Czas nawrócenia Najważniejszą reakcją Boga na zło jest miłosierdzie... To Słowo najpierw uczy nas, by w momentach, w których doświadczamy jakiegoś radykalnego zła, przyjść i spróbować opowiedzieć o tym Jezusowi. bp Grzegorz Ryś
SŁAW MARYJĘ! Święte Triduum Paschalne Nasze rekolekcje parafialne W numerze Śpowiedź święta podczas Triduum strona strona strona 3-9 10-11 Redakcja: Ks. Kustosz Jerzy Filek, Ks. Bronisław Walczak s. Danuta Lipińska, s. Małgorzata Rusek 12 Sanktuarium Matki Bożej Ludźmierskiej 34-471 Ludźmierz ul. Jana Pawła II 124, tel. 48 18 26 555 27 www.mbludzm.pl sanktuarium@ludzmierz.pl kancelaria@mbludzm.pl ks. Przemysław Sawa Serce roku liturgicznego i naszej religijności Święte Triduum Paschalne Najważniejsze dni dla chrześcijan Najpierw konieczne wydaje się wyjaśnienie pojęć. Samo greckie słowo Pascha, będące tłumaczeniem hebrajskiego pesach, znaczy przejście. Pascha w sensie ścisłym związana jest w wyjściem Izraelitów z niewoli egipskiej (po grecku przejście brzmi; exodus). Samo wyjście z Egiptu i przejście przez Morze Czerwone poprzedzone było pośpieszną ucztą. Spożywano na niej baranka, którego krwią Żydzi pomazali odrzwia swoich domów, by przechodzący posłany przez Boga Anioł Śmierci nie dotknął pierworodnych izraelskich. Oprócz baranka jedzono niekwaszony chleb (maca) i gorzkie zioła. Na pamiątkę tej nocy, w której Pan wyzwolił swój lud spod jarzma niewoli Żydzi corocznie obchodzą Paschę według ustalonego przez Boga (za pośrednictwem Mojżesza) porządku. Nie jest to tylko wspominanie historyczne, ale celebrowanie i aktualizowanie zbawczego dzieła Boga. Jest wspominaniem stworzenia i obietnicy zbawienia; jednocześnie stanowi zapowiedź czasów mesjańskich. Realizacją oczekiwań jest Jezus, Syn Boży, który z miłości do człowieka stał się człowiekiem, objawił Ojca i przez swoja śmierć i zmartwychwstanie przywrócił łączność człowieka z Bogiem. Jezus przeszedł z ludzkiej niewoli śmierci (a co za tym idzie z niewoli świata uwikłanego w grzech) do nowego świata, nowego stworzenia płynącego z pustego grobu. To wydarzenie Kościół celebruje każdej niedzieli (niedziela to pierwsze i podstawowe 2 3
święto chrześcijańskie!!!) i podczas corocznej Paschy chrześcijańskiej, czyli podczas tzw. Triduum Paschalnego. Te celebracje są zapowiedzią Paschy eschatologicznej, czyli przejścia z życia ziemskiego do wieczności i nowego życia z Bogiem w niebie. Najważniejsze dni dla chrześcijan Święte Triduum Paschalne. Centralnym wydarzeniem jest Pascha Jezusa. Udział w tej passze Pana mamy udział przez chrzest święty, w którym zniszczony zostaje stary człowiek, a rodzi się nowy z łaski. To życie jest podtrzymywane przez liturgię i pozostałe sakramenty święte. Cała wreszcie liturgia zapowiada wieczne przebywanie z Bogiem tych, którzy słuchają głosu Chrystusa i idą drogą Kościoła. Te zbawcze wydarzenia celebrować będziemy podczas Triduum Paschalnego. Słowo Triduum po łacinie znaczy: trzy dni. W liturgii nie chodzi ściśle o trzy dni, ale