Jak Czarniecki do Poznania WYDAWNICTWO POKONFERENCYJNE Konferencja popularnonaukowa towarzyszàca 3. Weekendowi z Historià na Trakcie Królewsko-Cesarskim pod has em Jak Czarniecki do Poznania 26 wrzeênia 2008 roku Biblioteka Raczyƒskich w Poznaniu Poznaƒ 2009
Opublikowano nak adem: Biura Programu Trakt Królewsko-Cesarski w Poznaniu Wydzia u Rozwoju Miasta Urz du Miasta Poznania pl. Kolegiacki 17, 61-841 Poznaƒ tel. 061 8785 833, faks 061 8785 458 e-mail: trakt@um.poznan.pl, www.poznan.pl/trakt Koordynacja: Krystyna Szczepanowska Ilustracja na ok adce: fragment karty pocztowej pt. Pieʃ legionów, il. Juliusz Kossak, pocz. XX w., ze zbiorów Muzeum Hymnu Narodowego w B dominie oddzia u Muzeum Narodowego w Gdaƒsku Mapa na wewn trznej stronie ok adki: Zarzàd Geodezji i Katastru Miejskiego GEOPOZ ul. Gronowa 20, 61-655 Poznaƒ tel. 061 827 15 44, faks 061 823 02 01 Wydawca: Wydawnictwo Miejskie ul. F. Ratajczaka 44, 61-728 Poznaƒ tel. 061 851 86 01, faks 061 856 04 56 e-mail:wm@wm.poznan.pl, www.wm.poznan.pl Redakcja i korekta: Joanna Gaca-Wyczó kowska, Anna Skowroƒska Projekt graficzny: Joanna Paku a Sk ad komputerowy: Studio Graficzne Wydawnictwa Miejskiego e-mail: studio@wm.poznan.pl Druk: Zak ad Poligraficzny MoÊ i uczak sp.j., ul. Piwna 1, 61-065 Poznaƒ ISBN 978-83-7503-073-0
Spis treêci Wst p 5 prof. zw. dr hab. Bernard Piotrowski Duƒska batalia Stefana Czarnieckiego 7 prof. dr hab. Zbigniew Pilarczyk Ewolucja postawy szlachty wielkopolskiej wobec potopu szwedzkiego 1655 1656 19 dr Igor Kraszewski Stolica po raz ostatni, czyli jak Szwedzi uczynili z Poznania siedzib dworu królewskiego 37 Dorota Matyaszczyk Bo e igrzysko, czyli Wielkopolska w okresie potopu szwedzkiego w sztuce 67 prof. zw. dr hab. Marceli Kosman Wielkopolska w Potopie Henryka Sienkiewicza 97
Wst p Przekazujàc Paƒstwu trzeci zeszyt z serii Materia y. Dokumentacje. Projekty, chcia bym zwróciç uwag na wyjàtkowo bogate kalendarium wydarzeƒ, którym poszczyciç si mo e Poznaƒ. Ka dego roku Êwi tujemy wa ne jubileusze, odwo ujàce si do historycznych postaci i towarzyszàcych im wydarzeƒ. Aby zachowaç przesz oêç w pami ci wspó czesnego pokolenia, powo ano do ycia Trakt Królewsko-Cesarski. Jest to Program, którego jednym z podstawowych celów jest popularyzacja i promocja dziedzictwa kulturowego Poznania poprzez prezentacj zabytków, tradycji, historii i zas u onych dla miasta postaci. S u à temu cyklicznie odbywajàce si Weekendy z Historià. W 2008 roku wspominaliêmy hetmana Stefana Czarnieckiego. Przyczynkiem do organizowanych obchodów by a 350. rocznica wydarzeƒ upami tnionych w hymnie paƒstwowym s owami: Jak Czarniecki do Poznania. Wiele wydarzeƒ zwiàzanych ze Êwi towaniem jubileuszu koncentrowa o si wokó trzech wàtków: postaci hetmana, okresu potopu szwedzkiego oraz hymnu narodowego. Wzorem lat ubieg ych jubileusz rozpoczà si projektem edukacyjnym adresowanym do wychowanków poznaƒskich placówek oêwiatowych. W maju Poznaƒ znalaz si na trasie Mi dzynarodowego Rajdu Motocyklowego Ojców naszych starym szlakiem Jak Czarniecki do Poznania. Zakoƒczenie wielkopolskiego etapu rajdu odby o si na terenie Centrum Szkolenia Wojsk Làdowych im. Stefana Czarnieckiego, które aktywnie w àczy o si w obchody. Kulminacyjnym punktem obchodów by organizowany we wrzeêniu 3. Weekend z Historià na Trakcie Królewsko-Cesarskim (26 28 wrzeênia 2008 r.). Bogaty program Weekendu obejmowa koncerty i wystawy prezentujàce kultur, wydarzenia i postacie sarmackiej Polski, akcje plastyczne i gr miejskà adresowanà do m odszych uczestników, konferencj popularnonaukowà oraz widowiskowe parady wojskowe. Jubileusz zakoƒczy y uroczystoêci, jakie mia y miejsce w Danii, gdzie 350 lat temu hetman Czarniecki dla ojczyzny ratowania rzuca si przez morze. W obchodach zorganizowanych przez miasto Sønderborg oraz Zwiàzek Polaków w Sønderborgu wzi a udzia delegacja poznaƒska. Niniejsza publikacja zawiera referaty wyg oszone podczas konferencji popularnonaukowej oraz prezentacj multimedialnà z dokumentacjà fotograficznà, pracami plastycznymi nagrodzonymi w projekcie edukacyjnym, reporta em filmowym oraz wywiadami ze znawcami historii Polski XVII-wiecznej. Wydawnictwo z pewnoêcià przybli y ten niezwykle interesujàcy okres w dziejach Poznania, zaskakujàc nieraz Czytelników wiadomoêciami o dziejach miasta. Jako poznaniacy mieliêmy szczególny powód, aby tak uroczyêcie Êwi towaç jubileusz wspomnianego w hymnie narodowym wydarzenia. Poznaƒ jest bardzo silnie zwiàzany z tematykà Mazurka Dàbrowskiego to jedyne polskie miasto, którego nazwa zosta a wymieniona w hymnie. Wszystkie postacie obecne w pieêni mia y stycznoêç z naszym miastem, a dla Józefa Wybickiego i serca genera a Henryka Dàbrowskiego Poznaƒ sta si miejscem wiecznego spoczynku. Tym bardziej zach cam do zaznajomienia si z zawartoêcià publikacji, a nast pnie odnalezienia Êladów XVII-wiecznego Poznania na Trakcie Królewsko-Cesarskim... ycz ciekawej lektury Ryszard Grobelny Prezydent Miasta Poznania