Załącznik do uchwały Nr LI/657/2014 Rady Miejskiej w Tarnowie z dnia 22 maja 2014 r. Program Karta Tarnowskiego Seniora 1. Wstęp Obserwowane od kilkunastu lat trendy demograficzne: spadek liczby urodzeń oraz sukcesywne wydłużanie się średniej długości życia sprawiają, że mamy do czynienia ze zmianami w strukturze demograficznej społeczeństw Europy Zachodniej, polegającymi m.in. na zwiększaniu się udziału ludności w starszym wieku wśród ogółu mieszkańców. Zjawisko to nazwane jest starzeniem się społeczeństwa i dotyczy również Polski. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego liczba mieszkańców Polski pod koniec 2012 r. wynosiła 38,5 mln, z czego 17,8% stanowiły osoby w wieku poprodukcyjnym. Szacuje się, że w 2035 r. liczba mieszkańców kraju spadnie do 36 mln, a odsetek kobiet powyżej 60 roku życia i mężczyzn powyżej 65 roku życia wzrośnie do 27%. 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Liczba mieszkańców Polski w 2012 i 2035 r. (prognoza GUS) (w mln) 38,5 6,9 36 2012 2035 9,7 Liczba ludności ogółem Liczba ludności w wieku 60/65 lat i więcej W Tarnowie według stanu na dzień 31 grudnia 2012 r. mieszkało 113.241 osób, w tym: 110.500 osób zameldowanych na pobyt stały oraz 2.741 osób zameldowanych na pobyt czasowy. Odsetek ludności w wieku poprodukcyjnym pod koniec 2012 r. wynosił 20,1%, w tym liczba osób powyżej 65 roku życia to 16,3% 1. Szacuje się, że do 2035 r. 1 Informator Statystyczny. Miasto Tarnów 2013. Urząd Statystyczny w Krakowie.
liczba mieszkańców spadnie do 98,5 tys., a odsetek osób w wieku poprodukcyjnym wzrośnie do prawie 31%, z czego prawie 28% będą stanowiły osoby powyżej 65 roku życia 2. 120 100 80 Liczba mieszkańców miasta Tarnowa w 2012 i 2035 r. (prognoza GUS) (w tys.) 113 98,45 Liczba ludności ogółem 60 40 20 22,7 18,4 30,7 27,5 Liczba ludności w wieku 60/65 lat i więcej Liczba ludności w wieku 65 lat i więcej 0 2012 2035 O jakości życia seniorów decyduje wiele czynników, m.in.: ich sytuacja materialna, rodzinna, krąg znajomych oraz aktywność społeczna. Tymczasem, jak pokazują ogólnopolskie badania społeczne, ludzie starsi są grupą społeczną, która najgorzej ocenia swoją sytuację finansową (38% niezadowolonych) oraz zdrowotną (47% niezadowolonych) 3. Głównym sposobem spędzania wolnego czasu przez osoby w podeszłym wieku jest oglądanie telewizji. Seniorzy dwukrotnie rzadziej niż osoby młodsze uprawiają sport. Również dużo rzadziej od osób młodszych bywają w kinie czy teatrze, rzadziej też wychodzą do restauracji i kawiarni 4. Tylko nieliczne osoby starsze się dokształcają uzupełniają i poszerzają wiedzę (8%), uczestniczą w kursach (6%) czy też uczą się języków obcych (6%). Z nowoczesnych technologii korzysta tylko jedna czwarta emerytów 5. Odpowiedzią na te negatywne zjawiska ma być polityka senioralna definiowana jako ogół celowych działań organów administracji publicznej wszystkich szczebli oraz innych organizacji i instytucji, które realizują zadania i inicjatywy kształtujące warunki godnego i zdrowego starzenia się 6. W dniu 24 grudnia 2013 r. uchwałą nr 238 Rady Ministrów zostały przyjęte Założenia Długofalowej Polityki Senioralnej w Polsce na lata 2014 2020. Zgodnie z tym dokumentem celem polityki senioralnej w Polsce jest wspieranie i zapewnienie możliwości 2 Prognoza ludności na lata 200-3-2030. Ludność według wieku. Powiaty. Główny Urząd Statystyczny. Warszawa. 3 Mazanec M. (2013). Dlaczego nie lubimy starych ludzi? [w:] Dziennik Gazeta Prawna 31.10.2013 (http://www.gazetaprawna.pl/artykuly/743029,dlaczego-nie-lubimy-starych-ludzi-zycie-emeryta-w-polsce.html) 4 Czapiński, J., Błędowski, P. (2013). Stan społeczeństwa obywatelskiego. Aktywność i jakość życia osób w podeszłym wieku. Diagnoza Społeczna 2013. Warunki i Jakość Życia Polaków - Raport. [Special issue]. Contemporary Economics, 7, 298-305 DOI: 10.5709/ce.1897-9254.111. 5 Sposoby spędzania czasu na emeryturze. Komunikat z badań (BS/106/2012). Centrum Badania Opinii Społecznej. Warszawa, sierpień 2012. 6 Założenia Długofalowej Polityki Senioralnej w Polsce na lata 2014 2020 (M.P. z 2014 r. poz. 118), s. 4.
