ELEKTRONICZNY WYKRYWACZ PODKLINICZNYCH STANÓW ZAPALENIA WYMIENIA U KRÓW : Umożliwia szybkie wykrywanie podklinicznych stanów zapalenia wymienia u dużej ilości krów, bezpośrednio w oborze przed udojem. Pozwala to na podjęcie odpowiednich zabiegów profilaktycznych ograniczających przejście choroby w stan kliniczny. Wpływa mobilizująco na hodowców i na personel obsługujący zwierzęta. Poprawia wyniki ekonomiczne hodowli. SYSTEMATYCZNE BADANIE WYMION JEST WAŻNYM ELEMENTEM PROFILAKTYKI. Profilaktyka jest tańsza niż leczenie WSTĘP W hodowli krów mlecznych jednym z największych problemów jest częste występowanie zapalenia wymienia - MASTITIS. Szczególnie dokuczliwy jest stan podkliniczny tego zapalenia zwany MASTITIS SUBCLINICA. W tym stanie mleko nie wykazuje zmian smaku, czy też wyglądu, a wymię nie wykazuje widocznych zmian chorobowych. Mleko pochodzące z chorej ćwiartki jest jednak złej jakości, a sama ćwiartka ma ograniczoną produkcyjność. Mleczność chorych krów spada od kilku do kilkunastu procent w stanach podklinicznych, a w stanach klinicznych od kilkudziesięciu do stu procent. Z tego powodu hodowca ponosi bezpowrotne straty finansowe. Obecnie dostępne są 3 modele elektronicznych wykrywaczy podklinicznych stanów zapalnych wymienia u krów: 1. Model : 4x4 Q MAST BUDOWA Urządzenie posiada platformę z czterema naczyniami pomiarowymi (kubkami) oraz obudowę stanowiącą blok pomiarowo-odczytowy ze specjalnym wyświetlaczem ciekłokrystalicznym (typu LCD), na którym odczytuje się wyniki pomiarów z czterech ćwiartek. Integralną część obudowy stanowi uchwyt z włącznikiem. Wewnątrz uchwytu znajduje się powszechnie stosowana bateria o napięciu 9V oznaczona symbolami: 6F22; 6LR61; 1604E. krowy zdrowe krowy chore - kliniczne zapalenie wymienia, objawy wyraźnie widoczne krowy chore - podkliniczne zapalenie wymienia, objawy niewidoczne Wydaje się, że chora jest tylko jedna krowa (rys. 1), jednak sytuacja w rzeczywistości jest inna (rys. 2). W stadzie może być chorych od 20-100% krów. I właśnie te nierozpoznane stany podkliniczne są przyczyną największych strat ponoszonych przez producentów mleka. MASTITIS jest problemem ogólnoświatowym dlatego ELEKTRONICZNY WYKRYWACZ PODKLINICZNYCH STANÓW ZAPALNYCH WYMIENIA jest używany z powodzeniem przez farmerów na całym świecie. Stwierdzono, że rozwojowi stanu podklinicznego towarzyszy szereg zmian, a w szczególności wzrost zawartości soli w mleku, mającej decydujący wpływ na zmniejszanie się oporności elektrycznej badanego mleka. Od czasu wykrycia powyższej zależności metoda wykrywania podklinicznych stanów zapalenia u krów za pomocą pomiaru oporności (lub przewodnictwa) mleka zyskała sobie -wielu zwolenników i ma duże znaczenie praktyczne. Opisana powyżej zależność oporności mleka i stanu zdrowotnego wymienia została wykorzystana przez firmę DRAMIŃSKI do skonstruowania ELEKTRONICZNEGO WYKRYWACZA ZAPALENIA WYMIENIA U KRÓW. Przyrząd ten testowany był na wielu uczelniach i instytucjach naukowych. 1 2
