SANKCJE KARNE JAKO PRZYKŁAD MECHANIZMÓW OGRANICZAJĄCYCH WOLNOŚĆ SŁOWA W LOKALNYCH MEDIACH Dawid Sześciło
Prawne ograniczenia wolności prasy lokalnej Odpowiedzialność karna (Kodeks karny) Odpowiedzialność cywilna (Kodeks cywilny) Szczególne przepisy wyborcze
Kodeks karny - zniesławienie Art. 212 1. Kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności. 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w 1 za pomocą środków masowego komunikowania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. 3. W razie skazania za przestępstwo określone w 1 lub 2 sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego. 4. Ściganie przestępstwa określonego w 1 lub 2 odbywa się z oskarżenia prywatnego.
Kodeks karny - zniesławienie Art. 213 1. Nie ma przestępstwa określonego w art. 212 1, jeżeli zarzut uczyniony niepublicznie jest prawdziwy. 2. Nie popełnia przestępstwa określonego w art. 212 1 lub 2, kto publicznie podnosi lub rozgłasza prawdziwy zarzut: 1) dotyczący postępowania osoby pełniącej funkcję publiczną lub 2) służący obronie społecznie uzasadnionego interesu. Jeżeli zarzut dotyczy życia prywatnego lub rodzinnego, dowód prawdy może być przeprowadzony tylko wtedy, gdy zarzut ma zapobiec niebezpieczeństwu dla życia lub zdrowia człowieka albo demoralizacji małoletniego.
Wyrok TK maj 2008 r. Art. 213 2 k.k. w zakresie odnoszącym się do przestępstwa z art. 212 2 k.k., w części obejmującej zwrot służący obronie społecznie uzasadnionego interesu, gdy zarzut dotyczy postępowania osób pełniących funkcje publiczne, jest niezgodny z art. 14 oraz art. 54 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji.
Inne pomysły legislacyjne Projekt PiS depenalizacja zniesławienia, ale... Radykalne zaostrzenie odpowiedzialności dziennikarzy w Prawie prasowym Projekt(y) MS depenalizacja zniesławienia ale... Dotychczas brak skuteczności w realizacji postulatu
Inne ograniczenia prawnokarne Znieważenie (typ podstawowy) Znieważenie Prezydenta RP i głowy państwa obcego; Jerzy Urban, Janusz Palikot Znieważenie funkcjonariusza publicznego Wyrok TK casus Andrzeja Leppera
Prawo wyborcze Procesy w trybie wyborczym Jeżeli rozpowszechniane materiały wyborcze, a w szczególności plakaty, ulotki, hasła i wypowiedzi lub inne formy prowadzonej w okresie kampanii wyborczej agitacji zawierają informacje nieprawdziwe, kandydat na radnego lub pełnomocnik wyborczy zainteresowanego komitetu wyborczego ma prawo wnieść do sądu okręgowego wniosek o wydanie orzeczenia: 1) zakazu rozpowszechniania takich informacji; 2) przepadku materiałów wyborczych zawierających takie informacje; 3) nakazania sprostowania takich informacji; 4) nakazania publikacji odpowiedzi na stwierdzenia naruszające dobra osobiste; 5) nakazania przeproszenia osoby, której dobra osobiste zostały naruszone; 6) nakazania uczestnikowi postępowania wpłacenia kwoty do 10 000 złotych na rzecz instytucji charytatywnej.
Polskie regulacje w ocenie ETPCz Art. 10 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka gwarancje wolności pozyskiwania i rozpowszechniania informacji Wybrane orzeczenia Dąbrowski przeciwko Polsce Kubaszewski przeciwko Polsce Długołęcki przeciwko Polsce
Postulaty Zniesienie odpowiedzialności karnej za zniesławienie poprzez wykreślenie z Kodeksu karnego art. 212-215. Stosowanie odpowiedzialności karnej za znieważenie funkcjonariusza publicznego w ścisłych ramach wyznaczonych orzeczeniem TK z 10 października 2006 r. oraz orzecznictwem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.
Postulaty cd. Zniesienie odpowiedzialności karnej za znieważenie głowy Państwa, a co najmniej zrównanie jej zasad z regułami penalizacji znieważenia innych funkcjonariuszy publicznych. Usprawnienie i przyspieszenie postępowań cywilnych w sprawach o ochronę dóbr osobistych.
Dziękuję za uwagę Dawid Sześciło Helsińska Fundacja Praw Człowieka Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego