Ekorozwój według Elektrowni Turów S.A. Autor: Marian Szymański (Ochrona Środowiska XV,dodatek reklamowy do RZECZPOSPOLITEJ) Ostatnie dziesięciolecie to czas wielkich zmian gospodarczych, politycznych i społecznych. To rosnące wymagania i świadomość konfliktu pomiędzy racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych a celami rozwoju gospodarczego i wysoką dynamiką produkcji przemysłowej. Wydarzeniem, które do dziś inspiruje współczesne myślenie o środowisku i rozwoju była konferencja w Rio de Janeiro w 1992 roku. Wypracowany i przyjęty wówczas dokument, który świat poznał pod nazwą Agenda 21, wyznaczył nowy kierunek działań - zrównoważony rozwój. Oznaczało to szukanie wspólnego mianownika dla potrzeb ekologicznych, społecznych i gospodarczych świata. Polska podpisując dokumenty z konferencji w Rio de Janeiro zobowiązała się do realizacji zasad zrównoważonego rozwoju, czyli wprowadzenia w życie Agendy 21. Inicjacja działań w tym kierunku należy do rządu, ale ich realizacja przebiega na szczeblu lokalnym. Środowisko jest układem dynamicznym. Sposób myślenie i postrzegania go musi wraz z nim ewoluować. Obserwacje zmian zachodzących w ekosystemach zrodziły obawę, że traktowanie działań ochronnych opartych na wybiórczym redukowaniu zanieczyszczeń są niewystarczające. Perspektywicznie nakreślane ograniczenia emisji zanieczyszczeń wskazują kończącą się, technicznie prostą możliwość dalszej ich redukcji. Ochrona środowiska przestaje skupiać się jedynie na redukcji zanieczyszczeń, a zaczyna wypracowywać metody i narzędzia bezpiecznego i zrównoważonego zarządzania środowiskiem. Zaczątkiem tej tendencji są zintegrowane systemy zapobiegania i ograniczania zanieczyszczeń (IPPC - Integrated Pollution Prevention and Control), w których kompleksowe ujęcie potrzeb środowiska w zakresie oddziaływania instalacji realizowane jest poprzez wdrażanie pozwoleń zintegrowanych. W ramach transpozycji prawa wspólnotowego - wymagania Dyrektywy IPPC znalazły odzwierciedlenie w prawodawstwie polskim. Ustawa Prawo ochrony środowiska, obowiązująca w Polsce od października 2001 r. zawiera prawie w całości zapisy Dyrektywy UE IPPC i zapewnia realizację zobowiązania Polski do wdrożenia prawa UE do dnia podpisania protokołu akcesyjnego. Elektrownia Turów S.A. aspirując do miana przyjaznej środowisku, realizuje Program Kompleksowej Techniczno-Ekologicznej Modernizacji (rys. 1).
Zlokalizowana w specyficznym trójpunkcie geopolitycznym staje się wizytówką nowoczesnej, krajowej energetyki. Turoszowskiej energetyki, która respektuje Prawo ochrony środowiska i która jest przygotowana do spełnienia wymagań stawianych przez prawodawstwo unijne. Stąd priorytetowym zadaniem przedsiębiorstwa staje się uzyskanie pozwolenia zintegrowanego. Turów od czerwca 2001 roku uczestniczy w programie pilotażowym projektu pt.:,,pomoc dla Polski przy wdrażaniu Dyrektywy Rady 96/61/WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszczeń", który prowadzony jest przy współudziale ekspertów duńskich. Pozwolenie zintegrowane ustalane jest w oparciu o wymogi najlepszej dostępnej techniki tzw. metody BAT (Best Available Techniques). W ten sposób elektrownia zdobywa kolejną licencję potwierdzającą jej rolę, jako elektrowni sprzyjającej środowisku. Aktywne uczestnictwo w tym programie to szansa na współudział w tworzeniu nowej jakości energetyki. Elektrownia od bez mała dziesięciu lat realizuje program odnowy zakładu. Jest reprezentantką energetyki opartej na węglu brunatnym, który jest jednym z najbrudniejszych paliw. Jak więc Turów łączy dbałość o środowisko z rozwojem produkcji? Powietrze Na trzech spośród dziesięciu bloków Elektrowni Turów, których czas pracy dobiegnie końca w 2012 roku, zbudowano instalację suchego odsiarczania, zmodernizowano elektrofiltr oraz wprowadzono pierwotne metody redukcji tlenków azotu. W ramach kompleksowej rekonstrukcji sześciu bloków energetycznych instalowane są kotły fluidalne. Zastosowana technologia pozwala na redukcję ok. 90% tlenków siarki bez dodatkowych instalacji zewnętrznych. Na rys. 2 porównano wartości gwarantowane przez producenta kotła fluidalnego z normami emisji krajowymi i unijnymi. Zainstalowane na blokach 1-6 elektrofiltry mają skuteczność 99,8% i spełniają wszystkie wymagania krajowe i UE, nawet znane w perspektywie po 2016 r. Kształtowanie się emisji zanieczyszczeń przedstawia rys. 3.
