Wprowadzenie w zagadnienie potwierdzania efektów uczenia się. Polskie przepisy i międzynarodowe doświadczenia. Ewa Chmielecka

Wprowadzenie w zagadnienie potwierdzania efektów uczenia się. Polskie przepisy i międzynarodowe doświadczenia. Ewa Chmielecka

W prezentacji wykorzystano fragmenty opracowań i prezentacji przygotowanych w ramach realizacji projektu Szkoły wyższe w roli integratora uczenia się przez całe życie, będącego częścią projektu systemowego "Opracowanie założeń merytorycznych i instytucjonalnych wdrażania Krajowych Ram Kwalifikacji oraz Krajowego Rejestru Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie, prowadzonego przez Instytut Badań Edukacyjnych.

Projekt: Szkoły wyższe w roli integratora uczenia się przez całe życie (2014-2015) Cel projektu: opracowanie założeń koncepcji działania szkół wyższych jako integratorów uczenia się przez całe życie w tym uznawanie efektów uczenia się, osiągniętych w sposób nietradycyjny. Uczestniczyły: Uniwersytet Warszawski Politechnika Warszawska Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Elblągu Zachodniopomorska Szkoła Biznesu w Szczecinie

Zmiana paradygmatu kształcenia wyższego studia + (ewentualnie) kształcenie uzupełniające zróżnicowane, krótsze, rozciągnięte w czasie formy kształcenia (uczenia się), podejmowane stosownie do potrzeb w całym okresie dorosłego życia zdobywanie kwalifikacji po kawałku

Zmiana paradygmatu kształcenia wyższego tradycyjne studia + LLL (jako mało znaczący dodatek) tradycyjne studia + LLL (jako istotny element oferty) zintegrowana oferta ( tradycyjne studia jako element oferty LLL)

Uczenie się przez całe życie Europejski obszar uczenia się przez całe życie (LLL)* proces uczenia się rozpatrywany przede wszystkim z punktu widzenia osoby uczącej się, a nie instytucji i osób prowadzących kształcenie równorzędność uczenia się w różnych formach, miejscach i okresach życia możliwość poddania się procedurze uznawania osiągniętych kompetencji/efektów uczenia się - niezależnie od formy uczenia się * Making a European area of lifelong learning a reality, Komunikat Komisji Europejskiej, COM(2001) 678, listopad 2001

Uczelnia jako integrator oferta dla LL-learnera identyfikacja kwalifikacji i kompetencji + pomoc w udokumentowaniu posiadanych kompetencji określenie celu (celów) kształcenia (pomoc w planowaniu kariery zawodowej, ogólnego rozwoju,...) zaprojektowanie indywidualnej ścieżki kształcenia uznanie wcześniej osiągniętych efektów uczenia się kształcenie w uczelni realizacja indywidualnej ścieżki kształcenia uznanie wcześniej osiągniętych efektów uczenia się kształcenie w uczelni

VNFILO dyrektywy europejskie

Uznawanie kwalifikacji Uznawanie kwalifikacji uzyskanych poza systemem szkolnictwa wyższego uznawanie na poczet programu studiów - stosowane w ograniczonym zakresie certyfikaty językowe nowe możliwości ustawa o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji projekt założeń procedowany na poziomie Rady Ministrów (witryna RCL - https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/234137)

Uznawanie osiągnięć Osiągnięcie: zestaw efektów kształcenia/uczenia się, których uzyskanie zostało potwierdzone, np. przedmiot lub zestaw przedmiotów zaliczony na innej uczelni kurs/szkolenie w miejscu pracy, zakończone weryfikacją efektów Uznawanie osiągnięć na poczet programu studiów uzyskanych w systemie szkolnictwa wyższego (przenoszenie osiągnięć) zmiana programu kształcenia (uczelni, kierunku, ) wznawianie studiów wymiana międzynarodowa uzyskanych poza systemem szkolnictwa wyższego

