VIII. DYNASTIA BERNADOTTE

VIII. DYNASTIA BERNADOTTE KAROL XIV JAN (S. 205) OSKAR I (S. 207) KAROL XV (S. 210) OSKAR II (S. 212) GUSTAW V (S. 222) GUSTAW VI ADOLF (S. 227) KAROL XVI GUSTAW (S. 234) 203

KRÓLEWSKIE RODY SZWECJI 204

DYNASTIA BERNADOTTE KAROL XIV JAN O J C I E C: Jan Henryk Bernadotte Był on synem Jana Bernadotte a, krawca z Pau, i jego żony Marii du Pucheu de La Place, córki krawca Jakuba Pucheu-Laplace. Wywodził się z Béarnu (francuska prowincja w Pirenejach), z rodziny, która pisała się początkowo de Poey, a w początkach XVII w. przyjęła nazwisko swojej dalekiej antenatki, Germaine de Bernadotte. Na świat przyszedł 13 X 1711 r. w Pau. Osiągnął urząd prokuratora w swoim rodzinnym mieście i tam także umarł 31 III 1780 r. W dniu 20 II 1754 r. w Boëil-Bezing (Francja) poślubił Joannę de Saint Vincent. M A T K A: Joanna de Saint Vincent Była ona córką kramarza Jana de Saint Vincent i Marii d Abbadie de Sireix, córki krawca Dominika Habas d Arrens. Urodzona 1 IV 1728 r. w Boëil-Bezing, zmarła 8 I 1809 r. w Pau. BR A T: Karol XIV Jan nie miał rodzeństwa. 1 Jan Bernadotte, kreowany 1. baronem Bernadotte (ur. 1754, zm. 1813); poślubił Marię Annę Szarlottę de Saint Paul. KAROL XIV JAN Urodził się 26 I 1763 r. w Pau (prowincja Béarn) jako Jan Baptysta Bernadotte; później pod wpływem klasycyzujących idei Wielkiej rewolucji przydał sobie imię Juliusza na cześć Cezara. W 1780 r. wstąpił ochotniczo do armii francuskiej, jednak dopiero wybuch rewolucji (1789) pozwolił mu na błyskawiczną karierę. W 1792 r. został promowany na pułkownika, a w 1794 r. awansował do stopnia generała. W latach 1797 98 był posłem Francji w Wiedniu, a 2 VII 1799 r. został mianowany ministrem wojny, który to urząd pełnił do września tego roku. Po utworzeniu Cesarstwa Francji 19 V 1804 r. otrzymał tytuł marszałka, a od lipca tego roku do września 1805 r. był gubernatorem Hanoweru. 5 VI 1805 r. Napoleon I na- 205

KRÓLEWSKIE RODY SZWECJI dał mu tytuł księcia de Ponte-Corvo (była papieska enklawa w obrębie Królestwa Neapolu). Po niespodziewanej śmierci księcia Karola Augusta (zob. s. 201 w biogr. Karola XIII) 21 VIII 1810 r. w Örebro został wybrany następcą tronu (kronprinsem) Szwecji i Norwegii i tego samego dnia mianowany naczelnym dowódcą armii szwedzkiej w randze generalissimusa. 19 X 1810 r. w domu posła szwedzkiego w Helsingör (Dania) przeszedł na luteranizm, 20 X wylądował w Szwecji, a 5 XI został adoptowany przez Karola XIII, przyjmując imiona Karol Jan. Po śmierci przybranego ojca 5 II 1818 r. wstąpił na trony Szwecji i Norwegii. 5 V 1818 r. w kościele św. Mikołaja, zwanym Storkyrkan (Wielkim Kościołem) w Sztokholmie został koronowany na króla Szwecji jako Karol XIV Jan, natomiast 7 IX tego roku w katedrze Nidaros w Trondheim miała miejsce jego koronacja na króla Norwegii, gdzie panował pod imieniem Karola III Jana. Żoną Karola XIV Jana została 16 VII 1798 r. w Hotel Bonaparte na Rue de Rocher w Paryżu: Eugenia Bernardyna Dezyderia (Desirée) Była ona córką Franciszka Clary, zamożnego wytwórcy jedwabiu i kupca z Marsylii, oraz jego drugiej żony Róży Franciszki Somis, córki kupca Józefa Ignacego Somis. Urodziła się 8 XI 1777 r. w Marsylii. Jesienią 1810 r. wraz z mężem przybyła do Szwecji, jednak już w roku następnym wyjechała do Paryża, gdzie pozostała do 1823 r. 21 XII 1829 r. w sztokholmskim Storkyrkan została ukoronowana na królową-małżonkę Szwecji i Norwegii. Zmarła nagle 17 XII 1860 r. w zamku królewskim w Sztokholmie i spoczęła u boku małżonka w kaplicy Bernadottów w Riddarholmskyrkan. Syn: 1 OSKAR I (zob. s. 207). Karol XIV Jan pozostawił być może naturalnego syna: z Henryką Marianną Szarlottą Koskull (ur. 1785, zm. 1841), wcześniej metresą Karola XIII, córką Gustawa Fryderyka Koskulla i Anny Szarlotty Gjelstrup: 1 (?) Syn (imię nieznane); nie poświadczają go żadne znane źródła. KAROL XIV JAN Zmarł skutkiem gangreny 8 III 1844 r. w zamku sztokholmskim i został pochowany w kaplicy Bernadottów w kościele na wyspie Riddarholmen (Riddarholmskyrkan) w Sztokholmie. Koronę Szwecji odziedziczył jego jedyny syn Oskar. 206

DYNASTIA BERNADOTTE OSKAR I O J C I E C: Karol XIV Jan (zob. s. 205) M A T K A: Dezyderia Clary (zob. s. 206 w biogr. Karola XIV Jana). R O DZ E Ń S T WO: Oskar I nie miał rodzeństwa. OSKAR I Na świat przyszedł jako Józef Franciszek Otto Oskar Bernadotte 4 VII 1799 r. w domu na Rue Monceau w Paryżu. W październiku 1810 r. wraz z rodzicami przybył na szwedzki dwór królewski i przeszedł na luteranizm, a 26 I 1811 r. Karol XIII nadał mu tytuł księcia Södermanlandu (Książę Szwecji, predykat Królewska Wysokość). Po akcesji ojca w 1818 r. został kronprinsem (następcą tronu) Szwecji i Norwegii, a w 1824 oraz w 1833 r. pełnił funkcję wicekróla Norwegii. Po śmierci Karola XIV Jana 8 III 1844 r. wstąpił na tron. Koronacja Oskara I miała miejsce 28 IX 1844 r. tradycyjnie w kościele św. Mikołaja (Storkyrkan) w Sztokholmie. Żoną Oskara I została poślubiona per procura 22 V 1823 r. w pałacu Leuchtenbergów w Monachium oraz osobiście 19 VI tego roku w kościele św. Mikołaja (Storkyrkan) w Sztokholmie: Józefina Maksymiliana Eugenia Napoleona Była córką Eugeniusza Róży de Beauharnais, 1. księcia Leuchtenbergu (którego ojcem był wicehrabia Aleksander Franciszek Maria de Beauharnais, a matką Maria Róża Józefa (Józefina) Tascher de la Pagerie, późniejsza cesarzowa Francji), oraz jego żony Augusty Amalii Ludwiki Georgii, córki Maksymiliana I Józefa, króla Bawarii. Urodziła się 14 III 1807 r. w pałacu Leuchtenbergów w Mediolanie. 29 XII 1807 r. Napoleon I nadał jej tytuł księżnej Bolonii, a 18 V 1813 r. została księżną Galliery. Po objęciu tronu przez męża została wspólnie z nim ukoronowana 28 IX 1844 r. w sztokholmskim Storkyrkan. Zmarła 7 VI 1876 r. w zamku królewskim w Sztokholmie i została pochowana w kaplicy Bernadottów w kościele na wyspie Riddarholmen (Riddarholmskyrkan). 207

