Ocena postawy ciała u dzieci w wieku przedszkolnym Evaluation of body posture on preschool children

Strojek Katarzyna, Bułatowicz Irena, Radzimińska Agnieszka Kaźmierczak, Urszula, Siedlaczek Marcin, Lipiec Malwina, Dzierżanowski Maciej, Zukow Walery. Ocena postawy ciała u dzieci w wieku przedszkolnym = Evaluation of body posture on preschool children. Journal of Health Sciences. 2014;4(7):229-240. ISSN 1429-9623 / 2300-665X. Retrieved from http://journal.rsw.edu.pl/index.php/jhs/article/view/2014%3b04%2807%29%3a229-240. DOI: 10.13140/2.1.4329.0883 http://dx.doi.org/10.13140/2.1.4329.0883 The journal has had 5 points in Ministry of Science and Higher Education of Poland parametric evaluation. Part B item 1107. (17.12.2013). The Author (s) 2014; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Radom University in Radom, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author(s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non Commercial License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/3.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non Commercial License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/3.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. Conflict of interest: None declared. Received: 10.06.2014. Revised 15.07.2014. Accepted: 24.07.2014. Ocena postawy ciała u dzieci w wieku przedszkolnym Evaluation of body posture on preschool children Katarzyna Strojek 1, Irena Bułatowicz 1, Agnieszka Radzimińska 1, Urszula Kaźmierczak 1, Marcin Siedlaczek 1, Malwina Lipiec 1, Maciej Dzierżanowski 12, Walery Zukow 2 1 Wydział Naik o zdrowiu, Collegium Medicum im. L. Rydygiera w Bydgoszczy UMK w Toruniu 2 Wydział Kultury Fizycznej, Zdrowia i Turystyki, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy Słowa kluczowe: postawa ciała, dzieci, wiek przedszkolny. Keywords: posture, children, pre-school age. Streszczenie Postawa ciała jest pojęciem, które można odnaleźć w takich dziedzinach jak antropologia, kinezjologia, medycyna, psychologia, pedagogika oraz w wielu innych dyscyplinach, zajmujących się zagadnieniami związanymi z człowiekiem. Z punktu widzenia medycyny, ocena postawy ciała służy określeniu prawidłowości lub nieprawidłowości w budowie kostno więzadłowo mięśniowej, w dalszym etapie służy również do monitorowania efektów postępowania fizjoterapeutycznego. Cel pracy Celem pracy jest analiza występowania wad stóp u dzieci wczesnoszkolnych klas 1-3 szkoły podstawowej, jak również uświadomienie rodzicom istoty problemu występowania wad postawy u dzieci oraz zachęcenie rodziców do brania udziału w badaniach przesiewowych swych dzieci. Celem pracy jest uzyskanie informacji o stanie wiedzy rodziców, dotyczącej postawy ciała, jej wad oraz określenie czynników mogących mieć wpływ na zmiany w postawie ciała. Materiał badawczy W przeprowadzonym badaniu udział wzięły dzieci w wieku 5 lat, uczęszczające do Przedszkola Samorządowego w Sędziszowie. Grupa badana liczy 20 dzieci, w tym 11 chłopców (55%) i 9 dziewczynek (45%). Sposób doboru badanych - wyrażenie i podpisanie zgody na udział w badaniu przez rodzica/prawnego opiekuna. Metodyka badania Badania podzielono na trzy etapy: I) Etap wstępny - poinformowanie rodzica o badaniu, podpisanie zgody na udział dziecka w badaniu. II) Etap selekcyjny badania - do badania zostają zakwalifikowanie dzieci uczęszczające do przedszkola w Sędziszewie, których rodzice