Juha Kylmä President CIC Working Group Bowhunting juha.kylma@co.inet.fi Tel. +358 40 589 2938 ROZWÓJ POLOWAŃ Z ŁUKIEM W EUROPIE Coraz więcej krajów europejskich praktykuje polowanie z łukiem. W tej chwili trwają procesy legalizacji w Szwecji, Norwegii, Danii, Estonii, Litwie, Łotwie i Islandii. Finlandia i Dania czynią kolejny krok polowania z łukiem na zwierzynę drobną i sarnę zostały już dopuszczone, będzie zainicjowany proces dopuszczenia grubszej zwierzyny łownej. Słowacja i Bułgaria ostatnio zalegalizowały polowania z łukiem. Grenlandia zezwala na polowania od roku 2012. W międzyczasie trwają w Rosji rozmowy dotyczące ponownego otwarcia na polowanie z łukiem. Międzynarodowy Program Edukacyjny Myśliwych Łuczników (ang. International Bowhunting Education Program, IBEP) jest wykorzystywany w niemal wszystkich krajach Europy. Niektóre kraje wyrażają zainteresowanie możliwością wykorzystania łuku i strzał na terenach miast do gospodarowania niektórymi niepożądanymi tam gatunkami łownymi. Kilka faktów i generalnych uwag dotyczących polowania z łukiem: Łuk jest bardzo skutecznym narzędziem do pozyskiwania zarówno zwierzyny drobnej jak i grubej. Nowoczesny sprzęt i wykształceni myśliwi polujący z łukiem będą mieli podobne rezultaty polowania na zwierzynę grubą jak myśliwi stosujący dopuszczone obecnie narzędzia łowieckie: strzelby i sztucery. Polowanie z łukiem jest bezpieczną metodą polowania. Myśliwy zawsze jest w bezpośredniej bliskości zwierzęcia łownego (srednio 18-20 m), dlatego łatwo dokonuje się weryfikacji celu. Ponieważ w trakcie wykonywania polowania myśliwy nie przemieszcza się z załadowaną bronią, nie ma żadnych wypadków związanych z przypadkowym wystrzałem z łuku. Strzała leci na krótszy dystans niż kula karabinowa. Łuki są często wykorzystywane do polowania w zurbanizowanym terenie, gdzie nie ma możliwości wykorzystania broni palnej i gdzie występuje nadmierna populacja: sarny, dzika, zająca, etc. Na przykład: myśliwi polujący z łukiem zostali wykorzystani do obniżenia populacji zajęcy i królików w Helsinkach i innych miastach Finlandii, jak również przy obniżeniu populacji gęsi i bobrów w niektórych obszarach. W USA myśliwi polujący z łukiem byli wykorzystywani do ograniczania populacji zwierzyny płowej w terenach uprzemysłowionych. Raport Międzynarodowego Stowarzyszenia Edukacji Łowieckiej (ang. International Hunter Education Association) z roku 2001: Ze wszystkich wypadków łowieckich w USA, tylko 1% związany jest z łukami czy kuszami, a część z nich to właściwie wypadki spowodowane upadkiem z wysokości (z ambon).
Czynniki wpływające na wzrost popularności: Bezpieczeństwo, mniejsze obszary łowieckie, bliższa odległość od domów, łatwiejszy dostęp do terenów prywatnych, mniejsze zatłoczenie w okresie polowań / wcześniej zaczynający się okres polowań (w niektórych krajach występują oddzielne okresy polowań). Przykład z Finlandii: Fiński Metsähallitus (przedsiębiorstwo państwowe, które zarządza ponad 12 mln hektarów) rozpoczęło sprzedaż oddzielnych licencji na polowania z łukiem. Licencja na polowanie z łukiem stanowi 50% ceny licencji zwykłej. Metsähallitus: Celem wydawania licencji na polowanie z łukiem jest przyzwolenie na stosowanie nowych technik łowieckich i na ich rozwój. Licencja na polowanie z łukiem jest tańsza ze względu na charakter polowania. Ekologiczne i społeczne skutki uboczne są dużo mniejsze niż te wiążące się z polowaniem z bronią palną. Polwanie z łukiem jest bardzo trudne, zatem całkowita ilość odłowionych zwierząt pozostaje stosunkowo mała. Współczynnik zranień jest mniejszy niż w przypadku zwykłego polowania. Polowanie z łukiem jest ciche, zatem zyskuje akceptację również w małych lub bardziej zurbanizowanych obszarach czy rezerwatach. W odniesieniu do innych krajów Przykład z USA: W 1934 roku w stanie Wisconsin odbył się sezon polowań na jelenie wyłącznie dla polujących z łukiem W 1970 roku licencje na polowanie z łukiem stanowiły mniej niż 8% wszystkich sprzedanych licencji w Stanach Zjednoczonych - 21% w końcu lat 1990 - w ciągu ostatnich 20 lat, z 1.3 miliona do ponad 3 milionów licencji na polowanie z łukiem sprzedanych w 1999r w USA - obecnie ponad 3.5 miliona Liczba myśliwych w USA spada. Ilość polujących w USA - w wieku od 16 lat wzwyż - zmniejszyła się o 10% pomiędzy 1996 i 2006 rokiem z 14 milionów do około 12.5 miliona. W międzyczasie ilość polujących z łukiem nie uległa zmniejszeniu. Większość polujących z łukiem praktykuje również inne formy łowieckie, na przykład ze strzelbą czy sztucerem.
