Wykład: Produkty bankowe

Czynności bankowe Art. 5. 1. Czynnościami bankowymi są: 1) przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z nadejściem oznaczonego terminu oraz prowadzenie rachunków tych wkładów, 2) prowadzenie innych rachunków bankowych, 3) udzielanie kredytów, 4) udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz otwieranie i potwierdzanie akredytyw, 5) emitowanie bankowych papierów wartościowych, 6) przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych, 6a) wydawanie instrumentu pieniądza elektronicznego, 7) wykonywanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla banku w odrębnych ustawach. USTAWA z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe.

Czynności bankowe c.d. 2. Czynnościami bankowymi są również następujące czynności, o ile są one wykonywane przez banki: 1) udzielanie pożyczek pieniężnych, 2) operacje czekowe i wekslowe oraz operacje, których przedmiotem są warranty, 3) wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich użyciu, 4) terminowe operacje finansowe, 5) nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych, 6) przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz udostępnianie skrytek sejfowych, 7) prowadzenie skupu i sprzedaży wartości dewizowych, 8) udzielanie i potwierdzanie poręczeń, 9) wykonywanie czynności zleconych, związanych z emisją papierów wartościowych, 10) pośrednictwo w dokonywaniu przekazów pieniężnych oraz rozliczeń w obrocie dewizowym. USTAWA z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe.

ROR / konto osobiste 100,0% 100,0% konto lokacyjne / rachunek oszczędnościowy karta kredytowa lokata terminowa - 12 miesięcy kredyt hipoteczny lokata terminowa - 6 miesięcy lokata terminowa - 3 miesiące kredyt w rachunku bieżącym / debet lokata terminowa - do 1 miesiąca rachunek a'vista w walutach obcych lokata terminowa z funduszem inwestycyjnym 59,2% 53,1% 41,9% 44,1% 31,7% 44,8% 21,1% 14,5% 20,2% 22,0% 18,7% 15,4% 11,0% 9,4% 8,2% 7,0% 8,0% 9,9% 7,4% 8,2% Produkty bankowe wykorzystywane w segmencie Affluent kredyt gotówkowy lokaty terminowe w walutach obcych kredyt na zakupy ratalne kredyt na samochód lokata terminowa - 1 miesiąc lokata strukturyzowana kredyt konsolidacyjny 7,2% 6,9% 6,4% 4,3% 4,7% 4,9% 4,3% 6,9% 3,8% 1,9% 1,9% 1,8% 1,2% 1,6% 2011 n=951 2010 n=997 Źródło: QUALIFACT, Affluent segment, 2010.

Depozyty (w mld PLN) Źródło: KNF.

Depozyty Źródło: KNF.

Przyrost kredytów dla sektora niefinansowego XII.2008 IX.2014 Źródło: NBP.

Zmiana (m/m) wartości i tempo wzrostu (r/r) kredytów (1) mieszkaniowych, (2) konsumpcyjnych, (3) dla przedsiębiorstw Źródło: NBP.

Kredyty (w mld PLN) Źródło: KNF.

Kredyty dla przedsiębiorstw Źródło: KNF.

Kredyty konsumpcyjne Źródło: KNF.

Kredyty mieszkaniowe Źródło: KNF.

Produkt relacyjny Produkt relacyjny - produkt, który może być kształtowany przez klienta (nabywca sam wybiera najkorzystniejszy dla niego wariant), został oznaczony marką oraz jest obudowany pakietem usług dodatkowych (np. gwarancjami). Otto (2001) Z produktem relacyjnym mamy do czynienia wtedy, gdy produkt bankowy spełnia (w całości lub przynajmniej w dużej części) następujące warunki: stanowi platformę do sprzedaży innych produktów (tworzy podstawę do rozwoju wielowymiarowych relacji), jest konstruowany w dużym stopniu na miarę (klient ma możliwość jego kształtowania oraz wyboru ostatecznej wersji), oferuje rzeczywistą a nie iluzoryczną wartość oraz spełnia wymogi jakościowe (określone w dużej mierze przez klienta). Szczepaniec, 2004

Produkt bankowy Rachunki bieżące a sprzedaż innych produktów bankowych % klientów, którzy posiadając rachunek czekowy w danym banku, korzystają także z wymienionych obok produktów finansowych Rachunek oszczędnościowy 76 Karta kredytowa lub płatnicza 54 Certyfikaty depozytowe 27 Inne pożyczki 25 Kredyty hipoteczne 19 Rachunki rynku pieniężnego 18 Indywidualny rachunek emerytalny 13 Ubezpieczenie na życie 11 Doradztwo finansowe 9 Fundusze wzajemne 9 Rachunek maklerski 5 Źródło: Bank Administration Institute i Cambridge Group, jesień 2000.

