1 Scenariusz wycieczki dydaktycznej po ziemi kaliskiej Temat: Wokół pradawnej Calisii, przez którą prowadził szlak bursztynowy Wprowadzenie Wycieczka po ziemi kaliskiej ma przybliżyć uczniom uroki najstarszego miasta w Polsce - Kalisza oraz okolicznych miasteczek słynących z wielu atrakcji turystycznych, dworków i pałaców, w których obecnie mieszczą muzea, udostępniające wspaniałe zbiory i pamiątki o wartości historycznej. Cele ogólne: zapoznanie uczniów z zabytkami miasta Kalisza, zapoznanie z zawartością zbiorów artystycznych z kolekcji Działyńskich i Czartoryskich oraz zbiorów muzeum mieszczącym się w rodzinnym dworku Marii Dąbrowskiej, zapoznanie z atrakcyjnymi obiektami sakralnymi regionu, kształcenie poczucia więzi z bogactwem kulturowym regionu, zapoznane z przyrodą największego w Wielkopolsce parku dworskiego oraz największego w Polsce Muzeum Leśnictwa. Cele operacyjne: Uczeń potrafi: wskazać na mapie położenie Kalisza, Gołuchowa, Lądu, Kazimierza Biskupiego, Lichenia, Russowa, wyjaśnić, na czym polegają walory regionu, zapoznać się z historią regionu, wyjaśnić znaczenie bazyliki w Licheniu oraz poznać jego historię (dlaczego Licheń?), zrozumieć potrzebę dbania o ślady przeszłości, napisać sprawozdanie z wycieczki, zawierające informacje zdobyte podczas zwiedzania. Kształcenie umiejętności: wyszukiwania, wyjaśniania i zastosowania podstawowych pojęć historycznych, związanych z przeszłością regionu, pracy w grupach, właściwego zachowania w miejscach kultu religijnego, w obiektach sakralnych. Metody i formy: wycieczka, praca w grupach.
2 Czas trwania: 1 dzień (np. wyjazd o godz. 7.00, powrót o godz. 18.00) Środek lokomocji: autokar Trasa wycieczki: Wyjazd z Turku. Nasza wycieczka ma początek w Żukach, gdzie mieści się nasze gimnazjum - 2 km od miasta Turku. Turek jest miastem powiatowym. Nasza szkoła mieści się w gminie Turek. Z Turku przejeżdżamy przez Tuliszków lub Władysławów do Konina. Aktualnie na trasie można zobaczyć budowę autostrady A2 oraz odkrywkę kopalni węgla brunatnego. Dojeżdżamy do Konina. Konin stolica węgla brunatnego, posiada nowoczesne centrum oraz zabytkową część staromiejską, leżącą po drugiej stronie Warty. Na starym mieście można zobaczyć najstarszy polski znak drogowy (zdjęcie poniżej) z 1151 r. słynny XII-wieczny słup wyznaczający połowę odległości z Kalisza do Kruszwicy oraz XIII-wieczny romański kościół św. Piotra i Pawła. W nowej części miasta Konina można zobaczyć: - gotycki kościół św. Bartłomieja, - zespół klasztorny reformatów z barokowym kościołem św. Marii Magdaleny, - Muzeum Okręgowe. Z Konina przemieszczamy się do Lichenia, gdzie mamy okazję podziwiać jedną z największych w Europie świątyń katolickich (świątynię oglądamy z zewnątrz, a później wewnątrz - główną największą część kaplicy, wpisujemy się do księgi odwiedzających). Następnie jedziemy do Kazimierza Biskupiego, gdzie znajduje się słynny zespół klasztorny ojców Bernardynów (oglądamy go tylko
3 z zewnątrz), następnie przejeżdżamy do Bieniszewa, gdzie mamy okazję zwiedzić jeden z nielicznych klasztorów kamedulskich. Tam słuchamy historii klasztoru. Bieniszewo. Klasztor Ojców Kamedułów Trasa naszej wycieczki biegnie do Lądu, gdzie znajduje się prawdziwa perła architektoniczna XII-wieczne opactwo cystersów. Tam spędzamy nieco więcej czasu, zapoznając się ze szczegółową historią klasztoru. Bezcenny zespół klasztorno-kościelny w Lądzie stanowił od 1193-1819 r. siedzibę zakonu cystersów. Przejściowo zaopiekowali się nim kapucyni, a od 1921 roku jest pod opieką salezjanów, którzy w 1952 r. otworzyli tu Wyższe Seminarium Duchowne. Z Lądu przejeżdżamy do Ciążenia, gdzie znajduje się zespół pałacowo-parkowy. Odbywamy tam wspaniały spacer po przepięknym parku wokół pałacu, w którym obecnie mieści się hotel (polecamy spacer porą wiosenno-letnią). Dalsza trasa wycieczki wiedzie nas do Gołuchowa przez Pyzdry. Zatrzymujemy się na dłużej w Gołuchowie w centrum największego w Wielkopolsce parku dworskiego. Na terenie parku znajduje się zamek z elewacją francuskiego renesansu.
