Spis treści: 1. Wstęp...... 2 2 Informacje ogólne... 3 2.1 Wybór terminu, jachtu i skippera... 3 2.2 Jak dotrzeć na Karaiby... 3 2.3 Waluta, jednostki miary, język... 4 2.4 Obowiązki formalne...... 4 3 Wyspa Martynika... 6 3.1 Port Le Marin... 6 3.2 Zatoka Anse des Salines... 8 4 Wyspa Saint Lucia... 9 4.1 Zatoka Rodney Bay... 9 4.2 Castries... 10 4.3 Zatoka Marigot Bay... 11 4.4 Zatoka Sourfiere Bay...... 12 4.5 Vieux Fort Bay... 15 5 Saint Vincent i Grenadyny... 16 5.1 Wyspa Saint Vincent... 16 5.2 Wyspa Bequia... 21 5.3 Wyspa Mustique... 23 5.4 Wyspa Canouan... 25 5.5 Wyspa Mayreau... 27 5.6 Tobago Cays... 29 5.7 Wyspa Palm Island... 32 5.8 Wyspa Union... 32 5.9 Wyspa Mopion...... 34 5.10 Wyspa Petite St. Vincent... 34 6 Grenada... 36 6.1 Wyspa Petite Martinique... 36 6.2 Sandy Island (przy Carriacou) i inne wyspy w drodze na Grenadę... 36 6.3 Wyspa Grenada... 37 7 Na zakończenie... 42 Z dziennika sternika Małe Antyle - od Martyniki od Martyniki do Grenady str. 1
1. Wstęp Małe Antyle morza Karaibskiego - to egzotycznie miejsce staje się w ostatnich latach coraz bardziej popularnie wśród polskich żeglarzy i turystów. To zakątek pełen niespodzianek i skrajności. Znalazłem tu niebiańskie plaże i tropikalną dżunglę, zobaczyłem bogactwo prywatnych wysp i wioskową biedę, nurkowałem z żółwiami i śledziłem stada latających ryb. W ciągu dnia gasiłem pragnienie mango, a wieczorami, pod rozgwieżdżonym niebem, delektowałem się świeżymi homarami. Bogactwo różnorodności i raj nie tylko dla żeglarzy. Niniejszy przewodnik opisuje Wyspy Zawietrzne Małych Antyli w łańcuchu od Martyniki (od portu Le Marin) do Grenady widziane z perspektywy turystycznego rejsu na jachcie żaglowym (w przygotowaniu kolejna część opisująca wyspy Podwietrzne). Jako skipper odwiedzam regularnie Wyspy Zawietrzne Małych Antyli, za każdym razem zbierając nowe doświadczenia, którymi chciałbym podzielić się z Państwem w niniejszym przewodniku. Czytelnik znajdzie tu praktyczne informacje dotyczące atrakcji turystycznych, usług portowych, gastronomicznych, cen, elementów locji, praktycznych porad, jak również pomocne kontakty do osób oraz formalnych i mniej formalnych instytucji, znacznie ułatwiających spędzenie atrakcyjnego urlopu na Karaibach pod żaglami i nie tylko. W uzupełnieniu, pozwoliłem sobie na subiektywne, aczkolwiek pozbawione zbędnej drobiazgowości i poetyki (no, może troszeczkę dla zaostrzenia smaku), opisy wysp, zatok i portów. Miejsca zostały opisane jedno po drugim, zaczynając od strony północno-zachodniej wysp i dalej wzdłuż brzegu w kierunku południowym i dalej wschodnim. Na początku każdego opisu, znajduje się (subiektywne) podsumowanie lokalizacji w skali od 1 (najniżej) do 5 (najwyżej), w adekwatnych dla niej kategoriach. Ogólna ocena jest próbą odpowiedzi na pytanie czy i dlaczego warto (lub nie) tam zaglądać (z różnych powodów np. ze względu na walory przyrodnicze lub możliwość zaprowiantowania, atrakcje turystyczne itp.). Nie było moją ambicją konkurować i powielać wydanych już locji, czy też przewodników turystycznych. Dlatego wszelkie zamieszone przeze mnie mapy mają charakter orientacyjny, a liczba zdjęć jest naprawdę bardzo wybiórcza. Po bardziej szczegółowe dane nawigacyjne, jak również dane w zakresie podłoża historycznego, obyczajowego czy też geograficznego - odsyłam do specjalistycznych publikacji. Położyłem przede wszystkim nacisk na osobiście zebrane informacje praktyczne. Niektóre z zawartych tu informacji takich jak np. warunki w porcie, ceny itp., mogą dość szybko ulegać dezaktualizacji z biegiem czasu. Mogłem również nie ustrzec się błędów merytorycznych. Dlatego bardzo proszę, aby wszelkie uwagi, uzupełnienia, korekty i inne merytoryczne komentarze w tym