2. Model: 4Q MAST Urządzenie składa się z naczynia pomiarowego (kubka), bloku pomiarowo-odczytowego ze specjalnym wyświetlaczem oraz uchwytu z włącznikiem. Wewnątrz uchwytu znajduje się powszechnie stosowana bateria o napięciu 9V oznaczona symbolem 6F22. Blok pomiarowo-odczytowy wyposażony jest w okienko odczytowe z wyświetlaczem ciekłokrystalicznym (typu LCD ), na którym odczytuje się wyniki pomiarów z czterech ćwiartek. 3. Model: 1Q MAST Urządzenie składa się z naczynia pomiarowego (kubka), bloku pomiarowo-odczytowego ze specjalnym wyświetlaczem oraz uchwytu z włącznikiem. Wewnątrz uchwytu znajduje się powszechnie stosowana bateria o napięciu 9V oznaczona symbolem 6F22. Blok pomiarowo-odczytowy wyposażony jest w okienko odczytowe z wyświetlaczem ciekłokrystalicznym (typu LCD ), na którym odczytuje się wyniki pomiarów z jednej ćwiartki. Wszystkie modele Elektronicznego Wykrywacza Mastitis są odporne na wodę, co ułatwia ich eksploatację oraz utrzymanie w czystości. Opakowanie ELEKTRONICZNEGO WYKRYWACZA jest wykonane z tektury polipropylenowej odpornej na działanie warunków atmosferycznych i większości środków chemicznych. 3 4
DZIAŁANIE PRZYRZĄDU 1. Model: 4x4Q MAST Prawidłową pracę przyrządu sygnalizuje wyświetlacz. Przy próbnym sprawdzeniu działania przyrządu w powietrzu, bez wlewania mleka do naczyń pomiarowych, (czyli z rozwartymi elektrodami), po naciśnięciu włącznika, przyrząd wyświetla w czterech polach kreski (myślniki), które sygnalizują stan sprawności urządzenia i gotowości do pracy. Uwaga! Po 30 sekundach następuje samoczynne wyłączenie, które sprzyja oszczędzaniu baterii. Kiedy w pojemnikach jest już mleko należy nacisnąć włącznik możliwie jak najszybciej. Urządzenie odliczy 3 sekundy 3 3 3 3 2 2 2 2 Na ekranie pojawi się wynik dla czterech ćwiartek, na przykład: 370 380 380 380 1 1 1 1 Dodatkową funkcją spełnianą przez wyświetlacz jest sygnalizowanie wyczerpania się baterii. Migająca ikonka symbol baterii oznacza, że konieczna jest jej wymiana. 2. Model: 4Q MAST Prawidłową pracę przyrządu sygnalizuje wyświetlacz. Przy próbnym sprawdzeniu działania przyrządu "w powietrzu", bez wlewania mleka do naczynia pomiarowego, (czyli z rozwartymi elektrodami), po naciśnięciu włącznika, przyrząd wyświetla w czterech polach kreski (myślniki), które sygnalizują stan gotowości do pomiaru mleka z 4 kolejnych ćwiartek wymienia. Migające kreski oznaczają, że dla tego pola będzie wyświetlany odczyt po napełnieniu pojemnika pomiarowego i krótkim naciśnięciu włącznika. Uwaga! Po 30 sekundach następuje samoczynne wyłączenie, które sprzyja oszczędzaniu baterii. Kiedy w pojemniku jest już mleko należy nacisnąć włącznik i natychmiast w miejscu migających myślników pojawi się wartość liczbowa odczytu, a migające myślniki pojawia się na sąsiednim polu wyświetlacza. Tak kolejno można wyświetlić odczyty dla wszystkich ćwiartek. 370 (---) Dodatkową funkcją spełnianą przez wyświetlacz jest sygnalizowanie wyczerpania się baterii. Migająca ikonka symbol baterii oznacza, że konieczna jest jej wymiana. Jak wynika z danych technicznych najmniejsze wskazanie wynosi 10 jednostek, a zakres pomiaru mieści się w granicach od 10 do 990 jednostek. Po przekroczeniu tych wartości na wyświetlaczu pojawiają się myślniki (taki sam symbol, jak w przypadku sprawdzania działania przyrządu w powietrzu ). Zakres pomiarowy przyrządu znacznie przewyższa maksymalną wartość oporności badanego mleka, tak więc w praktyce nigdy nie zostanie przekroczony. 5 Jak wynika z danych technicznych najmniejsze wskazanie wynosi 10 jednostek, a zakres pomiaru mieści się w granicach od 10 do 990 jednostek. Po przekroczeniu tych wartości na wyświetlaczu pojawiają się myślniki (taki sam symbol, jak w przypadku sprawdzania działania przyrządu "w powietrzu"). Zakres pomiarowy przyrządu znacznie przewyższa maksymalną wartość oporności badanego mleka, tak więc w praktyce nigdy nie zostanie przekroczony. 6
3. Model: 1Q MAST Prawidłową pracę przyrządu sygnalizuje wyświetlacz. Przy próbnym sprawdzeniu działania przyrządu "w powietrzu", bez wlewania mleka do naczynia pomiarowego (czyli z rozwartymi elektrodami), po włączeniu przyrząd wyświetli dwie kreski czyli gotowość do pomiaru. Po następnym naciśnięciu włącznika wyświetlacz pokaże wartość "1 0". Cyfra '1' oznacza stan rozwarcia na końcach elektrod, a cyfra '0', że nie jest dokonywany żaden pomiar, poza automatycznym sprawdzeniem działania w stanie rozwarcia. 1 0 Po napełnieniu mlekiem naczynia pomiarowego, kiedy aprat jest w fazie gotowości do pomiaru ( dwie poziome kreski) należy nacisnąć włącznik i odczytać wynik. 350 Dodatkową funkcją spełnianą przez wyświetlacz jest sygnalizowanie wyczerpania się baterii. Pojawianie się i znikanie napisu LO BAT (po polsku: niski stan baterii) oznacza, że wskazana byłaby wymiana baterii. LO BAT Jak wynika z danych technicznych najmniejsze wskazanie wynosi 10 jednostek, a zakres pomiaru mieści się w granicach od 0 do 990 jednostek. Po przekroczeniu tej wartości na wyświetlaczu pojawia się wynik "1 0" oznaczający stan rozwarcia (taka sama wartość jak w przypadku sprawdzania działania przyrządu "na powietrzu"). Zakres pomiarowy przyrządu kilkukrotnie przewyższa maksymalną wartość oporności badanego mleka, tak więc w praktyce nigdy nie powinien być przekroczony. Uwaga! WYKRYWACZEM MASTITIS (dotyczy wszystkich modeli) nie można badać mleka zbiorczego. Urządzenie jest przeznaczone tylko do badania mleka udojonego bezpośrednio ze strzyków. Przed rozpoczęciem pomiarów należy: POMIARY 1. Sprawdzić działanie elektronicznego wykrywacza w powietrzu upewniając się, że nie zachodzi konieczność wymiany baterii (migająca ikonka patrz rozdział Wymiana baterii ). 2. Zawsze przed przystąpieniem do pomiarów należy upewnić się czy metalowe elektrody na dnie naczynia pomiarowego są całkowicie czyste. Zatłuszczenie elektrod będzie powodować zawyżanie wskazań i błędną interpretację Jak wykonać prosty test na czystość elektrod? a) przygotować roztwór - do szklanki wody o temperaturze pokojowej wsypać szczyptę soli kuchennej i całkowicie rozpuścić; b) napełnić solanką naczynia pomiarowe i odczytać wyniki (odczyt zależy od stężenia solanki); c) wylać solankę z naczyń pomiarowych solidnie przetrzeć elektrody przy pomocy tamponu