków realizowane przez MOPS - szczegółowy zakres

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Marta Cichowicz

Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Rafał Lejmel

Ocena zasobów pomocy społecznej na rok 2015 dla gminy Gostyń

STATUT OŚRODKA POMOCY SPOŁECZNEJ w Obrazowie. Rozdział I. Postanowienia ogólne. Ośrodek Pomocy Społecznej w Obrazowie działa na podstawie:

STATUT GMINNEGO OŚRODKA POMOCY SPOŁECZNEJ W DŁUGOSIODLE. Rozdział 1. Postanowienia ogólne

Autor: Renata Skrabska

UCHWAŁA NR VII/49/15 RADY GMINY ŁAGIEWNIKI. z dnia 28 maja 2015 r. w sprawie zatwierdzenia oceny zasobów pomocy społecznej w Gminie Łagiewniki

Ocena zasobów pomocy społecznej

Transkrypt:

Uniwersytet Warszawski Instytut Polityki Społecznej Ubóstwo i wykluczenie społeczne Wykład 4: Polityka społeczna wobec ubóstwa i wykluczenia społecznego dr hab. Ryszard Szarfenberg r.szarfenberg@uw.edu.pl Aktualizacja z 7 listopada 2012 Strona przedmiotu http://rszarf.ips.uw.edu.pl/uiws/

Indywidualne strategie radzenia sobie z ubóstwem - możliwości Hierarchia możliwości wyboru przed którymi stoją rodziny z za małymi zasobami w stosunku do potrzeb Znaleźć lepiej płatną pracę w pełnym wymiarze czasu Wydawać zaoszczędzone pieniądze Wystąpić o zasiłki Sprzedawać niekonieczne sprzęty domowe Praca w niepełnym wymiarze czasu z możliwością łączenia płacy z zasiłkami Zaciągać kredyty konsumpcyjne na bieżące opłaty Odkładać opłacanie rachunków Praca dorywcza Spieniężenie polis ubezpieczeniowych Zastawianie wartościowych rzeczy Sprzedaż koniecznych sprzętów domowych Dobroczynność Drobna przestępczość Żebranie

Indywidualne strategie walki z ubóstwem w Polsce

Indywidualne strategie radzenia sobie z ubóstwem w Rosji w czasie kryzysu, koniec lat 90 Typ Strategia Odsetek stosujących Odsetek oceniających strategię jako bardzo dość niepomocn pomocną pomocną ą Brak odpowiedzi SP Ograniczanie wydatków na ubranie i buty 63 12 53 32 4 SP Ograniczanie wydatków na żywność 54 10 53 33 5 SP Odłożenie / nie wyjeżdżanie na urlop czy 27 16 46 39 0 wakacje SSS Prośba o pomoc krewnych 21 35 59 5 1 SA Bardziej wydajna uprawa działki / pola 19 35 60 4 1 (grew more land plot) SA Nowa praca 12 29 42 27 3 SA Przeniesienie się do nowego miejsca 9 21 38 28 13 zamieszkania SSS Prośba o pomoc przyjaciół 8 28 60 11 1 SA Dodatkowa praca 7 32 58 9 1 SA Praca w urzędzie państwowym (for 5 39 41 16 4 government) SA Sprzedawanie rzeczy osobistych 5 15 70 14 1 SSS Prośba o pomoc państwa 5 11 41 46 1 SSS Wprowadzenie się do krewnych 3 39 49 7 5 SA Udział w przeszkoleniu 2 34 35 25 7 SA Wyprowadzenie się od krewnych 2 20 49 28 3 SA Wynajem komuś pokoju/mieszkania 1 35 55 9 2 SA strategia aktywna, SP strategia pasywna, SSS strategia sieci społecznej

Powszechność stosowania i opinie o strategiach indywidualnych Rosja, w czasie kryzysu lat 90.

