V. GLÜCKSBURGOWIE CHRYSTIAN IX (S. 191) FRYDERYK VIII (S. 218) CHRYSTIAN X (S. 227) FRYDERYK IX (S. 230) MAŁGORZATA II (S. 232)

Transkrypt

1 V. GLÜCKSBURGOWIE CHRYSTIAN IX (S. 191) FRYDERYK VIII (S. 218) CHRYSTIAN X (S. 227) FRYDERYK IX (S. 230) MAŁGORZATA II (S. 232) 189

2 TABLICA III. PRZODKOWIE CHRYSTIANA IX KRÓLEWSKIE RODY DANII August Filip, książę holsztyński na Sonderburgu-Beck (* ), zob. s. 128 w biogr. Chrystiana III Klara (* ), córka Antoniego II, hrabiego Oldenburg-Delmenhorst Sydonia (* ), córka Antoniego II, hrabiego Oldenburg-Delmenhorst Maria Sybilla (* ), córka Wilhelma Ludwika, hrabiego Nassau na Saarbrücken i Ottweiler 10 dzieci, w tym 3. August, książę holsztyński na Sonderburgu-Beck (* ) 1676 Jadwiga Ludwika (* ), córka Filipa I, hrabiego Lippe na Alverdissen i Schaumburgu Fryderyk Wilhelm I, książę holsztyński na Sonderburgu-Beck (* ) 1708 Maria Antonia Józefa Insardi di Castello, hrabina Sanfré (* (lub 1732)) córki 3. Fryderyk Ludwik, książę holsztyński ua Sonderburgu-Beck (* ) 1685 Ludwika Szarlotta 11 dzieci, w tym (* ), córka Ernesta Günthera, księcia holsztyńskiego na Sonderburgu-Augustenburgu Fryderyk Wilhelm II, książę holsztyński na Sonderburgu-Beck (* ) 1. ok Ludwika Felicjanna ( przed 1715), córka Władysława Łosia herbu Dąbrowa Urszula Anna (* ), córka Krzysztofa I burgrabiego i hrabiego Dhona Fryderyk Wilhelm III, tytularny książę holsztyński na Sonderburgu-Beck ( 1757), bezpotomny Karol Ludwik, tytularny książę holsztyński na Sonderburgu-Beck (* ) 1730 Anna, hrabina Orzelska (* ok ), naturalna córka Augusta II Mocnego Karol Fryderyk, tytularny książę holsztyński na Sonderburgu-Beck ( 1772), bezpotomny Piotr August Fryderyk, tytularny książę holsztyński na Sonderburgu-Beck (* ) Zofia (* ) córka Filipa, landgrafa heskiego na Philippsthal Natalia (* ) córka Mikołaja, hrabiego Gołowina 1. Karol Chrystian Ludwik (* ) * * * 1. Ulryka Amelia Wilhelmina (* 1726 dzieckiem) 1. Karol Antoni, tytularny książę-następca hosztyński na Sonderburgu-Beck (* ) 1754 Fryderyka (* ) córka Albrechta Krzysztofa, burgrabiego i hrabiego Dhona na Leistenau 2. Piotr (* ) * * * 2. Aleksander (* i 1744) * * * 2. Katarzyna (* ) 1767 Iwan, książę Bariatyński ( 1811) Fryderyk, tytularny książę hosztyński na Sonderburgu-Beck (* ) 1780 Fryderyka (* ), córka Karola Leopolda, hrabiego Schlieben Fryderyka (* ) 1800 Samuel, baron Richthofen (* ) Ludwika (* ) 1803 Ferdynand, książę Anhaltu na Köthen (* ) 190 Wilhelm, tytularny książę holsztyński na Sonderburgu-Beck, od 1825 r. książę holsztyński na Sonderburgu-Glücksburgu, ojciec Chrystiana IX (zob. s. 191)

3 GLÜCKSBURGOWIE CHRYSTIAN IX O J C I E C: Fryderyk Wilhelm Paweł Leopold Był on trzecim dzieckiem i jedynym synem Fryderyka Karola Ludwika, tytularnego księcia holsztyńskiego na Sonderburgu- Beck (zob. Tablica III, s. 190). Urodził się 4 I 1785 r. w Lindenau koło Królewca (dzisiejszego Kaliningradu). Po śmierci ojca w 1816 r. został tytularnym księciem holsztyńskim na Sonderburgu-Beck. Patentem królewskim z dnia 6 VII 1825 r. otrzymał od Fryderyka VI księstwo Glücksburga w dziedziczne posiadanie, stając się tym samym założycielem tzw. młodszej linii glücksburskiej (Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburg). Był ponadto generałem-majorem armii duńskiej. Zmarł na szkarlatynę 17 II 1831 r. w zamku Gottorp w Szlezwiku. 26 I 1810 r. w zamku Gottorp miał miejsce jego ślub z księżniczką heską Ludwiką. M A T K A: Ludwika Karolina Była ona córką Karola, tytularnego landgrafa heskiego na Kassel, oraz księżniczki duńskiej Ludwiki, córki Fryderyka V (zob. s. 175 w jego biogr.); jej starsza siostra Maria była od 1790 r. małżonką Fryderyka VI (zob. s. 182). Urodziła się 28 IX 1789 r. w zamku Gottorp w Szlezwiku, a zmarła 13 III 1867 r. na zamku w Ballenstedt (Saksonia). R O DZ E Ń S T WO {1 9}.: 1 Ludwika Maria Fryderyka Urodziła się 23 X 1810 r. w zamku Gottorp w Szlezwiku. Była dwukrotnie zamężna: 19 V 1837 r. w Harburgu poślubiła Fryderyka Ernesta Ferdynanda von Lasperg, pułkownika wojsk anhalcko-bernburskich (ur. 1 XII 1796, zm. 9 V 1843), a 3 X 1846 r. w Dreźnie została żoną Piotra Alfreda, hrabiego Hohenthal, pana (Standesherr) na Königsbrück (ur. 5 XII 1805, zm. 16 XI 1860). Zmarła 11 V 1869 r. w Dreźnie. 2 Fryderyka Karolina Juliana Urodziła się 9 X 1811 r. w zamku Gottorp w Szlezwiku, a 30 X 1834 r. w zamku Luisenlund w Güby (Szlezwik) poślubiła Aleksandra Karola, 191

4 KRÓLEWSKIE RODY DANII księcia Anhaltu na Bernburgu od 1834 r. (ur. Ballenstedt 2 III 1805, zm. Hoym 19 VIII 1863), syna Aleksego [Fryderyka Chrystiana], księcia Anhaltu na Bernburgu, potomka dynastii askańskiej, i jego pierwszej żony [Marii] Fryderyki, córki elektora heskiego Wilhelma I oraz księżniczki duńskiej Wilhelminy Karoliny (zob. s. 174 w biogr. Fryderyka V). Małżeństwo to pozostało bezdzietne. Fryderyka zmarła 10 VII 1902 r. w Alexisbad koło Harzgerode (Anhalt) i spoczęła u boku męża w krypcie książęcej w kościele zamkowym św. Idziego w Bernburgu. 3 Karol Urodził się 30 IX 1813 r. w zamku Gottorp w Szlezwiku. Początkowo tytularny książę-następca holsztyński na Sonderburgu-Beck, od akcesji ojca na tron Glücksburga 6 VII 1825 r. był księciem-następcą holsztyńskim na Sonderburgu-Glücksburgu, a po śmierci rodzica 17 II 1831 r. został księciem holsztyńskim na Sonderburgu-Glücksburgu. Zmarł 24 X 1878 r. w zamku Luisenlund w Güby (Szlezwik) i został pochowany na Nowym Cmentarzu (Neues Friedhof) w Glücksburgu (Holsztyn). Żoną Karola została 19 V 1838 r. w zamku Amalienborg w Kopenhadze: Wilhelmina Maria Była córką króla Fryderyka VI, rozwiedzioną z księciem duńskim Fryderykiem Karolem, od 1848 r. królem Fryderykiem VII (dalsze szczegóły zob. s. 186 w jego biogr.); małżeństwo to pozostało bezdzietne. Książę Karol pozostawił potomstwo naturalne posługujące się nazwiskiem von Robendorff {(i) (ii)}: (i) Emanuel (ur. Paryż 18 VIII 1851, zm. Baden-Baden 26 III 1927). Ożenił się z Georginą Thiergärtner-Drummond (ur. 23 X 1848, zm. Baden-Baden 3 V 1926) i miał z nią syna: (a) Kurt (ur. Heidelberg 13 VII 1886, poległ 10 X 1914). (ii) Maria Karolina (ur. Paryż 8 IX 1854, zm ). Jej mężem został poślubiony 3 II 1902 r. Owen Lewis (zm. 4 VII 1918). 4 Fryderyk Urodził się 23 X 1814 r. w Szlezwiku. Po śmierci starszego brata Karola, który nie pozostawił legalnych spadkobierców, 24 X 1878 r. został księciem holsztyńskim na Sonderburgu-Glücksburgu. Zmarł 27 XI 1885 r. w Szlezwiku i spoczął w tamtejszej katedrze pw. św. Piotra. Żoną Fryderyka została 16 X 1841 r. w Bückeburgu (Schaumburg): Adelajda Krystyna Juliana Szarlotta Była ona córką Jerzego Wilhelma, księcia Schaumburg-Lippe, i jego żony Idy Karoliny Ludwiki, córki Jerzego, księcia Waldeck-Pyrmont. Urodziła się 9 III 1821 r. w Bückeburgu (Schaumburg), a zmarła 30 VII 1899 r. w Itzehoe (Holsztyn) i została pochowana u boku męża w szlezwickiej katedrze św. Piotra. 192