wyrażą pisemną zgodę na przeprowadzenie badania. III) Etap właściwy badania - badanie oceny postawy metodą Kasperczyka wg załączonej Karty Badania, wykonanie testu Adama, zapis w Karcie Badania i ujęcie ewentualnych uwag, przekazanie rodzicom/opiekunom do wypełnienia Kwestionariusza Ankiety Osobowej. Wyniki badań W jednym z pytań zadanych w ankiecie, chciano uzyskać informację Czy dziecko posiada diagnozę dotyczącą wad postawy? W opinii rodziców, aż 95% dzieci nie ma postawionej diagnozy wad postawy, jeden z rodziców zaznaczył, że dziecko posiada w/w diagnozę, lecz w kolejnym pytaniu Jaką diagnozę ( ) posiada Państwa dziecko? respondent postawił kreskę. Wnioskować można, że rodzic albo się pomylił, albo po prostu nie zna, czy też nie pamięta nazwy postawionej diagnozy. Wnioski Analiza wyników badań umożliwiła sformułowanie następujących wniosków końcowych: 1. Najczęstsze wady postawy ciała u dzieci: wady stóp, płaskie plecy oraz koślawe kolana. 2. Badane dzieci oraz ich rodzice prowadzą bierny tryb życia, a aktywność ruchową podejmują okazjonalnie. 3. Wiedza rodziców na temat oceny postawy ciała dzieci jest niewystarczajaca. 4. Średnia punktów dla chłopców i dziewczynek uzyskanych w teście metodą Kasperczyka wynosi odpowiednio 5,64 pkt. i 6,1 punktów. 5. Większość rodziców i dzieci nie interesuje się sportem. Abstract Posture is a concept that can be found in fields such as anthropology, kinesiology, medicine, psychology, education, and many other disciplines dealing with issues related to human. From the medical point of view, the assessment of posture is used to determine the accuracy or abnormalities of the skeletal muscle -więzadłowo-, at a later stage is also used to monitor the effects of physiotherapy. Aim of the study Aim of this study is to analyze the defects of the foot in children wczesnoszkolnych grades 1-3 of primary school as well as parents realize the essence of the problem of the occurrence of posture in children and encourage parents to participate in screening their children. Aim of this work is to obtain information about the status of their parents' knowledge concerning posture, its drawbacks and to identify factors that may have an impact on changes in body posture. 229

The research material In the present study attended by children aged 5 years, attending the Municipal Nursery in Sedziszow. The study group consists of 20 children, including 11 boys (55%) and 9 girls (45%). The method of selection of respondents - an expression and sign a consent form to participate in the study by a parent / legal guardian. Methodology The study was divided into three stages: I) Preliminary stage - to inform parents about the study, signing a consent for their child's participation in the study. II) Stage selective research - the study are qualifying children attending kindergarten in Sędziszewie whose parents give their written consent to the study. III) Stage proper research - study assessing attitudes by Kasperczyk by the enclosed cards studies, test execution Adam, writing in the Charter of research and treatment of any comments, give parents / guardians to fill out the Questionnaire Surveys personal. The results of In one of the questions asked in the survey, they wanted to get the message "Does your child have a diagnosis on posture?" In the opinion of parents, 95% of children do not have the diagnosis of faulty posture, one of the parents indicated that the child has a / in the diagnosis, but the next question, "What is the diagnosis (...) is your child?" respondent put line. One can conclude that a parent or a mistake, or simply do not know or can not remember the name of the diagnosis. Conclusions Analysis of the results allowed the formulation of the following conclusions: 1 The most common postural defects in children: defects in the foot, flat back and knee valgus. 