o trzy momenty zbawcze: ofiara Jezusa, pogrzebanie i zmartwychwstanie. Dlatego Święte Triduum Paschalne to Wielki Piątek, Wielka Sobota i Wielka Niedziela Zmartwychwstania! Mszą Świętą Wieczerzy Pańskiej kończy się Wielki Post, a rozpoczyna Triduum. Kościół Triduum Paschalne rozumie w następujący sposób: Największe misteria ludzkiego odkupienia sprawuje Kościół co roku począwszy od Mszy wieczornej Wielkiego Czwartku aż do Nieszporów Niedzieli Zmartwychwstania. Czas ten słusznie jest określany jako Triduum Chrystusa ukrzyżowanego, pogrzebanego i zmartwychwstałego. Nazywa się go Triduum Paschalnym, ponieważ uobecnia się wtedy i uskutecznia misterium Paschy, to jest przejścia Pana z tego świata do Ojca. Przez sprawowanie tego misterium w znakach liturgicznych i sakramentalnych Kościół jednoczy się wewnętrznie z Chrystusem, swoim Oblubieńcem. DZIEŃ CHRYSTUSA UKRZYŻOWANEGO Mszą Wieczerzy Pańskiej rozpoczyna się Święte Triduum Paschalne. Ta Liturgia sprawowana jest na pamiątkę Ostatniej Wieczerzy, podczas której Jezus dokonał aktu ofiary ze swojego ziemskiego życia. Ta Msza zwraca naszą uwagę na następujące wymiary chrześcijańskiego życia: ustanowienie Eucharystii jako trwałej prawdziwej, rzeczywistej i substancjalnej obecności Jezusa w swoim Kościele, ustanowienie sakramentu kapłaństwa i przykazanie miłości. Po modlitwie po Komunii Świętej przenosi się Najświętszy Sakrament do bocznej kaplicy (zwanej ciemnicą). Przechowuje się Eucharystię na piątkową liturgię, bo w sam dzień Wielkiego Piątku nie odprawia się Mszy Świętej. W bocznej kaplicy podejmuje się adorację, wspomina się w prywatnej modlitwie opuszczenie Jezusa, Jego uwięzienie. Znakiem tych wydarzeń jest też obnażenie ołtarza. Obrus ściąga się również dlatego, bo nie będzie sprawowanej Mszy Świętej. W sam Wielki Piątek nie sprawuje się Eucharystii. Przez cały dzień trwa nawiedzanie Najświętszego Sakramentu w kaplicy przechowania. Jest to dzień pokuty. Nie wolno sprawować sakramentów, z wyjątkiem sakramentu pokuty i namaszczenia chorych. Także pogrzeb odprawia się bez Eucharystii, bez śpiewu, organów i dzwonków. W godzinach popołudniowo wieczornych rozpoczyna się Liturgia na cześć Męki Pańskiej. Liturgia na cześć Męki Pańskiej rozpoczyna się wejściem w milczeniu. Celebrans i usługujący oddają cześć ołtarzowi (przez pokłon) i padają na twarz jest to wyraz uniżenia człowieka, jak również żalu i bólu Kościoła. Wszyscy wierni w tym czasie w milczeniu klęczą. Następuje potem liturgia słowa z odczytaniem Pasji zawartej w Ewangelii wg św. Jana. Po homilii i chwili milczenia rozpoczyna się modlitwa wiernych według starożytnych tekstów. Jest ona rozbudowana - po odśpiewanej intencji wszyscy zachowują milczenia, a potem celebrans odmawia modlitwę. Po modlitwie następuje adoracja krzyża. Krzyż można stopniowo odsłaniać w prezbiterium śpiewając słowa: Oto drzewo krzyża, na którym zawisło zbawienie świata. Pójdźmy z pokłonem. Po trzecim obwieszczeniu godności drzewa krzyża następuje adoracja. Wszyscy według ustalonego porządku podchodzą do krzyża, by oddać cześć Jezusowi ukrzyżowanemu. Adoruje się tylko i wyłącznie je- 4 5