Potwierdzanie efektów uczenia się Efekty uczenia się uzyskane w kształceniu pozafomalnym lub nieformalnym kontekst - przyjęcia na studia (I lub II stopnia): potwierdzanie efektów uczenia się kandydatowi na studia kwestia uregulowana ustawowo - nowelizacja ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym (2014 r.) inny kontekst realizacja studiów lub innej formy kształcenia: potwierdzanie efektów uczenia się studentowi lub uczestnikowi studiów doktoranckich osobie korzystającej z różnych form kształcenia w systemie LLL (studia podyplomowe, kursy, ) kwestia nieuregulowana ustawowo niekiedy regulacje uczelniane

Potwierdzanie efektów uczenia się w kontekście przyjęć na studia Kontekst formalny: podstawowe regulacje - znowelizowana ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym (2014 r.) szczegółowe regulacje - uchwała senatu (do 30 czerwca 2015 r.) i inne akty prawa wewnętrznego uczelni

Nowelizacja Ustawy PSW, 2014 Art.170e ust.1: Do potwierdzania efektów uczenia się na danym kierunku, poziomie i profilu kształcenia jest uprawniona podstawowa jednostka organizacyjna uczelni posiadająca co najmniej pozytywną ocenę programową na tym kierunku, poziomie i profilu kształcenia, a w przypadku nieprzeprowadzenia oceny na tym kierunku studiów podstawowa jednostka organizacyjna uczelni posiadająca uprawnienie do nadawania stopnia naukowego doktora w zakresie obszaru kształcenia i dziedziny, do których jest przyporządkowany ten kierunek studiów. Art. 170f: Senat uczelni określa organizację potwierdzania efektów uczenia się, w tym: 1) zasady, warunki i tryb potwierdzania efektów uczenia się; 2) sposób powoływania i tryb działania komisji weryfikujących efekty uczenia się.

Nowelizacja Ustawy PSW, 2014 Art.170g 1. Efekty uczenia się mogą zostać potwierdzone: 1) osobie posiadającej świadectwo dojrzałości i co najmniej pięć lat doświadczenia zawodowego w przypadku ubiegania się o przyjęcie na studia pierwszego stopnia lub jednolite studia magisterskie; 2) osobie posiadającej tytuł zawodowy licencjata lub równorzędny i co najmniej trzy lata doświadczenia zawodowego po ukończeniu studiów pierwszego stopnia w przypadku ubiegania się o przyjęcie na studia drugiego stopnia; 3) osobie posiadającej tytuł zawodowy magistra lub równorzędny i co najmniej dwa lata doświadczenia zawodowego po ukończeniu studiów drugiego stopnia albo jednolitych studiów magisterskich w przypadku ubiegania się o przyjęcie na kolejny kierunek studiów pierwszego lub drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie.

Nowelizacja Ustawy PSW, 2014 Art. 170g (cd.): 2. W przypadku absolwentów kolegiów nauczycielskich, nauczycielskich kolegiów języków obcych oraz kolegiów pracowników służb społecznych przystępujących do potwierdzenia efektów uczenia się nie jest wymagane spełnienie warunku pięcioletniego doświadczenia zawodowego. 3. W wyniku potwierdzenia efektów uczenia się można zaliczyć studentowi nie więcej niż 50% punktów ECTS przypisanych do danego programu kształcenia określonego kierunku, poziomu i profilu kształcenia. 4. Liczba studentów na danym kierunku, poziomie i profilu kształcenia, którzy zostali przyjęci na studia na podstawie najlepszych wyników uzyskanych w wyniku potwierdzenia efektów uczenia się, nie może być większa niż 20% ogólnej liczby studentów na tym kierunku, poziomie i profilu kształcenia.

Uchwała senatu - dylematy Jak podzielić regulacje wewnątrzuczelniane? Co w uchwale senatu w sprawie potwierdzenia efektów uczenia się, a co w innych uchwałach senatu (w sprawie przyjęć na studia, w sprawie opłat za usługi edukacyjne, )? Co w uchwale senatu, a co w innych aktach prawa wewnętrznego uczelni uczelnianego (zarządzenia rektora, decyzje rektora, )?