5 GLÜCKSBURGOWIE Potomstwo {(i) (v)}: (i) Maria Karolina Augusta Ida Ludwika Urodziła się 27 II 1844 r. na zamku w Kilonii, a 6 XII 1884 r. w zamku Luisenlund w Güby (Szlezwik) poślubiła Wilhelma Fryderyka Ernesta, księcia heskiego z linii Philippsthal-Barchfeld (ur. Burgsteinfurt 3 X 1831, zm. Rotenburg an der Fulda 17 I 1890), syna Karola Augusta Filipa Ludwika, landgrafa heskiego na Philippsthal-Barchfeld, i jego drugiej żony Zofii Polikseny Karoliny, córki Ludwika Wilhelma, księcia Bentheim i Steinfurtu. Wilhelm był uprzednio trzykrotnie żonaty i miał liczne potomstwo. Z księżniczką Augustą dochował się jedynego syna: 1 Chrystian Ludwik Fryderyk Adolf Aleksy Wilhelm Ferdynand (ur. 1887, zm. 1971); pierwszą jego żoną została w 1915 r. (związek morganatyczny) Elżbieta Reid Rogers (ur. 1893, zm. 1957), w 1915 r. kreowana panią (Freifrau) Barchfeld, z którą miał potomstwo, a w 1958 r. poślubił Ann Pearl Everett (ur. 1906, zm. 1972). Augusta zmarła 16 IX 1932 r. w Rotenburgu. (ii) Fryderyk Ferdynand Jerzy Chrystian Karol Wilhelm Urodził się 12 X 1855 r. na zamku w Kilonii. Po śmierci ojca 27 XI 1885 r. został księciem holsztyńskim na Sonderburgu-Glücksburgu, zaś po wygaśnięciu starszej linii dynastii Oldenburgów, potomków Ernesta Günthera, księcia holsztyńskiego na Sonderburgu-Augustenburgu (zob. s. 127 w biogr. Chrystiana III), 27 IV 1931 r. przyjął tytuł księcia Szlezwiku-Holsztynu. Zmarł 21 I 1934 r. w zamku Luisenlund w Güby (Szlezwik) i spoczął u boku małżonki na cmentarzu rodzinnym (Familienfriedhof) tamże. Jego żoną została 19 III 1885 r. w Primkenau: Wiktoria Fryderyka Augusta Maria Karolina Matylda Była ona córką Fryderyka Chrystiana Augusta], księcia Szlezwiku- Holsztynu z augustenburskiej linii dynastii Oldenburgów (potomków Ernesta Günthera, księcia holsztyńskiego na Sonderburgu- Augustenburgu, zob. s. 127), i jego żony Adelajdy Wiktorii Amalii Ludwiki Marii Konstancji, córki Ernesta Chrystiana Karola, księcia Hohenlohe-Langenburg. Urodziła się 25 I 1860 r. na zamku w Augustenburgu (wyspa Als), a zmarła 20 II 1932 r. na zamku w Grünholz (Holsztyn) i została pochowana na cmentarzu rodzinnym w zamku Luisenlund. Potomstwo {(a) (f)}: (a) Wiktoria Adelajda Helena Ludwika Maria Fryderyka (ur. Grünholz, Holsztyn 31 XII 1885, zm. Koburg 3 X 1970). 11 X 1905 r. na zamku w Glücksburgu (Holsztyn) została żoną 193

6 KRÓLEWSKIE RODY DANII (b) (c) (d) (e) Leopolda Karola Edwarda Jerzego Alberta, księcia saskiego na Koburgu-Gotha od 1900 r. do abdykacji w 1918 r. (ur. Claremont House, Esher 19 VII 1884, zm. Koburg 6 III 1954), syna Leopolda Jerzego Dunkana Alberta, księcia Albany i earla Clarence, najmłodszego syna brytyjskiej królowej Wiktorii, oraz jego żony Heleny Fryderyki Augusty, córki Jerzego Wiktora, księcia Waldeck-Pyrmont. Mieli liczne potomstwo. Aleksandra Wiktoria Augusta Leopoldyna Szarlotta Amalia Wilhelmina (ur. Grünholz, Holsztyn 21 IV 1887, zm. Lyon 15 IV 1957). Jej pierwszym mężem został 22 X 1908 r. w Berlinie August Wilhelm Henryk Günther Wiktor, książę pruski (ur. Poczdam 29 I 1887, zm. Stuttgart 26 III 1949), syn Fryderyka Wilhelma II Wiktora Alberta, cesarza niemieckiego i króla Prus, oraz jego pierwszej żony Augusty Wiktorii Fryderyki Ludwiki Feodory Jenny, córki Fryderyka Chrystiana Augusta, księcia Szlezwiku-Holsztynu (z nim potomstwo); małżeństwo to zakończyło się rozwodem w 1920 r. Drugim mężem (morganatycznym) Aleksandry Wiktorii został 7 I 1922 r. w Grünholz (Holsztyn) Arnold Rümann (ur. Hanower 2 XII 1884, zm. Reheme 6 XII 1951), z którym rozwiodła się 3 VII 1933 r. w Berlinie. Helena Adelajda Wiktoria Maria. Małżonka Haralda, księcia duńskiego (szczegóły zob. s. 222 w biogr. Fryderyka VIII). Adelajda Ludwika (ur. Grünholz, Holsztyn 19 X 1889, zm. Salzburg 11 VI 1964). 1 VIII 1914 r. w Poczdamie została żoną Fryderyka Hermana Henryka Chrystiana Jana, księcia Solms-Baruth (ur. Klitschdorf 25 III 1886, zm. Windhoek 12 IX 1951), syna Fryderyka Hermana Jana Jerzego, księcia Solms-Baruth, i jego żony Ludwiki, córki Jana Henryka XI, księcia Hochberg von Pleß (liczne potomstwo). Wilhelm Fryderyk Chrystian Günther Albert Adolf Jerzy (ur. Grünholz, Holsztyn 23 VIII 1891, zm. tamże 12 II 1965). Jego żoną została 15 II 1916 r. w Koburgu Maria Melita Leopoldyna Wiktoria Aleksandra Zofia (ur. Langenburg 18 I 1899, zm. Monachium 8 XI 1967), córka Ernesta [Wilhelma Fryderyka Karola Maksymiliana], księcia Hohenlohe-Langenburg, i jego żony Aleksandry Ludwiki Olgi Wiktorii, córki Alfreda Ernesta Alberta, księcia Edynburga oraz księcia saskiego na Koburgu-Gotha, syna królowej Wiktorii. Linia jego potomków istnieje do dziś; obecnie tytuł księcia Szlezwiku-Holsztynu nosi jego wnuk Krzysztof (ur. 1949). 194