Co powinno być priorytetem w walce z ubóstwem opinia społeczna UE27 PL Ranking EU Zaoferować możliwość pracy 61% 61% 1 1 Wystarczająco i regularnie podnosić zasiłki socjalne i emerytury 32% 40% 5 2 Zapewnić wzrost gospodarczy, aby poniósł się ogólny poziom życia 42% 37% 2 3 Poprawić dostępność usług społecznych (opieka długoterminowa, opieka nad dziećmi, opieka zdrowotna itp.) Ranking PL 27% 31% 6 4 Zaoferować szkolenia i kwalifikacje 38% 30% 3 5 Pomóc ludziom ubogim w dostępie do przyzwoitych i tanich mieszkań 37% 25% 4 6 Doradzać ludziom jak uniknąć nadmiernego zadłużenia 24% 17% 8 7 Poprawić dostęp do dobrych i tanich centrów opieki dziennej dla dzieci 0-3 lata 18% 15% 9 8 Rewitalizować ubogie obszary 25% 13% 7 9 Zwalczać wszystkie rodzaje dyskryminacji 18% 12% 9 10 Pomóc ubogim w dostępie do usług bankowych I finansowych 9% 6% 10 11 Inne (spontaniczne) 1% 1% Nie ma skutecznych sposobów pomocy ubogim w wyjściu z ubóstwa (spontaniczne) 1% 2% Nie wiem 1% 5% Eurobarometer 2009

Kto powinien odpowiadać za walkę z ubóstwem opinia społeczna UE27 PL Rząd narodowy 53% 51% Sami obywatele 13% 14% Władze regionalne lub lokalne 7% 10% Unia Europejska 9% 8% NGOs lub dobroczynność 7% 6% Instytucje religijne 2% 2% Prywatne firmy 3% 1% Inne (spontaniczne) 1% - Nie wiem 5% 8% Eurobarometer 2009

Trzy poziomy zapobiegania ubóstwu model uproszczony PIERWOTNA DYSTRYBUCJA DOCHODU (płace, dochody z kapitału) REDYSTRYBUCJA POZA POMOCĄ SPOŁECZNĄ (ubezpieczenie społeczne, inne świadczenia, opodatkowanie) POMOC SPOŁECZNA UBÓSTWO Przypadki A, B system zapobiegł UBÓSTWO popadnięciu w ubóstwo Przypadek C system nie zapobiegł ubóstwu Gospodarka społeczna, subsydiowane zatrudnienie, chroniony rynek pracy - płace C. Behrendt, At the Margins of the Welfare State, 2002, s. 48

Zabezpieczenie społeczne Ubóstwo i wykluczenie a polityka społeczna synteza INTEGRACJA Godna praca Polit. rynku pracy Instrumenty ułatwiające ruch ku godnej pracy Ubezpieczenie społeczne Pomoc społeczna Instrumenty utrudniające ruch ku wykluczeniu Niewystarczająca ochrona WYKLUCZENIE Niewystarczająca ochrona 1) Ubodzy pracownicy (niegodna praca, praca niskiej jakości pod względem wynagrodzenia) 2) Ubodzy pracownicy lub ubodzy poza pracą i niekorzystający z zabezpieczenia społecznego 3) Ubodzy pracownicy lub ubodzy poza pracą i nie objęci zabezpieczeniem społecznym 4) Ubodzy pracownicy lub poza pracą, objęci zabezpieczeniem i korzystający z niego, ale nadal ubodzy I. Nicaise i in. Gaps, traps and springboards in the floor of social protection systems. A comparative study of 13 EU countries, 2004, s. 11

Analiza pomocy pieniężnej dochody Dochody przed wypłaceniem pomocy Dochody po wypłaceniu pomocy E L D A Linia ubóstwa C B GD nr 1 GD nr 2 GD nr 3 GD nr 4 Zmniejszenie liczby ubogich dzięki pomocy Gospodarstwa domowe według wysokości dochodów (rosnąco: od tych o najmniejszych dochodach) Obszar trójkąta ABL głębokość ubóstwa przed transferami Obszar trójkąta DCL głębokość ubóstwa po transferach Obszar trójkąta ADE zwiększenie zamożności nieubogich w wyniku transferów dla ubogich W. Beckerman

Granice ubóstwa (np. % mediany dochodów) Ograniczenie ubóstwa dzięki transferom pieniężnym Dochody Dochody po transferach Dochody przed transferami Blisko ubóstwa Ubóstwo umiarkowane Ubóstwo głębokie Ubóstwo skrajne Gospodarstwa domowe według wysokości dochodu Przypadek A złagodzenie ubóstwa ze skrajnego do umiarkowanego Przypadek B złagodzenie ubóstwa z głębokiego do umiarkowanego Przypadek C poprawa od ubóstwa umiarkowanego do stanu blisko ubóstwa, ale już poza ubóstwem