KRÓLEWSKIE RODY SZWECJI Potomstwo: 1 KAROL XV (zob. s. 210). 2 Franciszek Gustaw Oskar Urodził się 18 VI 1827 r. w pałacu Haga w Sztokholmie i podczas chrztu otrzymał tytuł księcia Upplandu. Po śmierci ojca i objęciu tronu przez brata 8 III 1844 r. został następca tronu kronprinsem Szwecji i Norwegii. Zgodnie ze zwyczajem od młodości służył w armii szwedzkiej, gdzie uzyskał rangę podpułkownika. Był ponadto popularnym kompozytorem (jego autorstwa jest m.in. Studentsången, pieśń do dziś śpiewana przez kończących uczelnię szwedzkich studentów). Zmarł 24 IX 1852 r. na zamku w Chrystianii (dzisiejsze Oslo) i spoczął w krypcie pod kaplicą Bernadottów w Riddarholmskyrkan w Sztokholmie. Nie założył rodziny. 3 OSKAR II (zob. s. 212). 4 Szarlotta Eugenia Augusta Amalia Albertyna Urodziła się 24 IV 1830 r. na zamku królewskim w Sztokholmie. Będąc od dziecka słabego zdrowia, zdecydowała się pozostać w stanie panieńskim. Podobnie jak starszy brat Gustaw komponowała, zajmowała się także malarstwem oraz rzeźbą. Zmarła 12 IV 1889 r. w zamku sztokholmskim i spoczęła w krypcie pod kaplicą Bernardottów w Riddarholmskyrkan. 5 Karol Mikołaj August Na świat przyszedł 24 VIII 1831 r. w pałacu Drottningholm pod Sztokholmem i podczas ceremonii chrztu otrzymał tytuł księcia Dalarna (Dalekarlien). Od 1847 r. służył w armii szwedzkiej, początkowo w randze porucznika królewskiej gwardii przybocznej (Livgardet). W 1859 r. awansował na generała-majora, w 1866 r. został generalnym inspektorem artylerii szwedzkiej, a w 1872 r. generałem-lejtnantem. Zmarł 4 III 1873 r. na zamku królewskim w Sztokholmie i został pochowany w krypcie pod kaplicą Bernadottów w kościele na wyspie Riddarholmen (Riddarholmskyrkan) w Sztokholmie. Żoną Augusta została 16 IV 1864 r. w Altenburgu: Teresa Amalia Karolina Józefina Antonina Była ona córką Edwarda Karola Wilhelma Chrystiana, księcia saskiego na Altenburgu, potomka ernestyńskiej linii dynastii Wettynów, i jego pierwszej żony Amalii Antoniny Karoliny Adrianny, której ojcem był Karol Antoni Fryderyk, książę Hohenzollern-Sigmaringen (a matką Antonina Maria, księżniczka Mu- 208

DYNASTIA BERNADOTTE rat, bratanica Joachima Murata, króla Neapolu, bliskiego współpracownika i przyjaciela cesarza Napoleona I). Urodziła się 21 XII 1836 r. w Ansbach (Bawaria), zmarła zaś 9 XI 1914 r w pałacu Haga w Sztokholmie i została pochowana obok męża w krypcie pod kaplicą Bernadottów w Riddarholmskyrkan. Małżeństwo to pozostało bezdzietne. Oskar I pozostawił także następujące potomstwo naturalne {1 2}: z Emilią Högquist, aktorką Królewskiego Teatru Dramatycznego (ur. Sztokholm 29 VI 1812, zm. Turyn 18 XII 1846), córką Andersa Höqquista, szambelana Karola, hrabiego de Geer (synowie nosili nazwisko matki): 1 Hjalmar Urodził się 18 VI 1839 r. w Hamburgu. On i jego młodszy brat Maks zwani byli książętami Lapplandu. W 1863 r. poślubił Emilię Hafström i miał z córki: a) Klara Edyta Emilia (ur. 1865, zm 1901); b) Agda Tekla Szarlotta (ur. 1867, zm....). Zmarł w 1874 r. w Londynie. 2 Maks Urodził się 12 VIII 1840 r. w Sztokholmie. Był kupcem i zmarł w 1872 r. podczas podróży do Chin. OSKAR I Śmiertelnie chory, w 1857 r. przekazał ster rządów w ręce najstarszego syna Karola (zob. następny biogr.). Zmarł na raka mózgu 8 VII 1859 r. na zamku królewskim w Sztokholmie i został pochowany w kościele na wyspie Riddarholmen (Riddarholmskyrkan) w Sztokholmie. 209

KRÓLEWSKIE RODY SZWECJI KAROL XV O J C I E C: Oskar I (zob. s. 207). M A T K A: Józefina de Beauharnais (zob. s. 207 w biogr. Oskara I). R O DZ E Ń S T WO: zob. s. 208 w biogr. Oskara I. KAROL XV Był pierwszym przedstawicielem dynastii, który przyszedł na świat w Szwecji. Urodził się 3 V 1826 r. na zamku królewskim w Sztokholmie i na chrzcie otrzymał imiona Karol Ludwik Eugeniusz oraz tytuł księcia Skanii. W 1844 r. został kronprinsem, 7 II 1856 r. wicekrólem Norwegii, a w 1857 r. objął regencję w Szwecji w imieniu śmiertelnie chorego ojca. Po śmierci Oskara I 8 VII 1859 r. wstąpił na trony Szwecji i Norwegii. 3 V 1860 r. w sztokholmskim kościele św. Mikołaja Wielkim Kościele (Storkyrkan) został koronowany na króla Szwecji, a 5 VIII tego roku w katedrze Nidaros w Trondheim miała miejsce jego koronacja na króla Norwegii (jako król norweski panował pod imieniem Karola IV). Żoną Karola XV została 19 VI 1850 r. w kościele św. Mikołaja (Storkyrkan) w Sztokholmie: Wilhelmina Fryderyka Aleksandryna Anna Ludwika Jej ojcem był Wilhelm Fryderyk Karol, książę holenderski, syn króla Niderlandów Wilhelma I z dynastii orańskiej (Orange- Nassau), a matką Ludwika Augusta Wilhelmina Amalia, córka Fryderyka Wilhelma III, króla Prus. Urodziła się 5 VIII 1820 r. w pałacu Kort Voorhout w Hadze. W maju 1860 r. w Storkyrkan w Sztokholmie została wspólnie z mężem ukoronowana na królową-małżonkę Szwecji, a w sierpniu tego roku w katedrze Nidaros w Trondheim wraz z Karolem XV koronowano ją na królową-małżonkę Norwegii. Zmarła 30 III 1871 r. na zamku królewskim w Sztokholmie i została pochowana w kaplicy Bernadottów w sztokholmskim Riddarholmskyrkan. Potomstwo {1 2}: 210

DYNASTIA BERNADOTTE 1 Ludwika Józefina Eugenia (Sessa) Urodziła się 31 X 1851 r. na zamku królewskim w Sztokholmie, a 28 VII 1869 r. w kościele św. Mikołaja (Storkyrkan) tamże odbyły się jej zaślubiny z Chrystianem Fryderykiem Wilhelmem Karolem, kronprinsem duńskim, od 1906 r. królem Danii pod imieniem Fryderyka VIII (ur. Kopenhaga 3 VI 1843, zm. Hamburg 14 V 1912), synem Chrystiana IX, króla Danii z dynastii Oldenburgów (linia Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburg), i Ludwiki Wilhelminy Fryderyki Karoliny Augusty Julii, córki Wilhelma, landgrafa heskiego na Kassel. Ich dziećmi byli: 1 Chrystian X Karol Fryderyk Albert Aleksander Wilhelm, król Danii (ur. 1870, zm. 1947); w 1898 r. poślubił Aleksandrynę Augustę (ur. 1879, zm. 1952), córkę Fryderyka Franciszka III, wielkiego księcia meklemburskiego na Szwerynie (Mecklenburg-Schwerin), i miał z nią potomstwo. 2 Chrystian Fryderyk Karol Jerzy Waldemar Aksel, po rozwiązaniu unii szwedzko-norweskiej w 1905 r. wybrany królem Norwegii jako Haakon VII (por. biogr. Oskara II) (ur. 1872, zm. 1957); w 1896 r. poślubił Maud Szarlottę Marię Wiktorię (ur. 1869, zm. 1938), córkę Edwarda VII, króla Wielkiej Brytanii i Irlandii oraz cesarza Indii, i miał z nią potomstwo. 3 Ludwika Karolina Józefina Zofia Thyra Olga (ur. 1875, zm. 1906); w 1896 r. wyszła ona za mąż za Fryderyka Jerzego Wilhelma Brunona, księcia zu Schaumburg-Lippe (ur. 1868, zm. 1945), i miała z nim potomstwo. 4 Harald Chrystian Fryderyk (ur. 1876, zm. 1949); w 1909 r. ożenił się z Heleną Adelajdą Wiktorią Marią (ur. 1888, zm. 1962), córką Fryderyka Ferdynanda, księcia Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburg, i miał z nią potomstwo. 5 Ingeborga, żona Karola, księcia Västergötlandu (szczegóły zob. s. 216 w biogr. Oskara II). 6 Thyra Ludwika Karolina Amalia Augusta Elżbieta (ur. 1880, zm. 1945). 7 Chrystian Fryderyk Wilhelm Waldemar Gustaw (ur. 1887, zm. 1944). 8 Dagmara Ludwika Elżbieta (ur. 1890, zm. 1961); w 1922 r. wyszła za mąż za Jørgena Castenskiold (ur. 1893, zm. 1978) i miała z nim potomstwo. Królowa Ludwika zmarła 20 III 1926 r. w pałacu Amalienborg w Kopenhadze i spoczęła u boku męża w katedrze w Roskilde. 211

