Ks. Ryszard Selejdak Stawać się i być kapłanem Chrystusa
Ks. Ryszard Selejdak Stawać się i być kapłanem Chrystusa Częstochowa 2013
Redaktor serii: ks. Ireneusz Skubiś Redaktor tomu: Margita Kotas Redakcja techniczna: Monika Balwierz Projekt okładki: Magdalena Niebudek Zdjęcie na okładce: Bożena Sztajner Biblioteka Niedzieli tom 309 ISBN 978-83-62515-41-7 Copyright by Kuria Metropolitalna w Częstochowie Tygodnik Katolicki Niedziela ul. 3 Maja 12, 42-200 Częstochowa tel. (34) 369-43-00 fax (34) 365-11-18, 366-48-93 http://ksiegarnia.niedziela.pl e-mail: redakcja@niedziela.pl Częstochowa 2013, wydanie I Druk i oprawa: Drukarnia im. A. Półtawskiego ul. Krakowska 62, 25-701 Kielce tel. (41) 349-50-49, 366-32-20 fax (41) 349-50-60 www.drukarnia.kielce.pl e-mail: drukarnia@drukarnia.kielce.pl
Jego Ekscelencji Księdzu Arcybiskupowi Stanisławowi Nowakowi Metropolicie Seniorowi Częstochowskiemu
Spis treści Wstęp... 7 Rozdział I Wyższe seminaria duchowne, Tożsamość kapłana I selekcja kandydatów Do kapłaństwa 1. Wyższe Seminaria Duchowne jako właściwe miejsce przygotowania przyszłych kapłanów... 21 2. Potrzeba ukazywania tożsamości kapłańskiej zgodnej z nauczaniem Kościoła... 23 2.1. Wymiar chrystologiczny... 25 2.2. Wymiar eklezjologiczny... 31 3. Posługa kapłańska...34 4. Dogłębne rozeznanie zdatności kandydatów... 35 Rozdział II OKRES PROPEDEUTYCZNY 1. Potrzeba okresu propedeutycznego w seminariach... 47 2. Kurs wprowadzający w formację seminaryjną zalecany przez Dekret soborowy o formacji kapłańskiej Optatam totius... 48 371
3. Typologia okresów propedeutycznych...49 3.1. Okres propedeutyczny autonomiczny...50 3.2. Okres propedeutyczny zintegrowany z wyższym lub niższym seminarium...52 3.3. Okres propedeutyczny połączony z duszpasterstwem powołaniowym...53 4. Okres propedeutyczny w świetle Zasad formacji kapłańskiej w Polsce...55 5. Niektóre tendencje w organizacji okresów propedeutycznych...56 Rozdział III FORMACJA PRZYSZŁYCH KAPŁANÓW 1. Formacja ludzka...61 1.1. Łaska Boża podstawą formacji ludzkiej...63 1.2. Kształtowanie cnót...67 1.3. Wychowywanie do życia w celibacie...68 1.4. Formowanie do posłuszeństwa i odpowiedzialnej wolności...72 1.5. Kształtowanie sumienia moralnego...74 1.6. Kształtowanie dojrzałości uczuciowej...75 1.7. Zdolność do utrzymywania więzi z innymi...76 2. Formacja duchowa...77 2.1. Cele formacji duchowej...78 2.1.1. Poszukiwanie i odnajdywanie Mistrza...78 2.1.2. Ustanowienie głębokiej więzi między kandydatem do kapłaństwa a Jezusem Chrystusem...78 2.1.3. Upodobnienie seminarzystów do Jezusa Głowy Kościoła...80 2.1.4. Upodobnienie alumnów do Chrystusa Pasterza Kościoła...82 2.2. Środki formacji duchowej...83 2.2.1. Eucharystia...83 2.2.2. Adoracja Najświętszego Sakramentu...90 372
2.2.3. Sakrament pokuty... 91 2.2.4. Modlitwa osobista... 95 2.2.5. Lectio divina... 98 2.2.5.1 Lectio divina w perspektywie duchowości kapłańskiej... 99 2.2.5.2. Lectio divina jako wsłuchiwanie się w głos Boży i dialog z Bogiem... 100 2.2.5.3. Lectio divina jako źródło życia duchowego... 101 2.2.5.4. Lectio divina jako działanie Kościoła... 102 2.2.5.5. Lectio divina jako modlitwa... 102 2.2.5.6. Konieczność ustawicznego praktykowania lectio divina... 104 2.2.5.7. Owoce duchowe lectio divina... 104 2.2.6. Modlitwa Kościoła... 107 2.2.7. Milczenie zewnętrzne i wewnętrzne... 116 2.2.8. Rachunek sumienia... 119 2.2.9. Kierownictwo duchowe... 125 2.2.10. Pobożność maryjna... 131 3. Formacja intelektualna... 143 4. Formacja duszpasterska... 149 Rozdział IV ZNACZENIE POSŁUGI WYCHOWAWCÓW SEMINARYJNYCH, ICH TOŻSAMOŚĆ, WYBÓR, PRZYGOTOWANIE I ZADANIA 1. Znaczenie posługi wychowawców seminaryjnych... 157 2. Tożsamość wychowawców... 158 2.1. Wychowawca przedstawicielem Chrystusa... 158 2.2. Wychowawca przedstawicielem Kościoła... 159 2.3. Wychowawca ojcem i przyjacielem seminarzysty... 160 2.4. Wychowawca mistrzem i przewodnikiem alumna... 161 3. Kryteria wyboru wychowawców... 162 373
