Lekcja 40. Temat: Zakładanie firmy Temat w podręczni ku: Zakładanie firmy Idee nie poradzą sobie same, coś trzeba dla nich zrobić A.N. Whitehead Otoczenie przedsiębiorstwa są to warunki zewnętrzne, w których działa przedsiębiorstwo, i które mają wpływ na jego funkcjonowanie. Otoczenie bezpośrednie (inaczej bliskie, I stopnia, konkurencyjne, operacyjne, mikrootoczenie) tworzą podmioty, które wpływają na przedsiębiorstwo, a przedsiębiorstwo może wpływać na nie. Otoczenie pośrednie (inaczej dalekie, II stopnia, makrootoczenie) tworzą zjawiska, które wpływają na przedsiębiorstwo, podczas gdy przedsiębiorstwo nie może ich zmienić. Relacje między przedsiębiorstwem a otoczeniem bezpośrednim kształtują się przy zachowaniu samodzielności i partnerstwa. Mają one charakter rynkowy. Otoczenie pośrednie narzuca przedsiębiorstwu określone warunki. Elementy otoczenia przedsiębiorstwa Otoczenie bezpośrednie Otoczenie pośrednie Dostawcy (materiałów i usług) Infrastruktura Pracownicy System prawny Nabywcy Urzędy Kooperanci Kultura, tradycja, religia Konkurenci istniejący Sytuacja polityczna i ekonomiczna Konkurenci potencjalne Warunki przyrodniczo-demograficzne Producenci substytutów Poziom postępu naukowo-technicznego i możliwości Banki korzystania z niego Agencje doradcze Sytuacja międzynarodowa Agencje marketingowe Instytucje ubezpieczeniowe Centralne rejestry działalności gospodarczej CEIDG Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej Działalność gospodarcza osób fizycznych (działalność jednoosobowa) oraz spółek cywilnych KRS Krajowy Rejestr Sądowy Działalność gospodarcza spółek osobowych prawa handlowego i kapitałowych, spółdzielni i innych przedsiębiorców 1
Rejestracja działalności gospodarczej osób fizycznych Sposoby składania wniosków o wpis do CEIDG: drogą elektroniczną za pośrednictwem formularza CEIDG-1, który jest dostępny na stronie internetowej: www.ceidg.gov.pl lub: www.firma.gov.pl, (wniosek musi być opatrzony podpisem elektronicznym albo podpisem potwierdzonym tzw. profilem zaufania), złożenie wniosku w wybranej przez przedsiębiorcę urzędzie gminy osobiści, wysłanie wniosku listem poleconym (wniosek powinien być opatrzony własnoręcznym podpisem wnioskodawcy potwierdzonym przez notariusza), Rozpoczęcie działalności gospodarczej następuje z chwilą wpisu do rejestru CEIDG. Jednak można wpisać późniejszy dzień rozpoczęcia działalności niż dzień złożenia wniosku, aby uniknąć konieczności płacenia ZUS-u przed faktycznym rozpoczęciem prowadzenia działalności gospodarczej. Wniosek CEIDG-1 dla osób fizycznych wykonujących działalność gospodarczą jest jednocześnie: wnioskiem o wpis do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej (REGON) w ramach Głównego Urzędu Statystycznego, zgłoszeniem identyfikacyjnym albo aktualizacyjnym do naczelnika urzędu skarbowego (NIP), oświadczeniem o wyborze formy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, zgłoszeniem albo zmianą zgłoszenia płatnika składek do ZUS-u, oświadczeniem o kontynuowaniu ubezpieczenia społecznego rolników. Rejestracja spółek osobowych i kapitałowych Wniosek rejestrowy należy złożyć w sądzie rejestrowym (wybrane sądy rejonowe). Wymagane formularze są dostępne w sądach i na stronach internetowych Ministerstwa Sprawiedliwości. KRS jest jawny. Każdy zainteresowany może w siedzibie właściwego sądu bez ograniczeń przeglądać akta rejestrowe wpisanych podmiotów. Na stronie internetowej http://pdi.cors.gov.pl/krssed/ istnieje możliwość wyszukiwania podmiotów zarejestrowanych w Krajowym Rejestrze Sądowym według ich numeru KRS. Najłatwiej i najszybciej zostać przedsiębiorcą jednoosobowym. Działalność rejestruje się w tym wypadku w CEIDG, składając zintegrowany wniosek o wpis do ewidencji działalności gospodarczej. W określonych wypadkach dopełnienie formalności związanych z założeniem firmy będzie wymagało odwiedzenia kilku innych urzędów. Etapy zakładania jednoosobowej