aktywnego starzenia się w zdrowiu oraz możliwości prowadzenia w dalszym ciągu samodzielnego, niezależnego i satysfakcjonującego życia, nawet przy pewnych ograniczeniach funkcjonalnych. W dokumencie tym wskazano kilka najważniejszych obszarów, w ramach których powinny być podejmowane działania mające na celu poprawę życia seniorów. Te obszary to: zdrowie i samodzielność, aktywność zawodowa osób 50+, aktywność edukacyjna, społeczna i kulturalna, srebrna gospodarka oraz relacje międzypokoleniowe. Władze Miasta Tarnowa zgodnie z przyjętymi założeniami ogólnopolskimi podejmują działania mające na celu wieloaspektowe wsparcie seniorów oraz podtrzymywanie ich aktywności społecznej, a tym samym przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu tej grupy wiekowej. Główne kierunki działań na rzecz seniorów w mieście Tarnowie zostały określone w dwóch dokumentach strategicznych: Strategii Integracji i Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Tarnowa na lata 2011-2020 stanowiącej załącznik do uchwały Nr XI/112/2011 Rady Miejskiej w Tarnowie z dnia 30 czerwca 2011 r. w sprawie Strategii Integracji i Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Tarnowa na lata 2011-2020 oraz w Strategii Rozwoju Miasta Tarnów 2020 stanowiącej załącznik do uchwały nr XI/111/2011 Rady Miejskiej w Tarnowie z dnia 30 czerwca 2011 r. w sprawie Strategii Rozwoju Miasta Tarnów 2020. Jednym z celów strategicznych określonych w Strategii Integracji i Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Tarnowa na lata 2011-2020 jest zwiększenie udziału osób starszych i niepełnosprawnych w życiu społecznym i zawodowym. Założono, że usprawnianie osób starszych i zapewnienie im właściwej opieki zostanie zrealizowane m.in. poprzez: - rozwijanie aktywnych i zdrowych form spędzania czasu wolnego przez osoby starsze i niepełnosprawne zaspokajanie ich potrzeb kulturalno-społecznych, rekreacyjnych i edukacyjnych, w tym organizowanie cyklicznych imprez i spotkań integracyjnych, wyjść do kina i teatru, wycieczek, zajęć w ramach Domu Dziennego Pobytu, Uniwersytetu III Wieku, rozwijanie sieci klubów seniora, - poprawę dostępności i jakości usług opiekuńczych, obejmujących pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych, opiekę higieniczną, zaleconą przez lekarza pielęgnację oraz w miarę możliwości, zapewnienie kontaktów z otoczeniem, poprzez zwiększenie liczby opiekunek środowiskowych, - sposoby przezwyciężania wykluczeniu cyfrowemu (kursy, projekty oparte o edukację komputerową dla seniorów), - rozszerzenie współpracy z organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz osób starszych, - pozyskiwanie wolontariuszy mogących wspierać osoby starsze w codziennym życiu, - prowadzenie pracy socjalnej z osobami starszymi, - udzielanie przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Tarnowie pomocy finansowej i rzeczowej osobom starszym. W założeniu Miasto Tarnów ma być miastem poprawiającym komfort życia mieszkańców, również seniorów, zaspokajającym ich potrzeby i stwarzającym im możliwości rozwoju. Program Karta Tarnowskiego Seniora wpisuje się również w Obszar II Komfort Życia, Cel Strategiczny: Tarnów - komfortowy, przyjazny dla mieszkańca, ujęty w Strategii Rozwoju Miasta Tarnów 2020. Realizując założenia powyższych dokumentów Miasto Tarnów wspiera i promuje te inicjatywy, które mają na celu pogłębianie wiedzy, rozwój pasji i zainteresowań osób
starszych oraz wpisują się w koncepcję edukacji ustawicznej i przyczyniają się do wzrostu kapitału społecznego tej grupy mieszkańców Miasta. Szczególnie wartościowe są projekty realizowane przy współpracy różnych instytucji i organizacji pozarządowych, które sprzyjają integracji seniorów pochodzących z różnych środowisk oraz rozbudowie potencjalnej sieci wsparcia. Wśród działań realizowanych na rzecz seniorów w Tarnowie należy wymienić: 1) w obszarze zdrowia i wsparcia osób niesamodzielnych : a) całodobową opiekę stacjonarną oferowaną przez domy pomocy społecznej, b) wsparcie i opiekę w systemie dziennym realizowane przez Dom Dziennego Pobytu, c) usługi opiekuńcze, d) działalność 2 zakładów