3.1. Kryteria według dekretu Optatam totius, Ratio fundamentalis institutionis sacerdotalis i adhortacji Pastores dabo vobis... 162 3.2. Kryteria według dokumentu Wskazania dotyczące przygotowania wychowawców w seminariach... 164 3.2.1. Głęboka wiara i umiłowanie modlitwy... 164 3.2.2. Zmysł duszpasterski... 165 3.2.3. Duch wspólnoty... 166 3.2.4. Dojrzałość ludzka i równowaga psychiczna... 167 3.2.5. Dojrzałość uczuciowa... 168 3.2.6. Komunikatywność... 169 3.2.7. Pozytywne i krytyczne spojrzenie na współczesną kulturę... 170 4. Przygotowanie wychowawców... 171 4.1. Formacja doktrynalna... 173 4.2. Formacja duchowa... 174 4.3. Formacja duszpasterska... 175 4.4. Formacja pedagogiczna... 176 4.5. Inicjatywy promujące formację wychowawców seminaryjnych... 177 5. Zadania wychowawców... 178 5.1. Zadania wspólne... 178 5.2. Zadania wynikające z funkcji... 182 5.2.1. Rektor... 182 5.2.2. Ojciec duchowny i spowiednicy... 186 5.2.3. Wicerektor... 190 5.2.4. Prefekt studiów... 190 5.2.5. Profesorowie... 191 5.2.5.1. Postawa profesora teologii wobec Prawdy objawionej... 192 5.2.5.2. Profesor teologii w służbie Kościoła... 195 5.2.5.3. Profesor teologii wobec Magisterium Kościoła... 196 5.2.5.4. Profesor w relacji do innych wychowawców seminaryjnych... 198 374
Rozdział V KAPŁAN SŁUGĄ EUCHARYSTII 1. Sakramentalny sposób działania Boga... 203 2. Zasadniczne wymiary Eucharystii... 204 2.1. Eucharystia jest opowiadaniem... 204 2.2. Eucharystia jest pamiątką... 205 2.3. Eucharystia jest ofiarą... 205 2.4. Eucharystia jest prawdziwą ucztą... 206 2.5. Eucharystia jest żywą obecnością... 206 2.6. Eucharystia jest źródłem daru Ducha Świętego... 207 3. Związek Eucharystii z kapłaństwem... 211 4. Eucharystia a kapłan żyjący wiarą poszukującą rozumu... 212 5. Troska kapłana o właściwą celebrację liturgii Eucharystii... 215 6. Adoracja Najświętszego Sakramentu jako doskonały środek pogłębienia kontaktu z Chrystusem eucharystycznym... 223 Rozdział VI KAPŁAN PENITENTEM I SZAFARZEM SAKRAMENTU POKUTY I POJEDNANIA 1. Potrzeba kapłańskiego nawrócenia... 232 2. Kapłan w roli penitenta... 234 3. Kapłan jako szafarz sakramentu pokuty... 245 4. Osobiste przymioty spowiednika... 253 4.1. Świętość... 253 4.2. Ludzka wrażliwość... 256 4.3. Szacunek... 257 5. Spowiednik wobec trudnych spowiedzi... 260 Rozdział VII KAPŁAN MĘŻEM MODLITWY 1. Natura modlitwy osobistej... 266 2. Rodzaje modlitwy osobistej... 269 2.1. Modlitwa ustna... 269 375
2.2. Modlitwa myślna... 274 3. Wartość modlitwy osobistej... 279 4. Modlitwa osobista jako konieczny element duchowości kapłańskiej... 281 5. Kapłan nauczycielem modlitwy... 287 6. Modlitwa i działalność duszpasterska... 289 Rozdział VIII OJCOSTWO DUCHOWE KAPŁANA 1. Ojcowstwo duchowe jako właściwy charyzmat Kościoła... 297 2. Potrzeba kierownictwa duchowego... 304 3. Przymioty ludzkie i duchowe ojca duchownego... 310 3.1. Uległość wobec działania Ducha Świętego... 311 3.2. Pokora... 312 3.3. Dyskrecja... 313 3.4. Delikatność... 315 3.5. Roztropność... 316 3.6. Pobożność... 318 3.7. Umiłowanie modlitwy... 318 3.8. Miłość pasterska... 321 3.9. Wewnętrzna dojrzałość... 323 3.10. Komunikatywność... 324 3.11. Wiedza... 325 3.12. Bezinteresowność... 327 4. Jan Paweł II wzorem ojca duchownego... 328 Zakończenie... 331 Wykaz skrótów... 339 Bibliografia... 341 376