WSTĘP ZNAKOWANIE OPAKOWAŃ Opakowanie może być nośnikiem wielu informacji istotnych dla producenta, dystrybutora i konsumenta Podana informacja może dotyczyć pakowanego produktu lub samego opakowania Jeżeli umieszczona informacja dotyczy tylko opakowania, a może być mylnie odniesiona do jego zawartości wówczas konieczne jest takie uzupełnienie, aby wykluczyć mylne odczytanie podanej informacji RODZAJE ZNAKÓW Obligatoryjne Bez których zapakowany produkt NIE MOŻE być wprowadzony do obrotu Nieobligatoryjne Dobrowolnie stosowane Kształtują określone wyobrażenie o produkcie czy firmie Charakter reklamowy PODZIAŁ ZNAKÓW NA OPAKOWANIACH TRANSPORTOWYCH znaki zasadnicze umożliwiające identyfikację znaki informacyjne cechy wyrobu określające jego właściwości, przydatność, ilość, wartość znaki niebezpieczeństwa niebezpieczne dla ludności i otoczenia cechy jednostki opakowaniowej znaki manipulacyjne sposoby obchodzenia się z zapakowanym wyrobem podczas przechowywania, przemieszczania i użytkowania ZNAKI ZASADNICZE znak identyfikacji: znak transakcji liczba jednostek opakowaniowych w partii numer kolejnej jednostki opakowaniowej. znak odbiorcy - nazwa firmy odbiorcy lub jej skrót względnie symbol. miejsce przeznaczenia nazwa stacji przeznaczania lub portu wyładowania. nazwa stacji lub portu przeładunku "via ZNAKI INFORMACYJNE masa jednostki opakowaniowej. o masie większej niż 50 kg. masę brutto i netto oraz tarę W przypadku mas jednolitych wysyłanych masowo znak ten umieszcza się na 10% ilości wysyłanych sztuk wymiary opakowania. Znak ten obejmuje zewnętrzne wymiary liniowe i przestrzenne opakowania. Wymiar liniowy umieszcza się na tych opakowaniach, których najdłuższa krawędź przekracza 1m. określa się łącznie z najbardziej wystającymi częściami. Wymiar przestrzenny umieszcza się na tych opakowaniach, których objętość zewnętrzna przekracza 1m 3. nadawca jednostki opakowaniowej. Znak ten obejmuje nazwę firmy nadawcy lub jej skrót oraz nazwę kraju nadawcy. 1
niebezpieczne dla ludności i otoczenia cechy jednostki opakowaniowej 13 znaków Symbol graficzny Napisy czarne PN 90/O - 79251 Opakowania jednostkowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe. PN 85/O 79252 Opakowania transportowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe. PN EN ISO 780: 2001 Opakowania graficzne znaki manipulacyjne materiały wybuchowe łatwopalne gazy sprężone niepalne gazy sprężone i płyny pod ciśnieniem materiały łatwopalne - ciekłe i stałe materiały samozapalne Materiały trujące Materiały wydzielające gazy zapalające się w zetknięciu z wodą Materiały zakaźne 2
materiały o działaniu utleniającym materiały szkodliwe dla zdrowia substancje żrące upośledzenie sprawności psychofizycznej (opakowania do leków) materiały promieniotwórcze I stopnia II stopnia III stopnia Różne substancje i materiały niebezpieczne, zagrożenie nie odpowiadające kryteriom pozostałych klas ostrożnie kruche góra, nie przewracać hakami bezpośrednio nie zaczepiać chronić przed ciepłem 3
miejsce zakładania zawiesi środek ciężkości chronić przed wilgocią nie podnosić wózkiem opakowania hermetyczne Tu chwytać produkty szybko psujące się. tu otwierać Ograniczenie piętrzenia Tu otwierać Dopuszczalna liczba warstw piętrzenia Przestrzegać zakresu temperatury 4