Gospodarka produktami spalania węgla i odsiarczania spalin Od 1999 roku produkty spalania węgla i odsiarczania spalin są w Elektrowni Turów wykorzystywane do rekultywacji części wyrobiska KWB "Turów". Odbiór produktów paleniskowych z elektrowni odbywa się w sposób ciągły zakrytymi przenośnikami taśmowymi. Dodatkowym zabezpieczeniem przed emisją wtórną pyłu jest zraszanie na całej trasie transportu oraz w miejscu deponowania odpadu. Przez uzasadniony i technicznie zorganizowany powrót do miejsca wydobycia węgla uniknięto zajmowania dodatkowych terenów dla corocznego składowania około 2 mln ton tych produktów. Woda i ścieki Elektrownia Turów wykorzystuje dla swych potrzeb wyłącznie wody powierzchniowe, które stanowią dla niej źródło zaopatrzenia, jak i odbiornik ścieków oczyszczonych. W zakładzie dużą uwagę poświęca się konieczności oczyszczania wody. Oszczędności zaś uzyskuje się m.in. poprzez pozyskanie dobrej jakości wody z odwodnień kopalnianych, zamknięte obiegi dla ponownego wykorzystania. Woda chłodząca jest także wtórnie wykorzystywana i kierowana do sieci gospodarczej elektrowni. W 2001 roku zakład uruchomił nową oczyszczalnię ścieków sanitarnych. Monitoring środowiska Sieć monitoringu zanieczyszczeń atmosfery Worka Żytawskiego jest systemem zakładowym Elektrowni Turów. Pozwala on na ocenę ogólnego stanu powietrza w otoczeniu elektrowni i śledzenie zachodzących w nim zmian. Kontroluje rzeczywiste poziomy stężeń SO 2, NO x i pyłu zawieszonego oraz podstawowe parametry meteorologiczne. Siedem stacji pomiarowych, rozmieszczonych w terenie, połączonych jest siecią telemetrii z radiowym przekazem danych do centrum w elektrowni. Stacja w Działoszynie jest wspólnym elementem monitoringu Elektrowni Turów i Czarnego Trójkąta. Znaczenie monitoringu jest uzasadnione tym bardziej, że utrzymująca się na tych terenach róża wiatrów powoduje napływ zanieczyszczeń atmosfery z kierunku południowozachodniego i zachodniego, tzn. z Czech i Niemiec.
Zakładowa sieć kontrolno-pomiarowa umożliwia więc ocenę stanu czystości powietrza oraz ustalenie skuteczności działań naprawczych własnych, a także przygranicznych partnerów czeskich i niemieckich. Stanowi bezcenną bazę danych o środowisku z prawie dziesięciu lat. Produkcja sorbentu Wdrażanie instalacji suchego odsiarczania spalin oraz zapotrzebowanie na mączkę wapienną dla odsiarczania fluidalnego uzasadniły technicznie, ekologicznie i ekonomicznie budowę miejscowego zakładu produkcji sorbentu. Obecnie, zapotrzebowanie na produkowany sorbent wynosi 18 000 Mg/a. Dla obniżenia kosztów oraz dalszego podniesienia stopnia odsiarczania podjęto pracę badawczą nad uzyskaniem i zastosowaniem taniego sorbentu zmodyfikowanego. Komin sześcioprzewodowy Analiza techniczna istniejących kominów wykazała konieczność zmiany układu wyprowadzenia spalin. Zastosowane rozwiązanie w postaci komina sześcioprzewodowego zapewnia lepsze rozprzestrzenianie zanieczyszczeń, a w rezultacie zmniejszenie stężeń zanieczyszczeń w rejonie bezpośredniego oddziaływania elektrowni. Podsumowanie W latach 90. na działalność związaną z ochroną środowiska Elektrownia Turów wydała łącznie 2,8 mld PLN. Najistotniejsze efekty poczynionych inwestycji to zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do powietrza, osiągnięcie bardzo dobrych wskaźników gospodarowania wodą, uporządkowanie gospodarki odpadami, budowa bazy danych monitoringu emisji i imisji. Realizowane programy i osiągnięte efekty wskazują, że elektrownie na węglu brunatnym: potrafią skutecznie i nowocześnie produkować na potrzeby powszechne czystą ekologicznie energię cieplną i elektryczną, mogą z własnej inicjatywy, i jak w przypadku Elektrowni Turów, na swój rachunek realizować inwestycje sięgające milionów dolarów, które aktywizują gospodarczo regiony swego usytuowania, zapewniając w ten sposób m.in. dziesiątki tysięcy miejsc pracy, zmniejszając swoje oddziaływanie na środowisko naturalne do poziomu dopuszczalnego normami, poprzez ciągłą i szeroką działalność proekologiczną oraz bardzo wysokie wydatkowanie na potrzeby ekologiczne, przywracają pierwotny kształt zdegradowanemu środowisku i umożliwiają jego harmonijny rozwój. Programy działań w kategoriach zrównoważonego rozwoju, na przykładzie Elektrowni Turów, są dopasowane do specyfiki obszaru i są programami otwartymi. Z założenia nie zamyka się ich i nie podsumowuje. Programy te wymagają ciągłego uzupełniania i systematycznej oceny, wskazującej na kierunek "plus" lub "minus" zachodzących zmian. Prace Turowa nad wprowadzeniem zintegrowanego systemu ISO - tj. 9000, 14000, 18000 zagwarantują współistnienie zakładu w zgodzie ze środowiskiem. System zarządzania środowiskiem stanowi bowiem skuteczne narzędzie ułatwiające nadzór nad procesami
technologicznymi, działaniami technicznymi oraz ocenę efektywności działań na rzecz środowiska. Podniesienie własnej efektywności energetycznej to turoszowski wkład w ochronę klimatu. Elektrownia Turów w 40. roku swego istnienia może zgodnie z globalnymi, jednolitymi wskaźnikami ekorozwoju stwierdzić, iż bilans jej istnienia jest dla środowiska dodatni oraz rokowania w dalszym ciągu pozytywne. Godne naśladowania.