Gdynia, dn.17 marca 2016r. UNIWERSYTETY TRZECIEGO WIEKU WSTĘPNE WYNIKI BADANIA Dominika Czarnecka Departament Badań Społecznych i Warunków Życia Wydział Statystyki Edukacji i Kultury Główny Urząd Statystyczny
1.27. EDUKACJA 1. Symbol badania: 1.27.13 (081) 2. Temat badania: Uniwersytety Trzeciego Wieku 3. Rodzaj badania: Badanie nowe cykliczne 4. Prowadzący badanie: Prezes Głównego Urzędu Statystycznego 5. Cel badania Celem badania Uniwersytety Trzeciego Wieku (UTW) jest uzyskanie informacji wspierających tworzenie polityki w zakresie aktywności edukacyjnej osób starszych. Badanie dostarczy danych do monitorowania zarówno potencjału organizacyjnego, jak też form i skali działalności prowadzonej przez UTW. Wyniki badania pozwolą analizować rozwój UTW jako formy edukacji umożliwiającej zdobycie nowej wiedzy oraz umiejętności niezbędnych do samodzielnego, niezależnego i satysfakcjonującego życia w zmieniającym się otoczeniu technologicznym i instytucjonalnym, nawet mimo pewnych ograniczeń funkcjonalnych osób starszych, oraz ich aktualizację. Na podstawie zebranych danych będzie także możliwe określenie wkładu UTW w aktywizację społeczną i kulturalną seniorów. Ustawa z dnia 11 września 2015 r. o osobach starszych zakresem monitorowania sytuacji osób starszych w Polsce obejmuje między innymi aktywność społeczną i obywatelską oraz aktywność edukacyjną i kulturalną. (Dz.U.2015, nr poz.1705)
Listopad 2015 r - badanie na formularzu UTW-1 zostało po raz pierwszy przeprowadzone w Głównym Urzędzie Statystycznym za rok akademicki 2014/2015 (N=464) Listopad 2012 r. badanie ZOOM na UTW po raz pierwszy przeprowadzone na dużą skalę przez Towarzystwo Inicjatyw Twórczych ę finansowany w ramach programu Obserwatorium kultury ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego za rok akademicki 2011/2012 (N=282) Lipiec październik 2009 r. badanie diagnostyczne zrealizowane przez Ogólnopolską Federację Stowarzyszeń Uniwersytetów Trzeciego Wieku (N=87) Listopad 2015 r badanie słuchaczy warszawskich Uniwersytetów Trzeciego Wieku zrealizowane przez pbs dla Urzędu m.st Warszawy (N=19) Liczba UTW według formy organizacyjno-prawnej w 2012 i 2015 r. STOWARZYSZENIA LUB FUNDACJE 151 253 SZKOŁY WYŻSZE 54 75 OŚRODKI KULTURY/BIBLIOTEKI 51 76 INSTYTUCJE POMOCY SPOŁECZNEJ LUB INNE JEDNOSTKI POWOŁYWANE PRZEZ URZĄD MIASTA/GMINY 12 11 INNA FORMA 4 2 FILIE 10 47 2012 2015
Cele działalności, jakie wyznaczają sobie Uniwersytety Trzeciego Wieku Cele działalności Uniwersytetów Trzeciego Wieku KSZTAŁCENIE/NAUKA/POSZERZANIE WIEDZY SŁUCHACZY 95,9% Angażowanie słuchaczy w aktywność społecznie użyteczną, pracę społeczną, wolontariat, pomoc innym według formy organizacyjno-prawnej ROZWIJANIE ZAINTERESOWAŃ SŁUCHACZY 95,9% 63,6% 63,2% AKTUALIZACJA UMIEJĘTNOŚCI SŁUCHACZY NIEZBĘDNYCH DO AKTYWNEGO ŻYCIA WE WSPÓŁCZESNYM ŚWIECIE 79,1% STWORZENIE SŁUCHACZOM MOŻLIWOŚCI AKTYWNEGO SPĘDZANIA WOLNEGO CZASU 94,4% 48,7% STWORZENIE SŁUCHACZOM MOŻLIWOŚCI NAWIĄZYWANIA LUB UTRZYMANIA KONTAKTÓW TOWARZYSKICH 82,1% 38,5% REPREZENTOWANIE INTERESÓW SŁUCHACZY WOBEC WŁADZ LOKALNYCH/RZĄDOWYCH 39,7% ORGANIZOWANIE POMOCY WZAJEMNEJ WŚRÓD SŁUCHACZY 35,6% ANGAŻOWANIE SŁUCHACZY W AKTYWNOŚĆ SPOŁECZNIE UŻYTECZNĄ, PRACĘ SPOŁECZNĄ, WOLONTARIAT, POMOC INNYM 55,2% UPOWSZECHNIANIE ZDROWEGO TRYBU ŻYCIA 90,5% INNE 8,8% INSTYTUCJA POMOCE SPOŁECZNEJ/ INNA JEDNOSTKA POWOŁANA PRZEZ URZĄD GMINY/MIASTA OŚRODEK KULTURY/BIBLIOTEKA SZKOŁA WYŻSZA STOWARZYSZENIE LUB FUNDACJA
