Protokół nr 19 z posiedzenia zespołu koordynacyjnego ds. oceny realizacji zadań objętych porozumieniem w sprawie renaturyzacji jezior w gminie Łąck pow. płocki które odbyło się w dniu 26.06.2014r. w Sali Konferencyjnej Hali Sportowej w Łącku. Porządek posiedzenia: Sesja terenowa na oczyszczalni ścieków w Zaździerzu. Zwiedzanie oczyszczalni w budowie oraz informacja o postępie robót związanych z realizacją projektu pn. Uporządkowanie gospodarki ściekowej w zlewni jezior Ciechomickiego, Górskiego i Zdworskiego w gminie Łąck etap I. Sesja referatowa w Sali Konferencyjnej Hali Sportowej w Łącku. 1. Otwarcie posiedzenia Dyrektor WZMiUW mgr inż. Robert Kęsy, 2. Informacja na temat realizacji zadań przez WZMiUW w 2013r. oraz planu działań na 2014r Dyrektor Oddziału WZMiUW w Płocku inż. Stanisław Maciejewski, 3. Informacje odnośnie realizacji zadań pozostałych sygnatariuszy porozumienia, 4. Wpływ odpływu zanieczyszczeń z cieku od Koszelewa (rowu R5) na stan Jeziora Zdworskiego dr hab. prof. SGGW Zbigniew Popek, 5. Omówienie koncepcji wydobywania i zagospodarowania osadów dennych z wód Jeziora Zdworskiego dr hab. prof. UMK Ryszard Wiśniewski, 6. Zabezpieczanie kąpielisk przed zakwitami glonów w sezonie turystycznym, poprzez intensyfikowanie korzystnych procesów naturalnie zachodzących w zbiorniku dr Przemysław Nowacki i mgr Adrian Szulczewski, 7. Dyskusja i wolne wnioski. Pierwsza część posiedzenia zespołu odbyła się na terenie budowanej oczyszczalni ścieków w Zaździerzu. Uczestników spotkania powitała Pani Wiesława Jankowska z-ca Wójta Gminy Łąck przekazujac informacje dotyczące realizowanej inwestycji. Wartość całego projektu pn. Uporządkowanie gospodarki ściekowej w zlewni jezior Ciechomickiego, Górskiego i Zdworskiego w gminie Łąck etap I wynosi 11 800 601,66 zł. Przedsięwzięcie uzyskało dofinansowanie Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w wysokości 8 207 340,02zł i zostało podzielone na 11 zadań: zadanie nr 1 modernizacja SUW obejmująca wykonanie robót w budynku istniejącej stacji uzdatniania wody w Zaździerzu o wydajności 43m 3 /h, która zaopatruje w wodę m.in. obszar objęty kanalizacją (zrealizowano w 2009 r) zadanie nr 2 - budowa oczyszczalni ścieków o przepustowości 200m 3 /d w Zaździerzu; zadanie nr 3 budowa kanalizacji o dł. 3 111,50m w obszarze zlewni przepompowni PZ obejmującej część Zaździerza oraz kilka posesji administracyjnie należące do Matyldowa; zadanie nr 4 kanalizacja o łącznej dł. 1 960,90m na obszarze zlewni przepompowni PM obejmującej Matyldów oraz kilka posesji z obrębu Koszelówka; zadanie nr 5 budowa kanalizacji o dł. 3 185,9m na terenie zlewni przepompowni P1K obejmującej część Koszelówki; 1
zadanie nr 6 kanalizacja o dł. 1 687,60m na terenie zlewni przepompowni P2K obejmującej część Koszelówki; zadanie nr 7 kanalizacja o dł. 1 758,0m w części Zofiówki obejmująca obszar zlewni przepompowni P1Zo; zadanie nr 8 kanalizacja o dł. 1 039,20m z terenu objętego przepompownią P1Z część Zaździerza. zadanie nr 9 kanalizacja o dł. 2 726,8m z terenu objętego przepompownią P2K i P1Zo; zadanie nr 10 kanalizacja o dł. 376,7m z części obszaru objętego przepompownią P1K część Koszelówki; zadanie nr 11 kanalizacja o dł. 166,8m z terenu objętego przepompownią PZ część terenu na granicy miejscowości Matyldów i Koszelówka. Celem projektu jest