Chronić przed promieniowaniem nie toczyć Podnosić bezpośrednio za ładunek Żywe zwierzęta TECHNIKA ZNAKOWANIA OPAKOWAŃ TRANSPORTOWYCH ułatwia manipulowanie towarem służy do rzucającego się w oczy sygnalizowania o właściwościach towaru informuje o własności opakowania sposobie obchodzenia się z towarem w czasie transportu i składowania przeznaczeniu towaru lub jego przynależności do określonej partii z podaniem cech handlowych zgodnych z listem przewozowym lub certyfikatem. ZNAKOWANIE to zespół czynności wyrażający się w określaniu gdzie znak powinien być umieszczony, jak powinien być wykonany (kształt, forma znaku) jakim sposobem powinien być naniesiony na opakowanie MIEJSCE UMIESZCZANIA ZNAKÓW przeciwległe boki lub czoła opakowania: 1. na środku znaki zasadnicze, 2. w lewym górnym rogu znaki manipulacyjne i niebezpieczeństwa z wyjątkiem: Miejsce zakładania zawiesi, Środek ciężkości, Tu chwytać, Tu otwierać 3. w lewym lub prawym dolny rogu znak informacyjny określający masę (netto, brutto, tara), wymiary i objętość 4. przy prawej krawędzi znaki ostrzegawcze określające np. górę opakowania. MIEJSCE UMIESZCZANIA ZNAKÓW pozostałe przeciwległe płaszczyzny pozostałe znaki informacyjne oraz niebezpieczeństwa i manipulacyjne na skrzynkach ażurowych i klatkach specjalne zawieszki. na beczkach i bębnach na jednym z den. dopuszcza się znakowanie na pobocznicy. na workach na bokach na belach na czołach inne rodzaje opakowań widoczne miejsce 5
WIELKOŚĆ ZNAKÓW - ZNAKOWANIE ZASADNICZE 30 mm dla płaszczyzn o długości lub szerokości do 0,5m 50 mm dla płaszczyzn o długości lub szerokości od 0,5 1,5m 1- dopuszczalne napisy o sposobach obchodzenia się z opakowaniem 2- znaki manipulacyjne i niebezpieczeństwa 3- znaki identyfikacji 4- nazwa odbiorcy i miejsce przeznaczenia, 5- stacja przeładunkowa 6- napis dopuszczalny 7- objętość 8- wymiary 9- masa brutto 10- masa netto 11- kraj-producent 12- miejsce nadania 13- nazwa i adres nadawcy 100 mm dla płaszczyzn o długości lub szerokości ponad 1,5 m WIELKOŚĆ ZNAKÓW - ZNAKOWANIE INFORMACYJNE 10 mm dla płaszczyzn o długości lub szerokości do 0,5m 15 mm dla płaszczyzn o długości lub szerokości od 0,5 1,5m 30 mm dla płaszczyzn o długości lub szerokości ponad 1,5 m 20 WIELKOŚĆ ZNAKÓW - ZNAKOWANIE OSTRZEGAWCZE A6 znaki niebezpieczeństwa lub manipulacyjne w formie nalepek lub rysunków (105x148 mm) A5 znaki na opakowaniach dużych (148x210 mm) znaki ostrzegawcze w formie napisów = znaki informacyjne zawieszki = 70x140 mm. FARBY DO ZNAKOWANIA odporne na działanie wody i wilgoci, odporne na działanie energii promienistej, odporne działania klimatu tropikalnego i odporne działania niskich temperatur odporne na słone opary odporne na ścieralność farba nitro KOLOR ZNAKOWANIA Znakowanie zasadnicze i informacyjne powinno być wykonywane w kolorze czarnym na płaszczyznach jasnych lub w kolorze białym lub jasnożółtym na płaszczyznach ciemnych lub czarnych. Znakowania ostrzegawcze w formie rysunków powinno być wykonane w kolorach zgodnych z zamieszczonymi w normie wzorami. Znakowanie ostrzegawcze w formie napisów powinno być wykonane w kolorze czarnym na jasnym tle. 6
