BEZROBOCIE REJESTROWANE NA TERENACH WIEJSKICH I W GMINACH WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO W LATACH 2005-2011

BEZROBOCIE REJESTROWANE NA TERENACH WIEJSKICH I W GMINACH WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO W LATACH 2005-2011 SZCZECIN 2012

Spis treści Wstęp... 3 1. Aktywność Ekonomiczna Ludności wiejskiej... 4 2. Bezrobocie rejestrowane na terenach wiejskich województwa zachodniopomorskiego w latach 2005-2011... 6 2.1. Liczba osób bezrobotnych zamieszkujących obszary wiejskie... 6 2.2. Bilans osób bezrobotnych z terenów wiejskich... 8 2.3. Struktura osób bezrobotnych z terenów wiejskich... 11 2.3.1. Bezrobotni według wieku... 11 2.3.2. Bezrobotni według wykształcenia... 12 2.3.3. Bezrobotni według stażu pracy... 14 2.3.4. Bezrobotni według czasu pozostawania bez pracy... 15 3. Bezrobocie rejestrowane w gminach województwa zachodniopomorskiego w latach 2005-2011... 17 3.1. Liczba bezrobotnych w gminach... 17 3.2. Wskaźnik bezrobocia w gminach... 18 3.3. Struktura osób bezrobotnych w gminach... 20 3.3.1. Bezrobotni według płci... 20 3.3.2. Bezrobotni według wieku... 21 3.3.3. Bezrobotni według wykształcenia... 22 3.3.4. Bezrobotni według stażu pracy... 23 3.3.5. Bezrobotni według czasu pozostawania bez pracy... 24 Podsumowanie... 26 Aneks statystyczny... 27 2

Wstęp Województwo zachodniopomorskie zostało utworzone w wyniku reformy administracyjnej w 1999 roku, z połączenia dawnych województw: szczecińskiego i koszalińskiego oraz części: gorzowskiego, pilskiego i słupskiego. Obecnie region składa się z 21 powiatów 18 ziemskich i trzech grodzkich (Szczecin, Koszalin i Świnoujście) oraz 114 gmin, stolicą województwa jest Szczecin. Obszar województwa wynosi 22 892,48 km 2, według danych z dnia 31 grudnia 2010 roku teren ten zamieszkiwało 1 693,1 tys. osób, z czego 1 112 tys. w wieku produkcyjnym. Na koniec 2011 roku według rejestru REGON w województwie zachodniopomorskim funkcjonowały 214 584 podmioty gospodarki narodowej, co stanowiło 5,5% wszystkich podmiotów w Polsce. Pod względem liczby ludności zdecydowaną przewagę nad pozostałymi powiatami województwa zachodniopomorskiego ma Szczecin (prawie 406 tys. mieszkańców). Ponad 100 tys. osób zamieszkuje także powiaty: stargardzki (119,3 tys.) oraz Miasto Koszalin (107,9 tys.). Najmniejszą liczbę rezydentów odnotowano w powiecie łobeskim tj. 37,9 tys. Na koniec 2010 roku 1 164,5 tys. osób zamieszkiwało miasta, co stanowiło 68,8% populacji regionu (Polska 60,9%). Najniższą urbanizacją charakteryzuje się powiat koszaliński, w którym 21,4% ludności zamieszkuje miasta. Wskaźnik feminizacji 1 w regionie kształtował się na poziomie 106,2. Przewaga liczby kobiet zwiększa się na obszarach miejskich, świadczy o tym wyższa wartość wskaźnika na terenach powiatów grodzkich (Szczecin 111; Koszalin 110,9, Świnoujście 107). Feminizację ludności na stosunkowo niskim poziomie notowano w powiatach: koszalińskim 101, pyrzyckim 101,1 oraz choszczeńskim 101,6. Liderem pod względem liczby zarejestrowanych podmiotów gospodarki narodowej jest stolica regionu Szczecin, gdzie zlokalizowane są 65 134 podmioty, tj. ponad 30% przedsiębiorstw z województwa zachodniopomorskiego. Najmniejsza liczba podmiotów gospodarczych swoją siedzibę ma na terenie powiatu łobeskiego 3 240. Niniejsze opracowanie składa się z dwóch części. W pierwszej przedstawiono stan i strukturę osób bezrobotnych z terenów wiejskich województwa zachodniopomorskiego w latach 2005 2011. Natomiast w drugiej skupiono się na analizie dynamiki zmian bezrobocia rejestrowanego w gminach województwa zachodniopomorskiego, w tym samym okresie czasu. Źródłem danych były comiesięczne podstawowe informacje otrzymywane z powiatowych urzędów pracy oraz kwartalne dane dotyczące struktury osób bezrobotnych według wieku, wykształcenia, stażu pracy i czasu pozostawania bez pracy. 1 Wskaźnik feminizacji informuje o liczbie kobiet przypadających na 100 mężczyzn. 3

1. Aktywność Ekonomiczna Ludności wiejskiej Zgodnie z wynikami Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności GUS w IV kwartale 2011 roku współczynnik aktywności zawodowej 2 mieszkańców województwa zachodniopomorskiego kształtował się na poziomie 51,6% wobec 54,1% w analogicznym okresie 2005 roku. Aktywność ekonomiczną ludności różnicuje miejsce zamieszkania. W grupie osób z terenów wiejskich w ostatnim kwartale 2011 roku analizowany wskaźnik wyniósł 48,9% tj. o 4 pkt proc. mniej niż wśród mieszkańców miast. W ostatnich latach notowano zmienne tendencje w przypadku aktywności ekonomicznej ludności wiejskiej, a w porównaniu z IV kwartałem 2005 roku zmniejszyła się o 4,6 pkt proc. Wykres 1. Współczynnik aktywności zawodowej mieszkańców województwa zachodniopomorskiego według miejsca zamieszkania w latach 2005-2011 56,0 54,0 52,0 50,0 % 48,0 54,4 53,5 48,9 51,1 50,2 51,4 51,7 50,0 54,6 52,9 48,8 48,9 ogółem w miastach na wsi 46,0 46,8 44,0 44,4 42,0 40,0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Źródło: opracowanie własne WUP w Szczecinie na podstawie wyników BAEL GUS. Na wykresie 2 zaprezentowano wskaźnik zatrudnienia 3 mieszkańców województwa zachodniopomorskiego według miejsca zamieszkania. Wśród mieszkańców terenów wiejskich na koniec IV kwartału 2011 roku wynosił 41,5% i był o 6 pkt proc. niższy niż w grupie zamieszkującej miasta. W porównaniu z ostatnim kwartałem 2005 roku wskaźnik zatrudnienia ludności wiejskiej zwiększył się o 0,6 pkt proc. 2 Współczynnik aktywności zawodowej to procentowy udział aktywnych zawodowo danej kategorii w ogólnej liczbie ludności danej kategorii (wyróżnianej m.in. ze względu na wiek, poziom wykształcenia, stan cywilny). 3 Wskaźnik zatrudnienia to procentowy udział pracujących danej kategorii w ogólnej liczbie ludności danej kategorii. 4

Wykres 2. Wskaźnik zatrudnienia mieszkańców województwa zachodniopomorskiego według miejsca zamieszkania w latach 2005-2011 51,0 49,0 47,5 49,0 47,5 ogółem w miastach na wsi 47,0 45,8 46,0 45,0 43,6 43,9 % 43,0 43,4 41,0 40,9 41,2 41,6 41,8 41,5 39,0 39,2 37,0 35,0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Źródło: opracowanie własne WUP w Szczecinie na podstawie wyników BAEL GUS. W IV kwartale 2011 roku stopa bezrobocia 4 w grupie osób z terenów wiejskich województwa zachodniopomorskiego wynosiła 15,2% tj. 8,3 pkt proc. mniej niż w tym samym okresie 2005 roku. Bezrobocie w miastach w analizowanym okresie kształtowało się na poziomie 10,2% i było o 9,6 pkt proc. niższe niż w 2005 roku. Wykres 3. Stopa bezrobocia mieszkańców województwa zachodniopomorskiego według miejsca zamieszkania w latach 2005-2011 25,0 20,0 19,8 23,5 ogółem w miastach na wsi % 15,0 15,7 14,0 11,6 11,0 13,2 14,4 15,2 10,0 11,1 10,3 10,2 8,8 7,6 5,0 0,0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Źródło: opracowanie własne WUP w Szczecinie na podstawie wyników BAEL GUS. W tabeli 1 zestawiono wskaźniki GUS przedstawiające sytuację osób z terenów wiejskich na rynku pracy według województw w ostatnim kwartale 2011 roku. Z zaprezentowanych danych wynika, że poszczególne wartości danych wskaźników dla województwa zachodniopomorskiego wyraźnie różnią się od wskaźników obrazujących sytuację w Polsce. Współczynnik aktywności zawodowej ludności wiejskiej w Polsce w IV kwartale 2011 roku wyniósł 56,1% wobec 48,9% w województwie zachodniopomorskim. 4 Stopa bezrobocia to procentowy udział bezrobotnych danej kategorii w liczbie aktywnych zawodowo danej kategorii. 5