Słuchacze Uniwersytetów Trzeciego Wieku w roku akademickim 2014/2015 Słuchacze UTW według grup wieku Udział słuchaczy UTW ze względu na płeć 11% 1% 11% do 50 roku życia mężczyźni 15% 15% 51-59 lat 60-65 lat 29% 33% 66-70 lat 71-75 lat 76 lat i więcej kobiety 85% Słuchacze UTW według poziomu wykształcenia Słuchacze UTW według statusu na rynku pracy 10% 4% 8% podstawowym 3% emeryta 39% 49% zasadniczym zawodowym średnim wyższym 86% 1% rencisty osoby pracującej zarobkowo osoby bezrobotnej
Najważniejsze źródła finansowania Uniwersytetów oraz czynniki utrudniające tą działalność Najważniejsze źródła finansowania UTW 3% 11% środki przekazane od instytucji/organizacji, w ramach której działa UTW składki członkowskie Najważniejsze czynniki utrudniające działalność UTW NIEWYSTARCZAJĄCE ŚRODKI FINANSOWE UTW ZBYT NISKIE DOCHODY SŁUCHACZY UTRUDNIAJĄCE IM WNOSZENIE OPŁAT 39,9% 49,1% 25% 18% opłaty słuchaczy (wpisowe, czesne, za zajęcia) ZBYT MAŁO WOLONTARIUSZY 27,8% 8% 35% dotacje ze źródeł publicznych rządowych dotacje ze środków samorządowych (miasta, gminy, powiatu, województwa) inne BRAKI W WYPOSAŻENIU NIE WYSTĄPIŁY ŻADNE CZYNNIKI UTRUDNIAJĄCE DZIAŁALNOŚĆ UTW UTRUDNIONY DOSTĘP DO SAL I POMIESZCZEŃ 24,1% 22,8% 19,8% ZBYT MAŁO PRACOWNIKÓW DO OBSŁUGI UTW 18,8%
Dostępność oferty Uniwersytetów Trzeciego Wieku sukcesywnie się poprawia. Świadczy o tym liczba mieszkańców w wieku powyżej 50 lat przypadająca na 1 UTW. Liczba mieszkańców w wieku 50+ przypadająca na 1 UTW 79 81 30 28 26 33 15 52 45 19 17 48 30 35 29 28 22 56 50 52 39 28 42 37 29 20 48 25 2012 2015 UWAGA: w roku 2012 analiza obejmuje wszystkie 372 działające UTW
Raport z badania UTW w 2015 r. przeprowadzonego przez pbs dla UM Warszawa: https://www.um.warszawa.pl/sites/default/files/attach/aktualnosci/raport_koncowy_-_utw_2015.pdf Raport z badania UTW w 2012 r. przeprowadzonego przez Towarzystwo Inicjatyw Twórczych ę : http://zoomnautw.pl Marta Lenart, Raport z diagnozy Uniwersytetów Trzeciego Wieku w Polsce, Nowy Sącz 2009 Federacja Stowarzyszeń Uniwersytetów Trzeciego Wieku Beata Ziembińska, Uniwersytety Trzeciego Wieku jako instytucje przeciwdziałające marginalizacji osób starszych, Katowice 2007 praca doktorska Federacja UTW: http://federacjautw.pl Fundacja dla Uniwersytetu Jagiellońskiego - organizacja koordynującą i wspierająca Uniwersytety Trzeciego Wieku z całej Polski działająca od 2004 roku wraz z Polsko - Amerykańską Fundacją Wolności http://www.utw.pl Uniwersytety Trzeciego Wieku wstępne wyniki badania GUS
Dziękuję za uwagę Dominika Czarnecka d.czarnecka@stat.gov.pl Tel.(22) 449 40-68