Uchwała senatu dylematy Od kiedy realizować przyjęcia na studia w wyniku potwierdzenia efektów uczenia się? Czy wydziały mają obowiązek realizacji przyjęć na studia w wyniku potwierdzenia efektów uczenia się dla wszystkich prowadzonych programów kształcenia (jeśli mają stosowne uprawnienia)?

Uchwała senatu dylematy Czy wynikiem potwierdzenia efektów uczenia się powinno być zaliczenie modułu (modułów) kształcenia? zaliczenie efektów kształcenia określonych w programie kształcenia?

Uchwała senatu dylematy Jak podzielić zadania wstępne, związane z przygotowaniem procesu potwierdzania efektów uczenia się (informowanie i pomoc kandydatowi w przygotowaniu dokumentacji) między jednostki ogólnouczelniane i wydziały? Jak zorganizować przepływ informacji między różnymi podmiotami biorącymi udział w tym procesie?

Uchwała senatu dylematy Czy należy określić minimalne wymagania (np. liczbę punktów ECTS uzyskanych w wyniku potwierdzenia efektów uczenia się) uprawniające do przyjęcia na studia w tym szczególnym trybie? Czy poza limitem przyjęć wydział może określić dodatkowe warunki przyjęcia na studia kandydatów rekrutowanych w wyniku potwierdzenia efektów uczenia się? Jak tworzyć ranking kandydatów? Czy o pozycji w rankingu powinny decydować (głównie? jedynie?) liczba punktów ECTS uzyskanych w wyniku potwierdzenia efektów uczenia się? oceny uzyskane w wyniku potwierdzenia efektów uczenia się?

Uchwała senatu dylematy Jak ustalić odpłatność za potwierdzanie efektów uczenia się, tak aby nie zniechęcić kandydatów? osiągnąć korzyści? (zminimalizować straty?) Czy oceny uzyskane w procesie potwierdzania efektów uczenia się liczą się w dorobku studenta? (np. czy są brane pod uwagę przy ubieganiu się o stypendium?) Jak potwierdzenie efektów uczenia się ma być ujęte w suplemencie do dyplomu?

Uchwała senatu dylematy Na ile dosłownie traktować wymagane w przepisach doświadczenie zawodowe? przykład 1: osoba niepełnosprawna zdobyła kompetencje związane z IT w drodze uczenia się nieformalnego; wykorzystuje je, ale jedynie okazjonalnie w pracy zawodowej (umowy - zlecenia); czy może to wykorzystać ubiegając się o przyjęcie na studia na kierunku zarządzanie? przykład 2: osoba zatrudniona jako rzemieślnik zdobyła - dzięki pasji - znaczącą wiedzę w zakresie filozofii; czy może to wykorzystać ubiegając się o przyjęcie na studia na kierunku filozofia? Czy potwierdzane efekty uczenia się muszą być związane z doświadczeniem zawodowym?

Uchwała senatu dylematy Czy ograniczać się do potwierdzenia efektów uczenia się w kontekście rekrutacji? czy też przy okazji rozszerzyć tę możliwość na studentów (przyjętych w normalnym trybie)? A jeśli rozszerzyć, to czy powinno być to przedmiotem tej samej uchwały, czy innych aktów prawa wewnętrznego uczelni? czy procedura taka mogłaby odnosić się jedynie do modułu (modułów) kształcenia występującego (występujących) w programie studiów? czy też byłaby możliwość potwierdzenia efektów uczenia się niezwiązanych z konkretnym modułem (np. efektów uzyskanych w wyniku działalności w kole naukowym)?

studium przypadku PW (ale dylematy uniwersalne) ematy rozszerzenie możliwości potwierdzania efektów uczenia się uzyskanych poza systemem studiów na studentów (przyjętych w normalnym trybie) chwała senatu - dylematy dotyczy m.in. efektów uczenia się będących wynikiem działalności w kole naukowym, udziału w badaniach naukowych lub pracach wdrożeniowych (niezwiązanych z procesem dyplomowania) zasady w Regulaminie studiów w PW możliwość zaliczenia modułu kształcenia występującego w programie studiów możliwość potwierdzenia efektów uczenia się niezwiązanych z konkretnym modułem występującym w programie studiów zaliczenie modułu specjalnego (o odpowiednio określonej nazwie), stanowiącego zamiennik modułu obieralnego