4 W zamku podziwiać można wspaniałe zbiory artystyczne z kolekcji Działyńskich i Czartoryskich. Oddzielnie kupujemy bilet do parku, oddzielnie, by zwiedzać zamek. Obecnie obiekt pełni funkcję Oddziału Muzeum Narodowego w Poznaniu. W bogato urządzonych wnętrzach (sale: Polska, Muzealna, Hiszpańska, Włoska, Stołowa, Gdańska, Królewska i inne) można zobaczyć m.in. kolekcję waz greckich, wyroby złotnicze z XIV-XVII wieku, malarstwo (m.in. Velazquez i Veneciano), rzeźby francuskie, niderlandzkie, chińskie i japońskie, tkaniny flamandzkie oraz militaria. W salach i na dziedzińcu odbywają się przedstawienia i koncerty. Na zamku kręcono serial "Królowa Bona". W sąsiedztwie zamku znajduje się największe w Polsce Muzeum Leśnictwa oraz zagroda żubrów. Po półtoragodzinnej wycieczce po parku w Gołuchowie przejeżdżamy do najstarszego w Polsce miasta Kalisza. Tam spacerujemy po Starówce, podziwiamy ratusz, liczne świątynie, teatr, mury obronne, park. (Kalisz przedlokacyjny położony wśród licznych odnóg meandrującej Prosny, w południowej części dzisiejszego miasta - na Zawodziu, miał typowy dla wielu "miast" polskich uklad przestrzenny. Składał się z grodu będącego siedzibą administracyjną, podgrodzia, czyli osady o charakterze usługowym, osady targowej, z kościołem Najświętszej Marii Panny, znajdującej się na późniejszym tzw. Starym Mieście i położonej wzdłuż drogi biegnącej prostopadle do rzeki Prosny, dwóch dalszych osad - na Rypinku i Czaszkach oraz okolicznych wsi będących najczęściej wsiami służebnymi. Pas murów miejskich budowanych poprzez wiek XIII i XIV, a wytyczających dzielnice miasta w swej części północnej zwieńczony został okazałym zamkiem. Według najnowszych badań zamek ten wzniesiony został około II połowy XIV wieku i był raczej budowla o funkcjach reprezentacyjno-rezydencjonalnych a nie obronnych. Z Kalisza udajemy się do Russowa, gdzie znajduje się rodzinny dwór Marii Dąbrowskiej, w którym od 1988 r. mieści się muzeum gromadzące pamiątki związane z jej życiem i pracą literacką pisarki. Zainteresowani
5 twórczością pisarki dowiadujemy się, że obraz swoich rodzinnych stron pisarka utrwaliła na kartach powieści Noce i dnie, zmieniając nazwę Russowa na Serbinów. Z Russowa wracamy do Turku, skąd rozwozimy dzieci w okolice ich miejsc zamieszkania. Następnego dnia piszemy sprawozdanie z niezwykle pouczającej wycieczki. Polecam trasę, którą sami sprawdziliśmy. Jest to wycieczka jednodniowa, możliwa do odbycia w godzinach 8-19. Wymaga wygodnego obuwia, ewentualnie kurtek deszczowych, gdyż wiele miejsc zwiedzamy w plenerze. Oto kilka fotografii odwiedzanych miejsc: Dworek w Russowie Zamek w Gołuchowie Koparka służąca do wydobywania węgla brunatnego
6 Autorzy scenariusza wycieczki szkolnej: Dorota Stolarska, Agnieszka Augustyniak opiekunowie koła Geograficzno-Turystycznego, Gimnazjum w Żukach