7 GLÜCKSBURGOWIE (f) Wiktoria Irena Adelajda Augusta Alberta Feodora Karolina Matylda (ur. Grünholz, Holsztyn 1 V 1894, zm. Salzburg 28 I 1972). Dnia 27 V 1920 r. na zamku w Glücksburgu (Holsztyn) poślubiła Jana Jerzego Edwarda, hrabiego Solms-Baruth (ur. Klitschdorf 3 IV 1893, zm. Salzburg 9 X 1971), syna Fryderyka Hermana Jana Jerzego, księcia Solms-Baruth, i jego żony Ludwiki, córki Jana Henryka XI, księcia Hochberg von Pleß; miała z nim troje dzieci. (iii) Ludwika Karolina Juliana Urodziła się 6 I 1858 r. na zamku w Kilonii, a 29 IV 1891 r. w zamku Luisenlund w Güby (Szlezwik) poślubiła Jerzego Wiktora, księcia Waldeck i Pyrmont (ur. Arolsen 14 I 1831, zm. Mareinbad, obecnie Mariánské Lázne, Czechy 12 V 1893), syna Jerzego Fryderyka Henryka, księcia Waldeck i Pyrmont, i jego żony Emmy, córki Wik-tora II Karola Fryderyka, księcia Anhaltu Bernburgu- Schaumburgu-Hoym. Jerzy Wiktor był wdowcem po Helenie (zm. 1888), córce Wilhelma, księcia Nassau, z którą miał liczne potomstwo; z Ludwiką miał syna: 1 Wiktor Wolrad Fryderyk Adolf Wilhelm Albert (ur. 1892, poległ pod Moorslede 1914). Ludwika zmarła 2 VII 1936 r. w Marburgu (Marburg an der Lahn) i została pochowana u boku męża na cmentarzu książęcym w Rhoden (Saksonia). (iv) Maria Wilhelmina Ludwika Ida Fryderyka Matylda Hermina Urodziła się 31 VIII 1859 r. na zamku w Grünholz (Holsztyn). Była opatką w Itzehoe (Holsztyn), gdzie zmarła 26 VI 1941 r. (v) Albrecht Chrystian Adolf Karol Eugeniusz Urodził się 15 III 1863 r. na zamku w Kilonii. Na mocy porozumienia rodzinnego Oldenburgów z 1904 r. został uznany przewidywanym następcą tronu wielkiego księstwa oldenburskiego na wypadek wygaśnięcia starszej linii dynastii (por. s. 119 w biogr. króla Fryderyka I). Zmarł 23 IV 1948 r. na zamku w Glücksburgu (Holsztyn) i spoczął na glücksburskim Nowym Cmentarzu (Neues Friedhof). Jego pierwszą żoną została 14 X 1906 r. w Meerholz (Hesja): Ortruda Była ona córką Karola Fryderyka Kazimierza Adolfa Ludwika, hrabiego Isenburg i Büdingen na Meerholz, oraz jego drugiej żony Agnieszki Marii Lutgardy, córki Ernesta Kazimierza II, księcia Isenburg i Büdingen. Urodziła się 15 I 1879 r. w Meerholz (Hesja), a zmarła 28 IV 1918 r. w Gotha i została pochowana na Nowym Cmentarzu (Neues Friedhof) w Glücksburgu (Holsztyn). 195

8 KRÓLEWSKIE RODY DANII Potomstwo {(a) (d)}: (a) Wiktoria Maria Ludwika Agnieszka Kalma Elżbieta Irmgarda (ur. Berlin 8 XII 1908, zm. Wiesbaden 29 XII 1969). Jej pierwszym mężem został 29 IV 1934 r. w Primkenau Rudolf Karol, baron Stengal (ur. Monachium 7 XII 1899, zm. Rieden 21 IX 1969), z którym miała potomstwo; rozwiedli się 10 VIII 1955 r. w Monachium. 8 X 1962 r. w Glücksburgu poślubiła Fryderyka Chrystiana Wilhelma Aleksandra, księcia Schaumburg-Lippe (ur. Bückeburg 5 I 1906, zm. Wasserburg am Inn 20 IX 1983), syna Stefana Albrechta Jerzego, księcia Schaumburg-Lippe, i jego żony Marii Anny, córki Maurycego Franciszka Fryderyka Konstantyna Aleksandra Henryka Augusta Karola Albrechta, księcia saskiego z Altenburga; książę Fryderyk Chrystian był wdowcem po Aleksandrze Jadwidze Joannie Bercie (zm. 1961), córce Wolfganga Fryderyka Henryka Filipa, księcia Castell-Rüdenhausen (z nią potomstwo), a po śmierci Marii Ludwiki ożenił się po raz trzeci (1971) z Heleną Mayr (ur. 1913, zm. 2006). (b) Fryderyk Wilhelm August Ferdynand Aleksander Karol Edward Ernest Gustaw (ur. Frankfurt nad Menem 29 XII 1909, poległ pod Trewirem 6 VI 1940). (c) Jan Jerzy Wilhelm Wiktor Henryk Konstantyn Günther Fryderyk Chrystian (ur. Gotha 24 VII 1911, poległ w Rosji 23 VI 1941). (d) Fryderyk Ferdynand Karol Ernest August Wilhelm Harald Kazimierz Mikołaj (ur. Gotha 14 V 1913, zm. Glücksburg 31 V 1989). Jego żoną została 1 IX 1943 r. w Willigard koło Szwerynu (Meklemburgia) Anastazja Aleksandryna Cecylia Maria Ludwika Wilhelmina (ur. Gelbensande koło Ribnitz, Meklemburgia 11 XI 1922, zm. Hamburg 25 I 1979), córka Fryderyka Franciszka IV, wielkiego księcia meklemburskiego na Szwerynie, i Aleksandry Ludwiki Marii Olgi Elżbiety Teresy Wery, córki Ernesta Augusta (II) Wilhelma Adolfa Jerzego Fryderyka, tytularnego króla Hanoweru oraz księcia Brunszwiku i Lüneburga (z nią córki). Drugą żoną Albrechta została 19 IX 1920 r. w Büdingen (Hesja): Herta Była ona córką Brunona Kazimierza Alberta Emila Ferdynanda, księcia Isenburg i Büdingen, i jego drugiej żony Berty Amalasundy Jenny Augusty Amalii Fanny Ludwiki, córki Ludwika Franciszka Adolfa Fryderyka Karola, hrabiego-następcy Ca- 196

9 GLÜCKSBURGOWIE stell-rüdenhausen. Urodziła się 27 XII 1883 r. na zamku w Büdingen (Hesja), a zmarła 30 V 1972 r. w Glücksburgu i spoczęła na tamtejszym Nowym Cmentarzu (Neues Friedhof). Córka: (a) Ortruda Berta Adelajda Jadwiga (ur. Flensburg 19 XII 1925, zm. Hanower 6 II 1980). 31 VIII 1951 r. w zamku Marienburg nieopodal Hanoweru miał miejsce jej ślub cywilny, a 4 IX tego roku w Hanowerze zawarła ślub kościelny z Ernestem Augustem Jerzym Wilhelmem Chrystianem Ludwikiem Franciszkiem Józefem Mikołajem Oskarem, księciem hanowerskim, Głową Hanowerskiej Rodziny Królewskiej od 1953 r. (ur. Brunszwik 18 III 1914, zm. Hanower 9 XII 1987), synem Ernesta Augusta Chrystiana Jerzego, księcia Brunszwiku i Luneburga, i jego żony Wiktorii Ludwiki Adelajdy Matyldy Szarlotty, córki Fryderyka Wilhelma II Wiktora Alberta, cesarza niemiekiego i króla Prus (mieli potomstwo). 5 Wilhelm Urodził się 10 IV 1816 r. w zamku Gottorp w Szlezwiku. Był austriackim oficerem w stopniu generała-majora. Zmarł 5 IX 1893 r. na zamku we Fredensborgu (wyspa Zelandia) i spoczął w kościele zamkowym. 6 Ludwika Urodziła się 18 XI 1820 r. w zamku Gottorp w Szlezwiku. Od 3 VIII 1860 r. pełniła godność opatki w Itzehoe (Holsztyn). Zmarła 30 XI 1894 r. w klasztorze w Izethoe. 7 Juliusz Urodził się 14 X 1824 r. w zamku Gottorp w Szlezwiku. Początkowo służył w armii pruskiej, a od 1863 r. przebywał w Atenach, na dworze swego bratanka Wilhelma, wybranego królem Greków Jerzym I (zob. s. 199). Niebawem jednak, zamieszany w intrygi dworskie, książę został wydalony z Grecji. Zmarł 1 IX 1903 r. w Itzehoe (Holsztyn). 2 VII 1883 r. w Itzehoe (Holsztyn) poślubił (związek morganatyczny): Elżbietę Henrykę Teklę Była ona córką Wolfa von Ziegesar. Urodziła się 18 VI 1856 r. w Wiesa. 1 VII 1883 r. została kreowana hrabiną Roest, a zmarła 20 XI 1887 r. w Montreux we Francji. Małżeństwo pozostało bezdzietne. 8 Jan Urodził się 5 XII 1825 r. w zamku Gottorp w Szlezwiku. W młodych latach służył w armii pruskiej. Zmarł 27 V 1911 r. w Kopenhadze. 9 Mikołaj Urodził się 22 XII 1828 r. w zamku Gottorp w Szlezwiku. Tak jak dwaj starsi bracia (powyżej) służył w armii pruskiej, gdzie uzyskał stopień lejtnanta (porucznika). Zmarł 18 VIII 1849 r. w Berlinie. 197