zamoczonego w płynie do mycia naczyń, a następnie dobrze przepłukać pojemnik pomiarowy pod bieżącą wodą i strząsnąć resztki wody; d) ponownie wlać solankę do aparatu i odczytać wynik - jeżeli wartość odczytu po czyszczeniu spadły znacznie, to oznacza, że elektrody były mocno zatłuszczone; e) najlepiej powtórzyć czyszczenie i sprawdzić czy kolejne wyświetlane wartości nie ulegają zmianie, co oznacza zupełną czystość elektrod. (Uwaga! Nawet dotknięcie palcem może zatłuścić powierzchnię elektrod, dlatego ich czystość jest niezwykle ważna). Raz na tydzień należy wyczyścić elektrody proszkiem do prania ubrań, co nie dopuści do utworzenia się ewentualnego osadu ( kamienia ) na ich powierzchni. 3. Przygotować wiaderko z letnią wodą, które będzie służyć do przepłukiwania pojemników pomiarowych w czasie badań oraz drugie wiaderko do wylewania mleka po wykonaniu badania (przy badaniach wykonywanych w oborze ściółkowej). Zgodnie z zasadami higieny doju, przedzdajanego mleka nie wolno wylewać na ściółkę ZAWSZE NALEŻY BADAĆ PIERWSZE STRUGI MLEKA UDOJONE BEZPOŚREDNIO ZE STRZYKÓW DO POJEMNIKÓW POMIAROWYCH. 7 8
Pomiary przy zwierzętach wykonuje się nastepujaco: Model: 4x4Q MAST 1. Podstawić naczynia pomiarowe pod strzyk A, B, C, D i udoić pierwsze strugi mleka, tak aby naczynia pomiarowe były pełne (minimalna ilość ok. 1 cm od górnej krawędzi). Ważne jest by zdajanie mleka do pojemników wykonać jak możliwe najszybciej. 2. Po zdojeniu mleka włączyć przycisk zasilania. Urządzenie odliczy 3 sekundy 3. Na wyświetlaczu pojawią się wyniki pomiarów dla każdej ćwiartki, np.: 4. Dla łatwiejszego uchwycenia zagrożonej chorobą ćwiartki można przycisnąć ponownie włącznik i wyświetlone zostaną róznice między poszczególnymi ćwiartkami w odniesieniu do najwyższego wyniku np.:. 3 3 3 3 2 2 2 2 370 380 380 380 10 0 0 0 1 1 1 1 Kiedy odczytane zostaną wyniki i różnice dla poszczególnych ćwiartek należy na bieżąco dokonać interpretacji wyników wg zasad podanych w następnym rozdziale. 5. Wylać mleko i strząsnąć resztki mleka do przygotowanego wiaderka, (w hali udojowej do kratki ściekowej). 6. Po zbadaniu całego wymienia krowy, należy wykonać płukanie: trzymając przyrząd w ręku zanurzyć w wiaderku z wodą same pojemniki pomiarowe i poruszać przyrządem tak, aby zostały spłukane resztki mleka. 7. Do badania nastepnej krowy można przystąpić natychmiast po przepłukaniu naczyń pomiarowych i krótkim przyciśnięciu włącznika. Znikną wtedy wszelkie rezultaty i pojawi się gotowość do kolejnego pomiaru. 9 8. Wykrywacz posiada również funkcje automatycznego wyłączenia po 30 sekundach od momentu ostatniego naciśnięcia włącznika. Wyłączenie przyrządu następuje również po przytrzymaniu wciśniętego włącznika na dłużej niż 3 sekundy. Model: 4Q MAST 1. Włączyć aparat, podstawić naczynie pomiarowe pod strzyk A i udoić pierwsze strugi mleka do naczynia pomiarowego, tak aby było ono pełne. (minimalna ilość ok. 1 cm od górnej krawędzi). 