KRÓLEWSKIE RODY SZWECJI 2 Karol Oskar Wilhelm Fryderyk Urodził się 14 XII 1852 r. w pałacu Haga w Sztokholmie i od dnia narodzin nosił tytuł księcia Södermanlandu (Sudermanii). Zmarł w pałacu Haga 13 III 1854 r. wskutek zapalenia płuc wywołanego komplikacjami odry i spoczął w krypcie pod kaplicą Bernadottów w Riddarholmskyrkan w Sztokholmie. KAROL XV Zmarł 18 IX 1872 r. w zamku Malmö (Götaland) i został pochowany w kaplicy Bernadottów w kościele na wyspie Riddarholmen (Riddarholmskyrkan) w Sztokholmie. Jego następcą został młodszy brat Oskar, książę Östergötlandu. OSKAR II O J C I E C: Oskar I (zob. s. 207). M A T K A: Józefina de Beauharnais (zob. s. 207 w biogr. Oskara I). R O DZ E Ń S T WO: zob. s. 208 w biogr. Oskara I. OSKAR II Urodził się 21 I 1829 r. na zamku królewskim w Sztokholmie i na chrzcie otrzymał imiona Oskar Fryderyk oraz tytuł księcia Östergötlandu. Od 1845 r. służył w marynarce szwedzkiej, poczynając od stopnia podporucznika (sekundlöjtnant), a wieńcząc karierę awansem na kontradmirała (riksamiral) w 1856 r. Po wstąpieniu brata na tron w 1859 r. został kronprinsem Szwecji i Norwegii, a po śmierci Karola XV 18 IX 1872 r. odziedziczył obydwa trony. Koronacja Oskara II i jego żony Zofii, ostatnia królewska koronacja w Szwecji, miała miejsce 12 V 1873 r. w kościele św. Mikołaja (Storkyrkan) w Sztokholmie, a 18 VI tego roku w katedrze Nidaros w Trondheim został on ukoronowany na króla Norwegii. 7 VI 1905 r. parlament Norwegii ogłosił rozwiązanie unii szwedzko-norweskiej (por. s. 200 212

DYNASTIA BERNADOTTE w biogr. Karola XIII) i detronizację Oskara. 26 X szwedzki riksdag uznał niepodległość Norwegii, a Oskar II formalnie abdykował i zrzekł się wszelkich roszczeń do norweskiego tronu. Odmówił także przekazania go swojemu synowi Karolowi (zob. s. 216) i ostatecznie został nim wybrany książę duński Karol jako Haakon VII (po matce wnuk Karola XV). Żoną Oskara II została 6 VI 1857 r. w pałacu Biebrich w Wiesbaden (Hesja): Zofia Wilhelmina Marianna Henryka Była ona córką Jerzego] Wilhelma Augusta Henryka, księcia Nassau z linii Nassau-Weilburg, i jego drugiej żony Pauliny Fryderyki Marii, córki Pawła, księcia wirtemberskiego. Urodziła się 9 VII 1836 r. w pałacu Biebrich w Wiesbaden (Hesja). 12 V 1873 r. w sztokholmskim Storkyrkan została wraz z Oskarem II ukoronowana na królową-małżonkę Szwecji, a 18 VI 1873 r. w katedrze Nidaros w Trondheim miała miejsce jej koronacja na królową-małżonkę Norwegii (królową norweską przestała być po abdykacji Oskara II 26 X 1905 r.). Zmarła 30 XII 1913 r. na zamku królewskim w Sztokholmie i spoczęła u boku męża w kaplicy Bernadottów w kościele na wyspie Riddarholmen (Riddarholmskyrkan). Potomstwo {1 5}: 1 GUSTAW V (zob. s. 222). 2 Oskar Karol August Urodził się 15 XI 1859 r. w zamku Ärftlig w Sztokholmie i na chrzcie otrzymał tytuł księcia Götalandu (Gotlandii). Wzorem ojca służył w marynarce, a także w piechocie i w artylerii (zarówno szwedzkiej jak i norweskiej), poczynając od stopnia podporucznika (1879). W 1882 r. awansował na porucznika (lejtnanta), a w 1885 r. na kapitana. 1 I 1888 r. uzyskał promocję na komandora-porucznika (kommendörkapten) 2. klasy marynarki szwedzkiej i norweskiej, a ponadto został majorem szwedzkiej i norweskiej artylerii oraz majora szwedzkiej piechoty. W 1890 r. został komandorem-porucznikiem 1. klasy, w 1893 r. komandorem, a w 1897 r. kontradmirałem. 15 III 1888 r. zrzekł się tytułu księcia Götalandu i praw sukcesyjnych w imieniu swoim i swoich przyszłych potomków, w zamian za co uzyskał od ojca osobisty tytuł księcia Bernadotte. 2 IV 1892 r. wielki książę Luksemburga Adolf nadał mu ponadto dziedziczny tytuł hrabiego Wisborga (af Wisborg). Zmarł 4 X 1953 r. w Sztokholmie i spoczął na sztokholmskim Cmentarzu Północnym (Norra Kyrkogarden). 213

KRÓLEWSKIE RODY SZWECJI Żoną Oskara Bernadotte a została 15 III 1888 r. w kościele św. Stefana w Bournemouth (Anglia) (związek morganatyczny): Ebba Henryka Była ona damą dworu następczyni tronu Wiktorii (żony przyszłego Gustawa V), córką pułkownika Karola Jakuba Munck (Munch) af Fukilla, potomka arystokratycznego rodu szwedzkiego, i jego żony Henryki, córki barona Brora Cederström, szwedzkiego ministra wojny. Urodziła się 24 X 1858 r. w Jönköping (Götaland). Zmarła 16 X 1946 r. w Sztokholmie i spoczęła na Cmentarzu Północnym (Norra Kyrkogarden) tamże. Potomstwu przysługuje tytuł hrabiów Wisborga (Bernadotte af Wisborg) {(i) (v)}: (i) Maria Zofia Henryka Urodzona 28 II 1889 r. w Karlskronie (Południowy Götaland), zmarła niezamężnie 19 VI 1974 r. w Sztokholmie i została pochowana na Cmentarzu Północnym (Norra Kyrkogarden). (ii) Karol Oskar Urodził się 27 V 1890 r. w Karlskronie (Południowy Götaland). Zmarł 23 IV 1977 r. w Malmsjö (Söndermanland) i został pochowany w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Północnym (Norra Kyrkogarden) w Sztokholmie. Pierwszą żoną hrabiego Karola Oskara Bernadotte z Wisborga została 15 III 1915 r. w kościele św. Jakuba w Sztokholmie: Marianna Była córką Ludwika, barona de Geer z Lefusty, polityka szwedzkiego, oraz baronówny Marty Cederström. Urodziła się 6 X 1893 r. w Frötunie pod Uppsalą. Po rozwodzie z Karolem Oskarem (15/20 III 1935) wyszła powtórnie za mąż (1937) za Marcusa Wallenberga (juniora) zwanego Dodde, bankiera i przemysłowca (ur. Sztokholm 5 X 1899, zm. tamże 13 IX 1982), syna Marcusa Laurencjusza Wallenberga (seniora) oraz jego żony Amalii, córki Karola Emila Haghdahla. Zmarła 3 VI 1978 r. w Sztokholmie. Potomstwo {(a) (d)}: (a) Dagmara Ebba Marta Marianna (ur. Sztokholm 10 IV 1916). Jej mężem został 16 X 1936 r. w Frötuna pod Uppsalą Nils (Mikołaj) Magnus von Arbin (ur. Skörtinge 17 VIII 1910, zm. Tångestad, Kimstad 4 III 1985), z którym ma pięcioro dzieci. (b) Nils Karol Oskar (ur. Sztokholm 9 II 1918, zm. tamże 21 IV 1920). (c) Oskar Karol August (ur. Sztokholm 12 VII 1921). Jego pierwszą żoną została 18 III 1944 r. w Björnstorp Ebba Anna 214