2 tested children and their parents run a passive lifestyle, and physical activity take occasionally. 3 Knowledge of parents on children's posture assessment is insufficient. 4 Average points for boys and girls obtained in the test method Kasperczyk amounts to 5.64 points. and 6.1 points. 5 The majority of parents and children are not interested in sport. Wstęp Postawa ciała jest pojęciem, które można odnaleźć w takich dziedzinach jak antropologia, kinezjologia, medycyna, psychologia, pedagogika oraz w wielu innych dyscyplinach, zajmujących się zagadnieniami związanymi z człowiekiem. Z punktu widzenia medycyny, ocena postawy ciała służy określeniu prawidłowości lub nieprawidłowości w budowie kostno więzadłowo mięśniowej, w dalszym etapie służy również do monitorowania efektów postępowania fizjoterapeutycznego. Postawa ciała jest nie tylko wyznacznikiem wyglądu człowieka, ale również jego charakteru i kultury. Istotą oceniania postawy ciała od najwcześniejszych lat życia dziecka jest fakt, że każda jej najmniejsza zmiana może w procesie ewaluacji stać się zagrożeniem dla zdrowia. Jest to wynikiem zmiany trybu życia dzieci z aktywnego, na tryb życia o charakterze siedzącym. [1,2,3,4,5] Cel pracy Celem pracy jest analiza występowania wad stóp u dzieci wczesnoszkolnych klas 1-3 szkoły podstawowej, jak również uświadomienie rodzicom istoty problemu występowania wad postawy u dzieci oraz zachęcenie rodziców do brania udziału w badaniach przesiewowych swych dzieci. Celem pracy jest uzyskanie informacji o stanie wiedzy rodziców, dotyczącej postawy ciała, jej wad oraz określenie czynników mogących mieć wpływ na zmiany w postawie ciała. Materiał badawczy W przeprowadzonym badaniu udział wzięły dzieci w wieku 5 lat, uczęszczające do Przedszkola Samorządowego w Sędziszowie. Grupa badana liczy 20 dzieci, w tym 11 chłopców 230

(55%) i 9 dziewczynek (45%). Sposób doboru badanych - wyrażenie i podpisanie zgody na udział w badaniu przez rodzica/prawnego opiekuna. Dziewczynki 45% Chłopcy 55% Dziewczynki Chłopcy Wyk. 1. Procentowy rozkład płci badanych. [6] Metodyka badania Badania podzielono na trzy etapy: I) Etap wstępny - poinformowanie rodzica o badaniu, podpisanie zgody na udział dziecka w badaniu. II) Etap selekcyjny badania - do badania zostają zakwalifikowanie dzieci uczęszczające do przedszkola w Sędziszewie, których rodzice wyrażą pisemną zgodę na przeprowadzenie badania. III) Etap właściwy badania - badanie oceny postawy metodą Kasperczyka wg załączonej Karty Badania, wykonanie testu Adama, zapis w Karcie Badania i ujęcie ewentualnych uwag, przekazanie rodzicom/opiekunom do wypełnienia Kwestionariusza Ankiety Osobowej. Analiza wyników badań i sformułowanie wniosków końcowych. W badaniu wykorzystano dwie metody oceny postawy ciała tj. ocenę postawy ciała wg Kasperczyka oraz test Adama. Obliczono również wskaźnik BMI. Na ich podstawie stworzono Kartę Badania Postawy Ciała. Na potrzeby badania stworzono