uporządkowanie gospodarki ściekowej oraz wyeliminowanie zrzutów nieoczyszczonych ścieków do wód gruntowych. Szacuje się, że w ciągu roku do oczyszczalni doprowadzane będzie 27 000m 3 ścieków. Oczyszczalnia jest typu biologicznego - 2 SBR-y o przepustowości łącznej 200m 3 /dobę. Oczyszczone ścieki będą odprowadzane do cieku Wielka Struga. Jest już wydane pozwolenia wodnoprawne. Odbiór techniczny obiektu planowany jest na koniec września 2014r, a pozwolenie na użytkowanie 15.11.2014r. W wyniku realizacji projektu: - nastąpi poprawa stanu sanitarnego wód w jeziorze Zdworskim oraz Wielkiej Strudze (dopływ Wisły); - nastąpi zmniejszenie zanieczyszczenia gruntu i wód podziemnych na terenie miejscowości: Matyldów, Koszelówka, Zofiówka i Zaździerz; - spełnione zostaną wymagania Dyrektywy Unii Europejskiej dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych 91/271/EWG oraz Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie wydania warunków jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego; - spełnione zostaną wymogi Rozporządzenia Ministra Zdrowia z 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi oraz Ramowej Dyrektywy Wodnej 98/83/EEC; - poprzez realizację przedsięwzięcia stworzone zostaną właściwe podstawy dla rozwoju turystyki i agroturystyki bez szkody dla środowiska; - wzrośnie poziom życia mieszkańców, stan ich zdrowia ulegnie poprawie; - stworzone zostaną dogodne warunki dla rozwoju osadnictwa. Zaawansowanie realizacji projektu na dzień 23 czerwca br. jest następujące: Łączna długość ułożonej kanalizacji 12 285mb tj. 76,73% planowanego zakresu; w tym: długość kanalizacji dla zadań 3-8 = 11 910mb długość kanalizacji dla zadań 9-11 = 374mb Zaawansowanie prac na oczyszczalni ok. 50% planowanego zakresu; w tym: budynek oczyszczalni + instalacje 50% oczyszczalnia wyposażenie technologiczne 38% oczyszczalnia rurociągi 94% Roboty zafakturowane od początku realizacji projektu: 5 384 544,21 PLN Wydatki objęte dofinansowaniem (kwota wykorzystanej dotacji) 3 731 425,30 PLN 2
Włodarzom gminy udało się pozyskać dotację od Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na budowę przyłączy do budynków mieszkalnych w wysokości 45% NFOŚiGW i 55% mieszkańcy. Następnie zgromadzone osoby przeszły do budynku oczyszczalni ścieków, gdzie inspektor nadzoru odpowiadał na pytania. Później uczestnicy posiedzenia przejechali trasą kolektora głównego budowanej kanalizacji, a następnie udali się do Hali Sportowej w Łącku. Drugą część posiedzenia zespołu rozpoczął Dyrektor Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Warszawie Pan Robert Kęsy, witając wszystkich przybyłych. W pkt.2 porządku obrad przewodniczący posiedzenia udzielił głosu dyrektorowi Oddziału WZMiUW w Płocku Stanisławowi Maciejewskiemu, który przedstawił w formie prezentacji informację na temat realizacji zadań przez WZMiUW w 2013r. oraz planu działań na 2014r. W ubiegłym roku wykonano zadania za kwotę 282 506,41zł. ze środków pochodzących z budżetu województwa mazowieckiego. Jak co roku w maju, przed sezonem kąpielowym na jeziorach Zdworskim i Ciechomickim zamontowano bariery biologiczne 6 barier na jeziorze Zdworskim i jedną na jeziorze Ciechomickim. W 2013r dokonano ostatecznych uzupełnień podłoży z roślinami na wyspie makrofitowej, gdzie obecnie znajdują się 174 podłoża. Kontynuowano