10 KRÓLEWSKIE RODY DANII CHRYSTIAN IX Urodził się 8 IV 1818 r. na zamku Gottorp w Szlezwiku. Wobec bezdzietności Fryderyka VII 31 VII 1853 r. został desygnowany księciem duńskim i następcą tronu (kronprinsem) Danii, Szlezwiku, Holsztynu i Lauenburga. Tron odziedziczył 15 XI 1863 r., a 18 XI zaprzysiągł konstytucję. Wskutek przegranej wojny z Austrią i Prusami, na mocy postanowień pokoju w Wiedniu (30 X 1864) utracił na rzecz Prus Szlezwik, Holsztyn oraz Lauenburg. Żoną Chrystiana IX została 26 V 1842 r. w zamku Amalienborg w Kopenhadze: Ludwika Wilhelmina Fryderyka Karolina Augusta Julia Była ona córką Wilhelma X, tytularnego landgrafa heskiego na Kassel-Rumpenheim, oraz Szarlotty, córki duńskiego księcia-dziedzica Fryderyka (zob. s. 177 w biogr. Fryderyka V). Urodziła się 7 IX 1817 r. w zamku Rumpenheim nieopodal Kassel, a zmarła 29 IX 1898 r. w zamku Bernstorff pod Kopenhagą i została pochowana w kaplicy Glücksburgów, nazwanej później imieniem jej małżonka, w obrębie katedry w Roskilde. Potomstwo {1 6}: 1 FRYDERYK VIII (zob. s. 218). 2 Aleksandra Karolina Maria Szarlotta Ludwika Julia Urodziła się 1 XII 1844 r. w Żółtym Pałacu w Kopenhadze. Od proklamacji ojca następcą duńskiego tronu 31 VII 1853 r. nosiła tytuł księżniczki Danii. Dnia 10 III 1863 r. w kaplicy św. Jerzego w zamku Windsor pod Londynem została żoną Alberta Edwarda, księcia Walii i earla Chester od 1841 r., pod imieniem Edwarda VII króla Wielkiej i Irlandii oraz cesarza Indii od 1901 r. (ur. Pałac Buckingham, Londyn 9 XI 1841, zm. tamże 6 V 1910), syna Aleksandryny Wiktorii, królowej Wielkiej Brytanii i Irlandii oraz cesarzowej Indii, i jej męża Franciszka Augusta Karola Alberta Emanuela, księcia saskiego na Koburgu-Gotha, księcia-małżonka, potomka dynastii sasko-koburskiej (Koburgów) jednej z gałęzi ernestyńskiej linii Wettynów. Miała z nim następujące potomstwo: 1 Albert Wiktor Chrystian Edward, książę Clarence i Avondale (ur. 1864, zm. 1892). 2 Jerzy V Fryderyk Ernest Albert, król Wielkiej Brytanii i Irlandii oraz cesarz Indii (ur. 1865, zm. 1936); w 1893 r. poślubił Wiktorię Marię Augustę Ludwikę Olgę Paulinę Klaudię Agnieszkę (ur. 1867, zm. 1953), córkę Franciszka Pawła 198

11 GLÜCKSBURGOWIE Karola Ludwika Aleksandra, księcia Teck, i miał z nią potomstwo. 3 Ludwika Wiktoria Aleksandra Dagmara (ur. 1867, zm. 1905); jej mężem został w 1889 r. Aleksander Wilhelm Jerzy Duff, markiz MacDuff, 1. książę Fife (ur. 1849, zm. 1912), z którym miała potomstwo. 4 Wiktoria Aleksandra Olga Maria (ur. 1868, zm. 1935). 5 Maud Szarlotta Maria Wiktoria, małżonka księcia duńskiego Karola, późniejszego króla Norwegii Haakona VII (szczegóły zob. s. 219 w biogr. Fryderyka VIII). 6 Aleksander Jan Karol Albert (ur. i zm. 1871). W dniu 9 VIII 1902 r. w Opactwie Westminsterskim w Londynie Aleksandra została koronowana na brytyjską królową-małżonkę. Zmarła 20 XI 1925 r. w rezydencji Sandringham House (hrabstwo Norfolk) i została pochowana w kaplicy św. Jerzego w zamku Windsor. 3 Chrystian Wilhelm Ferdynand Adolf Jerzy Urodził się 24 XII 1845 r. w Żółtym Pałacu w Kopenhadze. Od proklamacji ojca następcą duńskiego tronu (31 VII 1853) nosił tytuł księcia Danii. 18 [30] III 1863 r. w Atenach został wybrany królem przez greckie zgromadzenie narodowe, a następnego dnia uroczyście wstąpił na tron jako Jerzy I, król Greków, jednocześnie zachowując, dla siebie i swoich potomków, prawa dynastyczne do duńskiej korony oraz tytuł księcia Danii (podpisał jedynie ugodę, wedle której on sam i jego potomkowie będą ustępowali w kolejności sukcesji jego młodszemu bratu Waldemarowi i jego zstępnym). Został zastrzelony 5 [18] III 1913 r. w Salonikach i znalazł spoczynek na cmentarzu królewskiej rezydencji Tatoi nieopodal Aten. Jego żoną została 15 [27] X 1857 r. w Sankt Petersburgu: Olga Była ona córką Konstantego Mikołajewicza, wielkiego księcia rosyjskiego z dynastii Romanow-Holstein-Gottorp kolejnej bocznej linii Oldenburgów (zob. s. 116 i następne w biogr. Fryderyka I), i jego żony Aleksandry Józefownej, urodzonej jako Aleksandra Fryderyka Henryka Paulina Marianna Elżbieta, córka Józefa Jerzego Fryderyka Ernesta Karola, księcia saskiego na Altenburgu. Urodziła się 22 VIII [3 IX] 1851 r. w Pawłowsku pod Sankt Petersburgiem. Po nagłej śmierci wnuka, króla Aleksandra, oraz rezygnacji admirała Pawła Kountouriotisa, 17 XI 1920 r. objęła 199

12 KRÓLEWSKIE RODY DANII regencję w Grecji. Urząd regentki sprawowała do czasu przybycia z wygnania jej najstarszego syna Konstantyna I, co nastąpiło 19 XII tego roku. Zmarła 18 VI 1926 r. w Pau (Francja) i została pochowana w kościele greckokatolickim we Florencji. W 1936 r. jej szczątki przewieziono do Grecji i złożono u boku króla Jerzego I w Tatoi. Potomstwo (linia grecka) {(i) (viii)}: (i) Konstantyn I Urodził się 21 VII [2 VIII] 1868 r. w pałacu królewskim w Atenach i od narodzin nosił tytuł księcia Sparty. Po śmierci ojca 5 [18] III 1913 r. został królem Greków. 14 VI 1917 r. wraz ze starszym synem, następcą tronu Jerzym, opuścił kraj, przekazując koronę młodszemu synowi Aleksandrowi (niemniej formalnie nie abdykował). Po śmierci Aleksandra (październik 1920) powrócił do Grecji i w wyniku plebiscytu 19 XII 1920 r. ponownie zasiadł na tronie. 27 IX 1922 r. został zmuszony do abdykacji, tym razem na rzecz starszego syna Jerzego, po czym wyjechał z Grecji. Zmarł na wylew krwi do mózgu 11 I 1923 r. w Palermo na Sycylii i został pochowany w greckokatolickim kościele we Florencji, skąd w listopadzie 1936 r. jego zwłoki sprowadzono na królewski cmentarz w rezydencji Tatoi koło Aten. Żoną króla Konstantyna I została 15 [27] X 1889 r. w Atenach: Zofia Dorota Ulryka Alicja Była ona córką Fryderyka III Wilhelma Mikołaja Karola, cesarza niemieckiego i króla Prus z dynastii Hohenzollernów, oraz Wiktorii Adelajdy Marii Ludwiki, córki Aleksandryny Wiktorii, królowej Wielkiej Brytanii i Irlandii oraz cesarzowej Indii. Urodziła się 14 VI 1870 r. w Nowym Pałacu w Berlinie, a zmarła 13 I 1932 r. we Frankfurcie nad Menem. Do 1936 r. spoczywała u boku męża w kościele greckokatolickim we Florencji, skąd prochy obojga przeniesiono na cmentarz królewskiej rezydencji Tatoi pod Atenami. Potomstwo {(a) (f)}: (a) Jerzy II (ur. pałac Tatoi pod Atenami 7 [20] VII 1890, zm. Ateny 1 IV 1947). Po wstąpieniu ojca na grecki tron w 1913 r. otrzymał tytuł księcia Sparty, przysłu- 200