Przykład liczbowy Gospodarstwa domowe 1 2 3 4 5 liczba dochody przed podatkami i przed transferami 0 100 160 600 1000stopa podatku 0,15 ubogich GD 3 granica ubóstwa 50% średniej 186 186 186 186 186 podatki 15% od każdego 0 15 24 90 suma wpływów 150podatkowych 279 dochody po podatkach i przed transferami 0 85 136 510 850 luka dochodowa 186 101 50 łączna luka 337 Wysokość transferów (transfery równe dla wszystkich: suma podatków przez liczbę ubogich) 93 93 93 dochody po podatkach i po transferach 93 178 229 540 900 liczba ubogich GD 2 Transfer zlikwidował ubóstwo monetarne gospodarstwa nr 3 (redukcja ubóstwa o 33%), ograniczył ubóstwo gospodarstw nr 1 i 2 (łączna luka po transferach równa się 101, czyli w stosunku do pierwotnej 337 zmniejszenie o 70%)

Redukcja ubóstwa relatywnego przez emerytury i inne transfery socjalne w Polsce Wniosek: rola emerytur w ograniczaniu ubóstwa (zmniejszanie stopy ubóstwa) jest kluczowa na tle innych transferów socjalnych Dane: Eurostat, obliczenia redukcji i reszta - opracowanie własne

Uproszczony model skutecznego ograniczania ubóstwa przez pomoc społeczną Brak ubóstwa System pomocy pieniężnej Ubogie GD 1. Uprawnienia Czy GD jest uprawnione do pomocy? tak 2. Adekwatność Czy pomoc jest odpowiedniej wysokości? tak 3. Korzystanie Czy GD w pełni korzysta z prawa do pomocy? tak nie nie nie Ubóstwo GD gospodarstwo domowe C. Behrendt, At the Margins of the Welfare State, 2002, s. 50

Do uwzględniania przy analizie pomocy dla ubogich Potrzeba pomocy pomoc jest / nie jest niezbędna Pragnienie pomocy pomoc jest / nie jest chciana Otrzymywanie pomocy pomoc jest / nie jest udzielana POTRZEBA PRAGNIENIE OTRZYMYWANIE Opis 1 Tak Tak Tak Udzielnie pomocy potrzebnej i chcianej 2 Tak Tak Nie Nieudzielanie pomocy mimo potrzeby i pragnienia 3 Tak Nie Nie Nieudzielanie pomocy mimo potrzeby 4 Nie Tak Tak Udzielanie pomocy bez potrzeby, ale chcianej 5 Nie Nie Tak Udzielanie pomocy bez potrzeby i pragnienia 6 Nie Tak Nie Nieudzielanie pomocy bez potrzeby, ale chcianej 7 Tak Nie Tak Udzielanie pomocy potrzebnej, ale niechcianej 8 Nie Nie Nie Nieudzielanie pomocy niepotrzebnej i niechcianej

Dwa cele pomocy ubogim 1. Zmniejszenie ubóstwa poprzez pomoc w wyniku pomocy jest mniej biednych, więcej ludzi wychodzi z ubóstwa niż do niego wchodzi W wyniku pomocy niekoniecznie jest mniej ubogich, ale ich sytuacja jest lepsza niż bez pomocy 2. Uniezależnienie od pomocy, usamodzielnienie Osoba może stać się nieuboga dzięki pomocy typu 1, co jednak nie znaczy, że przestaje otrzymywać pomoc Strategia usamodzielniania polega na tym, aby ludzie radzili sobie bez pomocy z mniejszym naciskiem na to, czy w związku z tym staną się nieubodzy

Liczba osób, których ubóstwo zmniejszyliśmy Dwa cele pomocy ubogim cd. Mniejsze ubóstwo i mniejsze usamodzielnienie Mniejsze ubóstwo i większe usamodzielnienie Większe ubóstwo i mniejsze usamodzielnienie Większe ubóstwo i większe usamodzielnienie Liczba osób uniezależnionych od pomocy

Inne czynniki Dwa rodzaje pomocy i jej możliwe wyniki Usamodzielnieni i nieubodzy Pomoc usamodzielniająca Pomoc zmniejszająca ubóstwo Niesamodzielni i ubodzy Usamodzielnieni, ale nadal ubodzy Nieusamodzielnieni i nieubodzy Nieusamodzielnieni i nadal ubodzy

