Raport o sytuacji mikro i małych firm w roku 2015 w Polsce i województwie lubuskim Tomasz Kierzkowski, Departament Klienta Biznesowego Zielona Góra, 5 kwietnia 2016
Plan prezentacji Wyniki ogólnopolskie Raportu Wyniki dla lubuskiego Temat specjalny - startupy 1
Szósty raport Banku Pekao SA o sytuacji mikro i małych firm 6 904 wywiady z właścicielami firm, Badanie prowadzone we wrześniu 2015 r., 70 pytań - ponad 400 tysięcy odpowiedzi, Wyniki na poziomie krajowym, regionalnym (16 województw) i lokalnym (66 podregionów), Wyniki za lata 2010-2015. Temat specjalny: start-upy 12 eksperckich artykułów o startupach, 10 case studies firm rozpoczynających działalność, 16 konferencji regionalnych we współpracy z marszałkami województw (marzec-kwiecień 2016). 2 Mikro firmy przedsiębiorstwa zatrudniające do 9 pracowników, Małe firmy przedsiębiorstwa zatrudniające do 49 pracowników,
Dalsza poprawa nastrojów mikro i małych przedsiębiorców w 2015 r. wskaźnik koniunktury zbliża się do poziomu 100 punktów Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm - syntetyczna miara nastrojów właścicieli firm 92,7 91,7 89,5 93,6 96,4 98,3 8 pytań dotyczących oceny ostatnich i przyszłych 12 miesięcy: 1. Ocena sytuacji gospodarczej 2. Ocena sytuacji branży 3. Ocena sytuacji firmy 4. Ocena przychodów firmy 5. Ocena wyniku finansowego firmy 6. Ocena zatrudnienia 7. Ocena dostępności finansowania zewnętrznego 8. Ocena długości oczekiwania na zapłatę + 2 pkt + 9 pkt Łącznie ponad 110 tysięcy odpowiedzi 2010 2011 2012 2013 2014 2015 3 Wskaźniki w ramach badania mogą przyjmować wartości od 50 do 150, przy czym 50 oznacza dużo gorzej, 75 gorzej, 100 ani lepiej, ani gorzej, 125 lepiej, 150 dużo lepiej
Wyraźny wzrost oceny ostatnich 12 miesięcy (+3 pkt) i oczekiwania dalszej poprawy sytuacji w 2016 roku Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm 96,4 92,7 94,6 91,7 91,5 97,8 93,6 99,1 96,4 93,7 100,2 98,3 96,4 + 1 pkt + 3 pkt 89,1 88,7 89,5 87,6 89,5 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Ostatnie 12 miesięcy Przyszłe 12 miesięcy Średnia wartość 4
Wskaźnik wyprzedzający koniunktury mikro i małych firm dobrze skorelowany ze wskaźnikiem wzrostu PKB Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm na tle wzrostu PKB 96,4 94,6 97,8 99,1 100,2 91,5 3,7 5,0 3,3 3,6 3,7 1,6 1,3 80 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016* PKB (r/r, %) Przyszłe 12 miesięcy 0 5 *PKB w roku 2016 prognoza Banku Pekao
Znacznie lepsza ocena sytuacji finansowej firmy i sytuacji branży Ogólna sytuacja gospodarcza 95,4 93,1 + 2 Sytuacja branży 94,5 91,6 +3 Sytuacja firmy 99,6 97,2 + 2 Przychody firmy 98,6 95,7 +3 Wynik finansowy firmy 99,1 96,6 + 3 Zatrudnienie 101,0 99,8 + 1 Dostępność zewnętrznego finansowania 100,8 100,0 + 1 Oczekiwanie na zapłatę 97,4 97,0 Rok 2015 Rok 2014 + 0 6
Poprawa wskaźnika koniunktury we wszystkich badanych branżach w ciągu ostatnich trzech lat 92,4 91,8 Produkcja 90,6 93,9 98,6 99,5 +1 +9 93,6 92,8 Usługi 98,6 98,6 94,9 97,1 90,9 97,1 99,6 99,6 99,5 99,1 +2 +9 93,6 94,7 92,8 92,5 2010 2011 2012 2013 2014 2015 94,9 94,5 93,9 93,4 2010 2011 2012 2013 2014 2015 95,6 92,4 91,1 91,1 89,9 Handel 91,8 89,9 91,5 87,7 95,6 90,9 93,4 90,6 +2 88,7 87,7 +8 94,7 91,5 Budownictwo 94,5 92,5 88,7 98,6 99,1 +1 +10 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2010 2011 2012 2013 Produkcja2014 Usługi 2015 Handel 2010 Budownictwo 2011 2012 2013 2014 2015 7
Rekordowo dobry rok dla firm prowadzących działalność eksportową Odsetek eksportujących mikro i małych firm Ocena przychodów z eksportu 107,2 102,9 102,5 102,7 104,0 98,6 98,6 9 10 12 7 13 16 90,4 89,8 88,9 92,2 95,7 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Ocena przychodów Ocena przychodów z eksportu Eksport w ostatnim roku deklarowało 15% mikro oraz 37% małych firm, Ocena przychodów z eksportu o +9 punktów wyższa od oceny całkowitych przychodów, 17% firm deklaruje prowadzenie działalności eksportowej w roku 2016. 8