monitoring ilości i jakości wód dopływających do jeziora Zdworskiego. Na jesieni wykonano zabieg wykoszenia trzciny i transport biomasy poza ekosystem jeziora Zdworskiego na pow. 10,98ha oraz zdemontowano bariery biologiczne. W celu pogłębienia jeziora i usunięcia nadmiaru osadów dennych, a wraz z nimi dużych pokładów fosforu i azotu wykonano zabieg odmulenia części jeziora Zdworskiego za pomocą amfibii typu CONVER 580H. Wydobyty osad w ilości 1 054m 3 został umieszczony w nadbrzeżnym trzcinowisku. Zlecono również wykonanie prac utrzymaniowych i remontowo naprawczych cieku Wielka Struga na terenie gm. Łąck i Gąbin. W km 5+575 cieku: założono nową kratę przelewową, wymieniono grunt pod płytą przy węgorni, umocniono prawą stronę cieku powyżej i poniżej węgorni płytami ażurowymi. W km 15+209-15+580: rozebrano umocnienie siatkowo-kamienne w dnie cieku na dł. 4 m w celu obniżenia dna a w ich miejsce wykonano palisadę z kołków w celu zabezpieczenia przed osunięciem istniejących umocnień na skarpach. Ponadto wycięto krzaki i usunięto namuł z dna cieku na odcinku o dł. 371m. W związku z utrzymującym się wysokim stanem wód w 2013r nie było konieczności pompowania wód do jezior: Zdworskiego i Ciechomickiego. Pan Dyrektor poinformował uczestników spotkania, iż wniosek LIFE+ pn. Projekt rekultywacji Jeziora Zdworskiego oparty na konsolidacji upłynnionych osadów dennych oraz na innych metodach towarzyszących, który ponownie złożono do Komisji Europejskiej w 2013r. nie otrzymał dofinansowania. Całkowity koszt przedsięwzięcia wynosił 5 100 000zł w tym 5% udział środków własnych (269 052zł). Projekt LIFE+ zakładał skonsolidowanie nadmiernie uwodnionych osadów dennych oraz zwiększenie pojemności sorpcyjnej osadów 3
dennych względem fosforanów, aby przywrócić możliwość bytowania organizmów na dnie jeziora. Należy zatem poszukać nowych rozwiązań związania osadów w jeziorze. Następnie Dyrektor Maciejewski przedstawił planowane zadania do zrealizowania w bieżącym roku. Plan finansowy na rok 2014 zakłada wydatki w wysokości 315 945zł. Środki te pozwolą przeprowadzić na jeziorze podstawowe zadania takie, jak: kontynuacja przez SGGW monitoringu ilości i jakości wód dopływających do jeziora Zdworskiego za 26 600zł; montaż i demontaż barier biologicznych na jeziorach: Ciechomickim i Zdworskim w celu zmniejszenia zakwitów sinicowych oraz zakup materiałów na wykonanie barier 109 500zł; zakup energii niezbędnej do pompowania wody do jezior za kwotę 79 000zł; kontynuowanie odmulania jeziora Zdworskiego. Zabieg ten zwiększa głębokość i cyrkulację wody i nie powoduje wzrostu trofii, co jest korzystne dla jeziora 45 000zł, zapewnienie środków na prace remontowe celem zapewnienia utrzymania sprawności technicznej rurociągu zasilającego jeziora: Ciechomickie i Zdworskie - 20 000zł; wykaszanie trzciny w wyznaczonych sektorach na pow. 10,98ha i transport biomasy poza ekosystem w celu obniżenia trofii wód 27 875zł; wykonanie robót konserwacyjnych na cieku Wielka Struga w celu zapewnienia drożności koryta i swobodnego dostępu do cieku 5 500zł; wykonanie materiałów informacyjnych w celu informowania społeczeństwa o wykonanych zabiegach i występujących zagrożeniach 2 000zł; składki na ubezpieczenie społeczne i fundusz pracy 200zł; opłata za zajęcie pasa drogowego pod rurociąg zasilający w wodę