DYNASTIA BERNADOTTE (ur. Sztokholm 16 VII 1918), córka Nilsa, barona Gyllenkrok, z którą rozwiódł się 14 IX 1950 r.; mieli razem córkę. Drugą żoną hrabiego została 18 X 1950 r. w Nowym Jorku Gertruda (ur. Sztokholm 10 V 1916, zm. Frötuna pod Uppsalą 18 II 1999), córką Johannesa Olléna, z którą miał pięcioro dzieci; również to małżeństwo zakończył rozwód. (d) Marta Elsa Katarzyna (ur. Sztokholm 14 IV 1926). 9 X 1948 r. w Ösmo poślubiła Tore Henryka Nilerta (ur. Sztokholm 9 II 1915) i ma z nim czworo dzieci; rozwiedli się 4 XII 1968 r. Drugą żoną Karola Oskara Bernadotte z Wisborga została 20 IV 1937 r. w kościele w Grödinge (Södermanland): Gerty Jest ona córką Fritza Börjessona oraz jego żony Gertrudy Katarzyny Palm. Urodziła się 30 X 1910 r. w Södertälje. Syn: (a) Claes Oskar Karol (ur. Frötuna 17 VII 1942). 22 XI 1969 r. w Lund lub w Veberöd pojął za żonę Brygidę (ur. Veberöd 30 V 1943), córkę Trulsa Magnussona, z którą dochował się dwojga dzieci. (iii) Ebba Zofia Urodziła się 17 V 1892 r. w Karlskronie (Południowy Götaland). 14 V 1917 r. w kościele św. Jakuba w Sztokholmie poślubiła Karola Mårtena, barona Fletwood (ur. Göteborg 19 IX 1885, zm. Strängnäs 19 I 1966), syna Hardera Jerzego, barona Fletwood, i jego żony Harriet Szarlotty Amalii Bjorck; nie mieli dzieci. Zmarła 21 VI 1936 r. w Domu Czerwonego Krzyża w Sztokholmie. (iv) Elsa Wiktoria Urodziła się 3 VIII 1893 r. w Sztokholmie. 15 III 1888 r. w kościele w Grödinge (Södermanland) wyszła za Karola Aksela Hugona Cedergrena, przewodniczącego Chrześcijańskiego Związku Młodzieży Szwedzkiej (ur. Gaevle 26 VII 1891, zm. Sztokholm 10 VII 1971), syna Aksela Wilhelma Cedergrena i Augusty Peterson; małżeństwo to pozostało bezdzietne. Zmarła jako nestorka rodu Bernadottów 17 VII 1996 r. w sztokholmskiej dzielnicy Bromma i została pochowana u boku rodziców i rodzeństwa na Cmentarzu Północnym (Norra Kyrkogarden) w Sztokholmie. (v) Folke Urodził się 2 I 1895 r. w Sztokholmie. Od młodych lat służył w armii, w 1915 r. zdał egzamin oficerski, trzy lata później został porucznikiem, a następnie awansował do stopnia majora. Poświęcił się karierze dyplomatycznej. Od 1943 r. sprawował urząd wiceprezesa Szwedzkiego Czerwonego Krzyża, a w 1946 r. przejął po 215

KRÓLEWSKIE RODY SZWECJI rezygnacji stryja funkcję przewodniczącego. W r. 1948 uczestniczył jako mediator w rokowaniach Palestyny z Izraelem i 17 IX 1948 r. zginął w Jerozolimie od kul izraelskich zamachowców z grupy Stern Gang (pod przywództwem przyszłego premiera Izraela Icchaka Szamira). Ciało hrabiego Bernadotte a sprowadzono do Szwecji i złożono w grobach rodzinnych na Cmentarzu Północnym (Norra Kyrkogarden) w Sztokholmie. Jego żoną została 1 XII 1928 r. w kościele św. Jana w Pleasantville (stan Nowy Jork, USA): Estella Była ona córką Hiram Edwarda Manville a i jego żony Henrietty Estelli Romaine; posługiwała się podwójnym nazwiskiem: Romaine Manville. Urodziła się 26 IX 1904 r. w Pleasantville w stanie Nowy Jork, zmarła zaś 28 V 1984 r. w Sztokholmie i spoczęła u boku małżonka na Cmentarzu Północnym. Potomstwo {(a) (d)}: (a) Gustaw Edward (ur. Sztokholm 30 I 1930, zm. tamże 2 II 1936). (b) Folke (ur. Pleasantville 8 II 1931), zwany Ockie. 2 VII 1955 r. w Grangärde Kirka w Ludvika poślubił Krystynę Marię (ur. Örebro 9 I 1932), córkę Gunnara Glahnsa, z którą dochował się czworga dzieci. (c) Fryderyk Oskar (ur. Sztokholm 10 I 1934, zm. tamże 20 VIII 1934). (d) Bertil Oskar (ur. Sztokholm 6 X 1935). Pierwszą jego żoną została 28 IX 1966 r. w Kopenhadze Róża Maria Heering, córka Petera (ur. Kopenhaga 7 VI 1942, zm. Sztokholm 1 XI 1967). Po raz drugi ożenił się 27 V 1981 r. w Londynie z Jill Georginą Rhodes-Maddox (ur. 2 V 1947) i ma z nią troje dzieci. 3 Oskar Karol Wilhelm Urodził się 27 II 1861 r. w zamku Ärftlig w Sztokholmie i podczas ceremonii chrztu otrzymał tytuł księcia Västergötlandu. Od 1881 r. był podporucznikiem królewskiej gwardii przybocznej (livgardet), w 1894 r. awansował na pułkownika, a w trzy lata później uzyskał stopień generała-majora (zarówno w armii szwedzkiej jak i norweskiej). W 1898 r. został generalnym inspektorem kawalerii szwedzkiej, a ponadto od 1904 r. przewodniczył Szwedzkiemu Czerwonemu Krzyżowi. Po ogłoszeniu niepodległości Norwegii (26 X 1905), parlament tego państwa zaproponował koronę Karolowi, jednak wobec kategorycznej odmowy Oskara II projekt upadł. W 1946 r. książę zrezygnował z funkcji prezesa Szwedzkiego Czerwonego Krzyża. Zmarł 24 X 1951 r. 216

DYNASTIA BERNADOTTE w swojej rezydencji przy Hovslagaregatan w Sztokholmie i spoczął w tzw. Kungliga begravningsplatsen w sztokholmskim Parku Haga (Hagaparken), od 1922 r. oficjalnym miejscu pochówku członków szwedzkiej rodziny królewskiej. Żoną Karola została 28 V 1897 r. w kaplicy królewskiej pałacu Christiansborg w Kopenhadze: Ingeborga Szarlotta Karolina Fryderyka Ludwika Była ona jego kuzynką, córką Fryderyka VIII, króla Danii z dynastii Oldenburgów (linia Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburg), i księżniczki szwedzkiej Ludwiki (Sessy), córki Karola XV (zob. s. 198 w jego biogr.). Urodziła się 2 VIII 1878 r. w zamku Charlottenlund pod Kopenhagą, zmarła zaś 12 III 1958 r. w rezydencji na Hovslagaregatan w Sztokholmie i została pochowana u boku męża w Kungliga begravningsplatsen. Potomstwo {(i) (iv)}: (i) Małgorzata Zofia Ludwika Ingeborga Urodziła się 25 VI 1899 r. w rezydencji Parkudden w sztokholmskiej dzielnicy Djurgården (Zwierzyniec). 22 V 1919 r. w kościele św. Mikołaja zwanym potocznie Wielkim Kościołem (Storkyrkan) poślubiła Aksela Chrystiana Jerzego, księcia duńskiego (ur. Żółty Pałac, Kopenhaga 12 VIII 1888, zm. Bispebjerg 14 VII 1964), syna księcia duńskiego Waldemara (najmłodszego spośród dzieci króla Danii Chrystiana IX) z dynastii Oldenburgów (linia Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburg), i jego żony Marii Amelii Ludwiki Heleny, córki Roberta, księcia orleańskiego, hrabiego Chartres. Mieli dwóch synów: 1 Jerzy Waldemar Karol Aksel (ur. 1920, zm. 1986); jego żoną została poślubiona w 1950 r. Anna Ferelitha Fenella (ur. 1917, zm. 1980), córka Jana Herberta Bowes- Lyon (rodzonego brata Elżbiety, matki królowej brytyjskiej Elżbiety II). 2 Flemming Waldemar Karol Aksel, w 1949 r. zrzekł się praw sukcesyjnych do duńskiego tronu i otrzymał tytuł hrabiego Rosenborg (ur. 1922); w 1949 r. zawarł morganatyczny związek małżeński z (Alicją) Ruth (ur. 1924), córką Kaja Nielsena, i ma z nią potomstwo. Małgorzata zmarła 4 I 1977 r. w Kongsted nieopodal Fakse i została pochowana u boku małżonka w Bernstorffsparken w Charlottenlund pod Kopenhagą. 217