opiekuńczo-leczniczych (w Mościckim Centrum Medycznym spółka z o.o. w Tarnowie oraz Specjalistycznym Szpitalu im. E. Szczeklika w Tarnowie) zapewniających stacjonarną opiekę długoterminową, e) zapewnienie osobom powyżej 65 roku życia szczepień ochronnych przeciwko grypie, f) zapewnienie innych świadczeń zdrowotnych dedykowanych seniorom, 2) w obszarze aktywności edukacyjnej, sportowej, społecznej i kulturalnej osób starszych : a) finansowanie z budżetu Gminy Miasta Tarnowa działań na rzecz seniorów realizowanych przez organizacje pozarządowe wyłonione w drodze postępowania konkursowego, w tym m.in. działalności uniwersytetów trzeciego wieku i klubu seniora, kursów i szkoleń dedykowanych starszym grupom wiekowym, b) organizację obchodów Tarnowskiego Dnia Seniora, c) przeprowadzenia konkursu Miejsce przyjazne seniorom, w wyniku którego wyłaniane będą wyróżniające się na terenie miasta Tarnowa miejsca dysponujące ofertą usług i świadczeń odpowiadającą potrzebom seniorów, d) organizacja zajęć i imprez sportowo-rekreacyjnych na rzecz seniorów realizowanych przez organizacje pozarządowe wyłonione w drodze postępowania konkursowego, w tym m.in. prowadzenie zajęć fitness, nordic walking, wyjścia na basen, e) działalność Punktu Informacyjnego dla Seniorów działającego w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Tarnowie, 3) w obszarze relacji międzypokoleniowych : a) organizację przez Urząd Miasta Tarnowa i inne jednostki Gminy Miasta Tarnowa a także przez organizacje pozarządowe i inne podmioty samorządowe cyklicznych imprez dla seniorów, np. spotkań integracyjnych, okolicznościowych, warsztatów itp., b) funkcjonowanie Tarnowskiej Rady Seniorów organu doradczego Prezydenta Miasta Tarnowa w sprawach polityki senioralnej.
2. Cele programu Karta Tarnowskiego Seniora Program Karta Tarnowskiego Seniora jest elementem polityki prosenioralnej realizowanej przez Gminę Miasta Tarnowa. Cele ogólne programu to: 1) wzmocnienie kondycji materialnej seniorów poprzez umożliwienie im korzystania z szerokiej oferty usług na preferencyjnych finansowo warunkach, 2) zachęcenie seniorów do korzystania z różnorodnych i interesujących form spędzania czasu wolnego, 3) wzrost wiedzy i kompetencji cyfrowych przydatnych seniorom w codziennym funkcjonowaniu w społeczeństwie informacyjnym, 4) rozwój pasji i zainteresowań osób w podeszłym wieku, 5) aktywizacja osób starszych, która poprzez budowanie sieci kontaktów społecznych będzie przeciwdziałać wykluczeniu społecznemu, 6) zwiększenie aktywności społecznej osób starszych, 7) przełamywanie negatywnych stereotypów związanych z procesem starzenia się, 8) kształtowanie społecznej odpowiedzialności biznesu poprzez zaangażowanie podmiotów komercyjnych w działania na rzecz społeczności lokalnej. Do celów szczegółowych należą: 1) ułatwienie seniorom dostępu do dóbr i instytucji kultury, obiektów oraz urządzeń sportowych i rekreacyjnych zarządzanych przez jednostki organizacyjne Gminy Miasta Tarnowa, 2) opracowanie, promocja i koordynacja systemu ulg adresowanych do seniorów w jednostkach oferujących usługi kulturalne i sportowe, nie powiązanych strukturalnie i kapitałowo z Gminą Miasta Tarnowa, 3) opracowanie, promocja i koordynacja systemu ulg adresowanych do seniorów oferowanych przez przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą na terenie miasta Tarnowa. 3. Beneficjenci programu Karta Tarnowskiego Seniora Program Karta Tarnowskiego Seniora skierowany jest do osób, które ukończyły 65 rok życia i są na stałe zameldowane na terenie miasta Tarnowa. Udział w programie nie jest uwarunkowany sytuacją materialną. 4. Podmioty zaangażowane w realizację programu Karta Tarnowskiego Seniora Realizatorami poszczególnych zadań w ramach programu,,karta Tarnowskiego Seniora będą: 1) jednostki organizacyjne Gminy Miasta Tarnowa, ze szczególnym uwzględnieniem tych działających w dziedzinie kultury i sportu, 2) organizacje pozarządowe oraz podmioty, o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2010 r., Nr 234, poz. 1536 z późn. zm.), 3) osoby fizyczne i prawne prowadzące działalność gospodarczą, które przystąpią do programu.