jeziora Zdworskie i Ciechomickie 270zł. Planowane na 2014r. wydatki mogą być korygowane w zależności od aktualnych potrzeb. Na zakończenie swojego wystąpienia Pan Dyrektor przypomniał zgromadzonym, że w br. roku jesienią mija 10 lat od podpisania porozumienia w sprawie renaturyzacji jezior w gm. Łąck pow. płocki. Pokrótce przedstawił niektóre dokonania z tego okresu jak zastawkę na odpływie Wielkiej Strugi z jez. Zdworskiego wykonaną w 2005r, kaskadę 10 progów na cieku Wielka Struga w km 16+100-17+700, która została wykonana w 2008r oraz staw retencyjny na rowie R5 (2008r.). Przedstawił też dotychczasowe koszty renaturyzacji jezior, które są następujące: 4
Wydatki Wydatki inwestycyjne w tys. zł. w tym: WIOŚ na Wydatki bieżące Europejski badanie Marszałka Środki Rok Starostwo Budżet Fundusz Ogółem, wody i Województwa Budżet WFOŚi własne Powiatowe Gminy Rozwoju Reg. wydatki osadów Mazowieckiego Wojewody GW Marsza w Płocku Łąck RPO-WM dennych łka 2007-2013 2004 50 15 253 318 2005 228 151 377 96 852 2006 554 35 749 1 338 Wydatki Wydatki inwestycyjne w tys. zł. w tym: WIOŚ na Wydatki bieżące badanie Marszałka Europejski Ogółem, Rok Starostwo Budżet Budżet Środki wydatki wody i Województwa WFOŚi Fundusz Rozwoju Powiatowe Wojew Gminy własne tys. zł. osadów Mazowieckiego GW Reg. RPO-WM w Płocku ody Łąck Marszałka dennych 2007-2013 2007 174 662 234 1 070 2008 174 515 367 386 1 442 2009 174 642 988 8 1 812 2010 174 274 448 2011 174 430 604 2012 174 363 800 1 500 2 837 2013 174 234 854 2 231 49 3 542 OGÓŁ EM: 1 218 3 902 50 166 744 2 677 3 731 1 775 14 263 W pkt.4 porządku obrad temat wpływu odpływu zanieczyszczeń z cieku od Koszelewa (rowu melioracyjnego R5) na stan Jeziora Zdworskiego przedstawił w formie prezentacji Pan dr inż. Wasilewicz z SGGW. Udowadniał, iż rów R5 jest głównym ciekiem doprowadzającym wody do jeziora Zdworskiego. Omówił zanieczyszczenia w nim płynące m.in. jakie parametry zostały oznaczone. Z wykonanych przez niego wyliczeń wynika, że czas jaki mija od zrzutu oczyszczonych ścieków z oczyszczalni w Domu Pomocy Społecznej w Koszelewie do momentu dopływu do jeziora Zdworskiego to 7 godzin. Według przepisów ten czas powinien wynosić 24 godziny. W prezentacji była również zawarta propozycja rozwiązania problemu dopływu zanieczyszczeń płynących rowem R5 do jeziora Zdworskiego. W odległości ok. 500m od miejsca zrzutu oczyszczonych ścieków z DPS w Koszelewie znajduje się końcówka rowu melioracyjnego R-G/1 który doprowadza wodę do rzeki Gąbinianki. Zaproponował przerzut oczyszczonych ścieków z DPS w Koszelewie do tego rowu, a nie jak obecnie do rowu R5. W pkt.5 prezentację pn. Omówienie koncepcji wydobywania i zagospodarowania osadów dennych z wód Jeziora Zdworskiego przedstawił Pan prof. Ryszard Wiśniewski z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Profesor przypomniał, iż problemem jeziora Zdworskiego jest upłynniony osad, który uniemożliwia bytowanie fauny i flory w osadach tego jeziora. Fluidyzacja wynosi 97%. Poprzez specyficzne falowanie tworzące się w płytkich partiach osadów, osad może się przemieszczać na całe jezioro. Fale te mogą powodować 5