13 GLÜCKSBURGOWIE gujący greckiemu następcy tronu. 14 VI 1917 r. wraz z Konstantynem I udał się na wygnanie, skąd powrócił u schyłku 1920 r. Po ponownej abdykacji ojca 27 IX 1922 r. został królem Greków, jednak 25 III 1924 r. utracił tron a w Grecji proklamowano republikę. W wyniku plebiscytu 3 XI 1935 r. restaurowano monarchię, a 25 XI Jerzy II powrócił z Londynu. Po zajęciu Grecji przez armie niemiecką i włoską 23 IV 1941 r. król wraz z rodziną zbiegł przez Egipt do Wielkiej Brytanii, gdzie utworzył rząd na wygnaniu. W zorganizowanym 1 IX 1946 r. plebiscycie większość ludności Grecji opowiedziała się za jego powrotem do kraju, gdzie panował do śmierci. Żoną Jerzego II została 27 II 1921 r. w Bukareszcie Elżbieta Szarlotta Józefina Aleksandra Wiktoria (ur. zamek Pelesz, Sinaia 11 X [29 IX] 1894, zm. Villa Rosa Alba, Cannes 14/15 XI 1956), córka Ferdynanda Wiktora Alberta Meinarda, króla Rumunii z dynastii Hohenzollern-Sigmaringen. Jej bezdzietne małżeństwo z Jerzym II zakończyło się rozwodem, orzeczonym 6 VI 1935 r. w Bukareszcie. (b) Aleksander (ur. pałac Tatoi pod Atenami 21 VII [2 VIII] 1893, zm. Ateny 12 [25] X 1920). Po rezygnacji ojca 14 VI 1917 r. został królem Greków. Zmarł przedwcześnie na sepsę, która wywiązała się wskutek pogryzienia przez małpy. Żoną Aleksandra została poślubiona potajemnie 4 [17] XI 1919 r. w pałacu Tatoi pod Atenami Aspazja (ur. Ateny 4 IX 1896, zm. Wenecja 7 VIII 1972), córka pułkownika Piotra Manosa. Dnia 10 X 1922 r. otrzymała tytuł księżnej Grecji (predykat Królewska Wysokość). Z królem miała córkę. (c) Helena (ur. Ateny 2 lub 3 V 1896, zm. Lozanna, Szwajcaria 28 XI 1982). 10 III 1921 r. w Atenach poślubiła Karola II, króla Rumunii w latach (ur. zamek Pelesz, Sinaia 3 [15] X 1893, zm. Estoril, Portugalia 4 IV 1953), potomka dynastii Hohenzollern-Sigmaringen, bocznej gałęzi szwabskiej linii Hohenzollernów, i miała z nim jedynego syna Michała (ur. 1921), ostatniego króla Rumunii. 201

14 KRÓLEWSKIE RODY DANII (d) Paweł (ur. pałacu Tatoi pod Atenami 14 XII 1901, zm. tamże 6 III 1964). W latach przebywał na wygnaniu wraz z ojcem, a w latach i ponownie towarzyszył na emigracji starszemu bratu Jerzemu II. Po śmierci tego ostatniego 1 IV 1947 r. został królem Greków. Żoną Pawła została 9 I 1938 r. w Atenach Fryderyka Ludwika Thyra Wiktoria Małgorzata Zofia Olga Cecylia Izabela Christa (ur. Blankenburg, Brunszwik 18 IV 1917, zm. Madryt 6 II 1981), córka Ernesta Augusta Chrystiana Jerzego, księcia Brunszwiku i Lüneburga z dynastii hanowerskiej (bocznej linii Welfów). Spośród ich trojga dzieci najstarsza córka Zofia (ur. 1938) jest od 1975 r. królową Hiszpanii jako żona Jana Karola (Juana Carlosa) I, a syn Konstantyn II (ur. 1940), w latach ostatni król Greków, ożenił się z siostrą panującej obecnie w Danii Małgorzaty II, księżniczką Anną Marią (szczegóły zob. s. 231 w biogr. Fryderyka IX). (e) Irena (ur. Ateny 13 II 1904, zm. Villa San Domenico, Fiesole 14 IV 1974). 1 VII 1939 r. w katedrze Santa Maria del Fiore we Florencji wyszła za mąż za Aimone Roberta Małgorzatę Józefa Turyna, księcia Aosty i Spoleto, proklamowanego królem Kroacji i księciem Bośni pod imieniem Tomisława II w 1941 r. (nigdy nie panował, zrzekł się roszczeń do tronu w 1943) (ur. Turyn 9 III 1900, zm. Buenos Aires 29 I 1948), potomka dynastii sabaudzkiej, z którym miała syna Amadeusza (ur. 1943), księcia Aosty, tytułującego się księciem Sabaudii, jednego z dwóch pretendentów do tytułu Głowy Sabaudzkiej Rodziny Królewskiej. (f) Katarzyna (ur. Ateny 4 V 1913, zm. Marlow, Anglia 2 X 2007). Jej mężem został 21 IV 1947 r. w Atenach Ryszard Andrzej Campbell-Brandram (ur. Bexhill-on- Sea, Sussex 5 VIII 1911, zm. Marlow, Buckinghamshire 28 III 1994), z którym miała syna. (ii) Jerzy Urodził się 12 [24] VI 1869 r. w pałacu Mon Repos na wyspie Korfu (Grecja). 8 XII 1898 r. objął urząd Wyso- 202

15 kiego Komisarza Krety, który złożył 12 IX 1906 r. Zmarł 25 XI 1957 r. w Saint Cloud pod Paryżem, skąd jego zwłoki przewieziono do Grecji i złożono na cmentarzu rezydencji królewskiej Tatoi pod Atenami. Żoną Jerzego została 21 XI 1907 r. w Paryżu (ślub cywilny) i 12 XII tego roku w Atenach (ślub kościelny): Maria Letycja Była ona córką Rolanda Bonaparte, księcia Canino i Musignano, i jego żony Marii Blanc. Urodzona 2 VII 1882 r. w Saint Cloud pod Paryżem, zmarła 21 IX 1962 r. w Gassin koło Saint Tropez. Została pochowana na cmentarzu królewskiej rezydencji Tatoi pod Atenami. Potomstwo {(a) (b)}: (a) Piotr (ur. Paryż 3 XII 1908, zm. Londyn 15 X 1980). 9 IX 1939 r. w Madras (Grecja) poślubił Irenę (ur. Sankt Petersburg 19 IX 1900, zm. Paryż 12 III 1990), córkę Aleksandra Owczinnikowa, jubilera rosyjskiego dworu cesarskiego. Nie mieli dzieci. (b) GLÜCKSBURGOWIE Eugenia (ur. Paryż 10 II 1910, zm. Genewa 15 X 1989). 30 V 1938 r. w Paryżu wyszła za Dominika Rajnera Karola Hieronima Marię Mikołaja Alfonsa, księcia Radziwiłła (ur. Balice 23 I 1911, zm. Genewa 19 XI 1976), z którym miała dwoje dzieci, a po rozwodzie z nim (orzeczonym 27 II 1946 r. w Paryżu) 28 XI 1949 r. w Atenach jej drugim mężem został Rajmund Aleksander Maria Ludwik Lamoral, książę della Torre e Tasso, 2. książę Duino (ur. zamek Duino pod Triestem 16 III 1907, zm. tamże 17 III 1986), z którym miała syna. (iii) Aleksandra Urodziła się 18 [30] VIII 1870 r. w pałacu Mon Repos na wyspie Korfu (Grecja), a 4 lub 5 [16 lub 17] VI 1889 r. w cerkwi Pałacu Zimowego w Petersburgu poślubiła Pawła Aleksandrowicza, wielkiego księcia rosyjskiego (ur. Carskie Sioło 21 IX [3 X] 1860, rozstrzelany w Petersburgu 23/24 lub 29/30 I 1919), syna Aleksandra II, cesarza Rosji z dynastii Romanow-Holstein-Gottorp, bocznej linii dynastii Oldenburgów (zob. s. 116 w biogr. Fryderyka I), oraz jego pierwszej żony Marii Aleksandrownej, urodzonej jako Maksymiliana Wilhelmina Augusta Zofia Maria, 203