Tabela.1. Współczynnik aktywności zawodowej, wskaźnik zatrudnienia i stopa bezrobocia mieszkańców wsi według województw w IV kwartale 2011 roku Województwo Współczynnik aktywności zawodowej (%) Wskaźnik zatrudnienia (%) Stopa bezrobocia (%) POLSKA 56,1 50,5 9,9 DOLNOŚLĄSKIE 54,0 48,3 10,6 KUJAWSKO-POMORSKIE 55,9 50,1 10,1 LUBELSKIE 58,3 53,0 9,4 LUBUSKIE 52,9 47,4 9,7 ŁÓDZKIE 58,7 53,9 8,4 MAŁOPOLSKIE 55,8 50,5 9,5 MAZOWIECKIE 58,0 53,3 8,0 OPOLSKIE 53,4 48,9 8,4 PODKARPACKIE 58,2 50,5 13,4 PODLASKIE 53,3 49,7 6,6 POMORSKIE 55,1 48,8 11,3 ŚLĄSKIE 53,8 48,2 10,3 ŚWIĘTOKRZYSKIE 59,5 52,9 10,9 WARMIŃSKO-MAZURSKIE 48,1 42,8 11,7 WIELKOPOLSKIE 57,5 52,4 9,0 ZACHODNIOPOMORSKIE 48,9 41,5 15,2 Źródło: BAEL GUS. Sytuacja osób zamieszkujących tereny wiejskie w województwie zachodniopomorskim prezentuje się najgorzej na tle pozostałych województw. Niższy wskaźnik aktywności zawodowej niż w województwie zachodniopomorskim notowano jedynie w województwie warmińsko mazurskim (48,1%), z kolei w pozostałych regionach był on wyższy niż 50%. Osoby z terenów wiejskich województwa zachodniopomorskiego charakteryzują się ponadto najniższym wskaźnikiem zatrudnienia 41,5% (50,5% w Polsce), jak również najwyższym bezrobociem 15,2% (9,9% w Polsce) spośród wszystkich województw. 2. Bezrobocie rejestrowane na terenach wiejskich województwa zachodniopomorskiego w latach 2005-2011 2.1. Liczba osób bezrobotnych zamieszkujących obszary wiejskie Na koniec 2011 roku w rejestrach urzędów pracy z województwa zachodniopomorskiego znajdowało się prawie 45 tys. osób z terenów wiejskich stanowiących 41,3% wszystkich bezrobotnych. W porównaniu do 2005 roku analizowana grupa zmniejszyła się o ponad 23 tys. osób tj. 33,9%. W latach 2005 2011 odsetek osób zamieszkujących wieś wahał się od 40,3% na koniec 2005 roku do 45,1% na koniec 2008 roku. 6

67 980 36 685 56 822 32 341 45 111 27 390 37 223 22 355 44 726 23 889 45 512 24 360 44 928 25 033 67 980 56 822 45 111 37 223 44 726 45 512 44 928 Wykres 4. Liczba bezrobotnych zamieszkujących tereny wiejskie oraz ich udział w ogólnej liczbie bezrobotnych w województwie zachodniopomorskim w latach 2005-2011 80 000 70 000 45,1 46,0 45,0 60 000 43,7 44,0 50 000 42,2 43,0 40 000 30 000 40,3 40,9 41,4 41,3 42,0 % 41,0 40,0 20 000 39,0 10 000 38,0 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 37,0 Liczba bezrobotnych zamieszkujących tereny wiejskie na koniec roku Udział % bezrobotnych zamieszkujących tereny wiejskie w ogólnej liczbie bezrobotnych Źródło: opracowanie własne WUP w Szczecinie na podstawie sprawozdania MPiPS-01. Wśród wszystkich bezrobotnych z terenów wiejskich na koniec 2011 roku znajdowało się ponad 25 tys. kobiet stanowiących 55,7% analizowanej grupy. W stosunku do 2005 roku liczba bezrobotnych kobiet z terenów wiejskich w województwie zachodniopomorskim zmniejszyła się o 11,6 tys. tj. 31,8%. W strukturze bezrobotnych z terenów wiejskich według płci kobiety stanowiły większość we wszystkich analizowanych latach, a na koniec 2007 i 2008 roku ich odsetek kształtował się powyżej 60%. Wykres 5. Liczba bezrobotnych kobiet z terenów wiejskich oraz ich udział w ogólnej liczbie bezrobotnych z terenów wiejskich w województwie zachodniopomorskim w latach 2005-2011 80 000 70 000 60,7 60,1 62,0 60,0 60 000 50 000 56,9 55,7 58,0 56,0 40 000 30 000 54,0 53,4 53,5 % 54,0 20 000 52,0 10 000 50,0 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 48,0 Liczba bezrobotnych zamieszkujących tereny wiejskie na koniec roku Liczba bezrobotnych kobiet zamieszkujących tereny wiejskie na koniec roku Udział % bezrobotnych kobiet zamieszkujących tereny wiejskie w ogólnej liczbie bezrobotnych z terenów wiejskich Źródło: opracowanie własne WUP w Szczecinie na podstawie sprawozdania MPiPS-01. Z danych w tabeli 2 wynika, że na koniec 2011 roku najwięcej bezrobotnych z terenów wiejskich zamieszkiwało powiat koszaliński 4,4 tys. osób, a ponad 3 tys. zarejestrowanych notowano w ewidencji PUP w Szczecinku, Gryfinie i Stargardzie. Wśród powiatów zauważalne są duże rozbieżności w przypadku odsetka osób zamieszkujących tereny wiejskie w ogólnej liczbie 7

zarejestrowanych. Zarówno na koniec 2005, jak i 2011 roku zdecydowanie największy udział analizowanej grupy notowano w powiecie koszalińskim, odpowiednio 77,9% i 79,5%. Na koniec 2011 roku odsetek rozpatrywanych bezrobotnych poniżej 50% zaobserwowano w siedmiu powiatach, z czego najmniejszy w powiecie białogardzkim 40,6% (42,6% w 2005 roku). Powiat Tabela 2. Liczba bezrobotnych zamieszkujących tereny wiejskie województwa zachodniopomorskiego według powiatów w latach 2005-2011 Liczba bezrobotnych z terenów wiejskich 2005 2011 Dynamika Liczba liczby Udział % Liczba Udział % bezrobotnych bezrobotnych bezrobotnych bezrobotnych bezrobotnych kobiet z z terenów z terenów z terenów z terenów terenów wiejskich wiejskich wiejskich wiejskich wiejskich 2005=100 Liczba bezrobotnych kobiet z terenów wiejskich Białogardzki 2 804 1 402 42,6 1 942 980 40,6 69,3 Choszczeński 3 526 1 843 60,5 2 504 1 400 61,5 71,0 Drawski 3 521 1 803 43,9 2 394 1 302 43,9 68,0 Goleniowski 4 134 2 295 51,9 2 464 1 466 50,3 59,6 Gryficki 4 732 2 563 55,1 2 897 1 566 54,8 61,2 Gryfiński 5 304 2 935 60,8 3 386 1 956 63,0 63,8 Kamieński 3 084 1 810 52,0 2 152 1 241 54,5 69,8 Kołobrzeski 2 916 1 596 50,0 1 664 865 47,4 57,1 Koszaliński 6 419 3 615 77,9 4 359 2 462 79,5 67,9 Łobeski 2 889 1 493 53,1 1 930 1 061 55,3 66,8 Myśliborski 3 279 1 821 46,1 1 779 1 006 48,6 54,3 Policki 1 967 1 072 39,5 1 750 983 43,5 89,0 Pyrzycki 2 785 1 489 61,5 2 245 1 212 62,1 80,6 Sławieński 3 612 1 762 50,4 2 499 1 312 54,6 69,2 Stargardzki 5 063 2 786 39,8 3 191 1 848 42,0 63,0 Szczecinecki 4 969 2 639 47,0 3 488 1 949 46,7 70,2 Świdwiński 4 010 2 152 57,8 2 527 1 367 58,8 63,0 Wałecki 2 966 1 609 49,7 1 757 1 057 51,0 59,2 Zachodniopomorskie 67 980 36 685 40,3 44 928 25 033 41,3 66,1 Źródło: opracowanie własne WUP w Szczecinie na podstawie sprawozdania MPiPS-01. W ciągu analizowanych lat spadek liczby bezrobotnych z terenów wiejskich notowano we wszystkich powiatach, a w województwie zachodniopomorskim analizowana grupa zmniejszyła się o 1 / 3. Ponad 40% spadki liczby bezrobotnych ze wsi zaobserwowano w czterech powiatach tj. myśliborskim (o 45,7%), kołobrzeskim (o 42,9%), wałeckim (o 40,8%), goleniowskim (o 40,4%). W najmniejszym stopniu zmniejszył się odsetek osób bezrobotnych z terenów wiejskich w powiecie polickim (o 11,0%). 2.2. Bilans osób bezrobotnych z terenów wiejskich W 2011 roku do rejestrów urzędów pracy w województwie zachodniopomorskim włączono około 55,6 tys. osób zamieszkujących obszary wiejskie, podczas gdy w tym okresie wyłączono z ewidencji blisko 56,1 tys. osób a analizowanej grupy. W 2009 i 2010 roku liczba rejestracji wyraźnie przewyższała liczbę wyłączeń, a rok 2011 jest pierwszym w którym notowano odwrotną tendencję. W latach 2005 2008 wyłączono z ewidencji więcej bezrobotnych niż rejestrowano, a w 2006 i 2007 roku różnica ta była największa i wyniosła ponad 11 tys. osób. 8