działalności gospodarczej Krok Instytucja Działanie Uwagi 1. CEIDG 2. PKD Zgłoszenie rozpoczęcia indywidualnej działalności gospodarczej Określenie zakresu działalności gospodarczej Założenie działalności wymaga wypełnienia przez przedsiębiorcę formularza CEIDG-1. We wniosku należy podać swoje dane osobowe, dane teleadresowe swojej firmy, przedmiot działalności, datę jej rozpoczęcia oraz formę opodatkowania. Należy pamiętać, że niezależnie od formy wypełnienia wniosku zgłoszenie działalności gospodarczej do CEIDG jest wolne od opłat. We wniosku CEIDG-1 określa się również zakres działalności gospodarczej. Warto wpisać szerszy zakres działalności niż początkowo planowany, aby po kilku miesiącach nie było konieczności zmiany zapisu w dokumentach. Zakres działalności należy określić na 2
3. Organ koncesyjny 4. ZUS 5. 6. Urząd statystyczny Urząd skarbowy Uzyskanie koncesji, licencji, zezwolenia Zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych Nadanie numeru REGON Wybór formy opodatkowania Krzysztof Gergelewicz podstawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD). Mimo zasady swobody prowadzenia działalności gospodarczej niektóre rodzaje działalności są reglamentowane. Oznacza to, że prowadzenie działalności uzależnione jest od uzyskania odpowiedniej koncesji, licencji, zezwolenia lub wpisu w Rejestrze Działalności Regulowanej. Szczegóły regulują odrębne przepisy. Następnie należy udać się do ZUS-u, ponieważ CEIDG przesyła tam jedynie informację o tym, że powstała nowa firma jako płatnik składek. W ZUS-ie trzeba dokonać zgłoszenia przedsiębiorcy jako ubezpieczonego. Obowiązkowymi ubezpieczeniami są: rentowe, emerytalne, zdrowotne. Zgłoszenia należy dokonać w terminie 7 dni od założenia firmy, we właściwym wg miejsca zamieszkania oddziale ZUS, na druku ZUS ZUA. Przedsiębiorca powinien wypełnić ten druk, jeżeli zakładana działalność gospodarcza będzie jedynym tytułem do ubezpieczenia społecznego. W wypadku zakładania pierwszej działalności gospodarczej, wymagane będzie nadanie numeru REGON. W ciągu 7 dni od przesłania przez CEIDG wniosku do Urzędu Statystycznego przedsiębiorcy zostanie nadany unikalny numer REGON. Zazwyczaj trwa to do około 2 dni roboczych. Status nadawania numeru można sprawdzić na stronie CEIDG www.ceidg.gov.pl. W formularzu CEIDG- 1 wybiera się również formę opodatkowania. CEIDG przesyła do Urzędu Skarbowego wniosek CEIDG-1 z wyborem formy opodatkowania. Nie ma obowiązku wizyty w Urzędzie Skarbowym, za wyjątkiem osób które mają zamiar zostać podatnikami podatku VAT. Warto się zastanowić, czy przedsiębiorca chce zostać płatnikiem VAT, czy nie. Decydującym warunkiem umożliwiającym nie rozliczanie podatku VAT, jest wysokość sprzedaży w roku poprzedzającym rok podatkowy. Każda osoba rozpoczynająca działalność może uznać, że nie będzie płatnikiem VAT i w związku z tym korzystać ze zwolnienia z podatku VAT. W wypadku przekroczenia obrotu w danym roku obrotowym dana osoba automatycznie staje się płatnikiem VAT. Uprawnienie do ubiegania się o zwolnienie z płacenia podatku VAT nie dotyczy jednak przedsiębiorców, wykonujących dostawy wyrobów jubilerskich oraz świadczących usługi prawne i doradcze. Podejmując właściwą decyzję należy wziąć pod uwagę wysokość opodatkowania kupowanych i sprzedawanych towarów, rozmiar prowadzonej działalności oraz fakt, iż zostanie płatnikiem VAT wiąże się z bardziej rygorystycznymi wymogami prawnymi. Z reguły decyzja o bycie zwolnionym z płacenia VAT-u jest najbardziej opłacalna w wypadku prowadzenia działalności nakierowanej na klientów indywidualnych. Warto przemyśleć decyzję, ponieważ w wypadku decyzji o zostaniu płatnikiem VAT, dana osoba będzie mogła ponownie ubiegać się o zwolnienie z płacenia 3
7. Punkt usługowy 8. Bank 9. Sanepid (opcjonalnie ) Wyrobienie pieczątki firmowej Założenie rachunku bankowego Złożenie wniosku do Powiatowego Inspektora Sanitarnego o zatwierdzenie siedziby i wpis do rejestru. Krzysztof Gergelewicz podatku dopiero po upływie 3 lat. W wypadku decyzji o zostaniu płatnikiem VAT, trzeba pamiętać, aby najpóźniej na 1 dzień przed rozpoczęciem sprzedaży towarów lub usług objętych podatkiem VAT złożyć formularz VAT-R we właściwym Urzędzie Skarbowym wraz z uiszczeniem opłaty na rzecz gminy. Co istotne, dzień rozpoczęcia sprzedaży nie musi być jednoznaczny z dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej. Samo wyrobienie pieczątki firmowej nie jest prawnie wymagane, jednakże jest ważnym krokiem przy zakładaniu działalności gospodarczej. Po pierwsze dlatego, że w większości wypadków jest niezbędne do założenia konta firmowego (zgodnie z przepisami wewnętrznymi poszczególnych banków). Po drugie, używanie pieczątki firmowej podnosi wrażenie profesjonalizmu danej działalności. Na pieczątce firmowej powinno się umieścić następujące dane przedsiębiorcy: pełna nazwa firmy (wraz z imieniem i nazwiskiem przedsiębiorcy), adres siedziby, telefon (ewentualnie faks), REGON, NIP. Często przedsiębiorcy nie umieszczają ostatnich elementów. Warto jednak to zrobić, bowiem zawsze lepiej mieć wszystkie dane przy sobie, choćby w przypadku ręcznego wypisywania faktury VAT. NIP i REGON są danymi powszechnie dostępnymi, w związku z tym podanie ich komukolwiek nie może powodować dla przedsiębiorcy żadnych negatywnych konsekwencji. Prawo nie nakłada na przedsiębiorcę obowiązku używania konta firmowego przy każdej transakcji związanej z prowadzoną działalnością. Można używać prywatnego konta albo płacić gotówką. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej określa obowiązek używania firmowego konta w przypadku transakcji, których wartość przekracza 15 000 euro. Nie zadziała w tym wypadku próba ominięcia wymogu poprzez rozłożenie wpłaty na kilka przelewów. Po założeniu firmowego konta bankowego należy poinformować o tym fakcie Urząd Skarbowy oraz ZUS wypełniając wniosek aktualizacyjny CEIDG (www.ceidg.gov.pl). Wybierając bank, w którym założy się firmowy rachunek, należy zwrócić uwagę na następujące czynniki: wysokość opłat za: prowadzenie rachunku, przelewy, wpłaty i wypłaty gotówkowe, możliwość obsługi konta przez Internet i/lub telefon, liczby oddziałów i bankomatów/ wpłato matów. Do Państwowej Inspekcji Sanitarnej nie muszą zgłaszać się wszyscy przedsiębiorcy rozpoczynający prowadzenie działalności gospodarczej. Obowiązek ten został nałożony na: wszelkie zakłady pracy zatrudniające w toku swojego funkcjonowania pracowników, obiekty sezonowe, sklepy branży spożywczej, punkty gastronomiczne, restauracje, zakłady fryzjerskie i kosmetyczne, stołówki, kawiarnie, puby 4
11. 10. Państwowa Inspekcja Handlowa Wydział Prewencji Straży Pożarnej Powiadomienie o zakresie prowadzonej działalności Powiadomienie o zakresie prowadzonej działalności i bary, gabinety lekarskie, ośrodki SPA, apteki, sklepy mające w swoim asortymencie środki ochrony roślin, pralnie. Po zgłoszeniu działalności przedsiębiorcy do SANEPID-u, Inspekcja sanitarna przeprowadza w danym zakładzie pracy odbiór techniczno-sanitarny. Dopiero po tym działaniu przedsiębiorca będzie mógł rozpoczynać prowadzenie swojej działalności. Odbiór technicznosanitarny wymaga zgromadzenia przez przedsiębiorcę takich dokumentów jak: Pozwolenie na budowę, Aktualnych wyników badania laboratoryjnego wody pitnej, Atestu technicznego na materiały budowlane, Umowy na wywóz nieczystości i innych odpadów, Opinii kominiarskiej dotyczącej wentylacji, Projektu budowlanego uzgodnionego uprzednio przez rzeczoznawców ds. sanitarnohigienicznych lub Państwowych Powiatowych Inspektorów Sanitarnych. Trzeba wiedzieć, jakie wytyczne obowiązują dla danego rodzaju działalności. Ułatwieniem może być skorzystanie z usług firm architektonicznych, które wykonują projekt i zatwierdzają go w Sanepidzie. Lokal musi spełniać wszystkie wymagania określone przez przepisy. Projekt trzeba zgłosić najpierw w Sanepidzie. Na jego temat rzeczoznawca wydaje opinię. Gdy projekt zostanie zaakceptowany, możliwe będzie rozpoczęcie prac remontowych lub budowlanych. Po ich zakończeniu należy złożyć wniosek do Powiatowego Inspektora Sanitarnego o zatwierdzenie siedziby i wpis do rejestru. Taki wniosek należy złożyć na 30 dni przed uruchomieniem działalności. Inspektor Sanitarny musi odebrać zakład pracy w terminie 14 dni od złożenia wniosku. Państwowa Inspekcja Handlowa sprawdza właściwość funkcjonowania całej branży związanej z handlem. PIH nazywany bywa Inspekcją Handlową. Przedsiębiorca, który chce rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej polegającej na produkcji, handlu lub świadczeniu usług, ma obowiązek zawiadomić o tym fakcie Państwową Inspekcję Handlową. Zgłasza się w tym celu do wojewódzkiego inspektoratu lub jego delegatury. Z obowiązku tego wyłączone są np. banki i instytucje świadczące usługi bankowe, czy przedsiębiorstwa produkujące paliwo. PIH o rozpoczynaniu działalności zawiadamiają m.in. przedsiębiorcy prowadzący działalność w zakresie handlu i gastronomii. Przedsiębiorca musi zgodnie z istniejącymi przepisami prawa zawartymi w ustawie o ochronie przeciwpożarowej, przestrzegać przeciwpożarowych wymagań budowlanych, instalacyjnych i technologicznych. Ma obowiązek przygotować obiekt lub budynek do prowadzenia ewentualnej akcji ratowniczej na wypadek pożaru i zapewnić osobom, które przebywają w zakładzie pracy bezpieczeństwo oraz możliwość sprawnej ewakuacji w sytuacjach zagrożenia. Ponadto, musi on wyposażyć budynek, obiekt lub teren należący do przedsiębiorstwa, w sprzęt pożarniczy 5
i ratowniczy, jak również środki gaśnicze. Na koniec, musi on ustalić z Państwową Strażą Pożarną sposoby postępowania na wypadek powstania pożaru, klęski żywiołowej lub podobnych, miejscowych zagrożeń. Ćwiczenia 1. Zdefiniuj pojęcie: otoczenie przedsiębiorstwa. 2. Wyjaśnij różnicę miedzy otoczeniem bezpośrednim a otoczeniem pośrednim przedsiębiorstwa. 3. Wymień pięć elementów otoczenia bezpośredniego. 4. Wymień pięć elementów otoczenia pośredniego. 5. Wymień formy prawne przedsiębiorstw, które należy rejestrować w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. 6. Wymień formy prawne przedsiębiorstw, które należy rejestrować w Krajowym Rejestrze Sądowym. 7. Wymień sposoby składania wniosku o wpis do CEIDG. 8. Pomóż rodzicom w złożeniu rocznego zeznania podatkowego przez Internet. 9. Wymień dodatkowe funkcje, które pełni wniosek CEIDG-1. 10. Omów sposób rejestracji spółek osobowych prawa handlowego i spółek kapitałowych. 11. Wyjaśnij, jaki przebieg ma współpraca nowego przedsiębiorcy z Sanepidem. 12. Omów proces dopełniania formalności związanych z założeniem przedsiębiorstwa jednoosobowego właściciela, którego przedmiotem działalności jest działalność restauracyjna, zatrudniającego pracowników. Zadania testowe 1. Osoba fizyczna musi zarejestrować działalność gospodarczą A. w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. B. w Urzędzie Ochrony Konkurencji i Konsumentów. C. w Krajowym Rejestrze Sądowym. D. w Inspekcji Handlowej. 2. W spółkach osobowych A. majątek jest własnością jednego ze wspólników. B. skład osobowy wspólników jest stały. C. wysokość wniesionych udziałów jest równa. D. wspólnikom nie wolno ingerować w sprawy spółki. 3. Do Państwowej Inspekcji Sanitarnej nie muszą zgłaszać się wszyscy przedsiębiorcy rozpoczynający prowadzenie działalności gospodarczej. Obowiązek ten został nałożony np. na A. restauracje. B. zakłady szewskie. C. warsztaty samochodowe. D. wytwórnie masy bitumicznej. 4. Wybierając bank, w którym założy się firmowy rachunek, należy zwrócić uwagę na A. częstotliwość ukazywania się reklam w mediach publicznych. B. opinię wydaną przez polityków w programach publicystycznych. C. wysokość opłat za prowadzenie rachunku, przelewy, wpłaty i wypłaty gotówkowe. D. atrakcyjność personelu. 6