zakresie, kierować do mnie na adres poczty elektronicznej lub telefonicznie (dane poniżej). Z góry dziękuję za okazaną pomoc. Oddaję przewodnik w Państwa ręce, mając nadzieję, że okaże się on pomocny podczas żeglarskiego urlopu na Karaibach. Dołożyłem wszelkich starań, aby jego treść była jak najbardziej aktualna, rzetelna i obiektywna, aczkolwiek nie ponoszę odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki wynikłe z jej wykorzystania. Pisząc ten tekst miałem przed sobą te widoki i zapachy i już tęsknię, aby tam wrócić. Kąty Węgierskie, luty 2011 Tomasz Bednarczyk tomasz.bednarczyk@pro-skippers.com +48 602 410 385 www.pro-skippers.com Z dziennika sternika Małe Antyle - od Martyniki do Grenady str. 2
2 Informacje ogólne 2.1 Wybór terminu, jachtu i skippera Szczyt sezonu na Karaibach przypada od połowy grudnia do końca lutego. Podczas polskiego lata mamy tu (statystyczną) porę huraganów, co nie oznacza, że zawsze są. Tak czy inaczej, jest to raczej mało popularny okres dla turystyki żeglarskiej. Poza szczytem sezonu, żeglowałem tutaj w maju i listopadzie, szczęśliwie nie doświadczywszy zbyt silnych wiatrów, aczkolwiek listopad wydał mi się bardziej wybredny jeżeli chodzi o stabilność pogody. Z drugiej strony, zwiększone zachmurzenie i ciepły deszcz od czasu do czasu dają dużo ulgi od palącego słońca. Z tym słońcem też nie przesadzajmy temperatura na Karaibach, w sezonie waha się w ciągu dnia w granicach 26-30 st. Celsjusza, a w nocy nie spada poniżej 20 st.. Ubrania z długimi rękawami i nogawkami mają tu znikome zastosowanie. Poza jedną zmianą zimowego okrycia z Polski (dziwnie wygląda w tych szerokościach), zwykle reszta zbędnie obciąża nasze walizki, a zwyczajowy limit 20kg w liniach lotniczych nie trudno przekroczyć (23kg jeszcze jest akceptowany bez dopłaty). Obecnie na rodzimym rynku mamy spory wybór agencji i firm czarterowych oferujących czarter jachtu turystycznego na Karaibach. Wybór polskiego pośrednika nie oznacza wzrostu ceny. Trzeba przyznać, iż w odróżnieniu od akwenów europejskich, na Karaibach katamarany cieszą się większą popularnością od jednokadłubowców. Z punktu widzenia turystyki żeglarskiej, to rzeczywiście trafny wybór. Nie przeszkadza temu fakt, iż cena za czarter katamaranu jest wyższa od czarteru jachtu kadłubowego, nawet w przeliczeniu na jednego uczestnika (zwykle załoga stanowi 8 osób plus skipper). Trudno będzie nam jednak wyczarterować katamaran powyżej 50 stóp długości bez stałej załogi (względy dbałości czarterodawców o swoją flotę), ale przykładowo Salina 48, czy Lagoon 500 jeszcze chodzi w czartery bez stałej załogi. Polskie patenty są honorowane przez bazy czarterowe. Wymagane są również uprawnienia do obsługi radia VHF. Jak czarterujemy katamaran, to mile widziane jest wcześniejsze doświadczenie w jego prowadzeniu (bazy proszą o przesłanie wcześniej Sailing Resume). Skipper, budzący zaufanie u czarterodawcy, na prośbę otrzyma również pozwolenie do nocnej żeglugi (ang. Night sailing authorisation) formalnie wymagane na tych wodach (o ile kusi nas żegluga po zmroku w sezonie po godz. 19:00 i przed godz. 06:00). Wynajęcie lokalnego skippera waha się średnio pomiędzy 100EUR (bez pośredników), a 160EUR (od bazy czarterowej) za każdy dzień. Za dobrego skippera z Polski zapłacimy mniej więcej połowę tej stawki, choć prowadzenie jachtu za tzw. michę jest wciąż praktykowane. Do podanych stawek dochodzą jeszcze koszty wyżywienia (wspomniana micha ), a w przypadku skippera z Polski biletu lotniczego w granicach 2,5 4tys. PLN. Każdy wybór skippera rodzimego czy lokalnego ma swoje wady i zalety. Najważniejsze żeby urlop był udany. Kryteria wyboru mogą być rożne: doświadczenie, znajomość akwenu, umiejętność dostosowania się do załogi, dyskrecja Ewentualne poszukiwania z polecenia rozpoczął bym od zapytania się czarterodawcy. Wybór pozostawiam załogom. 