61 875 67 123 34 566 61 899 73 057 35 815 58 357 70 068 31 807 57 395 65 283 26 725 67 574 60 071 24 738 67 462 66 493 28 281 55 555 56 069 25 557 Wykres 6. Liczba rejestracji, wyłączeń z ewidencji i podjęć pracy bezrobotnych z terenów wiejskich województwa zachodniopomorskiego w latach 2005-2011 80 000 70 000 60 000 50 000 40 000 30 000 20 000 10 000 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Rejestracje Wyłączenia z ewidencji Podjęcia pracy Źródło: opracowanie własne WUP w Szczecinie na podstawie sprawozdania MPiPS-01. W 2011 roku głównym powodem wyłączeń z ewidencji osób z terenów wiejskich województwa zachodniopomorskiego było podjęcie pracy 25,6 tys. osób tj. 45,6%. Blisko co trzeciego bezrobotnego wyrejestrowano w skutek niepotwierdzenia gotowości do pracy 18,1 tys. osób. Ze statusu bezrobotnego dobrowolnie zrezygnowało około 3,6 tys. osób czyli 6,4%. W analizowanym roku na staż skierowano blisko 2 tys. osób z terenów wiejskich wobec 6,2 tys. w roku wcześniejszym. Program szkolenia rozpoczęło 915 osób wobec 3,7 tys. w 2010 roku. Tabela 3. Powody wyłączeń z ewidencji bezrobotnych z terenów wiejskich województwa zachodniopomorskiego w latach 2005 2011 podjęcie pracy 34 566 35 815 31 807 26 725 24 738 28 281 25 557 rozpoczęcie szkolenia 2 781 2 882 3 292 3 794 3 076 3 704 915 rozpoczecie stażu 2 996 3 194 3 113 3 395 4 944 6 158 1 924 rozpoczecie przygotowania zawodowego dorosłych* 2 038 1 909 2 170 2 668 231 6 0 rozpoczecie pracy społecznie użytecznej x 3 023 3 024 2 821 2 560 2 624 2 409 rozpoczęcie realizacji indywidualnego programu zatrudnienia socjalnego lub x x x x 42 17 50 podpisania kontraktu socjalnego** odmowa bez uzasadnionej przyczyny przyjecia propozycji odpowiedniej pracy x x x x 1 438 1 223 911 lub innej formy pomocy niepotwierdzenie gotowości do pracy 18 853 19 082 19 402 18 597 17 893 18 932 18 085 dobrowolna rezygnacji ze statusu bezrobotnego 2 959 3 155 3 050 3 620 3 057 3 255 3 585 podjęcie nauki 161 139 98 79 114 131 87 ukończenie 60/65 lat 48 79 99 108 85 114 181 nabycie praw emerytalnych lub rentowych 405 381 336 321 201 244 404 nabycie praw do świadczenia przedemerytalnego 48 80 64 71 76 154 222 inne 2 268 3 318 3 613 3 084 1 616 1 650 1 739 * 2005-2009 rozpoczęcie przygotowania zawodowego w miejscu pracy; ** 2009 - rozpoczęcie uczestnictwa w zajęciach Centrum Integracji Społecznej Źródło: opracowanie własne WUP w Szczecinie na podstawie sprawozdania MPiPS-01. 9

W latach 2005 2011 dominujący powód wyrejestrowań osób zamieszkujących tereny wiejskie stanowiło podjęcie pracy, jednakże liczba i udział podjęć pracy w ostatnim czasie malały. W 2005 roku wyłączenia w skutek podjęcia zatrudnienia stanowiły ponad połowę wszystkich wyrejestrowań (51,5%) czyli o 5,9 pkt proc. więcej niż w analizowanym roku. Większych zmian nie notowano w przypadku liczby osób, które nie potwierdziły gotowości do podjęcia pracy ale zauważalny jest wzrost udziału tego powodu wyłączeń, który w 2005 roku dotyczył 28,1% wyrejestrowanych tj. 4,2 pkt proc. mniej niż w 2011 roku. Do 2010 roku notowano systematyczny przyrost liczby osób z terenów wiejskich, które skorzystały z programu stażu, bądź szkolenia. W 2011 roku zaobserwowano znaczy spadek liczby zaktywizowanych w ramach dwóch wspomnianych form aktywizacji zawodowej. W 2011 roku pracę niesubsydiowaną podjęło 22,8 tys. osób z terenów wiejskich województwa zachodniopomorskiego, co stanowiło 89,4% wszystkich podjęć pracy. Z zatrudnienia subsydiowanego skorzystało ponad 2,7 tys. osób czyli pozostałe 10,6% wyłączonych wskutek podjęcia pracy. W ramach pracy niesubsydiowanej sezonowej, zatrudnienie w analizowanym roku znalazło blisko 4 tys. osób zamieszkujących wieś. Z subsydiowanych form zatrudnienia w 2011 roku największą liczbę bezrobotnych skierowano na roboty publiczne 849 osób (31,3% pracy subsydiowanej). Na prace interwencyjne skierowano 793 osoby (29,2%), 632 osoby podjęły pracę w ramach refundacji kosztów zatrudnienia bezrobotnego (23,3%), 431 osób podjęło działalność gospodarczą (15,9%), a 11 osób skorzystało z innych form zatrudnienia oferowanych przez urzędy pracy (0,4%). Tabela 4. Podjęcia pracy osób bezrobotnych z terenów wiejskich województwa zachodniopomorskiego w latach 2005 2011 podjęcie pracy 34 566 35 815 31 807 26 725 24 738 28 281 25 557 niesubsydiowanej 29 165 30 872 26 715 21 417 19 485 21 112 22 841 w tym pracy sezonowej 10 749 10 926 7 459 5 431 4 492 3 825 3 988 subsydiowanej 5 401 4 943 5 092 5 308 5 253 7 169 2 716 prace interwencyjne 1 733 1 661 1 354 1 337 1 170 1 281 793 roboty publiczne 3 132 2 339 2 263 2 175 2 260 3 407 849 podjęcie działalności gospodarczej 229 436 609 914 962 1 221 431 podjęcie pracy w ramach refundacji kosztów zatrudnienia bezrobotnego 288 491 858 868 848 1 251 632 inne 19 16 8 14 13 9 11 Źródło: opracowanie własne WUP w Szczecinie na podstawie sprawozdania MPiPS-01. W analizowanym okresie liczba osób z terenów wiejskich podejmujących pracę niesubsydiowaną zmniejszyła się z 29,2 tys. osób w 2005 roku do 22,8 tys. w 2011 roku. Udział zatrudnienia nie refundowanego ze środków urzędów pracy był najniższy z rozpatrywanych lat właśnie w ostatnim roku, kiedy dysponowano znacznie mniejszą liczbą miejsc zatrudnienia w ramach aktywizacji zawodowej. Z roku na rok wyraźnie zmniejszyła się liczba osób, które podejmowały pracę sezonową. Odsetek osób zatrudnionych w ramach pracy sezonowej w 2005 roku kształtował się na poziomie 36,9%, a w 2011 roku osoby te stanowiły 17,5%. Największy udział zatrudnienia subsydiowanego notowano w 2010 roku 25,3%, a w kolejnym stanowiło ono 10,6% wszystkich podjęć pracy. W analizowanym okresie notowano zwiększenie się liczby osób z terenów wiejskich, które dzięki pomocy finansowej z urzędów pracy otworzyły działalność gospodarczą, bądź też podjęły pracę w wyniku refundacji kosztów zatrudniani bezrobotnego. Odsetek rozpoczynających działalność 10