2. Odczekać około 1 sekundę i przycisnąć włącznik zasilania pojawi się wynik. Na przykład: 370 (---) 3. Wylać mleko i strząsnąć resztki mleka do przygotowanego wiaderka lub kratki ściekowej, a następnie przycisnąć włącznik na wyświetlaczu zaczną migać myślniki na kolejnym polu. 4. Powtórzyć powyższe czynności pomiarowe dla strzyków B, C i D. Aby uzyskać odczyty dla 4 ćwiartek np.: 370 380 320 380 5. Dla łatwiejszego uchwycenia zagrożonej chorobą ćwiartki należy przycisnąć ponownie włącznik i wyświetlone zostaną różnice między poszczególnymi ćwiartkami w odniesieniu do najwyższego odczytu np.: 10 0 60 0 Kiedy odczytane zostaną wyniki i różnice dla poszczególnych ćwiartek należy na bieżąco dokonać interpretacji wyników wg zasad podanych w następnym rozdziale. 5. Po zbadaniu całego wymienia krowy, należy wykonać płukanie: trzymając przyrząd w ręku zanurzyć w wiaderku z wodą sam pojemnik pomiarowy i poruszać przyrządem tak, aby zostały spłukane resztki mleka. 10
Uwaga! Płukanie należy wykonać także po badaniu ćwiartki, w której stwierdzono stan podkliniczny. Dzięki temu resztki mleka z tej próbki nie będą wpływać na wynik pomiaru następnej ćwiartki. 6. Do badania następnej krowy można przystąpić natychmiast po krótkim przyciśnięciu włącznika. Znikną wtedy wszelkie rezultaty i pojawi się gotowość do pomiaru. 7. Wyłączenie przyrządu następuje po przytrzymaniu wciśniętego włącznika na dłużej niż 3 sekundy Wykrywacz posiada również funkcje automatycznego wyłączenia po 30 sekundach od momentu ostatniego naciśnięcia włącznika. Model: 1Q MAST 1. Przycisnąć włącznik zasilania, aby pojawił się stan gotowości do pomiaru (dwie poziome kreski). 2. Podstawić naczynie pomiarowe wykrywacza pod strzyk A i udoić pierwsze strugi mleka do tego naczynia, tak aby było ono prawie pełne. (minimalna ilość ok. 1 cm od górnej krawędzi). 3. Nacisnąć ponownie włącznik i odczytać wynik 4. Wylać mleko i strząsnąć resztki mleka do przygotowanego wiaderka. Powtórzyć powyższe czynności dla strzyków B, C i D. 5. Po zbadaniu krowy wykonać płukanie: trzymając przyrząd w ręku zanurzyć w wiaderku z wodą sam pojemnik pomiarowy i poruszać przyrządem tak, aby zostały spłukane resztki mleka. Uwaga! Płukanie należy wykonać także po badaniu ćwiartki, w której stwierdzono stan podkliniczny. Dzięki temu resztki mleka nie będą wpływać na wynik pomiaru następnej ćwiartki. Po zbadaniu krowy warto zanotować lub zaznaczyć własnym symbolem podstawowy wniosek: czy wymię jest w pełni zdrowe, czy istnieje podejrzenie o wstępną fazę choroby. SYSTEMATYCZNE BADANIE WYMION JEST WAŻNYM ELEMENTEM PROFILAKTYKI. Profilaktyka jest tańsza niż leczenie UZYSKANE REZULTATY NALEŻY KONIECZNIE OCENIĆ WEDŁUG DWÓCH KRYTERIÓW: 1. Jaką wartość liczbową uzyskujemy przy badaniu ćwiartek i czy jest to wartość typowa dla badanej krowy (indywidualne ocenianie każdej krowy pod kątem jej wieku), 2. Jak duże są różnice między ćwiartkami u badanej krowy. Odnośnie pkt. 1: Odczyty poniżej 250 jednostek: wskazują wyraźnie na podkliniczne zapalenie ćwiartki wymienia, lub wysokie ryzyko przejścia choroby w stan ostry (co może nastąpić bardzo szybko). Odczyty powyżej 300 jednostek: stan ćwiartki wymienia dobry. Najczęściej wskazania mieszczą się w