zjawisko oscylacji i rezonansu cząstek osadowych rozluźniając strukturę ich agregatów i w konsekwencji fluidyzację osadów. Mamy projekt skonsolidowania osadów znajdujących się w jeziorze. Chcieliśmy w ramach środków finansowych LIFE+ poprawić stan osadów. Badania laboratoryjne pokazały, że na skonsolidowanym osadzie zaczęły pojawiać się makrofity. Niestety Komisja Europejska nie dofinansuje projektu. W związku z tym zaczęto szukać nowych rozwiązań i narodził się pomysł, który został nazwany Zintegrowana metoda rekultywacji Jeziora Zdworskiego. W chwili obecnej ta metoda rekultywacji jeziora Zdworskiego jest opracowywana w laboratorium inlab Uniwersytety Mikołaja Kopernika w Toruniu. Projekt zakłada wybagrowanie osadu z jeziora Zdworskiego, który jest bogaty w takie związki jak fosfor i azot, do geotub znajdujących się na brzegu. Geotuba jest to zbiornik, do którego wpompowuje się osad i dodaje polimery w wyniku czego następuje rozdzielenie frakcji stałej i płynnej. Oczyszczona woda wypływa przez pory znajdujące się w zbiorniku z powrotem do jeziora. Po odsączeniu wody, w geotubie znajduje się skonsolidowany osad, który można wywieźć na składowisko lub poddać dalszej rekultywacji. Badania laboratoryjne pokazują, iż skonsolidowany osad z jeziora Zdworskiego jest 67% materią organiczną (takie same właściwości ma torf). Po wykonaniu bagrowania przy pomocy pogłębiarki i zmagazynowaniu osadu w geotubach otrzymamy głębsze jezioro bez fosforu i odwodniony osad, który może być wykorzystywany jako opał chociażby przez okolicznych mieszkańców. Nowopowstały opał mógłby być oddawany nieodpłatnie pod warunkiem, że osoby korzystające z tej formy ogrzewania swoich domów, oddawałyby otrzymany w wyniku spalania popiół. Zmagazynowany popiół zostałby poddany dalszej obróbce i po dodaniu Mg i NH 4 powstałby struwit jeden z najlepszych nawozów sztucznych. Według wyliczeń 1 gram osadów dennych daje ok. 0,1 grama struwitu, a 1 gram popiołu otrzymany jest z 50cm 3 osadu dennego jeziora Zdworskiego w przypadku pobrania z niego warstwy osadu o grubości 1 metra z całej powierzchni jeziora (343ha), otrzymano by 7 106 ton struwitu. Wiadomo, że w niektórych miejscach jeziora Zdworskiego warstwa osadu wynosi nawet 11m. Studium wykonalności, przeprowadzone przez poznańską firmę, pokazuje, że nowe podejście do rekultywacji jeziora Zdworskiego jest opłacalne pod względem ekonomicznym, jak i ekologicznym. W pkt.6 Pan dr Przemysław Nowacki z firmy PROECO, przedstawił nowy sposób zabezpieczenia kąpielisk przed zakwitami sinicowymi. Pomysł zakłada: - stworzenie wyizolowanego miejsca do kąpieli poprzez montaż kurtyny na pływakach; - kontrolę - wyznaczona osoba wykonywałaby codzienne podstawowe badania, jak np. mierzenie ph, temperatury, przewodnictwa; - działania - w miejscu wydzielonym kurtyną trzeba zastosować inaktywację fosforu, zainstalować baloty za słomy jęczmiennej oraz zastosować podłoża z roślinnością, gdzie system korzeniowy tych roślin dodatkowo będzie oczyszczał wodę w wydzielonym miejscu. 6