gospodarczą zwiększył się z 4,2% w 2005 roku do 15,9% w 2011 roku. W przypadku refundacji kosztów zatrudnienia bezrobotnego notowano wzrost z 5,3% do 23,3%. Nadal duże znaczenie w aktywizacji zawodowej mają prace interwencyjne i roboty publiczne, jednakże udział tych form zmniejszył się na korzyść działalności gospodarczej i refundacji kosztów zatrudnienia bezrobotnego. W 2005 roku odsetek osób skierowanych na roboty publiczne wynosił 58,0% wszystkich subsydiowanych form zatrudnienia, podczas gdy w 2011 roku było to 31,3%. Udział oddelegowanych do prac interwencyjnych zmniejszył się z 32,1% w 2005 roku do 29,2% w roku 2011. 2.3. Struktura osób bezrobotnych z terenów wiejskich 2.3.1. Bezrobotni według wieku Na koniec 2011 roku najwięcej osób z terenów wiejskich zarejestrowanych w urzędach pracy to grupa bezrobotnych w wieku 25 34 lata tj. 12,1 tys. osób stanowiących 26,8% analizowanej zbiorowości. Kolejną liczną grupę stanowiły osoby w wieku 18 24 lata (9,7 tys. osób; 21,6%), a także nieznacznie mniejszą grupę tworzyły osoby w wieku 45 54 lata (9,2 tys.; 20,5%). Najmniej bezrobotnych z terenów wiejskich to osoby w wieku 60 64 lata (1 tys. osób; 2,2%). Tabela 5. Liczba bezrobotnych z terenów wiejskich województwa zachodniopomorskiego według wieku w latach 2005-2011 wiek 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 18-24 15 429 12 065 9 022 7 684 10 177 10 000 9 699 25-34 18 266 15 117 12 048 9 984 12 191 12 292 12 059 35-44 14 438 11 648 8 970 7 221 8 506 8 715 8 593 45-54 16 693 14 570 11 635 9 120 9 953 9 818 9 211 55-59 2 828 3 033 3 005 2 837 3 364 3 869 4 365 60-64 326 389 431 377 535 818 1 001 ogółem 67 980 56 822 45 111 37 223 44 726 45 512 44 928 Źródło: opracowanie własne WUP w Szczecinie na podstawie załącznika 5 do sprawozdania MPiPS-01. W latach 2005 2011 w strukturze osób z terenów wiejskich według wieku notowano większe zmiany w przypadku liczby bezrobotnych w poszczególnych przedziałach wiekowych, niż w ich udziale w ogólnej liczbie bezrobotnych zamieszkujących wieś. W ciągu analizowanego okresu liczba zarejestrowanych w wieku 60 64 lata wzrosła o ponad 200%, a w wieku 55 59 lat o prawie 55%. W pozostałych przedziałach wiekowych liczba bezrobotnych wyraźnie się zmniejszyła, w największym stopniu w grupie 45 54 lata, o 44,8%. W każdym roku największy odsetek bezrobotnych stanowiły osoby z przedziału wiekowego 25 34 lata, a ten wynosił od 27,3% w 2009 roku do 26,6% w 2006 roku. Wyraźne stałe tendencje wzrostu udziału bezrobotnych notowano w przypadku najstarszych grup wiekowych. Udział osób w wieku 55 59 lat zwiększył się z 4,2% w 2005 roku do 9,7% w 2011 roku, z kolei wśród bezrobotnych powyżej 60 roku życia w tym samym okresie notowano wzrost z 0,5% do 2,2%. 11

Wykres 7. Struktura bezrobotnych z terenów wiejskich województwa zachodniopomorskiego według wieku w latach 2005-2011 100% 0,5 0,7 1,0 1,0 1,2 1,8 2,2 4,2 5,3 6,7 7,6 7,5 8,5 9,7 60-64 90% 55-59 80% 70% 24,6 25,6 25,8 24,5 22,3 21,6 20,5 45-54 35-44 25-34 60% 21,2 20,5 19,9 19,4 19,0 19,1 19,1 18-24 50% 40% 30% 26,9 26,6 26,7 26,8 27,3 27,0 26,8 20% 10% 22,7 21,2 20,0 20,6 22,8 22,0 21,6 0% 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Źródło: opracowanie własne WUP w Szczecinie na podstawie załącznika 5 do sprawozdania MPiPS-01. Na wykresie 8 przedstawiono strukturę bezrobotnych z województwa zachodniopomorskiego na koniec 2011 według wieku z uwzględnieniem miejsca zamieszkania zarejestrowanych. Z zaprezentowanych danych wynika, że wśród osób zamieszkujących tereny wiejskie wyraźnie wyższy odsetek notuje się jedynie w grupie wiekowej 18 24 lata (21,6%). Natomiast bezrobotni mieszkańcy miast większy udział wykazują w pozostałych przedziałach wiekowych. Wykres 8. Struktura bezrobotnych z województwa zachodniopomorskiego według wieku i miejsca zamieszkania na koniec 2011 roku 35,0 30,0 28,7 26,8 wieś miasto 25,0 20,0 21,6 19,1 19,2 21,6 20,5 % 15,0 15,0 12,2 10,0 9,7 5,0 0,0 3,4 2,2 18-24 25-34 35-44 45-54 55-59 60-64 Źródło: opracowanie własne WUP w Szczecinie na podstawie załącznika 5 do sprawozdania MPiPS-01. 2.3.2. Bezrobotni według wykształcenia Na koniec 2011 roku najwięcej osób z terenów wiejskich posiadało wykształcenie gimnazjalne lub niższe 18,8 tys. osób stanowiących 41,8% analizowanej grupy, a następnie zasadnicze zawodowe 13,2 tys. osób tj. 29,4%. Dyplom uczelni wyższej posiadało 2,1 tys. osób zamieszkujących wieś czyli 4,7% zarejestrowanych. Od 2005 roku wyraźnie zwiększyła się liczba 12

osób zamieszkujących wieś posiadających wyższe wykształcenie, o 65,7%. Nieznacznie zwiększyła się także grupa osób dokumentujących wykształcenie średnie ogólnokształcące, o 3,5%. Z drugiej strony największą dynamikę spadku liczby bezrobotnych notowano wśród osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym, o 40,2% oraz gimnazjalnym i niższym, o 39,7%. Tabela 6. Liczba bezrobotnych z terenów wiejskich województwa zachodniopomorskiego według wykształcenia w latach 2005-2011 wykształcenie 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 wyższe 1 284 1 183 1 055 1 080 1 531 1 831 2 127 policealne i średnie zawodowe 9 700 8 118 6 698 5 603 6 703 6 705 6 942 średnie ogólnokształcące 3 736 3 462 2 987 2 829 3 760 3 889 3 867 zasadnicze zawodowe 22 079 17 749 13 526 11 002 13 563 13 778 13 196 gimnazjalne i poniżej 31 181 26 310 20 845 16 709 19 169 19 309 18 796 ogółem 67 980 56 822 45 111 37 223 44 726 45 512 44 928 Źródło: opracowanie własne WUP w Szczecinie na podstawie załącznika 5 do sprawozdania MPiPS-01. Na koniec 2005 roku odsetek osób zamieszkujących wieś posiadających wykształcenie gimnazjalne i niższe oraz zasadnicze zawodowe kształtował się na poziomie 78,4%, natomiast na koniec 2011 roku wyniósł 71,2%. Tylko w dwóch wspomnianych wyżej grupach notowano spadek udziału bezrobotnych. Z danych dotyczących wykształcenia osób bezrobotnych z terenów wiejskich wynika, że ich poziom wykształcenie stale wzrasta. Odsetek osób, które ukończyły szkołę ogólnokształcącą na koniec 2005 roku wynosił 5,5%, a w 2011 roku było to 8,6%. W przypadku osób z wykształceniem wyższym notowano wzrost z 1,9% do 4,7%. Nieznaczną zmianę zaobserwowano w grupie osób z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym, z 14,3% na 15,5%. Wykres 9. Struktura bezrobotnych z terenów wiejskich województwa zachodniopomorskiego według wykształcenia w latach 2005-2011 100% 90% gimnazjalne i poniżej 80% 70% 60% 50% 40% 45,9 46,3 46,2 44,9 42,9 42,4 41,8 32,5 31,2 30,0 29,6 30,3 30,3 29,4 zasadnicze zawodowe średnie ogółnokształcące policelane i średnie zawodowe wyższe 30% 5,5 6,1 6,6 7,6 8,4 8,5 8,6 20% 10% 14,3 14,3 14,8 15,1 15,0 14,7 15,5 0% 1,9 2,1 2,3 2,9 3,4 4,0 4,7 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Źródło: opracowanie własne WUP w Szczecinie na podstawie załącznika 5 do sprawozdania MPiPS-01. Na wykresie nr 10 przedstawiono wyraźne różnice w strukturze osób zamieszkujących miasta i wieś według wykształcenia. Bezrobotni mieszkańcy wsi charakteryzują się większym udziałem osób z wykształceniem gimnazjalnym i niższym oraz zasadniczym zawodowym. Odwrotnie jest w przypadku zakończonej edukacji na poziomie średnim, bądź wyższym. Osoby bezrobotne, które 13