Realizacja celów pomocy możliwe kombinacje osiągnięć Osiągnięcia w zmniejszaniu ubóstwa DUŻE MAŁE Osiągnięcia w usamodzielnianiu od pomocy DUŻE Pożądany stan oba cele są realizowane na wysokim poziomie Małe osiągnięcia w zmniejszaniu ubóstwa, ale duże w usamodzielnianiu MAŁE Duże osiągnięcia w zmniejszaniu ubóstwa, ale małe w usamodzielnianiu Stan najmniej pożądany niski poziom osiągnięć w obu wymiarach

Jak pomagać ubogim? 1. Uczenie, doradzanie, instruowanie jak zwiększyć dochód rynkowy, jak zdobyć zaspokajacze 2. Oferta (dodatkowej) pracy, żeby powiększyć dochód rynkowy 3. Dostarczenie brakującego dochodu, czyli pomoc pieniężna w wysokości, która pozwoli zaspokoić podstawowe potrzeby Bezwarunkowa pomoc Warunkowa pomoc 4. Dostarczanie brakujących zaspokajaczy (pomoc rzeczowa, w naturze) Bezwarunkowa pomoc Warunkowa pomoc

Pomoc bezwarunkowa i warunkowa Pomagać bez warunków związanych z zachowaniem pomogą mi niezależnie od tego, czy zmienię swoje zachowania Pomagać, stawiając warunki związane z zachowaniem pomogą mi, ale tylko wtedy, gdy zmienię swoje zachowania Czego mogą dotyczyć zmiany zachowań? Masz się leczyć; masz być dobry dla rodziny; masz podjąć pracę, jeżeli będzie oferta; masz się uczyć; masz wstąpić w związek małżeński; masz racjonalnie wydawać pieniądze; nie upijaj się

Jak pomagać? pomoc bezwarunkowa vs pomoc warunkowana zachowaniem Czy ubogi współpracuje z pomagającymi, czy zmienia zachowania? Czy pomoc ma zależeć od zmiany zachowania ubogiego? TAK NIE TAK NIE Sukces strategii nastawionej na zmianę zachowań Porażka nastawienia na zmianę zachowań, konieczność zastosowania sankcji Zmiana zachowań uzyskana bez warunkowania Udzielanie pomocy niezależnie od zmiany zachowań

Wybrane podstawy prawne pomocy i integracji społecznej w Polsce (bez ubezpieczenia społecznego) Ustawa o pomocy społecznej (2004 r.) Ustawa o dodatkach mieszkaniowych (2001 r.) Ustawa o świadczeniach rodzinnych (2003 r.) Ustawa o zatrudnieniu socjalnym (2003 r.) Ustawa o spółdzielniach socjalnych (2006 r.) Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (2004 r.) dotyczy bezrobotnych ogólnie, ale również bezrobotnych i ubogich (pace społecznie użyteczne) Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (1997 r.)

Pomoc społeczna w ustawie o pomocy społecznej (ups) Instytucja polityki społecznej państwa mająca na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości wspieranie osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwienie im życia w warunkach odpowiadających godności człowieka zapobieganie trudnym sytuacjom życiowym (których osoby i rodziny nie są w stanie pokonać samodzielnie) życiowe usamodzielnienie osób i rodzin integracja osób i rodzin ze środowiskiem Interpretacja art. 2 i 3 ups

Główne pojęcia i zagadnienia pomocy społecznej w ustawie o pomocy społecznej Ogólne Trudne sytuacje życiowe (TSŻ) Własne uprawnienia, zasoby, możliwości Przezwyciężanie TSŻ (samodzielne, wspierane) Niezbędne potrzeby (NP) Warunki życia odpowiadające godności człowieka Własne wysiłki zmierzające do zaspokojenia NP Życiowe usamodzielnienie osób i rodzin Integracja osób i rodzin ze środowiskiem Dotyczące ściśle tego co ma realizować pomoc społeczna Umożliwianie przezwyciężania TSŻ Wspieranie w wysiłkach zaspokajania NP Umożliwianie życia odpowiadającego godności Zapobieganie TSŻ

Pomoc społeczna zagadnienia ogólne cd. Pomoc społeczna polega w szczególności na 1. przyznawaniu i wypłacaniu przewidzianych ustawą świadczeń; 2. pracy socjalnej; 3. prowadzeniu i rozwoju niezbędnej infrastruktury socjalnej; 4. analizie i ocenie zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia z pomocy społecznej; 5. realizacji zadań wynikających z rozeznanych potrzeb społecznych; 6. rozwijaniu nowych form pomocy społecznej i samopomocy w ramach zidentyfikowanych potrzeb.