Podmioty wymienione w pkt 1 będą uczestniczyć w programie,,karta Tarnowskiego Seniora w zakresie swoich zadań statutowych na zasadach określonych w aktach wydanych przez właściwy organ Gminy Miasta Tarnowa. Organizacje wymienione w pkt 2 będą uczestnikami programu,,karta Tarnowskiego Seniora na zasadach wynikających, w szczególności z ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, uchwały nr XXVIII/389/2012 Rady Miejskiej w Tarnowie z dnia 29 listopada 2012 r. w sprawie Wieloletniego programu współpracy Gminy Miasta Tarnowa z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie na lata 2013-2015 oraz podejmowanej co roku uchwały Rady Miejskiej w Tarnowie w sprawie Programu współpracy Gminy Miasta Tarnowa z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie. Przedsiębiorcy będą uczestniczyć w realizacji programu,,karta Tarnowskiego Seniora, jeżeli wyrażą chęć współpracy w wyżej wymienionym zakresie po podpisaniu stosownej umowy z Gminą Miasta Tarnowa. Oczekiwanymi parterami programu, ze względu na potrzeby osób w podeszłym wieku, będą podmioty działające przede wszystkim w obszarach: a) ochrony zdrowia, b) edukacji i rozwoju, c) sportu i rekreacji, d) kultury i rozrywki, e) szeroko rozumianych usług dedykowanych osobom starszym. Każdy z podmiotów, który wyrazi chęć przystąpienia do programu Karta Tarnowskiego Seniora w charakterze Partnera, będzie mógł to uczynić na każdym etapie funkcjonowania programu. 5. Sposób realizacji programu,,karta Tarnowskiego Seniora oraz jego promocja Szczegółowy tryb przyznawania i korzystania z Karty Tarnowskiego Seniora określony będzie przez Prezydenta Miasta Tarnowa w drodze zarządzenia, przy uwzględnieniu obowiązujących zasad użytkowania systemu Tarnowskiej Karty Miejskiej. Kartę Tarnowskiego Seniora stanowić będzie Tarnowska Karta Miejska, na którą będzie przyklejany hologram programu. Tarnowska Karta Miejska wraz z hologramem będzie podstawą do korzystania z ulg i zniżek w ramach programu Karta Tarnowskiego Seniora. Lokale podmiotów współpracujących w ramach programu Karty Tarnowskiego Seniora zostaną w widocznym miejscu oznakowane znakiem graficznym logo programu. Instytucje, które biorą udział w programie Karta Tarnowskiego Seniora, mogą zamieszczać informacje o honorowaniu wprowadzonych przez siebie ulg do programu we wszystkich materiałach promocyjnych (programy, ulotki, plakaty, itp.) oraz na stronie internetowej. Podmioty współpracujące w realizacji programu Karta Tarnowskiego Seniora upoważnione są do kontroli danych osobowych uczestników Programu. Na stronie internetowej Gminy Miasta Tarnowa www.tarnow.pl, w zakładce Dla seniorów osoby zainteresowane uzyskaniem Karty będą miały dostęp do: 1) regulaminu przyznawania i korzystania z Karty Tarnowskiego Seniora,
2) wniosku o wydanie Karty Tarnowskiego Seniora lub jej duplikatu, 3) wykazu aktualnie obowiązujących ulg, rabatów, preferencji i zniżek z podziałem na kategorie, zawierającego dane teleadresowe podmiotów uczestniczących w programie Karta Tarnowskiego Seniora, 4) aktualności i wszelkich informacji związanych z realizacją programu Karta Tarnowskiego Seniora. 6. Finansowanie programu,,karta Tarnowskiego Seniora Głównymi źródłami finansowania programu Karta Tarnowskiego Seniora są środki finansowe: 1) z budżetu Gminy Miasta Tarnowa, 2) pozyskiwane przez organizacje pozarządowe oraz podmioty, o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, 3) własne środki finansowe podmiotów komercyjnych przystępujących do programu. Powodzenie programu mierzone ilością i wysokością ulg, rabatów, preferencji i zniżek będzie zależeć od wielkości wyżej wymienionych środków finansowych oraz zaangażowania podmiotów komercyjnych. Przewodniczący Rady Miejskiej w Tarnowie Grzegorz Światłowski