posiadają dyplom uczelni wyższej zamieszkujące wieś stanowiły 4,7%, a zamieszkujące miasta 11,9% zarejestrowanych. Wykres 10. Struktura bezrobotnych z województwa zachodniopomorskiego według wykształcenia i miejsca zamieszkania na koniec 2011 roku 45,0 40,0 41,8 wieś miasto 35,0 30,0 29,4 26,1 29,4 25,0 % 20,0 20,6 15,0 11,9 15,5 12,0 10,0 8,6 5,0 4,7 0,0 wyższe policelane i średnie zawodowe średnie ogółnokształcące zasadnicze zawodowe gimnazjalne i poniżej Źródło: opracowanie własne WUP w Szczecinie na podstawie załącznika 5 do sprawozdania MPiPS-01. 2.3.3. Bezrobotni według stażu pracy Wśród blisko 45 tys. osób bezrobotnych z trenów wiejskich na koniec 2011 roku najwięcej zarejestrowanych posiadało staż pracy od jednego roku do 5 lat 10,7 tys. osób (23,9%). Liczną grupę tworzyły także osoby nie posiadające jakiegokolwiek stażu pracy 9,1 tys. osób (20,2%). W analizowanych latach jedyną grupą w której zwiększyła się liczba bezrobotnych była grupa z ponad 30-letnim stażem pracy, o 32,9%. Natomiast największy spadek liczby bezrobotnych notowano w grupie bez stażu pracy, o 45,9%. Tabela 7. Liczba bezrobotnych z terenów wiejskich województwa zachodniopomorskiego według stażu pracy w latach 2005-2011 staż pracy 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 do 1 roku 10 952 9 263 7 469 5 954 6 928 7 067 7 265 1-5 lat 13 747 11 465 9 238 8 124 10 390 10 784 10 727 5-10 lat 9 182 7 623 6 028 4 898 5 895 6 129 6 050 10-20 lat 10 016 8 463 6 580 5 493 6 349 6 567 6 446 20-30 lat 6 543 5 381 4 196 3 595 4 436 4 499 4 376 30 lat i więcej 732 695 600 560 802 888 973 bez stażu 16 808 13 932 11 000 8 599 9 926 9 578 9 091 ogółem 67 980 56 822 45 111 37 223 44 726 45 512 44 928 Źródło: opracowanie własne WUP w Szczecinie na podstawie załącznika 5 do sprawozdania MPiPS-01. W latach 2005-2011 w strukturze osób bezrobotnych z terenów wiejskich województwa zachodniopomorskiego według stażu pracy zaobserwowano spadek udziału osób bez stażu pracy, z 24,7% w 2005 roku do 20,2% w 2011 roku. Z roku na rok notowano natomiast wzrost udziału osób ze stażem 30 lat i więcej (z 1,1% do 2,2%) oraz ze stażem od roku do 5 lat (z 20,2% do 23,9%). 14

Wykres 11. Struktura bezrobotnych z terenów wiejskich województwa zachodniopomorskiego według stażu pracy w latach 2005-2011 100% 90% 24,7 24,5 24,4 23,1 22,2 21,0 20,2 bez stażu 30 lat i więcej 80% 70% 60% 50% 40% 1,1 1,2 1,3 1,5 1,8 2,0 2,2 9,6 9,5 9,3 9,7 9,9 9,9 9,7 14,7 14,9 14,6 14,8 14,2 14,4 14,3 13,5 13,4 13,4 13,2 13,2 13,5 13,5 20-30 lat 10-20 lat 5-10 lat 1-5 lat do 1 roku 30% 20% 20,2 20,2 20,5 21,8 23,2 23,7 23,9 10% 16,1 16,3 16,6 16,0 15,5 15,5 16,2 0% 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Źródło: opracowanie własne WUP w Szczecinie na podstawie załącznika 5 do sprawozdania MPiPS-01. Z wykresu 12 przedstawiającego strukturę bezrobotnych według stażu pracy z uwzględnieniem miejsca zamieszkania wynika, że wśród zarejestrowanych zamieszkujących wieś większy udział mają osoby ze stażem od jednego roku do 5 lat, od 5 do 10 lat oraz bez stażu pracy. W przypadku mieszkańców miast większy odsetek stanowią bezrobotni z rocznym stażem pracy oraz ze stażem ponad 10-letnim Wykres 12. Struktura bezrobotnych z województwa zachodniopomorskiego według stażu pracy i miejsca zamieszkania na koniec 2011 roku 30,0 wieś miasto 25,0 23,9 20,0 16,2 18,0 21,1 20,2 17,1 % 15,0 13,5 13,0 14,3 14,5 12,3 10,0 9,7 5,0 2,2 4,0 0,0 do 1 roku 1-5 lat 5-10 lat 10-20 lat 20-30 lat 30 lat i więcej bez stażu Źródło: opracowanie własne WUP w Szczecinie na podstawie załącznika 5 do sprawozdania MPiPS-01. 2.3.4. Bezrobotni według czasu pozostawania bez pracy Na koniec 2011 roku najwięcej osób z terenów wiejskich pozostawało w ewidencji urzędów pracy od 12 do 24 miesięcy 9,3 tys. osób tj. 20,8%. Niewiele mniejsza grupa oczekiwała na zatrudnienie od 1 do 3 miesięcy tj. blisko 9,3 tys. osób, stanowiących 20,6% bezrobotnych z terenów 15

wiejskich. W porównaniu z danymi z końca 2005 roku liczba bezrobotnych zmniejszyła się w każdej grupie bezrobotnych sklasyfikowanych według długości czasu korzystania z usług urzędów pracy. Największą dynamikę spadku liczby bezrobotnych notowano w grupie oczekującej na propozycję zatrudnienia ponad dwa lata, o 73,6%, z kolei w najmniejszym stopniu zmniejszyła się liczba zarejestrowanych od 1 miesiąca, o 6,7%. Tabela 8. Liczba bezrobotnych z terenów wiejskich województwa zachodniopomorskiego według czasu pozostawania bez pracy w latach 2005-2011 czas pozostawania bez pracy 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 do 1 miesiąca 4 589 4 822 4 393 4 558 4 675 5 264 4 283 1-3 miesiące 11 298 9 982 8 870 9 573 11 791 11 629 9 270 3-6 miesięcy 8 993 8 131 6 855 5 706 8 624 8 041 7 628 6-12 miesięcy 9 175 7 884 6 115 5 071 8 665 7 940 8 197 12-24 miesiące 10 389 8 616 6 830 5 174 5 999 8 059 9 337 powyżej 24 miesięcy 23 536 17 387 12 048 7 141 4 972 4 579 6 213 ogółem 67 980 56 822 45 111 37 223 44 726 45 512 44 928 Źródło: opracowanie własne WUP w Szczecinie na podstawie załącznika 5 do sprawozdania MPiPS-01. W latach 2005 2011 struktura osób bezrobotnych z terenów wiejskich była bardzo dynamiczna. Na koniec 2006 roku blisko co trzeci zarejestrowany znajdował się w ewidencji urzędów pracy od ponad dwóch lat i była to wtedy największa grupa bezrobotnych. Na koniec 2011 roku udział ten kształtował się na poziomie 13,8%. Stały spadek odsetka oczekujących na pracę od ponad 24 miesięcy notowano do 2010 roku, kiedy wyniósł 10,1%. W ostatnim roku notowano ponowny niewielki wzrost. Analogiczne tendencje były widoczne w przypadku pozostałych grup osób według czasu pozostawania bez pracy ale nie były one już tak wyraźne. We wszystkich grupach będących w ewidencji poniżej 24 miesięcy procent bezrobotnych był wyższy na koniec 2011 roku niż na koniec 2005 roku, co ma związek ze znacznym spadkiem odsetka osób zarejestrowanych od ponad 2 lat. Wykres 13. Struktura bezrobotnych z terenów wiejskich województwa zachodniopomorskiego według czasu pozostawania bez pracy w latach 2005-2011 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 11,1 10,1 19,2 13,8 34,6 30,6 26,7 13,4 17,7 13,9 20,8 15,1 19,4 15,2 17,4 13,6 15,3 18,2 13,6 13,5 13,9 15,3 19,3 17,7 15,2 17,0 14,3 13,2 25,7 26,4 25,6 19,7 20,6 17,6 16,6 6,8 8,5 9,7 12,2 10,5 11,6 9,5 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 powyżej 24 miesięcy 12-24 miesiące 6-12 miesięcy 3-6 miesięcy 1-3 miesiące do 1 miesiąca Źródło: opracowanie własne WUP w Szczecinie na podstawie załącznika 5 do sprawozdania MPiPS-01. W strukturze bezrobotnych według czasu pozostawania bez pracy z uwzględnieniem miejsca zamieszkania (Wykres 14) udział pozostających bez pracy od ponad roku wyższy jest w przypadku 16