Wykorzystanie rachunku bieżące do sprzedaży innych produktów bankowych Źródło: Szczepaniec, 2003.

Korzyści płynące ze sprzedaż krzyżowej Źródło: Szczepaniec, 2003.

Bank Sprzedaż krzyżowa produktów bankowych w segmencie małych i średnich firm, 2002 Rachunek bieżący w danym banku % klientów, posiadających w danym banku rachunek bieżący i jednocześnie korzystających z innych produktów bankowych Kredyt Lokaty Rachunek walutowy Karta płatnicza Inne usługi Bank Handlowy SA 100% 46 39 12 27 44 BGŻ SA 100% 40 26 4 9 25 BRE Bank SA 100% 38 38 17 35 38 BPH PBK SA 100% 37 29 5 25 23 Pekao SA 100% 36 23 5 15 23 ING Bank Śląski SA 100% 33 24 4 26 18 BZ WBK SA 100% 32 25 6 19 22 Kredyt Bank SA 100% 31 21 3 25 21 BIG Bank Gdański 100% 26 33 15 21 23 PKO BP SA 100% 23 21 3 18 15 Źródło: B.P.S. Consultants Poland Ltd., INWESTOR INSTYTUCJONALNY 2002, (n=1087)

Obsługa właściciela firmy, menedżerów i pracowników przez bank podstawowy MSP Firmy mikro Małe firmy Średnie firmy Obsługa detaliczna Ogółem MSP liczba odp. n=607 % odp. liczba odp. n=486 % odp. liczba odp. n=253 % odp. właściciela 67% 405 67% 235 48% 103 41% menedżerów 5% 24 4% 58 12% 53 21% pracowników 10% 55 9% 96 20% 51 20% Źródło: QUALIFACT, Finanse MSP 2009.

Wykorzystanie kredytu hipotecznego do sprzedaży innych produktów bankowych Źródło: Szczepaniec, 2003.

Openplan (Woolwich i Barclays) Openplan to stworzony przez Woolwich wielofunkcyjny rachunek zdobył sobie od razu wielką popularność (z produktu tego skorzystało ok. 1 mln klientów). W ramach otwartego planu wszystkie rachunki klienta łączone są w jeden otwarty plan oszczędnościowo-kredytowy. Salda rachunków bieżących i oszczędnościowych zestawiane są z rachunkiem kredytu hipotecznego, a klient płaci oprocentowanie tylko od wyliczonej różnicy. Ponieważ kredyty hipoteczne są znacznie wyżej oprocentowane niż rachunki oszczędnościowe (nie mówiąc już o rachunkach bieżących, które nie generują oprocentowania), klient ma okazję zaoszczędzenia całkiem pokaźnej kwoty. Powodzenie produktu spowodowało, że zainteresował się nim Barclays Bank, który w 2000 r. przejął Woolwicha i dołączył Openplan do swojej oferty.

Openplan Barclays Krok 1: Salda na rachunku bieżącym i oszczędnościowym są dodawane ( 7,000) Krok 2: Suma posiadanych środków ( 7,000) odejmowana jest od kwoty kredytu hipotecznego ( 87,000) Krok 3: Odsetki są naliczane tylko od pozostałej kwoty ( 80,000) Krok 4: Dzięki różnicom w oprocentowaniu klienci mogą spłacić kredyt (którego spłaty rozłożone są na 25 lat) nawet 3 lata i 7 miesięcy przed terminem oraz zaoszczędzić w sumie 14,096. 3 Ł 80,000 Ł 7,000 87,000 1 Ł 1,000 Ł 6,000 2 - Ł 7,000 Current Account Openplan Savings Account Ł 80,000 87,000 Woolwich Mortgage

Kredyty we frankach szwajcarskich (CHF) Źródło: KNF.

Kredyty mieszkaniowe Źródło: KNF.

Kurs franka szwajcarskiego (CHF) Źródło: bankier.pl.

Wartość złotowa raty kredytów mieszkaniowych w CHF udzielonych: (1) w lipcu 2006, (2) w lipcu 2007, (3) w lipcu 2008 Źródło: NBP.

Stan zadłużenia (kredyt o wartości 300 tys. PLN) Źródło: KNF.

Średnie LtV kredytów mieszkaniowych w CHF udzielonych w danym kwartale Źródło: NBP.

Wpływy banków emitentów kart, 1998 Źródła wpływów Mali emitenci (44 banki) Średni emitenci (24 banki) Duzi emitenci (8 banków) Oprocentowanie* 67% 65% 78% Opłaty roczne 4% 8% 1% Opłaty handlowców 20% 17% 9% Inne opłaty 9% 10% 12% RAZEM 100% 100% 100% *Uwaga: oprocentowanie sald niespłaconych w terminie (okres karencji w zdecydowanej większości banków wynosi 25-30 dni)

Struktura wydanych kart płatniczych Źródło: NBP, 2015.