den krzyż (w niektórych kościołach podają kilka krzyży, np. w bocznych nawach, ale jest to błąd) ten jeden krzyż jest znakiem zbawienia nas wszystkich i wszyscy pod ten jeden krzyż podchodzimy. Kiedy większość uczestników liturgii ucałuje Krzyż, odmawia się Modlitwę Pańską i następuje Komunia Święta. Rozdziela się Eucharystię w wieczornej czwartkowej Mszy Świętej. To nam pokazuje bardzo ważną prawdę teologiczną. Otóż w Liturgii na cześć Męki Pańskiej zamiast konsekracji chleba i wina jest wniesienie i adoracja Krzyża. Ma to nam pokazać ścisły związek ofiary krzyżowej Chrystusa z ofiarą eucharystyczną. To podczas Mszy Świętej zostają uobecnione ofiara Jezusa na krzyżu i zmartwychwstanie. Co to znaczy? Stajemy się uczestnikami tego, co stało się na Golgocie. Adoracja Krzyża w Wielki Piątek prowadzi nas do owoców śmierci i zmartwychwstania Pana, które są nam dostępne w Komunii Świętej. Po Komunii Świętej odbywa się przeniesienia Najświętszego Sakramentu i adoracja Pana w monstrancji w tzw. Bożym Grobie, czyli w ołtarzu wystawienia. Adoracja trwa do rozpoczęcia Wigilii Paschalnej w Wielką Noc. Po przeniesieniu Eucharystii rozpoczyna się dzień ciszy, wspomnienie złożenia do grobu. DZIEŃ CHRYSTUSA POGRZEBANEGO Dla Kościoła Wielka Sobota jest dniem ciszy rozważamy śmierć Jezusa, Jego zstąpienie do otchłani i oczekujemy nocy zmartwychwstania. W Składzie Apostolskim wyznajemy właśnie tę prawdę; zstąpił do piekieł. Tu nie chodzi o piekło. W starym języku piekło oznaczało, jak dziś, nieodwracalny stan potępienia wiecznego, a przez słowo piekła oddawano ideę otchłani, czyli rzeczywistości, w której sprawiedliwi oczekiwali na Jezusa, by ich wprowadził do nieba. W ten dzień przychodzimy również do kościoła, by kapłan pobłogosławił pokarmy, które będzie się spożywać w Wielkanoc. Praktyka ta występowała już w VIII wieku, zwłaszcza w Galii i Frankonii. DZIEŃ CHRYSTUSA ZMARTWYCHWSTAŁEGO W sobotni wieczór gromadzi się Kościół na czuwaniu na cześć Jezusa i wyśpiewaniu radości zmartwychwstania. Trwająca liturgia nie jest liturgią sobotnią, ale całkowicie wielkanocną. Jest to Wigilia Paschalna w Wielką Noc. Jest to najpiękniejsza w ciągu roku liturgia. To prawdziwa Pascha. Liturgia ma rozpocząć się w ciemności, by przeżyć prawdę o Chrystusie światłości obecnym z symbolu paschału (idziemy w ciemności za jaśniejącym paschałem, jak Żydzi szli z Egiptu prowadzeni przez Boga, którego znakiem był słup ognia). Na początku liturgii w tę noc Paschy następuje obrzęd światła pobłogosławienie paschału. Diakon lub gdy go nie ma sam kapłan wnosi paschał do ciemnego kościoła proklamując uroczyście Światło Chrystusa. Wierni odpowiadają Bogu niech będą dzięki. Ma to być okrzyk prawdziwej radości ze zwycięstwa Jezusa obecnego wśród nas, a nie tylko rytualna odpowiedź.kościół nakazuje, że płomień paschału winien