Po raz kolejny wysoko oceniona dostępność zewnętrznego finansowania dla mikro i małych firm Ocena dostępności zewnętrznego finansowania 99,4 98,1 98,9 97,9 97,4 97,1 100,0 98,4 100,9 99,1 101,3 100,3 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Ostatnie 12 miesięcy Przyszłe 12 miesięcy 9
Istotna zmiana w percepcji przedsiębiorców większa otwartość na korzystanie z finansowania zewnętrznego Przyczyny niekorzystania z zewnętrznego finansowania bieżącej działalności Brak potrzeby Niechęć do zadłużenia Tańszy koszt kapitału własnego Brak możliwości 28 24 7 13 14 51 48 56 2014 2015 10
przełożyła się na wzrost liczby firm korzystających z kredytu i ponoszących wydatki inwestycyjne Odsetek firm korzystających w ostatnich 12 miesiącach z kredytu na finansowanie bieżącej działalności Odsetek mikro i małych firm inwestujących w ostatnich 12 miesiącach 42 41 43 40 40 46 22 24 24 24 24 26 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Z finansowania działalności bieżącej kredytem korzystało 50% małych i 25% mikro firm, Projekty inwestycyjne zrealizowało 63% małych firm i 45% mikro firm, 18% firm finansowało inwestycje kredytem, W roku 2016 odsetek inwestujących mikro i małych firm może przekroczyć 50%. 11
Wyniki Raportu dla województwa lubuskiego 2 podregiony jednostki statystyczne EUROSTAT: Gorzowski, Zielonogórski. 12
Ogólny Wskaźnik Koniunktury najwyższy na Pomorzu. Wskaźnik dla lubuskiego (99,5 pkt.) trzecim, najlepszym w kraju. 99 (+2) 99 (+3) 99 (+1) 100 (+3) 99 (+3) 97 (+2) 98 (+1) 97 (+1) 98 (+1) 98 (+1) 98 (-1) 99 (+4) 97 (+4) 97 (+2) 97 (+0) 96 (+2) 13 (+4) różnica pomiędzy średnim Ogólnym Wskaźnikiem Koniunktury w roku 2015 i 2014
Ogólny Wskaźnik Koniunktury najwyższy w podregionie zielonogórskim Wskaźnik koniunktury dla kraju Wskaźnik koniunktury dla podregionów Wskaźnik koniunktury dla lubuskiego 14
Indeks długości oczekiwania na zapłatę w województwie lubuskim najwyższy w kraju Ogólna sytuacja gospodarcza Sytuacja branży Sytuacja firmy Przychody firmy Wynik finansowy firmy Zatrudnienie Dostępność zewnętrznego finansowania Oczekiwanie na zapłatę Lubuskie 95,8 95,4 96,0 94,5 100,2 99,6 100,5 98,6 101,1 99,1 100,9 101,0 101,3 100,8 99,7 97,4 Polska +0 +2 + 1 +2 + 2-0 +1 +2 15
16 Odsetek inwestujących firm w lubuskim znacznie wyższy od średniej krajowej przy niewielkiej skali nakładów
17% lubuskich mikro i małych firm prowadziło działalność eksportową w ostatnim roku Mimo spadku odsetka eksporterów o 6 p.p. w porównaniu z rokiem 2014, więcej eksporterów jedynie w mazowieckim (20%) oraz zachodniopomorskim (19%), W roku 2016 planowany wzrost odsetka eksportujących firm (22% - najwyższy wynik w kraju). 17
Innowacje i źródła ich finansowania Innowacje produktowe Innowacje procesowe 18
Najważniejsze bariery rozwoju firm w województwie lubuskim wysokość podatków, obciążenia biurokratyczne i koszty pracy Wysokość podatków Koszty pracy Konkurencja innych firm Obciążenia biurokratyczne Przepisy prawne Niska rentowność Popyt na produkty/usługi Szara strefa Dostęp do programów pomocowych Zatory płatnicze Kwalifikacje pracowników Dostęp do finansowania zewnętrznego Czynniki makroekonomiczne Sądownictwo gospodarcze Korupcja 2,64 2,77 2,64 2,74 2,79 2,69 2,43 2,49 2,36 2,45 2,14 2,35 2,16 2,32 2,25 2,28 2,02 2,24 2,16 2,16 Lubuskie 3,61 3,57 3,44 3,47 3,26 3,27 3,48 3,26 3,40 3,20 Polska Średnia wartość barier w Polsce identyczna jak rok temu (2,75 pkt.), Średnia barier w lubuskim (2,72 pkt.) zbliżona do średniej krajowej, W porównaniu z rokiem 2014 wzrosło znaczenie następujących barier: Konkurencja innych firm, Obciążenia biurokratyczne, Przepisy prawne, Dostęp do programów pomocowych, Kwalifikacje pracowników. 19 Właściciele firm byli proszeni o skwantyfikowanie każdej z barier w skali od 1 (brak bariery) do 5 (bardzo ważna bariera)