KRÓLEWSKIE RODY SZWECJI (ii) Marta Zofia Ludwika Dagmara Thyra Urodziła się 28 III 1901 r. w Pałacu Księcia-Dziedzica w Sztokholmie. 21 III 1929 r. w katedrze w Oslo poślubiła Olafa, następcę tronu Norwegii od 1905 r., króla Norwegii pod imieniem Olafa V od 1957 r. (ur. Appelton House, Sandringham 2 VII 1903 jako Aleksander Edward Chrystian Fryderyk, książę duński, zm. Kongsseteren pod Oslo 17 I 1951), syna Haakona VII, króla Norwegii (urodzonego jako książę duński Karol), potomka dynastii Oldenbugów (linia Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburg), po matce wnuka króla Szwecji Karola XV, oraz jego żony Maud Szarlotty Marii Wiktorii, córki Edwarda VII, króla Wielkiej Brytanii i Irlandii oraz cesarza Indii. Mieli razem następujące potomstwo: 1 Ragnhilda Aleksandra (ur. 1930); w 1953 r. poślubiła (związek morganatyczny) armatora Erlinga Swena Lorentzena (ur. 1923) i ma z nim potomstwo. 2 Astryda Maud Ingeborga (ur. 1932); w 1961 r. zawarła ona morganatyczny związek małżeński z Johanem Martinem Fernerem Jacobsenem (ur. 1927), z którym ma potomstwo. 3 Harald V, król Norwegii od 1991 r. (ur. 1937); w 1968 r. ożenił się z Sonją (ur. 1937), córką Karola Haraldsena, i ma z nią potomstwo. Marta zmarła na raka 5 IV 1954 r. w Szpitalu Państwowym (Rikshospitalitet) w Oslo i spoczęła w kryptach królewskich w podziemiach zamku Akershus w Oslo. (iii) Astryda (Astrid) Zofia Ludwika Thyra Na świat przyszła 17 XI 1905 r. w Pałacu Księcia-Dziedzica w Sztokholmie. Dnia 4 XI 1926 r. w Sali Królewskiej (Rikssalet) na zamku w Sztokholmie zawarła ślub cywilny, a 10 XI 1926 r. w kościele śś. Michała i Guduli (obecnej katedrze św. Michała) w Brukseli miała miejsce kościelna ceremonia jej zaślubin z Leopoldem Filipem Karolem Albertem Mei-nardem Hubertem Marią Michałem, księciem Brabancji od 1909 r., królem Belgów pod imieniem Leopolda III w latach 1934 51 (ur. Bruksela 3 XI 1901, zm. Woluwe Saint-Lambert 25 IX 1983), synem Alberta I Leopolda Klemensa Marii Meinarda, króla Belgów z dynastii Koburgów (Sachsen-Coburg-Gotha jedna z gałęzi ernestyń- 218

DYNASTIA BERNADOTTE skiej linii Wettynów), oraz jego żony Elżbiety Walerii Gabrieli Marii, córki Karola Teodora, księcia w Bawarii. Mieli wspólnie następujące potomstwo: 1 Józefina Szarlotta Ingeborga Elżbieta Maria Józefa Małgorzata Astryda (ur. 1927, zm. 2005); w 1953 r. poślubiła Jana I Benedykta Wilhelma Roberta Antoniego Ludwika Marię Adolfa Marka d Aviano, wielkiego księcia Luksemburga w latach 1964 2000 (ur. 1921), i miała z nim potomstwo. 2 Baldwin I Albert Karol Leopold Aksel Maria Gustaw, król Belgów (ur. 1930, zm. 1993); w 1960 r. pojął za żonę Fabiolę Ferdynandę Marię de las Victorias Antonię Adelajdę de Mora y Aragón (ur. 1928), córkę don Gonzalo de Mora y Fernandez, 2. hrabiego de Mora. 3 Albert II Feliks Humbert Teodor Chrystian Eugeniusz Maria, król Belgii od 1993 r. (ur. 1934); w 1959 r. ożenił się z Paolą Małgorzatą Marią Antonią (ur. 1937), córką Fulka, księcia Ruffo di Calabria, księcia di Guardia Lombarda, z którą ma potomstwo. Astryda zginęła w wypadku samochodowym 29 VIII 1935 r. nieopodal wsi Küßnacht pod Lucerną i została pochowana w krypcie królewskiej w podziemiach kościoła Notre-Dame pałacu Laeken pod Brukselą. Po jej śmierci król Leopold III ożenił się w 1938 r. (związek morganatyczny) z Lilianą Baëls, kreowaną księżną Belgii (predykat Królewska Wysokość), zwaną księżną de Réthy (nigdy formalnie nie mianowana), z którą miał troje dzieci. (iv) Karol Gustaw Oskar Fryderyk Chrystian (Mulle) Urodził się 10 I 1911 r. w Sztokholmie. Książę Östergötlandu. Zgodnie z tradycją Domu Królewskiego służył w armii szwedzkiej (jako oficer kawalerii). Po ukończeniu nauki poświęcił się karierze w międzynarodowym biznesie. Wskutek zawarcia morganatycznego małżeństwa (zob. poniżej) musiał się zrzec praw sukcesyjnych do szwedzkiego tronu w imieniu własnym oraz przyszłych potomków i utracił tytuł księcia Östergötlandu; w zamian król Belgów Leopold III nadał Karolowi (6 VII 1937) osobisty tytuł książęcy (odtąd znany jako książę Karol Bernadotte). W 1957 r. był on centralną postacią głośnej w Szwecji malwersacji finansowej, zwanej aferą Huseby, której ofiarą padła jego 219

KRÓLEWSKIE RODY SZWECJI domniemana ciotka, Florence Stephens (zob. s. 221). Wkrótce po procesie skompromitowany książę opuścił Szwecję i osiadł na stałe w Hiszpanii. Zmarł 27 VII 2003 r. w Maladze. Jego ciało sprowadzono do ojczyzny i złożono Kungliga begravningsplatsen w sztokholmskim Hagaparken. Pierwszą żoną księcia Karola Bernadotte została 6 VII 1937 r. w kościele w Kvillinge (związek morganatyczny): Elsa Była ona córką Eugeniusza, hrabiego von Rosen, oraz jego żony Eleonory Wijk. Urodziła się 7 II 1904 r. w Sztokholmie. Małżeństwo to zakończył rozwód, orzeczony w dniu 11 I 1951 r. Elsa zmarła 15 IV 1991 r. w Sztokholmie. Córka (przysługuje jej tytuł hrabiny Bernadotte): (a) Magdalena Ingeborga Ella Astryda Elsa Urodzona 8 X 1938 r. w Sztokholmie, gdzie w dniu 6 X 1962 r. poślubiła Karola Alberta, hrabiego Ullens de Schooten-Whetnall (ur. Kair 16 XI 1927), syna Jana Ullens de Schooten- Whetnall i Marii Teresy Wittouck. Ich dziećmi są: 1 Maria Krystyna Małgorzata Elsa Ingeborga (ur. 1964); jej mężem został w 1996 r. Joël Joseph André Duysan (ur. 1963), z którym ma potomstwo. 2 Jan Karol Antoni (ur. 1965); w 1996 r. poślubił Dorotę Sarę Reginę Marię de Pauw (ur. 1971) i ma z nią córkę. 3 Astryda Małgorzata Zofia Maria Teresa (ur. 1971); jej mężem został w 1996 r. Lionel Alain Chrystian Jadot (ur. 1969). 4 Zofia Paulina Maria Szarlotta (ur. 1973). Małżeństwo Magdaleny i Karola Alberta zakończyło się rozwodem w 1980 r. Drugim jej mężem został 2 XI 1980 r. na wyspie Korfu (Grecja) Mikołaj Nicos Eleftherios Kogévinas (ur. Korfu 6 IX 1918), z którym ma córkę: 1 Dezyderia (Désirée) Stefania Urszula (ur. 1977). Drugą żoną księcia Karola Bernadotte (zob. s. 219) została 10 XI 1954 r. w Danderyd pod Sztokholmem: Anna Małgorzata Była ona córką Karola Frithiofa Willgotta Larssona i Ellin Augusty Beckman. Urodziła się 22 III 1921 r. w Danderyd pod Sztokholmem. Małżeństwo zakończyło się rozwodem orzeczonym 3 IV 1962 r., pozostało bezdzietne. Anna Małgorzata zmarła 3 IX 1975 r. w Churriana nieopodal Malagi (Andaluzja). 220