Polowania z łukiem na przestrzeni lat w Europie i na świecie 1936 Wisconsin otwiera pierwszy w USA sezon wyłącznie dla polujących z łukiem 1945 Jugosławiańska republika Serbii wprowadza polowania z łukiem i strzałą 1967 Dania wydaje personalne zezwolenia polującym z łukiem 1986 Portugalia wprowadza polowanie z łukiem i strzałą 1989 Zimbabwe umożliwia polowanie z łukiem i strzałą na specjalnym zezwoleniu 1992 Litwa wprowadza polowania z łukiem i strzałą (sytuacja uległa zmianie) 1993 Finlandia formalizuje długi okres braku regulacji dotyczących polowań z łukiem 1993 Węgry wprowadzają polowania z łukiem i strzałą 1995 Francja reguluje polowania z łukiem i strzałą 1995 Botswana wprowadza polowania z łukiem na zwierzynę równinną 1997 Hiszpania czyni możliwym polowania z łukiem 1998 Namibia wprowadza polowania z łukiem na zwierzynę równinną 1999 Zimbabwe zmienia rozporządzenia dla polowań z łukiem 1999 Dania reguluje polowania z łukiem na sarny i zwierzynę drobną 2001 Finlandia zmienia rozporządzenia dodatkowo zezwalając na pozyskiwanie sarny i bobra za pomocą łuku i strzał 2003 Francja zmienia regulacje prawne zezwalając na wykorzystanie krótszych łuków i spustów 2005 Tanzania wprowadza polowania z łukiem i strzałą 2005 Dania wprowadza formalne zmiany w prawie umożliwiając polowania z łukiem 2006 Wyspy Alandzkie wprowadzają polowanie z łukiem
2007 Republika Południowej Afryki wprowadza nowe rozporządzenia dotyczące polowania z łukiem i strzałą 2008 Francja liberalizuje rozporządzenia dla zagranicznych myśliwych jak również dla młodych polujących z łukiem 2009 Bułgaria wprowadza polowania z łukiem i strzałą 2009 Słowacja wprowadza polowania z łukiem i strzałą (na terenach zamkniętych) 2012 Grenlandia zaczyna proces akceptowania praktyki polowań łuczniczych 2012 Litwa zaczyna proces przywrócenia polowań z łukiem Polowania z łukiem rozwijają się na całym świecie. W tej chwili trwa wiele procesów zmierzających do zalegalizowania lub prac rozwojowych polowań łuczniczych w wielu krajach. Polowanie z łukiem przyczynia się do zrównoważonego korzystania z zasobów naturalnych = więcej czasu poświęcanego na polowanie / mniejsze zbiory zwierzyny. Mogą być wykorzystywane mniejsze obszary łowieckie. Czasami mają miejsce dłuższe okresy polowań (np. w USA). Długa tradycja. Metoda łowiecka, która istnieje od dziesiątek tysięcy lat. Na przykład: W Finlandii ludzie polowali z łukiem od zakończenia epoki lodowcowej i zaludnienia nordyckiej części Europy. Dlatego też, zawsze byli polujący z łukiem w tym kraju i polowania z łukiem nigdy nie zostały zakazane. Polujący z łukiem muszą być wykwalifikowanymi myśliwymi (z uprawnieniami na poziomie krajowym). Możliwością jest uzupełnienie dodatkowym kursem kwalifikacji podstawowych. Program IBEP (International Bowhunting Education Program) jest gotowym pakietem z podręcznikiem, podręcznikiem instruktorskim, materiałem DVD i wieloma innymi rodzajami materiału (jest to również dobry materiał szkoleniowy dla myśliwych nie-łuczników!) www.nbef.org. Obowiązkowe testy strzeleckie są wymagane przez niektóre kraje (np. Wyspy Alandzkie, Danię). Program IBEP jest dziś jedynym wykorzystywanym wielonarodowym programem edukacyjnym dla myśliwych. Jest używany w większości europejskich krajów, włączając w to kraje, w których polowanie z łukiem nie jest dozwolone (myśliwi odbywający podróże). Liczby również rosną w Europie. Przykład: Fińskie Stowarzyszenie Myśliwych Łuczników zostało zawiązane w 1982 roku przez kilkudziesięciu myślowych polujących z łukiem. Z początkiem roku 2000 było w Finlandii w przybliżeniu 5,000 myśliwych łuczników. W wyniku badań zatytułowanych Profil myśliwego (ang. The profile of hunter, przeprowadzonych (w 2009r) przez Annę-Liisę Toivonen z Fińskiego Łowieckiego i Rybołówczego Instytutu Badawczego (ang. Finnish Game and Fisheries Research Institute) pokazuje, że ilość myśliwych wykorzystujących łuk i strzały wynosi 8 900 i