Głos zabrał Pan Białecki Wójt Gminy Łąck przedstawiając zgromadzonym gościom problematykę oraz dalsze plany budowy kanalizacji ściekowej w gm. Łąck. Opowiedział o przygotowaniach do kolejnej inwestycji budowy kanalizacji ściekowej oraz o planie zagospodarowania przestrzennego wokół jeziora Zdworskiego. Na zakończenie swojej wypowiedzi Pan Wójt wspomniał o wizytacji, jaką złożyła mu młodzież łącka. Młode pokolenie poruszyło temat ochrony środowiska i jego czystości. Oczekują oni od przedstawicieli władz podjęcia kroków w kierunku polepszania jakości środowiska i gmina Łąck wiele już zrobiła i nadal będzie pracowała nad poprawą jakości otoczenia. Na tą okoliczność Pan prof. Wiśniewski i Pani Janina Kawałczewska Wiceprezes Regionalnego Centrum Edukacji Ekologicznej opowiedzieli o swoich doświadczeniach pracy z dziećmi i młodzieżą w zakresie ich świadomości ekologicznej. Pani Kawałczewska pochwaliła gminę Łąck za jej wkład w edukację ekologiczną i poinformowała, iż RCEE wyposażyło szkołę w Sendeniu w sprzęt monitoringowy do badania jakości wody (walizki ekobadacza), a obszar gminy Łąck obfitujący w jeziora jest dobrym terenem do edukacji w terenie. W pkt.7- wolne wnioski o głos poprosili przedstawiciele firm ECO LIFE SYSTEM i VIACON POLSKA. ECO LIFE SYSTEM jest importerem produktów Eco-Tabs w Polsce. Przedstawiciel firmy Pan Andrzej Piątkowski zaprezentował nowatorską ekologiczną metodę oczyszczania jezior polegającą na wprowadzeniu do osadów dennych i wody zanieczyszczonego zbiornika bakterii, które były wcześniej wyizolowane z naturalnych środowisk wody i gleby. Bakterie te mogą być wykorzystywane w zbiornikach wodnych, w których występują złe i dobre warunki tlenowe, gdyż bakterie same uwalniają tlen i w warunkach tlenowych z ogromną szybkością rozkładają zgromadzone w wodzie i osadach, zanieczyszczenia organiczne. Przetwarzają je do dwutlenku węgla i biomasy, którą ostatecznie zjadają ryby. Oprócz redukcji osadów metoda ta pozwala również zapobiegać zakwitom sinicowym, a w przypadku ich utworzenia likwiduje toksyny sinicowe. Następnie Pan Wojciech Prochera z firmy VIACON zajmującej się dystrybucją geotub omówił ich zastosowanie. Geotuby, jak to już wspomniał prof. Wiśniewski, są to zbiorniki z geotkaniny do których wpompowuje się osad. Po dodaniu flokulantów w takiej geotubie zostaje skonsolidowany osad, a odsączona woda wypływa przez pory w ścianie zbiornika. Geotuby mają szeroki wachlarz zastosowania. Są wykorzystywane do: odwadniania osadów przemysłowych, magazynowania osadów z odmulania zbiorników wodnych, ochrony brzegów morskich czy jako składowisko odpadów. Ich zaletą jest: niski koszt realizacji, możliwość odwadniania bardzo dużych ilości osadów, brak zastosowania skomplikowanych urządzeń mechanicznych, niski pobór energii i nieskomplikowana obsługa. Pan Prochera pokrótce przedstawił najciekawsze zrealizowane projekty w Polsce m. in. odwodnienie osadów przemysłowych w zakładach chemicznych PCC ROKITA w Brzegu Dolnym czy odwodnienie osadów komunalnych dla oczyszczalni w Dęblinie. WZMiUW w Warszawie Oddział Płock planuje w br. częściowe eksperymentalne przeprowadzenie bagrowania jeziora Zdworskiego z magazynowaniem osadów w geotubach. Posiadamy odmularkę i cztery geotuby, w których chcemy zmagazynować ok. 3000m 3 7
osadów. Zostaną pobrane próby osadu z części odpływowej jeziora i przekazane do badań obecnemu na spotkaniu Panu Wojciechowi Prochera pod kątem jego możliwość flokulacji i odwodnienia. Po otrzymaniu wyników zlecimy opracowanie technologii i przystąpimy do działań w terenie. Obecni na posiedzeniu sygnatariusze porozumienia nie wnieśli uwag do planu zaprezentowanych do realizacji działań w 2014r. Dyrektor Kęsy podziękował wszystkim prelegentom oraz pozostałym uczestnikom posiedzenia za przybycie. Protokołowała: Joanna Blige 8