DYNASTIA BERNADOTTE Trzecią żoną księcia Karola Bernadotte (zob. s. 219) została 8 VI 1978 r. w Rabat: Krystyna Córka Jana (Johana) Rivelsrud. Urodziła się 22 IV 1932 r. w Eidsfoss nieopodal Hof Vestfold (Norwegia). Jej małżeństwo z Karolem było bezdzietne. 4 Eugeniusz Napoleon Mikołaj Urodził się 1 VIII 1865 r. w pałacu Drottningholm pod Sztokholmem. Zgodnie z tradycją od młodości służył w armii i uzyskał dyplom oficerski. W 1899 r. otrzymał tytuł księcia Närke (Närike). Podobnie jak wielu krewnych przejawiał talent plastyczny (studiował malarstwo w Uppsali i w Paryżu) i był w swoim czasie uznanym malarzem oraz kolekcjonerem sztuki. Zmarł 17 VIII 1947 r. w rezydencji Waldemarsudde w sztokholmskiej dzielnicy Djurgården (obecnie mieści się tam galeria sztuki jego imienia) i spoczął w parku swojej posiadłości. Nie założył rodziny. Oskar II pozostawił potomstwo naturalne (nie uznane) {1 3}: z Marią Friberg (ur. 1852, zm. 1934), aktorką Królewskiego Teatru Dramatycznego, żoną Paskala d Aubebard, wicehrabiego de Ferussac, a następnie Edwarda Lemana (zm. 1922): 1 Dwaj synowie Nic bliższego o nich nie wiadomo. z Emmą Elżbietą Hammarström: 2 Anna Hofman Urodziła się w 1868 r. Małżonka N Uddgrena. Być może naturalną córką Oskara II była: 3 Florence Stephens Oficjalnie córka Josepha Stephensa i jego żony Elisabeth, dziedziczka bogatej posiadłości Huseby w Smålandzie (południowa Szwecja). Urodziła się 5 X 1881 r. W 1957 r., wskutek niekompetencji doradców i machinacji finansowych księcia Karola Bernadotte (zob. s. 219) domniemanego bratanka Stephens, na którego miała zamiar cedować swój majątek posiadłość została doprowadzona do ruiny, co odbiło się szerokim echem w całym kraju jako afera Huseby. Dopiero w 1975 r. Florence odzyskała zdolność prawną i w testamencie zapisała Huseby narodowi szwedzkiemu. Zmarła 2 IV 1979 r. OSKAR II Zmarł 8 XII 1907 r. na zamku królewskim w Sztokholmie i został pochowany w Riddarholmskyrkan tamże. Szwedzki tron odziedziczył jego najstarszy syn, książę Gustaw. 221

KRÓLEWSKIE RODY SZWECJI GUSTAW V O J C I E C: Oskar II (zob. s. 212). M A T K A: Zofia z Nassau (zob. s. 213 w biogr. Oskara II). R O DZ E Ń S T WO: zob. s. 213 w biogr. Oskara II. GUSTAW V Urodził się 16 VI 1858 r. w pałacu Drottningholm pod Sztokholmem i na chrzcie otrzymał imiona Oskar Gustaw Adolf oraz tytuł księcia Värmlandu. Po wstąpieniu ojca na tron 18 IX 1872 r. został kronprinsem Szwecji i Norwegii (w tym drugim kraju do 7 VI 1905). Zgodnie z tradycją Domu Królewskiego od młodości służył w armii (zarówno szwedzkiej jak i norweskiej), w 1884 r. uzyskał stopień generała-majora, a w 1898 r. został pełnym generałem. Po śmierci Oskara II 8 XII 1907 r. wstąpił na tron Szwecji; aby nie narażać na wydatki budżetu państwa zrezygnował z ceremonii koronacyjnej, która nie jest od tego czasu w Szwecji praktykowana. Żoną Gustawa V została 20 IX 1881 r. w kaplicy królewskiej na zamku w Karlsruhe (Badenia): Zofia Maria Wiktoria Była ona córką Fryderyka I Wilhelma Ludwika, wielkiego księcia Badenii z dynastii Zähringen, po kądzieli wnuka króla szwedzkiego Gustawa IV Adolfa (tym sposobem poprzednio panujące dynastie, od Wazów począwszy, połączyły się więzami krwi z dynastią Bernadotte, zob. s. 198), i jego żony Ludwiki Marii Elżbiety, córki Wilhelma I, króla Prus oraz cesarza niemieckiego. Urodziła się 7 VIII 1862 r. na zamku w Karlsruhe, a zmarła 4 IV 1930 r. w rezydencji Villa Svezia w Rzymie. Ciało Wiktorii sprowadzono do Szwecji i złożono w nekropolii królewskiej w kościele na wyspie Riddarholmen (Riddarholmskyrkan) w Sztokholmie. Potomstwo {1 3}: 1 GUSTAW VI ADOLF (zob. s. 227). 222

DYNASTIA BERNADOTTE 2 Karol Wilhelm Ludwik Urodził się 17 VI 1884 r. w pałacu Tullgarn nieopodal Sztokholmu. Książę Södermanlandu (Sudermanii). W 1904 r. zdał egzaminy oficerskie i uzyskał stopień podporucznika (uderlöjtnant) marynarki szwedzkiej. W 1906 r. awansował na porucznika, a w 1913 r. został kapitanem. Zajmował się pisarstwem (pisał wiersze i reportaże z podróży), fotografią oraz filmem dokumentalnym. Zmarł na rozedmę płuc 5 VI 1965 r. w swoim pałacu Stenhammer (Södermanland) i spoczął na cmentarzu w Flen (Södermanland). Żoną Wilhelma została 20 IV [3 V] 1908 r. w pałacu w Carskim Siole pod Petersburgiem: Maria Była ona córką Pawła Aleksandrowicza, wielkiego księcia rosyjskiego z dynastii Romanow-Holstein-Gottorp, oraz jego pierwszej żony Aleksandry, córki Jerzego I, króla Greków. Urodziła się 6 [18] IV 1890 r. w Sankt Petersburgu. Jej małżeństwo z Wilhelmem zakończył rozwód orzeczony 13 III i ponownie 15 VII 1914 r. Jej drugim (morganatycznym) mężem został 6 [19] IX 1917 r. w Pawłowsku Sergiusz Michajłowicz, książę Putiatyn (ur. Sankt Petersburg 25 XI [7 XII] 1893, zm. Charleston, USA 26 II 1966), z którym miała jedynego syna, Romana (ur. 1918, zm. 1919). Obdarzona talentem plastycznym Maria Pawłowna od wczesnej młodości zajmowała się malarstwem, a później także fotografią (łączyła tę pasję ze swoim pierwszym mężem). Drugie jej małżeństwo uległo rozwiązaniu w 1924 r. Zmarła 13 XII 1958 r. w Konstancji nad Jeziorem Bodeńskim (Badenia) i została pochowana w krypcie cerkwi pałacowej na wyspie Mainau w Konstancji. Syn: (i) Gustaw Lennart Mikołaj Paweł Urodził się 8 V 1909 r. na zamku królewskim w Sztokholmie. Książę Smålandu. Wskutek zawarcia morganatycznego związku małżeńskiego w 1932 r. utracił tytuł i musiał zrzec się praw sukcesyjnych do szwedzkiego tronu w imieniu swoim oraz przyszłych potomków. 2 VII 1951 r. kuzynka Lennarta, wielka księżna Luksemburga Szarlotta, nadała mu dziedziczny tytuł hrabiego af Wisborga (z Wisborga). Przejął artystyczne pasje rodziców i zrobił w Szwecji karierę jako fotograf oraz producent filmowy. W ostatnich latach życia 223

KRÓLEWSKIE RODY SZWECJI posługiwał się tytułem książęcym, jednak bez oficjalnej zgody ze strony króla Karola XVI Gustawa. Zmarł 21 XII 2004 r. w swoim pałacu na wyspie Mainau na Jeziorze Bodeńskim (Badenia) i został pochowany u boku matki w cerkwi pałacowej tamże. Pierwszą żoną Lennarta została (związek morganatyczny, zawarty bez zgody króla i riksdagu) 20 II 1932 r. w Urzędzie Stanu Cywilnego na Prince s Row w Londynie (ślub cywilny) i 11 III tego roku w Londynie (ślub kościelny): Karin Emma Ludwika Była córką Swena Nissvandta i jego żony Annalise Lindberg. Urodziła się 7 VII 1911 r. w Nora (hrabstwo Örebro). Jej małżeństwo z Lennartem zakończył rozwód, orzeczony 27 I 1972 r. w Konstancji. Zmarła 9 X 1991 r. w szpitalu w Eskilstunie (Södermanland) i została pochowana na cmentarzu w Flen (Södermanland). Potomstwo (hrabiowie Bernadotte af Wisborg) {(a) (d)}: (a) Brygida (Gittan) Urodziła się 3 V 1933 r. w Sztokholmie. 15 VI 1955 r. w Litzelstetten na przedmieściach Konstancji zawarła ślub cywilny, a 16 VI tego roku na wyspie Mainau w Konstancji ślub kościelny z Fryderykiem Ottonem Emilem Ernestem Straehl (ur. Konstancja 20 XI 1922), synem Fritza Straehla i jego żony Idy Gombert. Mają oni następujące potomstwo: 1 Fryderyk Lennart (ur. 1956); w 1986 r. poślubił Regulę Kleger (ur. 1960) i ma z nią potomstwo. 2 Andrzej (ur. 1957); w 1985 r. ożenił się z Uschi Hefti (ur. 1958) i ma z nią potomstwo. 3 Maria Krystyna (ur. 1960); w 1983 r. poślubiła Aleksandra Haessig (ur. 1948), z którym rozwiodła się w 1985 r. 4 Dezyderia (Désirée) Elżbieta (ur. 1961); w 1984 r. wyszła za mąż za Dietera Zepf (ur. 1960). 5 Stefan (ur. 1964). (b) Maria Ludwika (Lisen) Urodziła się 6 XI 1935 r. w Sztokholmie. 10 IX 1956 r. w Litzelstetten na przedmieściach Konstancji miał miejsce jej ślub cywilny, a 11 IX na wyspie Mainau tamże zawarła ślub kościelny z Rudolfem Augustem Kautz (ur. 24 VIII 1930), synem Adolfa Kautza oraz jego żony Heleny Ruh. Miała z nim troje dzieci: 224