bezrobotnych z terenów wiejskich. Z bezrobotnych zamieszkujących miasta większy udział notowano w grupie poszukujących pracy od 1 miesiąca oraz od 3 do 12 miesięcy. Wykres 14. Struktura bezrobotnych z województwa zachodniopomorskiego według czasu pozostawania bez pracy i miejsca zamieszkania na koniec 2011 roku 25,0 20,0 20,6 20,4 17,7 17,0 18,2 20,0 20,8 19,6 wieś miasto % 15,0 13,8 12,6 10,0 9,5 9,8 5,0 0,0 do 1 miesiąca 1-3 miesiące 3-6 miesięcy 6-12 miesięcy 12-24 miesiące powyżej 24 miesięcy Źródło: opracowanie własne WUP w Szczecinie na podstawie załącznika 5 do sprawozdania MPiPS-01. 3. Bezrobocie rejestrowane w gminach województwa zachodniopomorskiego w latach 2005-2011 3.1. Liczba bezrobotnych w gminach Spośród 114 gmin województwa zachodniopomorskiego na koniec 2011 roku najwięcej bezrobotnych zamieszkiwało gminę Szczecin 16,9 tys. osób, z kolei najmniej gminę wiejską Boleszkowice (pow. myśliborski) 124 osoby. W obu tych gminach notowano spadek liczby bezrobotnych o odpowiednio 33,5 i 55,7%. Na koniec 2005 roku najwięcej bezrobotnych mieszkało w Szczecinie 25,5 tys. zarejestrowanych, natomiast najmniej zamieszkiwało gminę miejsko wiejską Nowe Warpno 171 osób (spadek liczby bezrobotnych o 18,7% w ciągu analizowanych lat). Porównując dane z końca 2005 i 2011 roku należy stwierdzić, że jedynie w gminie wiejskiej Dobra (Szczecińska) z powiatu polickiego zaobserwowano przyrost liczby bezrobotnych 11,7% (w ostatnich latach liczba ludności w gminie wzrosła o blisko 40%). W pozostałych 113 gminach wielkość spadku liczby zarejestrowanych wynosiła od 13,6% w gminie Bielice (powiat pyrzycki) do 58,1% w gminie miejsko wiejskiej Gościno (powiat kołobrzeski). O połowę mniejszą liczbę bezrobotnych notowano ponadto w następujących gminach: miejsko wiejskiej Dębno (myśliborski) o 57,8% zarejestrowanych mniej, wiejskiej Boleszkowice (myśliborski) o 55,7% mniej, wiejskiej Siemyśl (kołobrzeski) o 51,7% mniej, Świnoujście o 50% mniej, miejskiej Darłowo (sławieński) o 50% mniej. 17

Wykres 15. Struktura bezrobotnych z województwa zachodniopomorskiego według miejsca zamieszkania w 2005 i 2011 roku 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 2005 20,9 42,2 36,9 2011 20,7 43,3 36,1 gminy wiejskie gminy miejsko - wiejskie gminy miejskie Źródło: opracowanie własne WUP w Szczecinie na podstawie danych z PUP. Na wykresie 15 przedstawiono strukturę osób bezrobotnych według miejsca zamieszkania na koniec 2005 i 2011 roku. Z zaprezentowanych danych wynika, że odsetek osób w poszczególnych grupach gmin znacząco się nie zmienił. Najwięcej zarejestrowanych na koniec 2005 i 2011 roku zamieszkiwało gminy o charakterze miejsko wiejskim, odpowiednio 42,2 i 43,3% (w analizowanych latach dwie gminy wiejskie przekształcono w miejsko wiejskie). W miastach mieszkało 36,9% bezrobotnych z końca 2005 roku i 36,1% z 2011 roku. Rezydentem gminy wiejskiej był co piąty bezrobotny w obu analizowanych latach. 3.2. Wskaźnik bezrobocia w gminach Miernikiem bezrobocia w gminach czyli na najniższym poziomie podziału administracyjnego kraju jest wskaźnik bezrobocia, stanowiący procentowy udział liczby bezrobotnych w ogólnej liczbie osób w wieku produkcyjnym w danej gminie. Natomiast w przypadku stopy bezrobocia liczonej wyłącznie do poziomu powiatowego wylicza się stosunek liczby bezrobotnych do liczby osób aktywnych zawodowo (sumy pracujących i bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy). Na koniec 2011 roku najniższy i najwyższy wskaźnik bezrobocia wśród gmin przyjmował niższe wartości niż na koniec 2005 roku, co może informować o poprawie ogólnej sytuacji w analizowanych jednostkach województwa zachodniopomorskiego. Na koniec 2005 roku wskaźnik bezrobocia wahał się od 8% w gminie wiejskiej Dobra Szczecińska (policki) do 29,8% w gminie miejsko wiejskiej Barwice (szczecinecki). Z danych z końca 2011 roku wynika, że analizowany miernik wynosił od 5,5% w Świnoujściu do 21,3% w gminie Barwice (szczecinecki). W 2005 roku w 4 gminach wskaźnik bezrobocia był niższy od 10%, podczas gdy w 2011 roku odnotowano 24 jednostki spełniające to kryterium. W ciągu analizowanych lat zmniejszyła się z kolei liczba gmin ze wskaźnikiem powyżej 20%, z 55 do 2 jednostek. Z porównania danych dotyczących sytuacji w gminach na koniec 2005 i 2011 roku wynika, że w każdej z nich wskaźnik bezrobocia zmniejszył się Spadki analizowanego miernika kształtowały się od 2 pkt proc. w gminie wiejskiej Dobra Szczecińska (policki) do 13,2 pkt proc. w gminie miejsko wiejskiej Ińsko (stargardzki). Wyraźne zmniejszenie się wskaźnika bezrobocia (>10 pkt proc.) notowano ponadto w kolejnych gminach: wiejska Brojce (gryficki), o 12,9 pkt proc., wiejska Sławoborze (świdwiński), o 12,2 pkt proc., 18