Uprawnienie do świadczeń z pomocy społecznej Prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej przysługuje po spełnieniu dwóch warunków jednocześnie Dochód w gospodarstwie domowym nie przekracza kryterium dochodowego określonego kwotowo w ustawie (dla osoby samotnej 542, na osobę w rodzinie 456 zł, od października 2012) Występowanie jednej z sytuacji wyliczonych na slajdzie o powodach udzielania pomocy w punktach 2-15 (kryterium trudnej sytuacji życiowej)

Erozja kryteriów dochodowych z pomocy społecznej Dane za 2011 r., dane o ME z komunikatów IPiSS, opracowanie własne

Porównanie kryteriów dochodowych z ustawy z minimum egzystencji po podwyżkach z października 2012 Dane o ME z komunikatów IPiSS (średnia w 2011), dane o ustawowej granicy (kryteria dochodowe) od października 2012 r. (kryteria wzrosły, dla osoby samotnej: z 477 zł do 542 zł, a dla rodziny: z 351 zł do 456 zł na osobę )

Powody udzielenia pomocy społecznej Ustawa o pomocy społecznej, 2004

Świadczenia pomocy społecznej Ustawa o pomocy społecznej, 2004, przed uchwaleniem ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej

Cztery systemy działań integrujących plus działania na rzecz równych praw - przykład osób niepełnosprawnych System/ sektor Pomoc społeczna System pośrednictwa pracy System PFRON-owski System zatrudnienia socjalnego System zapewniania równych praw Służby/ podmioty aktywizujące Służby społeczne OPS i PCPR oraz placówek specjalistycznych (publicznych i niepublicznych) Publiczne służby zatrudnienia z PUP oraz niepubliczne agencje zatrudnienia o charakterze non- profit Kadry aktywizujące WTZ i ZAZ prowadzonych głównie przez niepubliczne podmioty nonpro fit; komercyjne i niekomercyjne ZPCh Kadry aktywizujące CIS, KIS i WISE (publicznych lub niepublicznych typu non-forprofit) Kadry organizacji pozarządowych, prawnicy, prokuratura Cel działań aktywizujących Usamodzielnienie życiowe klientów (umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości) Zatrudnienie klientów (pełne i produktywne zatrudnienie, wysoka jakość pracy, wzmacnianie integracji oraz solidarności społecznej) Rehabilitacja zawodowa i społeczna beneficjentów (najwyższy poziom funkcjonowania, jakości życia i integracji społecznej) Reintegracja zawodowa i społeczna uczestników / pracowników (odbudowanie i podtrzymanie umiejętności uczestniczenia w życiu społeczności lokalnej i pełnienia ról społecznych w miejscu pracy, zamieszkania lub pobytu; zdolności do samodzielnego świadczenia pracy na rynku pracy) Równouprawnienie, równe traktowanie (brak jakichkolwiek zachowań stanowiących nierówne traktowanie) Pozycja osób niepełnosprawnych Jedna z wielu grup klientów - poziom gminy (OPS); jedna z kluczowych grup wsparcia - poziom powiatu (PCPR) Grupa kategorialna traktowana marginalnie w placówkach publicznych. Adresaci działań nielicznych niepublicznych agencji pracy Podstawowa kategoria beneficjentów Jedna z podstawowych grup beneficjentów (od 2007 roku) Jedna z wielu kategorii beneficjentów Źródło finansowania Budżety samorządów lokalnych/ budżet państwa Budżet państwa/ budżety samorządów lokalnych Fundusz celowy - daniny publiczne odprowadzane przez pracodawców Duża rola środków EFS Budżet państwa, środki EFS Źródło: M. Rymsza, Aktywizacja osób niepełnosprawnych w Polsce: cztery systemy, jedna polityka? W: K. Wódz i in. red. Nowe priorytety i tendencje w polityce społecznej wokół integracji i aktywizacji zawodowej, 2012, uzupełnienia RSz

Idea aktywnej integracji według Unii Europejskiej Trzy podstawowe filary systemu aktywnej integracji Minimalny dochód gwarantowany (pieniężna pomoc społeczna o charakterze prawa obywatelskiego) Inkluzywny rynek pracy (instrumenty aktywizacji zawodowej dla osób długotrwale bezrobotnych lub nieaktywnych zawodowo w wieku produkcyjnym) Usługi prointegracyjne wysokiej jakości (usługi wspierające gotowość do zatrudnienia, np. motywacyjne, rehabilitacyjne) Zintegrowany system trzech wymienionych filarów z zapewnieniem ich spójności wewnątrz i pomiędzy nimi