2.2 Jak dotrzeć na Karaiby Rozpiętość geograficzna turystycznie najbardziej popularnej części Małych Antyli, a więc od Wysp Dziewiczych, poprzez wyspy Podwietrzne, aż po Wyspy Zawietrzne, sięgająca około 400Mm (od 12 N przy Grenadzie do niemal 19 N przy Anegadzie Wyspy Dziewicze) powoduje, iż z punktu widzenia typowego, 2-tygodniowego, turystycznego (to słowo jest kluczowe) rejsu żeglarskiego, nie jest to region, który można podczas jednego rejsu przemierzyć na żaglach (choćby w jedną stronę). Cywilizacja przychodzi nam tutaj z pomocą. Na Małych Antylach mamy do dyspozycji kilka międzynarodowych portów lotniczych np. na Grenadzie, Martynice, Gwadelupie, St. Martin (nie licząc gęstej, lokalnej sieci lotnisk). Planując więc rejs możemy wybrać lotnisko najbliższe rejonowi, który nas interesuje. Podczas naszej wyprawy, nie czujmy się również ograniczeni do jednego lotniska. Wybierając Z dziennika sternika Małe Antyle - od Martyniki do Grenady str. 3
atrakcyjną opcję żeglowania w jednym kierunku (tak zwany z ang. one-way) rozpoczynamy przykładowo na Gwadelupie, a kończymy na St. Martin. Dużym powodzeniem, przynajmniej wśród polskich żeglarzy, cieszy się Fort de France na Martynice ze względu na dogodną możliwość żeglugi stąd w kierunku Grenadyn. Linią lotniczą Air France startujemy rano z Warszawy i po około 2,5h lotu jesteśmy w Paryżu na lotnisku Charles de Gaulle (CDG). Tu niestety musimy zabrać ze sobą bagaż i przemieścić się na lotnisko Orly, skąd startujemy po południu, aby po około 8-9 godzinach lotu wylądować tego samego dnia wieczorem na Martynice (w listopadzie już po zmroku, ale w styczniu jeszcze za widoku). Przejazd autobusem z Charles de Gaulle do Orly zajmuje nie mniej niż 1h i kosztuje 19EUR od osoby. Do dyspozycji są również taksówki i inni, bardziej prywatni przewoźnicy - nie drożsi od autobusu, o ile zapełnimy cały samochód. Zegarki na Martynice cofamy o 5 godzin. W drodze powrotnej oddajemy te 5 godzin startując wieczorem i rano następnego dnia lądując na Orly. Tańszą opcją może się okazać przylot dzień wcześniej do Paryża, aby po noclegu (np. w hotelu Hilton przy Orly) udać się przed południem na Martynikę już tańszą linią lotniczą np. Corsair. 2.3 Waluta, jednostki miary, język Za wyjątkiem francuskiej Martyniki, gdzie środkiem płatniczym jest EUR, na opisywanym akwenie Wysp Zawietrznych (do Grenady) - obowiązuje dolar karaibski - EC (ang. Eastern Carribean Dollar). Kurs wymiany EC na EUR i USD wygląda następująco (2010r.): 1USD = 2,6EC (St. Lucia, bank w Marigot Bay) = 2,4 EC (Martynika, marina Le Marin) 1EUR = 3,4EC Ilość wody tankowanej do jachtów liczona jest w galonach amerykańskich (1 galon amerykański = 3,78496 litra), a długość podawana w stopach angielskich skrót ft (ang. foot): 1ft = 30,48cm. Na Martynice, poza miejscami typowo turystycznymi (lotnisko, marina, hotele), raczej trudno będzie nam porozumiewać się w języku angielskim. Króluje tutaj francuski. Natomiast na pozostałych wyspach, aż do Grenady, obowiązuje język angielski. Nie zdziwmy się jednak, gdy nie zrozumiemy lokalnej mowy. To Kreolski Małych Antyli (połączenie rdzennego karaibskiego, angielskiego i francuskiego), stanowiący historyczne wspomnienie dość burzliwej przeszłości tych wysp. 2.4 Obowiązki formalne Żegluga po Małych Antylach na południe od Martyniki wiąże się z wielokrotnym przekraczaniem granic państwowych. Przemieszczając się z Martyniki na południe, mijamy po drodze następujące kraje (byłe kolonie brytyjskie): Saint Lucia, Saint Vincent i Grenadyny oraz Granadę. Wpływając i wypływając z wód terytorialnych tych państw jesteśmy