wiejska Radowo Małe (łobeski), o 12,2 pkt proc., wiejska Karnice (gryficki), o 12,1 pkt proc., wiejska Osina (goleniowski), o 11,5 pkt proc., wiejska Brzeżno (świdwiński), o 11,3 pkt proc., wiejska Stargard, o 10,9 pkt proc., miejsko wiejska Bobolice (koszaliński), o 10,9 pkt proc., miejska Darłowo (sławieński), o 10,9 pkt proc., wiejska Marianowo (stargardzki), o 10,9 pkt proc., miejsko wiejska Płoty (gryficki), o 10,6 pkt proc., miejsko wiejska Nowogard (goleniowski), o 10,6 pkt proc., miejsko wiejska Dobra (łobeski), o 10,6 pkt proc. Rysunek 1. Wskaźnik bezrobocia w gminach województwa zachodniopomorskiego na koniec 2011 roku G. Postomino 11,0% 11,1% Miasto Świnoujście Kamieński 5,5% MG Golczewo 12,8% Miasto Świnoujście MG Mieszkowice 11,8% G. Mielno MG Sianów 10,0% 11,8% Sławieński G. Ustronie Morskie Miasto Koszalin Miasto Kołobrzeg 7,6% G. Będzino 7,8% 12,2% 6,1% Miasto Koszalin MG Polanów Gmina Kołobrzeg G. Dygowo G. Biesiekierz 9,4% G. Manowo 17,3% 6,2% 9,1% G. Rewal Kołobrzeski G. Świeszyno 10,6% 11,4% MG Trzebiatów 12,9% G. Siemyśl MG Karlino Koszaliński MG Dziwnów G. Karnice 11,5% 5,8% MG Gościno 16,0% 10,3% Białogardzki 17,0% 6,4% Miasto Białogard MG Bobolice G. Brojce 13,1% 15,6% G. Świerzno 16,7% G. Rymań MG Międzyzdroje Gmina Białogard MG Tychowo 16,0% 16,3% 10,7% MG Wolin 18,8% 18,1% MG Kamień P. MG Gryfice MG Biały Bór 14,3% 13,0% G. Sławoborze 19,0% 14,1% G. Rąbino Gryficki G. Grzmiąca 17,3% 20,8% Gmina Świdwin Gmina Szczecinek MG Płoty Świdwiński 15,3% MG Resko 17,6% 18,7% Miasto Świdwin G. Przybiernów 14,8% 11,5% MG Barwice MG Połczyn 11,3% 21,3% 12,7% Miasto Szczecinek MG Nowogard G. Stepnica Łobeski G. Brzeżno 11,9% 10,9% 17,0% MG Nowe Warpno 8,6% Goleniowski G. Radowo Małe Szczecinecki 12,7% MG Łobez G. Osina 16,2% 12,9% G. Ostrowice 11,5% 18,6% MG Borne Sulinowo MG Police 13,8% 9,3% MG Goleniów MG Dobra 7,4% 15,7% MG Węgorzyno MG Czaplinek Policki MG Drawsko P. MG Maszewo 14,3% 11,9% 13,7% MG Złocieniec G. Dobra Szcz. 10,7% MG Chociwel 15,1% 6,0% 11,3% Miasto Szczecin Drawski G. Stara Dąbrowa MG Ińsko G. Wierzchowo 6,4% 15,4% 14,6% 13,4% Miasto Szczecin Gmina Stargard G. Marianowo G. Kobylanka 10,1% 11,8% MG Dobrzany MG Kalisz Pom. Gmina Wałcz G. Kołbaskowo 7,3% 18,5% 7,2% Miasto Stargard 13,5% MG Mirosławiec 12,1% 10,4% 8,4% G. Stare Czarnowo Stargardzki 6,6% MG Suchań Miasto Wałcz 11,4% MG Recz Wałecki 8,2% MG Gryfino G. Warnice 16,3% 6,6% G. Bielice G. Dolice MG Tuczno 13,5% 13,2% 12,0% MG Drawno 10,8% MG Choszczno MG Pyrzyce 12,8% 10,5% 12,2% G. Przelewice Choszczeński G. Banie G. Widuchowa 10,8% G. Kozielice 18,5% MG Człopa Pyrzycki G. Krzęcin G. Bierzwnik 10,7% 11,6% 15,0% MG Pełczyce 14,2% 14,2% MG Lipiany 14,1% 16,4% MG Barlinek MG Chojna 12,7% MG Myślibórz 8,4% 9,6% MG Cedynia MG Trzcińsko Zdr. Myśliborski 14,3% 12,6% Gryfiński G. Nowogródek P. MG Moryń 10,4% 12,1% MG Dębno 7,0% Miasto Darłowo 12,0% Gmina Darłowo 13,2% Miasto Sławno 11,8% Gmina Sławno G. Malechowo 11,5% 14,7% WOJEWÓDZTWO ZACHODNIOPOMORSKIE ( 9,8% ) wskaźnik bezrobocia (%) Od 18,3 do 21,3 ( 8 ) Od 15,1 do 18,3 ( 18 ) Od 11,9 do 15,1 ( 36 ) Od 8,7 do 11,9 ( 32 ) Od 5,5 do 8,7 ( 20 ) G. Boleszkowice 6,5% Wojewódzki Urząd Pracy w Szczecinie, Wydział Badań i Analiz \ Z analizy rysunku nr 1 wynika, że na koniec 2011 roku gminy o najwyższym poziomie bezrobocia zlokalizowane były w większości we wschodniej części województwa zachodniopomorskiego, w podregionie koszalińskim. Wyjątek stanowią tutaj gminy stanowiące północną granicę regionu, nad Morzem Bałtyckim, które nawet w chłodniejszej części roku charakteryzują się stosunkowo niższym bezrobociem. Nie tak wysoki poziom bezrobocia obserwuje się także w południowej części województwa, co wynika z bezpośredniego sąsiedztwa województwa lubuskiego (Kostrzyńsko Słubicka Specjalna Strefa Ekonomiczna) i wielkopolskiego. Mniejsze natężenie bezrobocia występuje w obrębie największych ośrodków miejskich województwa tj. położonego peryferyjnie na zachodzie Szczecina oraz Koszalina na północnym - wschodzie regionu. W dużych ośrodkach miejskich skupiających więcej podmiotów gospodarki narodowej 19

zatrudnienie znajdują także osoby z bezpośrednio sąsiadujących gmin i powiatów. Nie bez znaczenia jest także bliskość granicy z Niemcami. 3.3. Struktura osób bezrobotnych w gminach 3.3.1. Bezrobotni według płci W strukturze osób bezrobotnych z województwa zachodniopomorskiego według płci większość stanowią kobiety. Ich odsetek na koniec 2005 roku kształtował się na poziomie 53,9%, z kolei na koniec 2011 roku było to o 0,1 pkt proc. mniej. W gminach z regionu notuje się znaczne różnice w liczbie i udziale kobiet i mężczyzn. Z danych z końca 2011 roku wynika, że w 12 gminach w strukturze przeważali bezrobotni mężczyźni. Odsetek kobiet w tych gminach wynosił od 44,8% w gminie miejsko wiejskiej Czaplinek (drawski) do 49,8% w gminie miejsko wiejskiej Złocieniec (drawski). Na koniec 2005 roku w gminie Czaplinek udział kobiet wynosił 38,5% i to także był najniższy udział spośród wszystkich gmin. W pozostałych jednostkach w statystykach przeważały kobiety, były także takie w których odsetek Pań wynosił ponad 60% i według danych z końca 2011 roku były to następujące gminy: miejsko wiejska Dębno (myśliborski), 66,3% kobiet, wiejska Wałcz (wałecki), 63,5%, wiejska Stare Czarnowo (gryfiński), 62,7%, wiejska Ostrowice (drawski), 62,0%, wiejska Stepnica (goleniowski), 61,9%, miejsko wiejska Nowe Warpno (policki), 61,9%, miejsko wiejska Dobrzany (stargardzki), 61,8%, miejsko wiejska Mirosławiec (wałecki), 61,6%, miejsko wiejska Ińsko (stargardzki), 60,6%, miejsko wiejska Golczewo (kamieński), 60,2%. Od końca 2005 roku w gminach w strukturze bezrobotnych według płci odnotowano istotne zmiany. W kilku jednostkach proporcje kobiet i mężczyzn odwróciły się. Znaczny wzrost udziału kobiet notowano w gminie miejsko wiejskiej Tuczno z powiatu wałeckiego, tj. o 10,2 pkt proc. (w końcu 2005 roku było tam więcej bezrobotnych mężczyzn, natomiast na koniec 2011 roku przeważały kobiety). O ponad 9 pkt proc. zwiększył sie odsetek kobiet w gminie miejsko wiejskiej Dębno (myśliborski) i w gminie wiejskiej Stare Czarnowo (gryfiński). Z drugiej strony największy spadek udziału kobiet w rejestrach bezrobotnych notowano w gminie wiejskiej Siemyśl (kołobrzeski), o 9,5 pkt proc. W porównaniu z danymi z końca 2005 roku liczba bezrobotnych kobiet w województwie zachodniopomorskim zmniejszyła się o ponad 1 / 3, co związane jest ze spadkiem ogólnej liczby bezrobotnych w regionie, gdyż udział kobiet znacząco się nie zmienił. Przyrost liczby bezrobotnych kobiet zaobserwowano jedynie w jednostce, gdzie notowano ogólny wzrost zarejestrowanych czyli w gminie wiejskiej Dobra (Szczecińska), o 16,2%. W pozostałych gminach notowano spadki liczby bezrobotnych, w kilku z nich nawet o połowę tj.: 20