16 KRÓLEWSKIE RODY DANII córki Ludwika II, wielkiego księcia heskiego i reńskiego. Mieli razem następujące potomstwo: 1 Maria (ur. 1890, zm. 1958); w 1908 r. poślubiła ona Karola Wilhelma Ludwika, księcia szwedzkiego, księcia Söndermanlandu (Sudermanii) (ur. 1884, zm. 1965), i miała z nim syna; rozwiedli się w 1914 r., a drugim mężem Marii został w 1917 r. Sergiusz, książę Putiatyn (ur. 1893, zm. 1966), z którym miała potomstwo (związek morganatyczny); także i ten związek zakończył rozwód (1924). 2 Dymitr (ur. 1891, zm. 1942); w 1926 r. pojął za żonę (związek morganatyczny) Annę Audrey (ur. 1904, zm. 1971), córkę Jana Jozjasza Emery, w 1935 r. kreowaną księżną Romanowską-Iljinską, i miał z nią syna. Aleksandra zmarła w połogu 12 [24] IX 1891 r. w rezydencji Iljinskoje pod Moskwą i została pochowana w soborze śś. Piotra i Pawła w obrębie twierdzy Pietropawłowskiej w Sankt Petersburgu. W 1938 r. jej prochy ekshumowano i po przewiezieniu do Grecji złożono na cmentarzu rezydencji królewskiej Tatoi nieopodal Aten. Wielki książę Paweł zawarł po jej śmierci morganatyczny związek małżeński z Olgą Pistohlcors (Pistohlkors) i miał z nią potomstwo. (iv) Mikołaj Urodzony 9 [22] I 1872 r. w pałacu królewskim w Atenach, zmarł 8 II 1938 r. w Atenach. Został pochowany na cmentarzu rezydencji królewskiej Tatoi pod Atenami. Żoną Mikołaja została 16 [29] VIII 1902 r. w Carskim Siole (obecnie Puszkino) pod Sankt Petersburgiem: Helena Była ona córką Włodzimierza Aleksandrowicza, wielkiego księcia rosyjskiego z dynastii Romanow-Holstein-Gottorp, bocznej linii Oldenburgów wywodzącej się od księcia holsztyńsko-gottorpskiego Adolfa (zob. s. 116 w biogr. Fryderyka I), i jego żony Marii Pawłownej, urodzonej jako Maria Aleksandryna Elżbieta Eleonora, córka Fryderyka Franciszka II, wielkiego księcia meklemburskiego na Szwerynie. Urodziła się 17 [29] I 1882 r. w Carskim Siole, a zmarła 13 III 1957 r. w Atenach i spoczęła na cmentarzu królewskim w Tatoi pod Atenami. 204

17 Potomstwo {(a) (c)}: (a) Olga (ur. pałac Tatoi pod Atenami 29 V [11 VI] 1903, zm. Paryż 16 X 1997). 22 X 1923 r. w Belgradzie poślubiła Pawła, w latach księcia-regenta Jugosławii (ur. Sankt Petersburg 15 [27] IV 1893, zm. Paryż 14 IX 1976), potomka dynastii Karadjordjewiczów, i miała z nim troje dzieci. (b) Elżbieta (ur. pałac Tatoi pod Atenami 11 [24] V 1904, zm. Monachium 11 VI 1955). Jej mężem został (ślub cywilny 9 I 1934 r. w Monachium, ślub kościelny następnego dnia w zamku Seefeld w Tyrolu) Karol Teodor Klemens, hrabia Toerring-Jettenbach (ur. Winhöring 22 IX 1900, zm. Monachium 14 V 1967), z którym miała dwoje dzieci. (c) GLÜCKSBURGOWIE Maryna (ur. pałac Nikolaos, Ateny 30 XI [13 XII] 1906, zm. pałac Kensington, Londyn 27 VIII 1968). 29 XI 1934 r. w Opactwie Westminsterskim w Londynie miał miejsce jej ślub w obrządku anglikańskim i tego samego dnia w pałacu Buckingham w Londynie odbyły się jej zaślubiny w obrządku greckokatolickim z Jerzym Edwardem Aleksandrem Edmundem, 1. księciem Kentu, earlem St Andrews i baronem Downpatrick od 1934 r. (ur. Sandringham 20 XII 1902, zginął w wypadku lotniczym koło Bourge lub Morven, Szkocja 25 VIII 1942), młodszym synem brytyjskiego króla Jerzego V z dynastii Windsorów (Koburgów). Mieli wspólnie troje dzieci. (v) Maria Urodziła się 20 II [3 III] 1876 r. w pałacu królewskim w Atenach, a 30 IV [13 V] 1900 r. na wyspie Korfu (Grecja) poślubiła ona Jerzego Michajłowicza, wielkiego księcia rosyjskiego (ur. Biały Klucz koło Tbilisi, Kaukaz 11 [23] VIII 1863, rozstrzelany w Sankt Petersburgu nocą z 23 na 24 lub 29 na 30 I 1919), syna Michała Mikołajewicza, wielkiego księcia rosyjskiego z dynastii Romanow- Holstein-Gottorp, bocznej linii Oldenburgów (por. s. 116 w biogr. Fryderyka I), i jego żony Olgi Fiodorownej, urodzonej jako Cecylia Augusta, córka Karola Leopolda Fryderyka, wielkiego księcia Badenii. Miała z nim następujące potomstwo: 205

18 KRÓLEWSKIE RODY DANII 1 Nina (ur. 1901, zm. 1974); w 1922 r. poślubiła (związek morganatyczny) Pawła Aleksandrowicza, księcia Czawczawadze (ur. 1899, zm. 1971), i miała z nim syna. 2 Ksenia (ur. 1903, zm. 1965); w 1921 r. wyszła za (związek morganatyczny) Wilhelma Batemana Leedsa Juniora, przemysłowca amerykańskiego (ur. 1902, zm. 1971), z którym miała córkę; małżeństwo to zakończyło się rozwodem, orzeczonym w 1930 r., a w 1946 r. Ksenia poślubiła Hermana Jud (ur. 1911, zm. 1987). Po śmierci męża Maria wraz z wieloma krewnymi z rosyjskiej rodziny cesarskiej uciekła za granicę. 16 XII 1922 r. w Wiesbaden poślubiła (związek morganatyczny) Peryklesa Ioannidesa, admirała marynarki greckiej (ur. 1 XI 1881, zm. 7 II 1945); nie mieli dzieci. Zmarła 14 XII 1940 r. w Atenach i została pochowana na cmentarzu rezydencji królewskiej w pobliskim Tatoi. (vi) Olga Urodziła się 26 III [7 IV] 1880 r. w pałacu królewskim w Atenach i tam również zmarła 21 X [2 XI] tego samego roku. Została pochowana na cmentarzu rezydencji królewskiej w Tatoi koło Aten. (vii) Andrzej Urodził się 20 I [1 II] 1882 r. w pałacu królewskim w Atenach. Latem 1917 r. wraz z ojcem udał się na wygnanie, skąd powrócił w 1920 r. W 1922 r., obwiniany za niepowodzenia podczas wojny grecko-tureckiej ( ), został zmuszony ponownie wyjechać z Grecji. Zmarł na niewydolność krążenia 3 XII 1944 r. w Hotelu Metropole w Monte Carlo. Początkowo spoczął w prawosławnej cerkwi w Nicei, skąd w 1946 r. jego ciało sprowadzono na cmentarz królewski w Tatoi pod Atenami. Żoną Andrzeja została 6 X 1903 r. w Darmstadcie (ślub cywilny) i 7 X tego roku w cerkwi prawosławnej tamże (ceremonia w obrządku greckokatolickim): Wiktoria Alicja Elżbieta Julia Maria Była ona córką Ludwika Aleksandra, księcia Battenberg, od 1917 r. lorda Mountbatten, 1. markiza Milford-Haven, potomka morganatycznej linii dynastii heskiej (wielkich książąt heskich i reńskich), oraz jego żony i kuzynki Wik- 206

19 torii Alberty Elżbiety Matyldy Marii, córki Fryderyka Wilhelma Ludwika IV Karola, wielkiego księcia heskiego i reńskiego. Urodziła się 25 II 1885 r. w zamku Windsor pod Londynem, a zmarła 5 XII 1969 r. w pałacu Buckingham w Londynie i została pochowana w kaplicy św. Jerzego w Windsorze. W 1969 r. jej prochy przeniesiono na Górę Oliwną w Jerozolimie. Potomstwo {(a) (e)}: (a) Małgorzata (ur. Ateny 18 IV 1905, zm. Bad Wiessee, Bawaria 24 IV 1981). Jej mężem został (ślub cywilny 18 IV 1931 r. w Langenburgu, ślub kościelny w obrządku luterańskim i greckokatolickim 20 IV tego roku w zamku Langenburg koło Crailsheim) Gotfryd Herman Alfred Paweł Maksymilian Wiktor, książę-następca Hohenlohe-Langenburg od 1913 r., 8. książę od 1950 r. (ur. zamek Langenburg nieopodal Crailsheim 24 III 1897, zm. tamże 11 V 1960), z którym (b) GLÜCKSBURGOWIE miała sześcioro dzieci. Teodora (ur. Ateny 30 V 1906, zm. Büdingen pod Konstancją, Badenia 16 X 1969). 15 VIII 1931 r. w Baden-Baden miał miejsce jej ślub cywilny, a dwa dni później w kaplicy Nowego Pałacu w Baden-Baden odbył się ślub kościelny z Bertoldem Fryderykiem Wilhelmem Ernestem Augustem Henrykiem Karolem, margrabią Badenii i księciem Zähringen od 1929 r. (ur. Karlsruhe 24 II 1906, zm. koło Spaichingen, Badenia-Wirtembergia 27 X 1963), z którym miała troje dzieci. (c) Cecylia (ur. pałac Tatoi pod Atenami 22 VI 1911, zginęła w katastrofie lotniczej w Steene, Francja 16 XI 1937). 23 I 1931 r. w Nowym Pałacu w Darmstadcie miał miejsce jej ślub cywilny, a 2 II tego roku tamże kościelny (w obrządku luterańskim i greckokatolickim) z Jerzym Donatem Wilhelmem Mikołajem Edwardem Henrykiem Karolem, wielkim księciem-dziedzicem heskim i reńskim, Głową Heskiej Rodziny Wielkoksiążęcej od 1937 r. (ur. Nowy Pałac, Darmstadt 8 XI 1906, zginął w katastrofie lotniczej w Steene, Francja 16 XI 1937), z którym miała troje dzieci (dwoje z nich zginęło wraz z rodzicami). 207