JĘZYK ZNAKOWANIA znakowanie zasadnicze i pomocnicze jeden z języków obcych przyjętych w handlu międzynarodowym napisy ostrzegawcze język obcy język polski SPOSOBY NANOSZENIA ZNAKÓW Prawidłowe wykonywanie zależne jest od: od tworzywa, na którym ma być ono wykonane od zastosowanej techniki znakowania. za pomocą szablonu lub stemplowanie na opakowaniach drewnianych stosuje się często metodę wypalania znaków, stosowanie metod uniwersalnych, tj. przydatnych dla różnych rodzajów opakowań Specjalizacja w metodach właściwych tylko i jedynie dla określonego tworzywa. ZNAKI ZASADNICZE ZNAKOWANIE OPAKOWAŃ JEDNOSTKOWYCH 1. nazwa wyrobu, 2. znak firmowy 3. nazwa zakładu produkującego wyrób 4. miejsce, 5. symbol rysunkowy ZNAKI INFORMACYJNE 1. znak jakości w formie znormalizowanego symbolu, np. Q 2. skład wyrobu /na ogół zasadnicze składniki wyrobu/, 3. zawartość netto wyrobu /produktu/ w opakowaniu, 4. cena wyrobu, 5. numer normy w oparciu o którą wyrób został wykonany, 6. symbol kontroli technicznej, 7. sposób użycia produktu, 8. data produkcji i okres gwarancji. Znak Polskiej Nagrody Jakości ZNAKI JAKOŚCI Krajowa Izba Gospodarcza i PCBC nowoczesne zarządzanie zgodnie z normami ISO 9000 i ISO 14000 Znak Polskiego Godła Promocyjnego Nagrody Jakości Dla produktów i usług o najwyższej jakości 7
Dobre bo polskie ZNAKI JAKOŚCI Wielkopolska Fundacja Żywności Produkty typowane przez konsumentów Znak Polska Dobra Żywność Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi dla wyrobów wyprodukowanych na terenie Polski, z surowców pochodzenia krajowego ZNAKI EKOLOGICZNE - rodzaje 1. Znaki identyfikujące materiał opakowaniowy 2. Znaki potwierdzające spełnienie określonych wymagań lub kryteriów związanych z ochroną środowiska np.: Znak przydatności do ponownego przetwórstwa Znak przydatności do kompostowania Znak dla opakowań wielokrotnego użytku 3. Znaki określające zawartość w opakowaniu surowca wtórnego 4. Znaki przynależności do obowiązującego systemu organizacyjno-prawnego związanego z gospodarką odpadami opakowaniowymi. DER GRÜNE PUNKT ZNAKI IDENTYFIKUJĄCE MATERIAŁ OPAKOWANIOWY system DSD dla podmiotów, które uiściły opłatę zwalniającą je z obowiązku odzysku i recyklingu własnych opakowań 31 grudnia 1994 r. - Dyrektywa 94/62/EC PRO Europa ARA FOST PLUS ECO EMBALAJES REPAK ECO EMBALLAGES DOBROWOLNY SYSTEM IDENTYFIKACJI MATERIAŁU OPAKOWANIOWEGO 8
DOBROWOLNY SYSTEM IDENTYFIKACJI MATERIAŁU OPAKOWANIOWEGO DOBROWOLNY SYSTEM IDENTYFIKACJI MATERIAŁU OPAKOWANIOWEGO DOBROWOLNY SYSTEM IDENTYFIKACJI MATERIAŁU OPAKOWANIOWEGO ZNAKI IDENTYFIKUJĄCE MATERIAŁ OPAKOWANIOWY C/PAP 84 Oznaczenie identyfikujące opakowanie wielomateriałowe wykonane z tektury (materiał dominujący), tworzywa sztucznego i aluminium Znak identyfikujący opakowanie stalowe ZNAKI OKREŚLAJĄCE ZAWARTOŚĆ W OPAKOWANIU SUROWCA WTÓRNEGO ZNAKI WSKAZUJĄCE NA WŁAŚCIWE POSTĘPOWANIE Z OPAKOWANIEM PO JEGO WYKORZYSTANIU Znak dla opakowań szklanych wskazujący, że opakowania podlegają zbiórce do recyclingu w pojemnikach przeznaczonych do tego celu 20% Znak "Mobius loop" jako deklaracja zawartość surowca z recyklingu wg normy ISO 14021:1999 Znak wskazujący, że opakowanie podlega zbiórce w ramach system organizowanego przez władze lokalne (wg CSU 77 0053) 9