rzeczywiście rozjaśniać mroki nocy. Paschał jest ozdabiany. W XII wieku kreślono znak krzyża i dwie litery greckiego alfabetu pierwszą, Α (alfa) i ostatniej Ω (omega). Umieszczano również w paschale ziarna kadzidła. Oprócz tego znaczy się też na paschale cyfry danego roku. Jest to nawiązanie do początku roku, który kiedyś wypadał właśnie w Wigilię Paschalną. Dla nas jest to wezwanie to nowej jakości życia. Po przyniesieniu paschału do prezbiterium i okadzeniu go kapłan śpiewa orędzie wielkanocne Exultet (od łacińskich słów Weselcie się już zastępy aniołów w niebie ).Po proklamacji zmartwychwstania następuje liturgia słowa. Czytania biblijne opisują dzieło zbawcze Boga. Po każdym czytaniu następuje psalm responsoryjny (responsorium znaczy odpowiedź), milczenie i modlitwa celebransa. Po ostatnim czytaniu ze Starego Testamentu śpiewa się uroczyście hymn Chwała na wysokości Bogu; towarzyszy temu bicie w dzwony. Natomiast po czytaniu z Listu do Rzymian kapłan przewodniczący liturgii intonuje radosne Alleluja, po czym śpiewa się radosny psalm. 6 7
Po Ewangelii i homilii rozpoczyna się liturgia chrzcielna. Następuje śpiew litanii do wszystkich świętych, których prosimy o wstawiennictwo nad nami. Następnie kapłan błogosławi wodę chrzcielną, którą umieszcza się w źródle chrzcielnym (chrzcielnicy). Po pobłogosławieniu wody wszyscy odnawiają przyrzeczenia chrzcielne, a potem kapłan kropi lud wodą chrzcielną. Na zakończenie liturgii może odbywa się procesja z Najświętszym Sakramentem. Jest ogłoszenie całemu stworzeniu radości chrześcijańskiej ze zmartwychwstania Jezusa. Oczywiście, nie ona jest najważniejsza najistotniejsza jest liturgia. Od rozpoczęcia Wigilii Paschalnej trwa Uroczystość Zmartwychwstania Pańskiego. Podczas Mszy Świętych odbywa się pokropienie wiernych wodą pobłogosławiona w ciągu nocy. W widocznym miejscu znajdują się symbole i znaki Chrystusa zmartwychwstałego: krzyż z czerwoną stułą, paschał i figura zmartwychwstałego, które towarzyszą naszej modlitwie i liturgii aż do zakończenia Pięćdziesiątnicy, czyli Uroczystości Zesłania Ducha Świętego. Przez osiem dni trwa oktawa wielkanocna, a radość ze zwycięstwa Jezusa rozciąga się na kolejne dni, aż do pięćdziesiątego dnia, kiedy Kościół celebruje Zesłanie Ducha Świętego. Jest to szczególny czas świętowania. W tym okresie śpiewamy pieśni paschalne. Jest to także okres inicjacji eucharystycznej, czyli czas pierwszych Komunii Świętych. I tu małe wyjaśnienie. Niektórzy rodzice chcą Komunii w maju, bo to taki ładny miesiąc itd. To nie jest żaden argument! Ważny jest przeżywany czas okres wielkanocny, czas paschalnej radości trwający 50 dni i dlatego niedziele tego okresu są właściwym czasem wprowadzania dzieci w tajemnicę Eucharystii. nia. Zachęcam do udziału w całym Triduum, by przeżyć rzeczywiste spotkanie z Jezusem umęczonym, pogrzebanym i zmartwychwstałym. Wielu przychodzi tylko w Wielkanoc. Gdzie więc jest doświadczenie dzieła odkupienia w Jezusie? Uczestniczą tylko w trzecim