przedziale 330-360 jednostek. U krów młodych w pełni zdrowych wskazania będą miały wyższy poziom (370-400), a u krów starych spotykane najczęściej rezultaty będą na niższym poziomie (300-320). Odczyty od 250 do 300 jednostek: stan przejściowy pomiędzy podklinicznym stanem zapalenia wymienia a stanem dobrym. Ze względu na różnice fizjologiczne trudno jest zdefiniować ścisłą granicę, po przekroczeniu której ćwiartka wymienia jest chora. U niektórych krów odczyt pomiędzy 250 a 300 jednostek, zwłaszcza, jeśli u badanej krowy nie uzyskujemy w ogóle wyższych wskazań, uznajemy za normalny, ćwiartkę wymienia zaś za zdrową. Jeśli jednak z pewnych przyczyn u krowy, u której we wcześniejszych odczytach uzyskaliśmy wynik znacznie powyżej 300, nagle obserwujemy spadek wskazań do poziomu 250-300 jednostek to krowę tę należy uznać za zagrożoną zapaleniem wymienia. Odnośnie pkt. 2: INTERPRETACJA WYNIKÓW Różnica większa niż 40-50 jednostek między najwyższym a najniższym rezultatem dla ćwiartek u badanej krowy wskazuje na początki podklinicznego zapalenia wymienia. Konieczne jest systematyczne badanie takiej krowy przed każdym udojem i obserwacja czy choroba postępuje (dalszy spadek wskazań dla podejrzanej ćwiartki). Ponadto niezbędna jest szczególna opieka i wzmożona higiena przed i po doju. 11 12
PRZYKŁADY INTERPRETACJI: krowa młoda, 2 - ga laktacja, dla wszystkich ćwiartek uzyskano odczyty powyżej 300 jednostek, lecz różnica sugeruje, że ćwiartka C może mieć podkliniczny stan zapalny. Konieczne jest dalsze badanie tej krowy. ćwiartka A = 370 ćwiartka B = 380 ćwiartka C = 310 różnica 70 jedn. w odniesieniu do maksym. odczytu (ćw. B) ćwiartka D = 370 krowa w średnim wieku 5 - ta laktacja, rezultaty wskazują, że jedna ćwiartka (D) jest zagrożona stanem zapalnym, należy szybko podjąć działania zaradcze i dalej obserwować rezultaty badań u tej krowy ćwiartka A = 340 ćwiartka B = 350 ćwiartka C = 350 ćwiartka D = 260 wynik poniżej 300 jednostek i różnica 90 jedn. do najwyższego odczytu (ćw. B i C) krowa stara 9 - ta laktacja, w jednej ćwiartce (B) odczyt jest poniżej 300 jednostek, ale jest to często spotykane u krów w takim wieku - wszystko jest fizjologicznie naturalne. ćwiartka A = 310 ćwiartka B = 290 wynik poniżej 300 ale różnica maksymalna tylko 20 jedn. ćwiartka C = 300 ćwiartka D = 300 Czynniki, o których należy pamiętać, a które mają wpływ na poziom rezultatów uzyskiwanych przy badaniu zdrowych krów: 1. wiek zwierzęcia, 2. rasa (podana powyżej interpretacja dotyczy krów cz-b + hf ; dla krów rasy Jersey wskazania będą na wyższym poziomie), 3. właściwości osobnicze poszczególnych zwierząt (np. zawartość tłuszczu w mleku), 4. żywienie - skład dawki lub jej zmiana będą mieć wpływ na odczyty, 5. stan fizjologiczny (np. w okresie rui nie należy badać i interpretować rezultatów), 6. zaburzenia metaboliczne, (kwasicę lub zasadowicę) można rozpoznać po zaskakującym znacznym spadku lub wzroście odczytów u wszystkich krów w stadzie. Uwaga! Tylko systematyczne kontrolowanie krów pozwoli prawidłowo i skutecznie wykorzystać możliwości wykrywacza. Nie można badać wykrywaczem ćwiartek z widocznym zapaleniem i daleko posuniętymi zmianami w mleku. Prawidłowa interpretacja w takich przypadkach będzie niemożliwa. Metoda zmian oporności mleka służy do wczesnych stanów choroby mastitis subclinica. 