posiadają oni 10 900 łuków myśliwskich. Na dzień dzisiejszy przybliżenie (podawane przez dealerów sprzętu łuczniczego) wynosi ok. 15 000. Ilość polujących z łukiem może być jedynie przybliżona. Europejska Federacja Myśliwych Łuczników (ang. European Bowhunting Federation) szacuje, że łączna ilość wynosi przeszło 35.000 (rok 2011). Ilość myśliwych maleje w wielu krajach. Jeśli chodzi o rekrutację, łatwiej jest zainteresować młodych ludzi polowaniem z łukiem w przeciwieństwie do innych technik łowieckich. Przykład z Finlandii: Jouni Tanskanen, Główny Dyrektor Gospodarki Łowieckiej dystryktu North Savo: W 2008 każdy z łącznej liczby 15 dystryktów otrzymał łuk Genesis do edukacji młodzieży. Odnotowaliśmy, że osoby młode bardzo zainteresowały się łucznictwem i w ostateczności łowiectwem. Zranienia? W ciągu 20+ ostatnich lat było nieco (dosłownie kilka) zdjęć w mediach czy internecie zwierząt z tkwiącą w ciele strzałą. Nieszczęsliwym zbiegiem okoliczności niektórzy ludzie (najprawdopodobniej dzieci), które nie są myśliwymi, używały dziecięcych łuków czy zabawkowych kusz z nie-myśliwskim grotem do strzelania do zwierząt. Ze słabego łuku, z grotem nieprzystosowanym do polowania, penetracja strzały jest słaba i strzała może utkwić w ciele. Strzała wystrzelona z przeciętnego nowoczesnego myśliwskiego łuku całkowicie penetruje zarówno tuszę zwierzyny płowej jak i wiele większej. Dlatego też nie występuje ryzyko zwierząt biegających w lasach ze strzałami wystającymi z ciała. Jeśli zwierzę zostanie zranione kulą, nie jest ono tak przyciągające uwagę dla ogółu społeczeństwa, dlatego też nie poświęca się mu wiele uwagi. Zranienie kulą przy strzale pozakomorowym nie jest lepsze od zranienia ostrym jak brzytwa grotem (oczywistym są mniejsze uszkodzenia tkanek niż w przypadku grzybkującego pocisku). Zranienia są jednym z zasadniczych probllemów dla ludzi nie zorientowanych w tematyce polowania z łukiem i nowoczesnych narzędzi stosowanych do tego celu. Według różnych badań myśliwi polujący z łukiem nie ranią więcej zwierząt niż inni myśliwi; wręcz przeciwnie, ilość zranień jest mniejsza. Duńskie badania przeprowadzane przez siedem lat wykazały, że zranienia wyniosły mniej niż 5%. Kłusownictwo? Inną kwestią dla ludzi niezaznajomionych z polowaniem z łukiem są obawy związane z cichą bronią. W rzeczywistości, myśliwi polujący z łukiem, podobnie jak inni myśliwi, potrzebują treningów oraz bycia dobrymi myśliwymi (by dostać się wystarczająco blisko zwierzyny). Nie ma możliwości strzelania łukiem z samochodu; łuki są też trudniejsze do wykorzystania w ciemnościach, etc., dlatego też łuk nie będzie bronią wybieraną przez kłusownika! W wielu krajach legalne jest wykorzystywanie sztucerów z tłumikiem wystrzału. Nawiązując do władz fińskich (ministerstwa) kłusownictwo z łukiem nigdy nie było przedmiotem zainteresowania. Istnieją znacznie lepsze narzędzia do kłusowania!
Łuki i strzały nie są wykorzystywane do aktów publicznej przemocy takich jak morderstwa, strzelaniny w szkołach czy napady na banki. Noże, siekiery, żeliwne patelnie, pięści i ciężkie buty są znacznie niebezpiecznieszą bronią według dowolnej gazety codziennej. W krajach, w których polowanie z łukiem nie jest legalne, niektórzy myśliwi mogą się sprzeciwiać, ponieważ odnoszą wrażenie, jakoby mieli utracić coś, gdyby polowania łucznicze zostały dozwolone. W rzeczywistości, wszyscy myśliwi mieliby więcej możliwości wyboru (sztucer, strzelba, łuk, pułapki, psy, sokoły ). W niektórych przypadkach wszyscy mogą być wygranymi. Na przykład w USA okres polowania jest dzięki temu dłuższy, gdyż istnieją specjalne okresy dla myśliwych korzystających z łuków czy broni czarnoprochowej. Gdyby dozwolone były tylko polowania z broni palnej, to okres polowań na zwierzynę płową byłby znacznie krótszy. Nowoczesne łuki, strzały i groty mysliwskie (groty o szerokim ostrzu) są tak efektywne jak każdy strzał czy pocisk. Niezależnie od tego jaką broń wybierze myśliwy niech to będzie łuk, sztucer czy strzelba obowiązkiem jego jest wiedzieć, jak się z niego korzysta, być w tym biegłym i umieć umieścić kulę lub strzałę w odpowiednim miejscu zwierzęcia łownego (umiejscowić strzał) oraz rozumieć kiedy można to zrobić (moralnie). Juha Kylmä