DYNASTIA BERNADOTTE 1 Henryk Adolf (ur. 1957); w 1983 r. poślubił Kerstin Janke (ur. 1957) i ma z nią potomstwo. 2 Karin Maria Helena (ur. 1958); w 1992 r. wyszła za mąż za Walthera Fritza, z którym ma córkę. 3 Magdalena (ur. 1961). Maria Ludwika zmarła 24 V 1988 r. w Konstancji. (c) Karol Jan Gustaw Wilhelm Urodził się 9 I 1941 r. w Sztokholmie. 3 V 1965 r. w Torö (Szwecja) ożenił się z Gunnilą (ur. Herrhamra, Torö 3 IX 1941), córką Eryka Stampe (rozwód 13 IV 1967); 26 VI 1967 r. na wyspie Mainau w Konstancji poślubił Annę Brygidę (ur. Sztokholm 18 IV 1944), córkę Allana Skarne (rozwód 30 X 1970), 23 VI 1972 r. w Konstancji pojął za żonę Annegret (ur. Brema 15 XI 1938), córkę Hansa Thomsena (rozwód 28 VI 1974), 6 IX 1974 r. w Diepholz ożenił się z Maritą-Elisą (ur. Diepholz 7 XII 1953), córką Alberta Berga (rozwód 1987), piątą jego żoną została w marcu 1993 r. w Londynie Gabriela Kick (rozwód w 1997), a 6 IX 2004 r. w Forbach ożenił się z Chrystianą Różą Grandmontagne (ur. Rabat 17 III 1944, rozwiedzeni w 2006). Córka z drugiego małżeństwa: (i) Zofia Magdalena Maria Brygida (ur. Danderyd, Sztokholm 3 V 1968). Z nieformalnego związku z Michaelem Södeström (ur. Järfälla, Sztokholm 2 IV 1965) ma troje dzieci, które posługują się nazwiskiem Bernadotte: (A) Maria Ludwika Brygida (ur. Danderyd, Sztokholm 9 II 1997); (B) Karol Fryderyk (ur. Danderyd, Sztokholm 4 I 1998); (C) Ludwika (ur. Danderyd, Sztokholm 11 VII 1999). Córka z trzeciego małżeństwa: (ii) Cia-Rosemarie (ur. Konstancja 30 IX 1972). 9 I 2006 r. w Konstancji poślubiła Swena Rodreburga (ur. Hoyerswerda 2 II 1972). Synowie z czwartego małżeństwa: (iii) Aleksander-Wilhelm (ur. Konstancja 25 III 1977). Jego żoną została 15 V 2003 r. w Stetten (ślub cywilny) i 20 IX tego samego roku w Mainau (ślub kościelny) Carina Beata König (ur. Würzburg 5 XII 1981), z którą ma on dwoje dzieci: (A) Dezyderia Maritta (ur. Sigmaringen 4 XI 2006); (B) Amelia Anastazja (ur. 2010). (iv) Stefan Albert (ur. Konstancja 4 XI 1980). (d) Karin Cecylia (Cia) Urodziła się 9 IV 1944 r. w Sztokholmie. 28 III 1967 r. w Litzelstetten na przedmieściach Konstancji zawarła ślub cywilny, 225

KRÓLEWSKIE RODY SZWECJI a 31 III na wyspie Mainau tamże odbył się jej ślub kościelny z Hansjörgiem Baenklerem (ur. Konstancja 24 IX 1939), synem Willy ego Baenklera oraz Hildy Schratt (rozwód 30 VIII 1974, bezdzietni). Drugą żoną księcia Lennarta (zob. s. 223) została 29 IV 1972 r. w rezydencji na wyspie Mainau w Konstancji (Konstanz) nad Jeziorem Bodeńskim (Badenia): Sonja Anita Maria Córka Wolfganga Hauntza oraz Anity Mayr. Urodziła się 7 V 1944 r. w Litzelstetten na przedmieściach Konstancji. Potomstwo (hrabiowie Bernadotte z Wisborga) {(a) (e)}: (a) Bettina Urodziła się 12 III 1974 r. na wyspie Mainau w Konstancji. 2 VIII 2004 r. w Mariefred nad jeziorem Melar (okolice Sztokholmu) miał miejsce jej ślub cywilny, a 29 X tego roku na wyspie Mainau w Konstancji nad Jeziorem Bodeńskim zawarła ślub kościelny z Philippem Haug (ur. 1972). (b) Björn Wilhelm Urodził się 13 VI 1975 r. na wyspie Mainau w Konstancji. 25 IV 2009 r. w Mainau (ślub cywilny) i 7 V 2009 r. tamże (ślub kościelny) poślubił Sandrę Angerer (ur. St. Gallen 12 III 1977). (c) Katarzyna Urodzona 11 IV 1977 r. na wyspie Mainau w Konstancji. 30 VI (ślub cywilny) i 7 VII (ślub kościelny) 2007 r. w Konstancji wyszła za Romualda Ruffinga (ur. Saarbrücken-Oberbexbach 8 VIII 1966). (d) Chrystian Wolfgang Urodził się 24 V 1979 r. na wyspie Mainau w Konstancji. 22 V 2010 r. poślubił Krystynę Stoltmann (ur. Duderstedt 7 XI 1977), z którą ma syna: (A) Maksymilian Benedykt (ur. 10 VIII 2010). (e) Diana Urodziła się 18 IV 1982 r. na wyspie Mainau w Konstancji, a 27 IX 2003 r. poślubiła Bernda Grawe (ur. 1966), z którym od r. 2007 pozostaje w separacji. 3 Eryk Gustaw Ludwik Albert Urodził się 20 IV 1889 r. na zamku królewskim w Sztokholmie i na chrzcie otrzymał tytuł księcia Västermanlandu. Epileptyk, opóźniony umysłowo, większą część życia spędził w odosobnieniu. Umarł na hiszpankę 20 IX 1918 r. w pałacu Drottningholm pod Sztokholmem i został pochowany w krypcie pod kaplicą Bernadottów w nekropolii królewskiej w Riddarholmskyrkan. 226

DYNASTIA BERNADOTTE GUSTAW V Zmarł 29 X 1950 r. w pałacu Drottningholm pod Sztokholmem i został pochowany w kaplicy Bernardottów w kościele na wyspie Riddarholmen (Riddarholmskyrkan) w Sztokholmie. Był ostatnim królem szwedzkim, który znalazł tam spoczynek. Tron Szwecji odziedziczył jego najstarszy syn Gustaw Adolf. GUSTAW VI ADOLF O J C I E C: Gustaw V (zob. s. 222). M A T K A: Wiktoria badeńska (zob. s. 222 w biogr. Gustawa V). R O DZ E Ń S T WO: zob. s. 223 w biogr. Gustawa V. GUSTAW VI ADOLF Urodził się 11 XI 1882 r. na zamku królewskim w Sztokholmie i na chrzcie otrzymał imiona Oskar Fryderyk Wilhelm Olaf Gustaw Adolf oraz tytuł księcia Skanii. Po objęciu tronu przez ojca 8 XII 1907 r. został kronprinsem, a po śmierci Gustawa V 29 X 1950 r. wstąpił na tron Szwecji. Pierwszą żoną Gustawa VI Adolfa została 15 VI 1905 r. w kaplicy św. Jerzego w zamku Windsor pod Londynem: Małgorzata Wiktoria Augusta Szarlotta Nora Była ona córką Artura Wilhelma Patryka Adama, księcia Wielkiej Brytanii i Irlandii, 1. księcia Connaught oraz Strathearn, earla Sussex, potomka dynastii Koburgów (Sachsen-Coburg-Gotha, jedna z gałęzi ernestyńskiej linii Wettynów), i jego żony Ludwiki Małgorzaty Aleksandry Wiktorii Agnieszki, córki Fryderyka, księcia pruskiego. Urodziła się 15 I 1882 r. w rezydencji Bagshot Park (Surrey). Zmarła wskutek infekcji ucha po operacji wyrostka sutkowatego 1 V 1920 r. na zamku królewskim w Sztokholmie i została pochowana w Kungliga begravningsplatsen w sztokholmskim Parku Haga 227