20 (d) (e) KRÓLEWSKIE RODY DANII Zofia (ur. pałac Mon Repos, wyspa Korfu 26 VI 1914, zm. Neuhaus, Bawaria 24 XI 2001). Pierwszym jej mężem został (ślub cywilny 13 XII 1930 r. w Kronbergu, kościelny 15 XII w kaplicy zamkowej tamże) Krzysztof Ernest August, landgraf heski (ur. Frankfurt nad Menem 14 V 1901, zginął w wypadku lotniczym w okolicach Forli, Włochy 7 X 1943), z którym miała pięcioro dzieci. Jej drugim mężem został 23 (ślub cywilny) i 24 (ślub kościelny) IV 1946 r. w zamku Salem nieopodal Konstancji (Badenia) Jerzy Wilhelm Ernest August Fryderyk Aksel, książę hanowerski i brunszwicko-lüneburski (ur. Brun-szwik 25 III 1915, zm. Monachium 8 I 2006), potomek dynastii hanowerskiej (z nim troje dzieci). Filip (ur. pałac Mon Repos, wyspa Korfu 10 VI 1921). W 1944 r. zrzekł się praw sukcesyjnych do greckiego tronu, a 28 II 1947 r. zrezygnował z używania tytułów księcia Grecji i Danii, przyjmując jednocześnie nazwisko Mountbatten. 19 XI 1947 r. został kreowany księciem Edynburga, earlem Merioneth oraz baronem Greenwich, a 27 II 1957 r. otrzymał tytuł Jego Królewskiej Wysokości Księcia Filipa z pierwszeństwem przed wszystkimi męskimi potomkami brytyjskiej rodziny królewskiej. Żoną Filipa została 20 XI 1947 r. w Opactwie Westminsterskim w Londynie Elżbieta Aleksandra Maria (ur. Burton Street 17, Londyn 21 IV 1926), od 1952 r. pod imieniem Elżbiety II królowa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, córka Alberta Fryderyka Artura Jerzego VI, króla Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z dynastii Windsorów (Koburgów). Ich potomstwu: Karolowi, księciu Walii (ur. 1948), Annie (ur. 1950), Andrzejowi, księciu Yorku (ur. 1960) i Edwardowi, earlowi Wesseksu (ur. 1964) przysługuje nazwisko Mountbatten-Windsor. (viii) Krzysztof Urodził się 29 VII [10 VIII] 1888 r. w pałacu w Pawłowsku pod Sankt Petersburgiem, a zmarł 21 I 1940 r. w Atenach. Został pochowany na cmentarzu rezydencji królewskiej w Tatoi pod Atenami. 208

21 GLÜCKSBURGOWIE Pierwszą żoną Krzysztofa została 1 II 1920 r. w Vevey (Szwajcaria): None May (Nancy) Była ona córką Wilhelma Karola Stewarta i Marii Holden. Urodziła się 20 I 1878 r. w Zanesville (stan Ohio, USA). Po ślubie otrzymała tytuł księżnej Grecji i Danii. Zmarła bezdzietnie 29 VIII 1923 r. w Londynie i spoczęła w mauzoleum rodzinnym (Stewart Mausoleum) na cmentarzu Woodlawn (stan Nowy Jork). Drugą żoną Krzysztofa została 11 II 1929 r. w Palermo na Sycylii: Franciszka Izabela Ludwika Maria Była córką Jana Piotra Klemensa Marii, księcia Gwizjusza (de Guise), potomka orleańskiej linii dynastii Burbonów, i jego żony Izabeli Marii Laury Mercédès Ferdynandy, córki Ludwika Filipa Alberta, księcia orleańskiego, hrabiego Paryża. Urodziła się 25 XII 1902 r. w Paryżu, gdzie też zmarła 25 II 1953 r. Spoczęła u boku męża w Tatoi. Syn: (a) Michał (ur. Rzym 7 I 1939). 7 II 1965 r. w Atenach poślubił Marynę (ur. Ateny 17 VII 1940), córkę Teodora Karella i Elly Chalikiopoulos, i ma z nią córki. 4 Maria Zofia Fryderyka Dagmara Urodziła się 26 XI 1847 r. w Żółtym Pałacu w Kopenhadze i od wyznaczenia ojca następcą tronu Danii 31 VII 1853 r. nosiła tytuł księżniczki duńskiej. 13 [25] 1866 r. przyjęła prawosławie oraz imię Marii Fiodorownej, a 28 X [9 XI[ tego roku w cerkwi Pałacu Zimowego w Sankt Petersburgu poślubiła Aleksandra, cesarzewicza (następcę tronu Rosji) od 1865 r., cesarza Rosji jako Aleksander III od 1881 r. (ur. Sankt Petersburg 26 II [10 III] 1845, zm. Liwadia, Krym 20 X [1 XI] 1894), syna Aleksandra II, cesarza Rosji z dynastii Romanow-Holstein-Gottorp (bocznej, holsztyńskiej linii Oldenburgów, por. s. 116 w biogr. Fryderyka I), i jego pierwszej żony Marii Aleksandrownej, urodzonej jako Maksymiliana Wilhelmina Augusta Zofia Maria, córka Ludwika II, wielkiego księcia heskiego i reńskiego. Ich dziećmi byli: 1 Mikołaj II, cesarz Rosji (ur. 1868, rozstrzelany przez bolszewików w 1918 r.); w 1894 r. poślubił Wiktorię Alicję Helenę Ludwikę Beatrycze, która po przejściu na wyznanie pra- 209

22 KRÓLEWSKIE RODY DANII wosławne przyjęła imię Aleksandry Fiodorownej (ur. 1872, rozstrzelana wraz z mężem i dziećmi 1918), córkę Fryderyka Wilhelma Ludwika IV Karola, wielkiego księcia heskiego i reńskiego, i miał z nią potomstwo. 2 Aleksander (ur. 1869, zm. 1870). 3 Jerzy, cesarzewicz (następca tronu) (ur. 1871, zm. 1899). 4 Ksenia (ur. 1875, zm. 1960); w 1894 r. poślubiła swojego kuzyna Aleksandra Michajłowicza, wielkiego księcia rosyjskiego (ur. 1866, zm. 1933), i miała z nim potomstwo. 5 Michał (II), tytularny cesarz Rosji przez kilka dni po abdykacji brata (ur. 1878, rozstrzelany przez bolszewików w 1918 r.); w 1912 r. zawarł morganatyczny związek małżeński z Natalią (ur. 1880, zm. 1952), córką Sergiusza Aleksandrowicza Szeremietiewskiego, z którą dochował się syna. 6 Olga (ur. 1882, zm. 1960); w 1901 r. jej mężem został Piotr Fryderyk Jerzy, książę oldenburski (ur. 1868, zm. 1924), daleki kuzyn z holsztyńskiej linii Oldenburgów, jednak małżeństwo to zostało anulowane w 1916 r. i w tym samym roku Olga wyszła za mąż (związek morganatyczny) za Mikołaja Aleksandrowicza Kulikowskiego (ur. 1882, zm. 1958), z którym miała potomstwo. 15 [27] V 1883 r. w soborze Uspieńskim w Moskwie Maria Fiodorowna została koronowana na cesarzową rosyjską. Po obaleniu caratu, wiosną 1919 r. wraz z ocalałymi członkami rodziny zbiegła za granicę najpierw do Anglii, a później do rodzinnej Danii. Zmarła 13 X 1928 r. w rezydencji Villa Hvidøre pod Kopenhagą i została pochowana w katedrze w Roskilde. W 2006 r. jej prochy przewieziono do Petersburga i złożono w soborze śś. Piotra i Pawła. 5 Thyra Amalia Karolina Szarlotta Anna Urodziła się 29 IX 1853 r. w Żółtym Pałacu w Kopenhadze. Miała naturalną córkę ze związku z Wilhelmem Frimannem Marcherem, porucznikiem duńskiej kawalerii (popełnił samobójstwo 4 I 1872): 1 Maria, wkrótce po narodzinach adoptowana przez Rasmusa i Annę Marię Jørgensenów z Odense, otrzymała na imię Kate (ur. 1871, zm. 1964); w 1902 r. jej mężem został Frode Pløyen-Holstein. 21 XII 1878 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze księżniczka Thyra poślubiła Ernesta Augusta Wilhelma Adolfa Jerzego 210