Temat specjalny startupy 71% właścicieli to osoby w wieku 25-44 lata 92% właścicieli wcześniej pracowało 66% właścicieli ma wyższe wykształcenie dla 64% właścicieli to pierwsza firma 98% startupów to mikrofirmy 82% firm założonych ze środków własnych Wykształcenie i wcześniejsze doświadczenie zawodowe atutem właścicieli startupów 20 W badaniu wzięło udział 614 startupów, czyli firm działających na rynku krócej niż 3 lata
Optymizm właścicieli startupów - istotnie wyższe oceny na tle wszystkich badanych firm Sytuacja firmy 99,6 109,6 + 10 Wynik finansowy firmy 99,1 108,4 + 9 Przychody firmy 98,6 108,3 + 10 Zatrudnienie 101,0 106,2 + 5 Dostępność zewnętrznego finansowania 102,2 100,8 + 1 Sytuacja branży 94,5 101,0 + 7 Oczekiwanie na zapłatę Ogólna sytuacja gospodarcza 95,4 98,2 97,4 98,2 + 1 + 3 21 Startupy Wszystkie firmy
Większość właścicieli startupów planuje rozwinąć swoją firmę w perspektywie najbliższych trzech lat Sytuacja firmy za 3 lata 63% 28% 9% W firmie będzie zatrudnionych więcej osób, jej skala działalności będzie większa Firma będzie wyglądać podobnie jak dzisiaj Firmy nie będzie już prawdopodobnie na rynku 22
Startupy szansą na tworzenie nowych miejsc pracy Ocena zatrudnienia 108,6 startupy 105,5 105,8 100,9 102,2 99,7 103,5 99,2 104,1 100,5 101,7 102,8 mikro i małe ogółem 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Zatrudnienie w kolejnych 12 miesiącach - mikro i małe firmy Zatrudnienie w kolejnych 12 miesiącach - startupy W mikro i małych firmach pracuje 4,7 miliona osób, co stanowi 51% pracujących w polskich przedsiębiorstwach (2014; GUS). 23
Ułatwieniem dla startupów byłyby mniejsze obciążenia finansowe, lepszy dostęp do finansowania oraz uproszczenie przepisów Zmiany, które ułatwiłyby rozpoczynanie i prowadzenie działalności gospodarczej przez startupy Zmniejszenie pozapłacowych kosztów pracy (ZUS, podatki) 50% Lepszy dostęp do finansowania zewnętrznego 27% Uproszczenie przepisów podatkowych i ich jednolita interpretacja Mniej skomplikowane zasady prowadzenia działalności gospodarczej Łatwiejsze procedury przy rejestracji firmy Więcej instrumentów wsparcia dla młodych 11% 10% 10% 9% 24
Bank Pekao partnerem dla startupów dedykowana linia kredytowa z gwarancją Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego Gwarancje kredytów obrotowych dla firm rozpoczynających działalność gospodarczą w ramach Programu Konkurencyjność i Innowacja (CIP) Dla firm działających do 2 lat, Nieodnawialne kredyty obrotowe o wartości do 20 tys. PLN udzielane na okres 1 roku, Wymagana 1 opłacona faktura lub rachunek od kontrahenta, Gwarancja 50% kapitału i odsetek. Korzyści dla firmy Niższa marża kredytowa, Kredyty poniżej 10 tys. PLN zabezpieczone wyłącznie gwarancją EFI, Kredyty do 20 tys. PLN z gwarancją EFI i innym dodatkowym zabezpieczeniem, Budowa historii kredytowej w banku, Koszt gwarancji 0 PLN przy braku pomocy publicznej, Prosta dokumentacja bez biznesplanu. 60% kredytów udzielonych firmom działającym do 6 miesięcy 85% udzielonych firmom działającym do 12 miesięcy 25
Bank Pekao partnerem konkursu Społeczny startup Pierwsza edycja konkursu Społeczny startup zorganizowana we współpracy z Ashoka Polska oraz UniCredit Foundation Cel: Promocja przedsiębiorstw społecznych promocja firm, które prowadzą działalność gospodarczą w celu integracji społecznej i zawodowej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym 10 laureatów konkursu prezentowanych w raporcie Jednym z laureatów jest Dalej Razem sp. z o.o. z Zielonej Góry, zatrudniająca osoby z autyzmem oraz zespołem Aspergera. www.firma.dalejrazem.pl 26
Co jeszcze w raporcie? Finanse dla startupów, Instytucje wspierające startupy, Instrumenty wsparcia innowacyjnych startupów, Niemieckie i chorwackie doświadczenia w zakresie wsparcia startupów, Sylwetki 10 startupów klientów Banku Pekao (w tym jedna firma z województwa lubuskiego FHU Agapol Agata Grzebielucha), Konkurs Społeczny startup 27
Dziękuję za uwagę Tomasz Kierzkowski Dyrektor Biura Funduszy Unii Europejskiej i Programów Publicznych Tel. 22 524 53 48 E-mail: Tomasz.Kierzkowski@pekao.com.pl Raporty z lat 2010-2014 dostępne na: www.pekao.com.pl/mis 28