KRÓLEWSKIE RODY SZWECJI (Hagaparken), od 1922 r. oficjalnym miejscu ostatniego spoczynku członków szwedzkiej rodziny królewskiej. Potomstwo {1 5}: 1 Gustaw Adolf Oskar Fryderyk Artur Edmund Na świat przyszedł 22 IV 1906 r. na zamku królewskim w Sztokholmie i otrzymał tytuł księcia Västerbotten. Od młodości służył w armii szwedzkiej, początkowo w randze porucznika królewskiej gwardii przybocznej, później kapitana, a wreszcie podpułkownika. Zginął 26 I 1947 r. w katastrofie lotniczej w okolicach Kastrup nieopodal Kopenhagi. Został pochowany u boku matki w Kungliga begravningsplatsen w sztokholmskim Parku Haga (Hagaparken). Żoną Gustawa Adolfa została 19 X 1932 r. w twierdzy Veste Coburg w Koburgu (ślub cywilny) oraz 20 X tego roku w kościele św. Maurycego w Koburgu: Sybilla Calma Maria Alicja Batylda Feodora Była ona jego bliską kuzynką, córką Leopolda Karola Edwarda Jerzego Alberta, księcia saskiego na Koburgu-Gotha (Sachsen-Coburg-Gotha), 2. księcia Albany i earla Clarence z dynastii Koburgów, oraz jego żony Wiktorii Adelajdy Heleny Ludwiki Marii Fryderyki, córki Fryderyka, księcia Schleswig-Holstein- Sonderburg-Glücksburg. Urodziła się 18 I 1907 r. w zamku Friedenstein w Gotha, a zmarła na raka 28 XI 1972 r. na zamku królewskim w Sztokholmie i została pochowana w Kungliga begravningsplatsen w sztokholmskim Hagaparken. Potomstwo{(i) (v)}: (i) Małgorzata Dezyderia Wiktoria Urodziła się 31 X 1934 r. w pałacu Haga w Sztokholmie. Jej mężem został 30 VI 1964 r. w Gärdslösa na wyspie Olandia brytyjski biznesmen Jan Kenneth Ambler (ur. Dorking, Surrey 6 VI 1924), syn Karola Amblera i Luizy Gwendoliny Cullen. Od ślubu tytułowana jest: Księżniczką Małgorzatą, panią Ambler; straciła predykat Królewskiej Wysokości. Potomstwo Małgorzaty i Jana Kennetha Amblera jest wykluczone z sukcesji szwedzkkiego tronu: 1 Sybilla Ludwika (ur. 1965); w 1998 r. wyszła za mąż za (Henninga) Corneliusa, barona von Dincklage (ur. 2 1971), z którym ma potomstwo. 3 Karol Edward (ur. 1966); w 1999 r. poślubił Helen Ross (ur. 1968), z którą ma potomstwo 228

DYNASTIA BERNADOTTE 4 Jakub Patryk (ur. 1969); w 2001 r. pojął za żonę Ursulę Shipperley. Małżeństwo księżniczki Małgorzaty zakończyło się separacją w 1996 r. (ii) Brygida Ingeborga Alicja Urodziła się 19 I 1937 r. w pałacu Haga w Sztokholmie. 25 V 1961 r. w Rikssalet na zamku królewskim w Sztokholmie miał miejsce jej ślub cywilny, a 30 V tego roku w kościele św. Jana w Sigmaringen zawarła ona ślub kościelny z Janem Jerzym Karolem Leopoldem Eitelem Fryderykiem Meinardem Marią Hubertem Michałem (Hansi), księciem Hohenzollern (ur. zamek Sigmaringen 31 VII 1932), synem Fryderyka Wiktora Piusa Aleksandra Leopolda Karola Teodora Ferdynanda, księcia Hohenzollern ze szwabskiej linii dynastii, oraz jego żony Małgorzaty Karoli Wilhelminy Wiktorii Adelajdy Albertyny Petrusy Bertrama Paula, córki Fryderyka Augusta III, ostatniego króla Saksonii. Mają razem następujące potomstwo: 1 Karol Chrystian Fryderyk Jan Meinard Maria Hubert Edmund (Kiki) (ur. 1962); w r. 1999 r. ożenił się z Nicole Heleną Neschitsch (ur. 1968), i ma potomstwo. 2 Dezyderia Małgorzata Wiktoria Ludwika Sybilla Katarzyna Maria (ur. 1963); w 1990 r. wyszła za Henryka Franciszka Józefa Jerzego Marię, hrabiego-następcę Ortenburga (ur. 1956), z którym ma potomstwo. 3 Hubert Gustaw Adolf Wit Jerzy Meinard Maria Aleksander (Miki) (ur. 1966); w 2000 r. poślubił Ute Marię König (ur. 1964) i ma z nią syna. (iii) Dezyderia (Desirée) Elżbieta Sybilla Urodziła się 2 VI 1938 r. w pałacu Haga w Sztokholmie. 5 VI 1964 r. w kościele św. Mikołaja (Storkyrkan) w Sztokholmie wyszła za mąż za Nilsa Augusta Ottona Karola Niclasa, barona Silfverschiöld (ur. Koberg 31 V 1934) syna Karola Ottona, barona Silfverschiöld, i jego żony Elsy Magdaleny Bennich, i ma z nim potomstwo: 1 Karol Otto Edmund (ur. 1965). 2 Luiza Krystyna Ewa Magdalena (Tina) (ur. 1966); w r. 1999 r. wyszła za mąż za Hansa Ludwika Gerarda, barona de Geer z Finspång (ur. 1963), i ma potomstwo. 3 Helena Ingeborga Sybilla (ur. 1968). 229

KRÓLEWSKIE RODY SZWECJI (iv) Krystyna Ludwika Helena Urodziła się 3 VIII 1943 r. w pałacu Haga w Sztokholmie. Jej mężem został 15 VI 1974 r. w kaplicy zamku królewskiego w Sztokholmie Tord Gösta Magnuson (ur. Sztokholm 7 IV 1941), syn Lennarta Magnusona oraz jego żony Gerdy Ingrid Klemming, z którym miała trzech synów: 1 Karol Gustaw Wiktor (ur. 1975). 2 Tord Oskar Fryderyk Magnuson (ur. 1977). 3 Wiktor Edmund Lennart Magnuson (ur. 1980). Od dnia ślubu Krystyna tytułowana jest: Księżniczką Krystyną, panią Magnuson; nadal przysługuje jej predykat Królewskiej Wysokości. (v) KAROL XVI GUSTAW (zob. s. 234). 2 Zygfryd (Sigvard) Oskar Fryderyk Urodził się 7 VI 1907 r. w pałacu Drottningholm nieopodal Sztokholmu. Książę Upplandu. Po zawarciu w 1934 r. morganatycznego związku małżeńskiego musiał zrzec się praw sukcesyjnych (w imieniu własnym i swoich potomków) i utracił tytuł książęcy, po czym przyjął nazwisko Bernadotte. 2 VII 1951 r. wielka księżna Luksemburga Szarlotta nadała mu tytuł hrabiego Wisborga (af Wisborg). Jak wielu potomków dynastii Bernadotte Sigvard przejawiał talenty artystyczne, zajmował się malarstwem, aktorstwem i reżyserią, by w końcu odnaleźć powołanie jako designer. 28 V 1983 r. ogłosił publicznie w szwedzkiej prasie, że zamierza oficjalnie posługiwać się tytułem książęcym (choć nie został mu on formalnie przywrócony). Odwołał się w tej sprawie do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, nie doczekał jednak rozpatrzenia swojej petycji (nawiasem mówiąc decyzja Trybunału, uchwalona w 2004 r., była negatywna). Zmarł 4 II 2002 r. w klinice w Borgarhemmet at Söder w Sztokholmie i został pochowany w nekropolii królewskiej w Kungliga begravningsplatsen w sztokholmskim Parku Haga (Hagaparken). Pierwszą żoną Zygfryda Bernadotte (morganatyczną, poślubioną bez zgody króla i riksdagu) została 8 III 1934 r. w Caxton Hall w Londynie (ślub cywilny): Eryka Maria Regina Rozalia Jest ona córką Antoniego Patzek i jego żony Marii Lala. Urodziła się 12 VII 1911 r. w Wilmersdorfie pod Berlinem. Jej małżeństwo z Zygfrydem zakończyło się rozwodem, orzeczonym 14 X 1943 r.; pozostało ono bezdzietne. 230