Kryteria oceny programowej PKA Załącznik nr 1 do statutu Polskiej Komisji Akredytacyjnej: Szczegółowe kryteria oceny programowej Profil ogólnoakademicki i praktyczny 1.6. Polityka rekrutacyjna umożliwia właściwy dobór kandydatów. 1.6.1. Zasady i procedury rekrutacji zapewniają właściwy dobór kandydatów do podjęcia kształcenia na ocenianym kierunku studiów i poziomie kształcenia w jednostce oraz uwzględniają zasadę zapewnienia im równych szans w podjęciu kształcenia na ocenianym kierunku. 1.6.2. Zasady, warunki i tryb potwierdzania efektów uczenia się na ocenianym kierunku umożliwiają identyfikację efektów uczenia się uzyskanych poza systemem studiów oraz ocenę ich adekwatności do efektów kształcenia założonych dla ocenianego kierunku studiów.

Doświadczenia międzynarodowe

COUNCIL RECOMMENDATION on VNFILO (2012) Validation means a process of confirmation by an authorised body that an individual has acquired learning outcomes measured against a relevant standard and consists of the following four distinct phases: 1. IDENTIFICATION through dialogue of particular experiences of an individual, 2. DOCUMENTATION to make visible the individual's experiences, 3. a formal ASSESSMENT of these experiences, 4. CERTIFICATION of the results of the assessment which may lead to a partial or full qualification

COUNCIL RECOMMENDATION on VNFILO (2012) identification of qualifications and competences (experiences) of an individual + support in documenting competences/experiences (portfolio etc.) guidance on defining educational objectives (advising on planning professional career and personal development) design of an individualised LLL activity plan, including assessment of competences (experiences) certification studying (studying at the considered HEI and other HEIs, other forms of learning) implementation of the LLL activity plan assessment of competences (experiences) certification

Uczelnia jako integrator oferta dla LL-learnera identyfikacja kwalifikacji i kompetencji + pomoc w udokumentowaniu posiadanych kompetencji określenie celu (celów) kształcenia (pomoc w planowaniu kariery zawodowej, ogólnego rozwoju,...) zaprojektowanie indywidualnej ścieżki kształcenia uznanie wcześniej osiągniętych efektów uczenia się kształcenie w uczelni realizacja indywidualnej ścieżki kształcenia uznanie wcześniej osiągniętych efektów uczenia się kształcenie w uczelni ( tradycyjne zadanie)

szkoła zawodowa w Graz LLL/RPL w uczelniach - przykłady LLL - podstawa strategii uczelni i formowania oferty edukacyjnej stałe badanie i kreowanie potrzeb edukacyjnych głównie lokalnych 3 jednostki uczelni zarządzające edukacją dla różnych grup docelowych (odbiorców indywidualnych i zbiorowych) osoby z kłopotami na rynku pracy pracodawcy osoby poszukujące możliwości samorozwoju Jednostka RPL (recognition of prior learning) ich częścią oferta przykłady programy pogłębiające kompetencje zawodowe na zamówienie, ale i kreowane przez uczelnie po własnym rozpoznaniu potrzeb zajęcia poświęcone rozumieniu obywatelskości lokalnej (współfinansowane przez samorząd lokalny) programy ukierunkowane na samorozwój (zdrowie, życie rodzinne ), skierowane m.in. do niepracujących zawodowo kobiet, emerytów (współfinansowane przez samorząd lokalny) uwaga: oferta zawsze na poziomie 5-7 ERK właściwym dla SzW centrum informacji o możliwościach edukacyjnych 30