Program Operacyjny Kapitał Ludzki aktywna integracja Narzędzia aktywnej integracji Instrumenty aktywnej integracji Kontrakt socjalny (KS) przewidujący zastosowanie - poza zasiłkami i/lub pracą socjalną - prac społecznie użytecznych, co najmniej trzech instrumentów aktywnej integracji, innych działań integracyjnych Program integracji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych (PION) realizowany przez PCPR lub inne podmioty z możliwością zastosowania środowiskowej pracy socjalnej, instrumentów aktywnej integracji, działań o charakterze środowiskowym, innych działań o charakterze integracyjnym na zasadach podobnych, jak w przypadku PAL Program aktywności lokalnej (PAL) przewidujący zastosowanie - poza środowiskową pracą socjalną (inaczej organizowanie społeczności lokalnej) czy działaniami o charakterze środowiskowym co najmniej czterech instrumentów aktywnej integracji, prac społecznie użytecznych, innych działań o charakterze integracyjnym Instrumenty aktywizacji zawodowej, np. skierowanie i sfinansowanie zajęć szkolnych związanych z uzupełnieniem wykształcenia, skierowanie i sfinansowanie zajęć w ramach kształcenia ustawicznego Instrumenty aktywizacji edukacyjnej, np. skierowanie na zajęcia w Centrum Integracji Społecznej, dofinansowanie usamodzielnienia ekonomicznego, wysokość wsparcia oraz szczegółowe warunki i tryb jego przyznawania określa rada gminy w drodze uchwały Instrumenty aktywizacji zdrowotnej, np. skierowanie i sfinansowanie badań profilaktycznych lub specjalistycznych w związku z możliwością podjęcia zatrudnienia, skierowanie i sfinansowanie terapii psychologicznej, rodzinnej lub psychospołecznej dla rodzin lub osób Instrumenty aktywizacji społecznej, np. organizacja i finansowanie usług wspierających animację lokalną (np. animator lokalny, streetworker), organizacja i finansowanie usług wsparcia i aktywizacji rodzin marginalizowanych (asystent rodzinny)

Przykłady wybranych zmian w systemie zasiłków z pomocy społecznej i świadczeń rodzinnych z okresu 2009-2012 W 2009 podniesiono zasiłki rodzinne W 2010 dopuszczono łączenie dochodu z pracy i zasiłków z pomocy społecznej (ale tylko dla tych, którzy podpisali kontrakt socjalny i tylko przez dwa miesiące) Informacja z praktyki: nie stosuje się Od 2010 świadczenie pielęgnacyjne dla osób rezygnujących z pracy z powodu konieczności opieki nad członkiem rodziny przyznawane jest bez kryterium dochodowego Częściowo wycofano od 2013: specjalny zasiłek opiekuńczy z kryterium dochodowym W 2012 rząd postanowił odmrozić kryteria dochodowe dla zasiłków rodzinnych i tych z pomocy społecznej Od listopada 2012 kolejna podwyżka zasiłków rodzinnych

Zasiłki rodzinne Dziecko do końca 5 roku Dziecko w wieku 19-24 Dodatek wielodz. na 3 i następne Dziecko w wieku 6-18 Od 1 maja 2004 44 56 65 80 Od 1 września 2006 48 64 68 80 Od 1 listopada 2009 68 91 98 80 Od 1 listopada 2012 77 106 115 80 GD 2+2 (2 młodsze) GD 2+3 (1 młodsze, dwa średnie) GD 2+5 (2 młodsze, 2 średnie, jedno starsze) Wysokość zasiłków dla przykładowych rodzin (2011) 136 330 656 GD gospodarstwo domowe Kryterium dochodowe od listopada 2012: 539 zł i 623 zł (gdy dziecko jest niepełnosprawne) Źródło: opracowanie własne

Strategia Europa 2020 polskie cele na rok 2020 Rok bazowy dla Strategii Europa 2020 Polski cel na rok 2020-1 500 = 9 991 Dane Eurostat, opracowanie własne Cel Polski zmniejszyć liczbę osób ubogich lub wykluczonych społecznie w stosunku do 2008 r. o 1,5 miliona, czyli o 13%. Do 2011 r. osiągnięto redukcję o 11%, bardzo szybko zbliżamy się do celu!!! Zwróćmy jednak uwagę na wyraźne spowolnienie trendu malejącego