ZNAKI WSKAZUJĄCE NA WŁAŚCIWE POSTĘPOWANIE Z OPAKOWANIEM PO JEGO WYKORZYSTANIU ZNAKI WSKAZUJĄCE NA WŁAŚCIWE POSTĘPOWANIE Z OPAKOWANIEM PO JEGO WYKORZYSTANIU dany wyrób zawiera substancje toksyczne (np. farby, baterie) i że nie należy wyrzucać go do odpadów domowych. recykling szkła ZNAKI POTWIERDZAJĄCE SPEŁNIENIE OKREŚLONYCH WYMAGAŃ LUB KRYTERIÓW ZWIĄZANYCH Z OCHRONĄ ŚRODOWISKA EKO-ZNAKOWANIE Znak dla opakowań wielokrotnego użytku (Dz. U. Nr 94 z 2004 r. poz. 927) Znak przydatności do recyklingu (Dz. U. Nr 94 z 2004 r. poz. 927) RECYKLING ZNAKI PRZYDATNOŚCI DO BIODEGRADACJI Produkt który otrzyma ten znak jest w pełni biodegradowalny i podczas kompostowania nie uwalnia żadnych szkodliwych substancji. (tzn. może być kompostowany ze zwykłymi odpadkami organicznymi w miejskich kompostowniach). produkt jest biodegradowalny w ściśle określonych warunkach (np. w ziemi, wodzie słodkiej, wodzie słonej). 10
ZNAKI PRZYDATNOŚCI DO KOMPOSTOWANIA EKO ZNAKI UE (EU Ecolabel) Australia Niemcy Norwegia, Dania Brazylia Austria EKO ZNAKI EKO ZNAKI Holandia Kanada Szwecja Hiszpania Izrael Katalonia Chorwacja Filipiny Francja Hong Kong Indie Japonia EKO ZNAKI EKO ZNAKI Korea Litwa Singapur Tajlandia USA Czechy Chiny Nowa Zelandia Tajwan Węgry Zimbabwe Ukraina 11
POLSKIE EKOZNAKI POLSKIE EKOZNAKI Produkty nie powodujące (w odniesieniu do wcześniej ustalonego akceptowanego poziomu) negatywnych skutków dla środowiska oraz spełniające ustalone kryteria dotyczące ochrony zdrowia, środowiska i ekonomicznego wykorzystania zasobów naturalnych w trakcie całego życia wyrobu. na tych samych kryteriach dla wyrobów i usług, które są zawarte w decyzjach Komisji ustanawiających kryteria ekologiczne w ramach programu przyznawania europejskiego oznakowania ekologicznego (Ecolabel), które ma promować produkty wywierające ograniczony wpływ na środowisko w ciągu całego cyklu życia. Produkt nie zawierający gazów typu chloro-fluoro-carbon, zwanych freonami, niszczących powłokę ozonową. Znak nie jest nadawany przez żadną z organizacji, a jego użycie weryfikowane być może jedynie przez organizacje konsumenckie. dany produkt został wytworzony w obszarze Zielonych Płuc Polski w zgodzie z zasadami ochrony środowiska naturalnego. przez Kapitułę Znaku Promocyjnego Zielone Płuca Polski, 32 zakładom produkcyjnym różnych branż, od produkcji żywności, przez materiały budowlane, do usług turystycznych. POLSKIE EKOZNAKI dla gospodarstw rolnych, Które otrzymały atest Polskiego Stowarzyszenia Producentów Żywności Metodami Ekologicznymi. na podstawie oceny zgodności warunków prowadzenia produkcji rolnej i przetwórstwa rolno-spożywczego metodami ekologicznymi oraz obrotu tymi produktami z zasadami Ustawy o Rolnictwie Ekologicznym z dnia 16 marca 2001 r. ZNAK PRZYDATNOŚCI DO RECYKLINGU OPAKOWAŃ COBRO w Warszawie Dobrowolna certyfikacja opakowań przydatnych do ponownego przetwórstwa Wszystkie materiały i opakowania Kampania promująca rozsądne kupowanie zgodnie z zasadami ekologicznymi POLSKIE CENTRUM BADAŃ I CERTYFIKACJI POLSKIE CENTRUM BADAŃ I CERTYFIKACJI Znak bezpieczeństwa B Znak jakości Q Znak certyfikowanego rolnictwa ekologicznego Znak ekologiczny EKO Znak Ecolabel Zakładowa kontrola produkcji Znak zgodności z Polską Normą 12
POLSKIE CENTRUM BADAŃ I CERTYFIKACJI Znak nawozu Chronione Oznaczenie Geograficzne Gwarantowana Tradycyjna Specjalność Chroniona Nazwa Pochodzenia 13