LLL/RPL w uczelniach - przykłady University of the West of Scotland Centrum LLL + Centrum doradztwa i edukacji dla osób z problemami na rynku pracy (fundusze rządowe na zwalczanie bezrobocia) Jednostka RPL (recognition of prior learning) częścią centrum LLL Projekt VALEX (wspólnie z szkocką instytucją odpowiedzialna za KRK) cel: zapewnienie łatwiejszego powrotu do kształcenia formalnego osób o różnych kompetencjach (zdobytych w ramach i poza kształceniem formalnym) idea kształcenia: produkt : reflective practitioners - kształtowanie rozumienia mechanizmów dostosowywana się do zmian, krytycyzmu, kreatywności,... (a nie przyuczanie do zawodu czy konkretnego miejsca pracy) efekt dla uczelni: boom edukacyjny (ok. 5-krotny wzrost liczby uczących się korzystających z różnych elementów oferty edukacyjnej) 31

RPL/ walidacja efektów uczenia się uzyskanych w wyniku uczenia się pozaformalnego i nieformalnego rozwiązania na poziomie uczelni przykład: Cork Institute of Technology, Irlandia procedura uznawania dotyczy konkretnego programu studiów kandydat może ubiegać się o zwolnienie w wyniku uznania efektów uczenia się z konieczności zaliczenia określonego modułu kształcenia efekty uczenia się uzyskane poza CIT mogą być podstawą do zwolnienia z konieczności zaliczenia jedynie całego modułu (a nie jego części) zalecane uczestnictwo w specjalnych zajęciach - RPL Workshop procedura uznawania efektów uczenia się uzyskanych poza CIT oparta jest na analizie portfolio kandydata 32

RPL/walidacja efektów uczenia się uzyskanych w wyniku uczenia się pozaformalnego i nieformalnego rozwiązania na poziomie uczelni przykład: Cork Institute of Technology, Irlandia kluczowa część portfolio opis efektów uczenia uzyskanych w ramach pracy zawodowej lub w inny sposób i ich odniesienie do efektów zdefiniowanych dla konkretnego modułu kształcenia w informatorze szczegółowe zalecenia i wskazówki dotyczące sposobu opisywania, w jaki sposób uzyskane poza CIT efekty kształcenia powinny być odniesione do konkretnego efektu kształcenia występującego w opisie modułu przykłady 33

Cork Institute of Technology przykład odniesienia EK 34

Recognition of Prior Learning European Network http://www.ehea.info/work-group-details Purpose To help promote and inform about practices and effective implementation and use of RPL across the EHEA. To provide a platform for EHEA countries to share and learn from policies and practices on RPL development within the context of Lifelong Learning, widening participation and workforce development. To build links and partnerships between EHEA countries at various stages in RPL development. Specific Tasks To elaborate strategies on how to develop and promote practice of RPL across the EHEA countries, including measures for removing various limitations leading to the award of complete HE qualifications. To build links between EHEA countries at various stages in RPL development. To liaise with other relevant EHEA networks and working groups, in particular the BFUG Working Group on Structural Reforms.

Podsumowując wdrożenie koncepcji potwierdzania efektów uczenia się to: - poważne wyzwanie, niemało problemów i znaków zapytania - Wiele kwestii zostało pozostawionych do decyzji uczelni skorzystajmy z tej sposobności.. Zatem: musimy się jeszcze wiele nauczyć i będzie to nasze doświadczenie w zakresie LLL

Autorka dziękuje prof. Andrzejowi Kraśniewskiemu, p. Agacie Wroczyńskiej oraz innym osobom zaangażowanym w realizację projektu Szkoły wyższe w roli integratora uczenia się przez całe życie za przekazane uwagi i spostrzeżenia, które zostały wykorzystane w prezentacji.

Projekt systemowy Opracowanie założeń merytorycznych i instytucjonalnych wdrażania Krajowych Ram Kwalifikacji oraz Krajowego Rejestru Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Instytut Badań Edukacyjnych Biuro Projektu Krajowych Ram Kwalifikacji ul. Górczewska 8, 01-180 Warszawa tel.: (22) 241 71 70, e-mail: krkbiuro@ibe.edu.pl