23 GLÜCKSBURGOWIE Fryderyka, 3. księcia Cumberland oraz tytularnego króla Hanoweru (pod imieniem Ernesta Augusta II) od 1878 r., w latach tytularnego księcia Brunszwiku i Lüneburga (ur. Hanower 21 IX 1845, zm. Gmunden, Austria 14 XI 1923), syna Jerzego V Fryderyka Aleksandra Karola Ernesta Augusta, króla Hanoweru z dynastii hanowerskiej (bocznej linii dynastii Welfów), i jego żony Aleksandryny Marii Wilhelminy Katarzyny Szarlotty Teresy Henryki Ludwiki Pauliny Elżbiety Fryderyki Georginy, córki Józefa Jerzego Fryderyka Ernesta Karola, księcia saskiego na Altenburgu. Mieli następujące dzieci: 1 Maria Ludwika Wiktoria Karolina Amelia Aleksandra Augusta Fryderyka (ur. 1879, zm. 1948); w 1900 r. poślubiła Maksymiliana Aleksandra Fryderyka Wilhelma, margrabiego Badenii (ur. 1867, zm. 1929), i miała z nim potomstwo. 2 Jerzy Wilhelm Chrystian Albert Edward Aleksander Fryderyk Waldemar Ernest Adolf (ur. 1880, zginął w wypadku samochodowym 1912). 3 Aleksandra Ludwika Maria Olga Elżbieta Teresa Wera (ur. 1882, zm. 1963); w 1904 r. wyszła za mąż za Fryderyka Franciszka IV, wielkiego księcia meklemburskiego na Szwerynie (ur. 1882, zm. 1945), i miała z nim potomstwo. 4 Chrystian Fryderyk Wilhelm Jerzy Piotr Waldemar (ur. 1883, zm. 1901). 5 Olga Adelajda Ludwika Maria Aleksandryna Agnieszka (ur. 1884, zm. 1958]. 6 Ernest August Chrystian Jerzy, książę Brunszwiku i Lüneburga (ur. 1887, zm. 1953); w 1913 r. poślubił Wiktorię Ludwikę Adelajdę Matyldę Szarlottę (ur. 1892, zm. 1980), córkę Fryderyka Wilhelma II Wiktora Alberta, cesarza niemieckiego i króla Prus, i miał z nią potomstwo. Thyra zmarła 26 II 1933 r. w Gmunden (Austria) i została pochowana w Cumberland Mausoleum na tamtejszym cmentarzu. 6 Waldemar Urodził się 27 X 1858 r. w zamku Bernstorff pod Kopenhagą. Oficer duńskiej marynarki wojennej, a ponadto przewodniczący Duńskiego Czerwonego Krzyża. Zmarł 14 I 1939 r. w Żółtym Pałacu w Kopenhadze i został pochowany w nekropolii królów Danii w katedrze w Roskilde. Jego żoną została 20 X 1885 r. w Paryżu (ślub cywilny) i 22 X tego roku w zamku Eu (Normandia) (ślub kościelny): 211

24 KRÓLEWSKIE RODY DANII Maria Amelia Franciszka Helena Była ona córką Roberta Filipa Ludwika Eugeniusza Ferdynanda, księcia Chartres z orleańskiej linii dynastii Burbonów, oraz jego żony Franciszki Marii Adelajdy, córki Franciszka Ferdynanda Filipa Ludwika Marii, księcia orleańskiego, księcia Joinville. Urodziła się 13 I 1865 r. w rezydencji Morgan House koło Richmond (Surrey), a zmarła 4 XII 1909 r. w Kopenhadze i została pochowana w katedrze w Roskilde. Potomstwo {(i) (v)}: (i) Achacy (Aage) Chrystian Aleksander Robert Urodził się 10 VI 1887 r. w Kopenhadze. 5 II 1914 r. w imieniu własnym i przyszłych potomków zrzekł się praw sukcesyjnych i przyjął tradycyjny tytuł hrabiego Rosenborg (książę Achacy, hrabia Rosenborg) (predykat Wysokość). W 1922 r. wstąpił do Legii Cudzoziemskiej, gdzie osiągnął rangę podpułkownika. Zmarł 29 II 1940 r. w Tazie (Maroko) i został pochowany w Sidi Bu-l-Abbas (Algieria), skąd w 1962 r. jego prochy przeniesiono na cmentarz Legii Cudzoziemskiej w Puy-loubier (Prowansja, Francja). Żoną Achacego została 1 II 1914 r. w Turynie (poślubiona bez zgody króla Danii): Matylda Emilia Franciszka Maria Była ona córką Karola Jerzego Wawrzyńca Calvi, hrabiego Bergolo, i jego żony, baronówny Anny Guidobono Calvalchini Roero San Severino. Urodziła się 17 IX 1885 r. w Buenos Aires (Argentyna). Od 5 II 1914 r. do rozwiązania małżeństwa tytułowana była księżną Matyldą, hrabiną Rosenborg ; jej małżeństwo z Achacym zakończyło się rozwodem orzeczonym w 1939 r. Zmarła 16 X 1949 r. w Kopenhadze. Syn (posługiwał się tytułem hrabiego Rosenborg): (a) Waldemar Aleksander Jerzy Ludwik Maria (ur. Turyn 3 I 1915, zm. Paryż 1 IV 1995). Jego żoną została 20 IV 1949 r. w Villefranche koło Nicei (Francja) Maria Józefa (Floria) (ur. Paryż 10 VIII 1925, zm. tamże 20 VIII 1995), z domu baronówna d Huart-Saint-Mauris; małżeństwo to pozostało bezdzietne. (ii) Aksel Chrystian Jerzy Urodził się 12 VIII 1899 r. w Żółtym Pałacu w Kopenhadze, a zmarł 14 VII 1977 r. w kopenhaskim Szpitalu Bispe- 212

25 GLÜCKSBURGOWIE bjerg. Został pochowany na cmentarzu Bernstorffparken w Charlottenlund pod Kopenhagą. Żoną Aksela została 22 V 1919 r. w kościele św. Mikołaja (Wielkim Kościele, szw. Storkyrkan) w Sztokholmie: Małgorzata Zofia Ludwika Ingeborga Była córką Oskara Karola Wilhelma, księcia Västergötlandu z dynastii Bernadotte, oraz księżniczki duńskiej Ingeborgi (zob. s. 225 w biogr. Fryderyka VIII). Urodziła się 25 VI 1899 r. w rezydencji Parkudden w sztokholmskiej dzielnicy Djugården, a zmarła 4 I 1977 r. w Kongsted koło Fakse (Zelandia) i spoczęła na cmentarzu Bernstorffparken w Charlottenlund pod Kopenhagą. Potomstwo {(a) (b)}: (a) Jerzy Waldemar Karol Aksel Urodził się 16 IV 1920 r. w zamku Bernstorff pod Kopenhagą. Był dyplomatą, pełnił m.in. funkcję obronnego attaché duńskiego w Londynie oraz wojskowego, morskiego i lotniczego attaché duńskiego w Paryżu. Zmarł 29 IX 1986 r. w szpitalu Rigshospitalet w Kopenhadze i został pochowany na cmentarzu Bernstorffparken w Charlottenlund pod Kopenhagą. 16 IX 1950 r. w zamku Glamis (Szkocja) poślubił: Annę Ferelith Senellę Była córką Jana Herberta Bowes-Lyon (starszego brata Elżbiety, brytyjskiej królowej-matki), i jego żony Fenelli, córki Karola Jana Roberta Hepburn-Stuart- Forbes-Trefusis, 21. barona Clinton. Urodziła się 4 XII 1917 r. w Waszyngtonie (USA). Jej pierwszym mężem był poślubiony w 1938 r. Tomasz Wilhelm Arnold Anson, wicehrabia Anson (zm. 1958), z którym dochowała się dwojga dzieci: 1 Tomasz Patryk Jan, 5. earl Lichfield (ur. 1939, zm. 2005); w 1975 r. poślubił Eleonorę May (ur. 1949), córkę Roberta Jerzego, 5. księcia Westminster, i miał z nią potomstwo; rozwiedli się w 1986 r. 2 Elżbieta Georgiana (ur. 1941); poślubiła sir Gotfryda Shakerleya, 6. baroneta (z nim potomstwo). Anna zmarła 27 IX 1980 r. w Londynie i spoczęła na cmentarzu Bernstorffparken w podkopenhaskim Charlottenlund. Jej małżeństwo z Jerzym było bezdzietne. 213