13 WYMIANA BATERII Jeżeli w górnym rogu wyświetlacza zacznie pojawiać się okresowo lub wyświetli się migający symbol baterii lub napis LO BAT, oznacza to natychmiastową konieczność jej wymiany. Wyniki odczytywane przy wyświetlanym sygnale wyczerpania baterii obarczone będą błędami, co uniemożliwia prawidłową interpretację. Baterię wymienia się następująco. 1. Odkręcić obie śrubki mocujące pokrywkę do uchwytu. 2. Wysunąć baterię z wnętrza uchwytu i odłączyć ją od zatrzasku 3. Założyć nową baterię i wsunąć ją do wnętrza uchwytu. 4. Przykręcić obie śrubki w celu przymocowania pokrywki do uchwytu, zwracając uwagę na to, by uszczelka była dociśnięta równomiernie. Zalecamy stosowanie baterii alkalicznych lub zwykłych o polepszonych parametrach, produkowanych przez renomowane firmy. DANE TECHNICZNE Masa urządzenia - ok. 450 g (4x4Q Mast) - ok. 300g (4Q Mast, 1Q Mast) Zasilanie - 1bateria 9 V, typ 6 F22 Pobór prądu - ok.17 ma (4x4Q Mast) - ok. 14 ma (4Q Mast) - ok. 12 ma (1Q Mast) Wskaźnik odczytowy - wyświeltacz typu LCD 4 x 3 cyfry (4x4Q Mast, 4Q Mast) - wyświeltacz typu LCD 3,5 cyfry (1Q Mast) Najmniejsza podziałka - 10 jednostek Zakres pomiaru - 10 do 990 jednostek (4x4Q Mast, 4Q Mast) - 10 do 1990 jednostek (1Q Mast) Temperatura pracy i przechowywania - 0 C do 50 C Wyposażenie: 1. Elektroniczny wykrywacz ( wraz z zamontowaną baterią). 2. Opakowanie 3. Instrukcja obsługi i karta gwarancyjna. 14
UWAGI KOŃCOWE Czyszczenie elektrod Zabrudzone, tłuste elektrody będą przyczyną fałszywych wskazań przyrządu (za wysokie wyniki). Również obecność na elektrodach innych płynów niż badane mleko będzie przyczyną fałszywych wskazań (np. za niskie wyniki). Dlatego tak ważną sprawą jest utrzymanie naczynia pomiarowego i całego przyrządu w czystości. Odtłuszczanie (czyszczenie) elektrod należy przeprowadzać zawsze przed przystąpieniem do pomiarów. Do czyszczenia stosuje się powszechne detergenty (płyn do mycia naczyń, proszek do prania). W rejonach, gdzie występuje twarda woda (o wysokim poziomie soli żelaza, wapnia, fosforu) należy szczególnie dobrze przeprowadzać czyszczenie elektrod. Po odtłuszczeniu trzeba dobrze wypłukać naczynie pomiarowe pod bieżącą wodą. W przypadku nietypowych (zawyżonych) wskazań przyrządu należy przede wszystkim odtłuścić elektrody. Zwracamy uwagę na potrzebę przestrzegania ogólnych zasad higieny w czasie wykonywania pomiarów. Obudowę można czyścić wilgotną ściereczką z użyciem detergentów. Najlepiej wykonać to zaraz po zakończeniu pomiarów. Przy myciu nie stosować bardzo gorącej wody lub wrzątku. Przyrząd prosimy przechowywać w miejscu suchym, najlepiej w temperaturze pokojowej. Po upływie okresu gwarancji producent zapewnia odpłatne przeglądy i naprawy przyrządu. Ze względu na obowiązujące wymogi zoosanitarne nie zaleca się pożyczania wykrywacza innym hodowcom. 15