Liczba kart kredytowych

Wartość transakcji przy użyciu kart Źródło: NBP, 2015.

Wartość transakcji bezgotówkowych Q4 2008: 18,6 mld zł Źródło: NBP, 2015.

Udział kredytów zagrożonych Źródło: NBP, 2015. Wartość kredytów kartowych ogółem 12,7 mld zł

Posiadanie kart kredytowych (osoby o wysokich dochodach) 2010 44,1% 55,9% tak nie 2009 47,6% 52,4% Źródło: QUALIFACT, Affluent segment, 2010.

Elementy skłaniające klientów do skorzystania z kart kredytowych (n=440) propozycja / zachęta ze strony banku 67,5% promocja karty / czasowe zwolnienie z opłat 25,2% zakupy przez Internet / rezerwacja hotelu / biletów lotniczych itp. 16,8% częste wyjazdy zagraniczne 15,5% najmniejszy kłopot z uzyskaniem kredytu 11,4% nagłe zwiększenie potrzeb finansowych 11,1% powiązanie karty z atrakcyjnymi rabatami 2,3% Źródło: QUALIFACT, Affluent segment, 2010.

Ponoszenie kosztu kredytu na kartach kredytowych 2010 21,8% 78,2% tak - brak spłaty na czas nie - spłata zadłużenia na czas 2009 16,1% 83,9% Źródło: QUALIFACT, Affluent segment, 2010.

Najważniejsze elementy konstrukcji karty kredytowej wskazania na 1. miejscu limit / kwota kredytu 42% okres bezodsetkowy 23% oprocentowanie zadłużenia na karcie 17% opłata roczna 9% opłata za wydanie 5% powiązanie karty ze wspieraniem celów społecznych punkty w programach lojalnościowych (sieci stacji paliw, linii lotniczych, hoteli itp.) 2% 1% rabaty na wybrane produkty / usługi 1% możliwość indywidualnego zaprojektowania wyglądu karty 0% Źródło: QUALIFACT, Affluent segment, 2010.

Przyczyny braku zainteresowania kartami kredytowymi (n=557) wystarcza mi karta płatnicza 82,4% boję się utraty kontroli nad wydatkami 18,5% zbyt wysokie oprocentowanie kredytu 11,5% boję się kradzieży 5,4% wysoka opłata roczna 5,4% brak potrzeby 2,7% Źródło: QUALIFACT, Affluent segment, 2010.

Ograniczona racjonalność problemy z liczeniem (przykład kart kredytowych) Użytkowanie kart kredytowych zwiększa zarówno częstotliwość, jak i wartość zakupów. Osoby wypisujące czek lepiej pamiętają wydatkowaną kwotę, niż osoby podpisujące się tylko na potwierdzeniu zapłaty dokonanej kartą kredytową. Osoby płacące kartą kredytową znacznie rzadziej (niż osoby płacące gotówką) potrafią dokładnie odtworzyć zapłaconą kwotę i jednocześnie mają wyraźną skłonność do zaniżania swoich wydatków opłaconych kartą. Hirschman (1979) Hawkins i Hoch (1992) Soman (2001)

Postrzeganie kredytów kartowych Z opinią, że karta kredytowa stanowi najłatwiejszy sposób uzyskania krótkoterminowego kredytu zgadza się ciągle 70% użytkowników kart, a 81% użytkowników uważa, że karta kredytowa jest wygodnym środkiem regulowania codziennych płatności, ale jednocześnie aż 70% użytkowników kart zgadza się z opinią, iż karta kredytowa prowadzi do utraty kontroli nad wydatkami i stanem zadłużenia, 29% użytkowników uważa, iż ryzyko związane z posługiwaniem się kartą kredytową jest większe niż przy operowaniu czekami i kartami płatniczymi, a 34% użytkowników jest zdania, iż karta kredytowa stwarza pozory taniego kredytu, choć w rzeczywistości wiąże się z kosztami wyższymi niż zwykły kredyt bankowy. Źródło: QUALIFACT, Affluent segment, 2010.

Korzystanie z kart kredytowych a sytuacja finansowa gospodarstw domowych Wysoka korelacja między niespłacaniem tego typu długów i liczbą bankructw w USA. Ausubel, 1997 Badania kanadyjskie ujawniły, iż podstawą 85% bankructw konsumenckich osób w wieku powyżej 55 lat były długi zaciągnięte za pośrednictwem kart kredytowych. Redish, 2006