akcencie, jakim jest zmartwychwstanie. Jest to oczywiście najistotniejsze, ale gdy brakuje doświadczenia przeżycia tajemnicy śmierci i pogrzebania Jezusa to radość zmartwychwstania jest płytka. By więc prawdziwie i głęboko przeżyć Wielkanoc, warto uczestniczyć we wszystkich liturgiach Świętego Triduum Paschalnego, warto też poświęcić swój czas na prywatną modlitwę. Te nadchodzące dni są najpiękniejsze spośród wszystkich dni roku. Dwa pierwsze akcenty Triduum przeżywamy jako dni postu. Post ścisły obowiązuje w Wielki Piątek (od północy do północy), a w Wielką Sobotę jest zalecany ze względu na charakter tego dnia rozważamy złożenie Jezusa do grobu. Nie jest jednak zasadne zachowywanie postu po Wigilii Paschalnej, bo jest to już czas radości wielkanocnej!!! Już czekam z niecierpliwością na Paschę. Modlę się za Was, byśmy razem przeżyli głęboko spotkanie z ukochanym Jezusem, który za Ciebie i mnie podjął mękę, umarł, został złożony do grobu, ale trzeciego dnia zmartwychwstał i jest wciąż żywy w swoim ciele. Jest na ziemi obecny w Eucharystii i modlącym się Kościele. JAK PRZEŻYĆ PASCHĘ? Przede wszystkim konieczne jest uświadomienie sobie, że najważniejsze dni to nie Niedziela Wielkanocna i Poniedziałek Wielkanocny, lecz całe Triduum Paschalne od wieczornej liturgii w Wielki Czwartek aż do Nieszporów Niedzieli Zmartwychwsta- 8 9
Rekolekcje 13 marca, niedziela MARZEC 2016 6.30 Godzinki o Męce Pana Jezusa. 7.00 Msza Święta z nauka ogólną. Nauka rekolekcyjna dla Matek. 9.00 Msza Święta z nauka ogólną. Nauka dla młodzieży. 11. 00 Msza Święta z nauka ogólną. droga Krzyżowa. 16.00 Gorzkie Żale z Kazaniem Pasyjnym. Nauka rekolekcyjna dla ojców. DŁUGOPOLE: 9.30 Msza Święta i Gorzkie Żale. 14. marzec, poniedziałek 13 16 Rekolekcje Parafialne 6.30 Msza Święta z nauka ogólną. 8.00 Nauka dla Gimnazjum. 9.30 Nauka Szkoły Podstawowe klasy 0- III. 10.30 Nauka Szkoły Podstawowe klasy IV VI. 12.00 Msza Święta z nauka ogólną. 19.00 Nauka dla młodzieży szkół średnich i starszej. 13 14 DŁUGOPOLE: 15.00 Msza Święta z Nauka Rekolekcyjną. 15. marzec, wtorek 8.30 12.00 (przerwa 10.00 10.30) 15.00 19.00 (przerwa 17.00 17.30) 6.30 Msza Święta z nauka ogólną. 8.00 Nauka Rekolekcyjna Gimnazjum 8.30 9.15 Spowiedź dla Gimnazjum. 9.30 10.00 Spowiedź dla Szkół Podstawowych. 10.00 Nauka dla Szkół Podstawowych. 19.00 Nauka dla młodzieży szkół średnich i starszej. DŁUGOPOLE: 15.00 Spowiedź oraz Msza Święta z Nauka Rekolekcyjną. 16. marca, środa 6.30 Msza Święta z nauka ogólną. 8.00 Msza dla Gimnazjum. 10.00 Msza Szkoły Podstawowe 12.00 Msza Święta z nauka ogólną. SPOWIEDŹ 15 16 10 11
Spowiedź w Bazylice w czasie Triduum Wielki Czwartek 10.00 12.00 z przerwą o 11.00 11.15 15.00 17.00 Wielki PIĄTEK 10.00 12.00 z przerwą o 11.00 11.15 15.00 17.00 Wielka sobota 10.00 12.00 z przerwą o 11.00 11.15 15.00 17.00 Godziny końcowe oznaczają zakończenie spowiedzi (kapłan opuszcza konfesjonał), aby skorzystać z Sakramentu Pokuty trzeba zatem przybyć odpowiednio wcześniej.