zobowiązani do dokonania odprawy granicznej. Część żeglarzy, czysto ze względów praktycznych, czasowych (i również finansowych), traktuje ten obowiązek w swobodny sposób. I tak na przykład żeglując z Martyniki na St. Lucia i kotwicząc na noc w zatoce Rodney Bay z zamiarem dalszego żeglowania na St. Vincent, nie dopełnia obowiązku odprawy paszportowej i celnej. Podobnie żeglując od strony St. Vincent na Martynikę i zatrzymując się na St. Lucia jedynie na noc (zwykle w Rodney Bay), aby rano zwrócić jacht na Martynice, większość nie dokonuje odprawy na St. Lucia. Należy jednak pamiętać, iż w przypadku kontroli, narażamy się na konsekwencje co najmniej finansowe. O tym, że kontrola istnieje przekonałem się w styczniu 2010 roku wpływając do zatoki Cumberland, gdzie w związku z brakiem odprawy, odesłano nas (dobrze, że nie ukarano) do pobliskiej Wallilabou (obie zatoki na wyspie St. Vincent). Aby dokonać odprawy granicznej, kierujemy się do następujących portów (czasami niewielkich) wejścia/wyjścia: Martynika: marina Le Marin, zatoka Grande Anse d Arlet Z dziennika sternika Małe Antyle - od Martyniki do Grenady str. 4
St. Lucia: Rodney Bay marina, Marigot Bay, Sourfiere St. Vincent: Walliabou (zwykle w godzinach 16-18), Kings Town Grenadyny: Bequa (Port Elizabeth), Mustique (lotnisko), Canouan (lotnisko w godz. 16:00-18:00), Union (Clifton - lotnisko) Grenada: Carriacou (Hillsborough), wyspa Grenada (St. George s w Grenada Yacht Club, Prickly Bay południowy kraniec wyspy) Odprawa graniczna wiąże się z odręcznym wypełnieniem formularza celnego (ang. Clearance form), listy załogi i dokonaniem opłaty. Spora ilość żeglarzy dokonujących odprawy celnej, jak również nieśpieszne działania służby celnej, może spowodować zniecierpliwienie wśród oczekujących na odprawę. Sposobem na skrócenie pracy skippera przy pracach związanych z odprawą graniczną jest wcześniejsze przygotowanie kilku kopii list załogi (imię i nazwisko, numer paszportu, data i miejsce urodzenia, narodowość) i załączanie ich do formularzy celnych. Niestety lista ta nie jest honorowana na francuskich wyspach, gdzie całość formularza wypełnia się na komputerze. Zajmuje to zwykle więcej czasu niż napisanie ręczne (nietypowa klawiatura i oprogramowanie). Przy krótkotrwałym postoju (nie dłuższym jak jeden dzień) istnieje zwykle możliwość dokonania odprawy wejścia i wyjścia przy jednej wizycie. Po wpłynięciu na wody St. Vincent pobierane są m.in. opłaty za: Yacht licence (zwany również jako Charter fee) kosztował nas 125EC na Mustique (otrzymamy dokument: Certificate of Compliance) i Cruise tax kosztował nas 35EC/os. na Mustique (otrzymamy dokument Criuse Permit). Należy zwrócić uwagę na to, że wydawane są one na okres 1 miesiąca. Jest to informacja ważna dla tych, którzy płynąc dalej na wody Grenady i wracając z powrotem w przeciągu jednego miesiąca ponownie na wody St. Vincent, po raz kolejny dokonują tu (powinni dokonać) formalności celno-paszportowych. W razie potrzeby, należy wtedy delikatnie zwrócić uwagę urzędnikom, iż nasze Yacht licence i Cruise tax są jeszcze ważne, gdyż bez tego możemy zostać ponownie obciążeni kosztami za nie. Jednakże, za każdym razem, gdy wpływamy na wody St. Vincent, będziemy zobligowani do zapłaty Boarding fee (na Wallilabou i Mustique kosztowało 35EC za załogę). Trudno jest nadążyć za tym ile i za co powinniśmy zapłacić. Nie jest jednak karalnym nietaktem, aby choćby dla wiedzy i porządku zapytać o to, wyciągając kolejne EC z portfela. Podczas odprawy na wyspach francuskich opłaty nie są pobierane - tu najważniejsza jest samodzielna rejestracja w systemie komputerowym. Zdjęcie 1. Państwa Wysp Zawietrznych Z dziennika sternika Małe Antyle - od Martyniki do Grenady str. 5