wiejska Siemyśl (kołobrzeski), o 59,9%, miejsko wiejska Gościno (kołobrzeski), o 58,4%, Świnoujście, o 55,7%, miejska Darłowo (sławieński), o 55,1%, wiejska Boleszkowice (myśliborski), o 55,0%, miejsko wiejska Dębno (myśliborski), o 50,4%. 3.3.2. Bezrobotni według wieku Na wykresie 16 przedstawiono strukturę bezrobotnych z województwa zachodniopomorskiego według wieku i miejsca zamieszkania na koniec 2011 roku. Wśród bezrobotnych z gmin wiejskich na największą grupę składały się osoby w wieku 25 34 lata tj. 26,8%. Bezrobotni do 25 roku życia stanowili 21,2% zarejestrowanych zamieszkujących gminy wiejskie, z kolei osoby powyżej 60 roku życia to 2,4% zarejestrowanych. W przypadku gmin miejskich także największy odsetek bezrobotnych to osoby w wieku 25 34 lata (28,6%). Wyraźna różnica miedzy strukturą bezrobotnych z gmin wiejskich i miejskich zauważalna jest w udziale osób młodych oraz osób powyżej 45 roku życia. W gminach wiejskich znaczny udział mają osoby poniżej 25 roku życia, podczas gdy w gminach miejskich stanowiły 13,2% bezrobotnych. Odwrotnie jest w przypadku bezrobotnych ze starszych grup wiekowych. W gminach wiejskich bezrobotni powyżej 45 roku życia stanowili 32,6% zarejestrowanych, a gminach miejskich 38,7%. Wykres 16. Struktura bezrobotnych według wieku z uwzględnieniem miejsca zamieszkania na koniec 2011 roku Gminy miejskie 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 13,2 28,6 19,6 22,0 13,1 3,6 Gminy miejsko - wiejskie 19,8 27,9 18,8 20,8 10,2 2,5 2,4 Gminy wiejskie 21,2 26,8 19,3 20,4 9,8 18-24 lata 25-34 lata 35-44 lata 45-54 lata 55-59 lat 60-64 lata Źródło: opracowanie własne WUP w Szczecinie na podstawie danych z PUP. Struktura bezrobotnych według wieku na koniec 2011 roku w poszczególnych gminach była bardzo zróżnicowana. Odsetek bezrobotnych w poszczególnych przedziałach wiekowych kształtował się następująco: 18 24 lata; od 10,5% w Koszalinie do 30,0% w gminie wiejskiej Warnice (pyrzycki) 25 34 lata; od 20,8% w gminie wiejskiej Brzeżno (świdwiński) do 36,6% w gminie wiejskiej Kobylanka (stargardzki) 35 44 lata; od 12,1% w gminie wiejskiej Boleszkowice (myśliborski) do 24,9% w gminie wiejskiej Rewal (gryficki) 21

45 54 lata; od 12,4% w gminie wiejskiej Stare Czarnowo (gryfiński) do 28,5% w gminie miejsko wiejskiej Cedynia (gryfiński) 55 59 lat; od 5,8% w gminie wiejskiej Warnice (pyrzycki) do 16,9% w gminie wiejskiej Ustronie Morskie (kołobrzeski) 60 64 lata; od 0,4% w gminie wiejskiej Marianowo (stargardzki) do 6,2% w gminie wiejskiej Siemyśl (kołobrzeski) W porównaniu z danymi z końca 2005 roku we wszystkich gminach województwa zachodniopomorskiego notowano wzrost udziału bezrobotnych w grupach wiekowych 55 59 lat i 60 64 lata, a w całym regionie był to przyrost o odpowiednio 6,0 i 2,3 pkt proc. W 110 gminach notowano spadek udziału bezrobotnych w grupie wiekowej 45 54 lata. W większości jednostek zaobserwowano także zmniejszenie się odsetka osób z przedziałów wiekowych 18 24 lata oraz 35 44 lata. 3.3.3. Bezrobotni według wykształcenia Z analizy danych na wykresie 17 wynika, że na koniec 2011 roku bezrobotni mieszkańcy gmin wiejskich charakteryzowali się niskim poziomem wykształcenia. Ponad 40% z nich zakończyło edukację na gimnazjum lub szkole podstawowej. Blisko 30% potwierdziło ukończenie zasadniczej szkoły zawodowej. Dyplom uczelni wyższej posiadało 5,6% bezrobotnych z gmin wiejskich. W przypadku gmin miejskich także największą grupę tworzyły osoby po gimnazjum, jednak stanowili oni 29,4% wszystkich bezrobotnych. Niewiele mniejszy odsetek stanowili bezrobotni po szkole zasadniczej zawodowej 24,6%. Co piąty zarejestrowany posiadał wykształcenie policealne, bądź średnie zawodowe. Edukację na wyższej uczelni zakończyło 13,8% bezrobotnych z gmin miejskich. Wyraźna dysproporcja w wykształceniu bezrobotnych z gmin miejskich i wiejskich widoczna jest w przypadku udziału osób z wykształceniem wyższym oraz gimnazjalnym i niższym. Lepsze wykształcenie osób z gmin miejskich wynika niewątpliwie z łatwiejszego dostępu do szkół i uczelni wyższych. Wykres 17. Struktura bezrobotnych według wykształcenia z uwzględnieniem miejsca zamieszkania na koniec 2011 roku 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Gminy miejskie 13,8 21,2 11,0 24,6 29,4 Gminy miejsko - wiejskie 6,5 17,2 11,4 28,8 36,1 Gminy wiejskie 5,6 16,5 8,3 29,4 40,2 wyższe policealne, średnie zawodowe średnie ogólnokształcące zasadnicze zawodowe gimnazjalne i poniżej Źródło: opracowanie własne WUP w Szczecinie na podstawie danych z PUP. 22

Wśród gmin z województwa zachodniopomorskiego na koniec 2011 roku odsetek osób według poziomu wykształcenia przedstawiał się następująco: Wyższe; od 1,8% w gminie miejsko wiejskiej Dobra (łobeski) do 18,8% w gminie wiejskiej Dobra Szczecińska (policki) Policealne i średnie zawodowe; od 9,9% w gminie wiejskiej Brojce (gryficki) do 26,8% w gminie miejskiej Szczecinek Średnie ogólnokształcące; od 2,8% w gminie wiejskiej Siemyśl (kołobrzeski) do 19,0% w gminie miejsko wiejskiej Gryfice Zasadnicze zawodowe; od 18,3% w gminie wiejskiej Kobylanka (stargardzki) do 40,3% w gminie wiejskiej Dygowo (kołobrzeski) Gimnazjalne i niższe; od 23,0% w gminie wiejskiej Ustronie Morskie do 48,9% w gminie miejsko wiejskiej Węgorzyno (łobeski) W analizowanych latach w 113 gminach notowano wzrost udziału osób z wykształceniem wyższym (wyjątek stanowi gmina wiejska Ustronie Morskie gdzie notowano spadek o 0,1 pkt proc.). W większości jednostek zwiększył się także odsetek osób z wykształceniem średnim ogólnokształcącym i policealnym, średnim zawodowym. Spadki notowano natomiast w większości gmin w przypadku udziału osób z wykształceniem gimnazjalnym i niższym oraz zasadniczym zawodowym. 3.3.4. Bezrobotni według stażu pracy Z analizy struktury według stażu bezrobotnych zamieszkujących gminy wiejskie na koniec 2011 roku wynika, że najwięcej z nich posiadało doświadczenie zawodowe od 1 roku do 5 lat 23,7%. Kolejną liczną grupę stanowiły osoby nie posiadające jakiegokolwiek stażu pracy 19,0%. Roczne doświadczenie posiadało 16,1% bezrobotnych w gmin wiejskich. Wśród bezrobotnych z gmin miejskich także największą grupę tworzyły osoby ze stażem od 1 roku do 5 lat 20,1%, a 19,5% zarejestrowanych posiadało staż do jednego roku. Doświadczenia zawodowego nie posiadało 16,8% bezrobotnych z miast. Wykres 18. Struktura bezrobotnych według stażu pracy z uwzględnieniem miejsca zamieszkania na koniec 2011 roku 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 4,1 Gminy miejskie 19,5 20,1 12,8 14,3 12,4 16,8 Gminy miejsko - wiejskie 15,9 23,4 13,2 14,5 10,7 2,8 19,5 2,5 Gminy wiejskie 16,1 23,7 13,9 14,5 10,3 19,0 do 1 roku 1 do 5 5 do 10 10 do 20 20 do 30 30 i więcej bez stażu Źródło: opracowanie własne WUP w Szczecinie na podstawie danych z PUP. 23