również Kwestionariusz Ankiety Osobowej, skierowany do rodziców. Ankieta składała się z 30 pytań - 3 otwartych, 21 pytań zamkniętych i 6 pytań mieszanych. Ankieta miała na celu sprawdzenie wiedzy rodziców na temat wad postawy i zajęć gimnastyki korekcyjnej, a także uzyskanie informacji na temat aktywności ruchowej dzieci, zachowań prozdrowotnych oraz czynników mogących wpływać na postawę ciała. Wyniki badań W jednym z pytań zadanych w ankiecie, chciano uzyskać informację Czy dziecko posiada diagnozę dotyczącą wad postawy? W opinii rodziców, aż 95% dzieci nie ma postawionej diagnozy 231

wad postawy, jeden z rodziców zaznaczył, że dziecko posiada w/w diagnozę, lecz w kolejnym pytaniu Jaką diagnozę ( ) posiada Państwa dziecko? respondent postawił kreskę. Wnioskować można, że rodzic albo się pomylił, albo po prostu nie zna, czy też nie pamięta nazwy postawionej diagnozy. Tab. I. Obliczenie wskaźnika BMI wg informacji uzyskanych od rodziców. [6] L.p. Płeć Wzrost Waga Wartość BMI Określenie wagi Zakres wagi dla wzrostu Chłopiec 113 18 14,10 prawidłowa 17.6-21.5 kg 1. 2. Nie podano Nie podano - - - 3. 117 18 13.15 niedowaga 18.9-23.0 kg 4. Nie podano Nie podano - - - 5. 123 25 16.52 prawidłowa 20.9-25.4 kg 6. 115 22 16.64 prawidłowa 18.3-22.2 kg 7. 110 17,5 14.46 prawidłowa 16.7-20.3 kg 8. 110 20 16.53 prawidłowa 16.7-20.3 9. 130 31 18.34 nadwaga 23.3-28.4 10. 112 18,5 14.75 prawidłowa 17.3-21.1 11. 118 19,5 14.00 prawidłowa 19.2-23.4 1. Dziewczynka 112 24 19.13 nadwaga 16.9-21.1 2. 120 20 13.89 prawidłowa 19.4-24.2 3. 119 22 15.54 prawidłowa 19.1-23.8 4. 116 20 14.86 prawidłowa 18.2-22.6 5. 118 21 15.08 prawidłowa 18.8-23.4 6. 106 18 16.02 prawidłowa 15.2-18.9 7. 115 20 15.12 prawidłowa 17.9-22.2 8. 110 18 14.88 prawidłowa 16.3-20.3 9. 113 20 15.66 prawidłowa 17.2-21.5 Dla chłopców w wieku 5 lat prawidłowy wskaźnik BMI wynosi 13.8-16.8 kg/m2, poniżej 13,8 kg/m2 jest niedowaga, a powyżej 16,8 kg/m2 jest nadwaga. Dla dziewczynek w wieku 5 lat prawidłowy wskaźnik BMI wynosi: 13.5-16.8 kg/m2, gdzie niedowaga, jest gdy wskaźnik wynosi poniżej 13,5 kg/m2, natomiast z nadwagą mamy do czynienia, gdy wskaźnik przekroczy 16,8 kg/m2. Z przeanalizowanych danych wynika, iż dwoje badanych dzieci ma nadwagę, a jedno niedowagę, reszta badanych ma masę ciała prawidłową. W ocenie subiektywnej, 95% rodziców uważa, że dziecko nie ma problemu z nadwagą (pytanie nr 6), jeden z rodziców uważa, że jego syn ma problem z nadwagą. 232

30% 0% 70% Fizycznego i psychicznego Fizycznego tak psychicznego nie Psychicznego tak fizycznego nie Wyk. 2. Prawidłowa postawa jako warunek rozwoju wg opinii rodziców. [6] Pytanie nr 9 miało za zadanie sprawdzenie wiedzy na temat rozwoju dziecka, Czy prawidłowa postawa ciała jest warunkiem prawidłowego rozwoju fizycznego i psychicznego? Były trzy możliwe odpowiedzi; z czego jednej nie zaznaczył żaden ankietowany. Rodzice zastanawiali się nad zaznaczeniem jednej z dwóch podobnych odpowiedzi, z czego prawidłowa brzmiała Tak, ma wpływ na rozwój fizyczny i psychiczny. 5% Tak 45% 50% Nie brak zaznaczonej odpowiedzi Wyk. 3. Uczestnictwo dzieci w gimnastyce korekcyjnej w opinii rodziców. [6] Kolejne pytania z ankiety dotyczyły uczęszczania na zajęcia ruchowe i zajęcia gimnastyki korekcyjnej. Niestety nie wszyscy rodzice mają świadomość, że ich dzieci biorą udział w zajęciach z gimnastyki korekcyjnej w przedszkolu. 233

14% 0% 0% 5% 5% Ćwiczenia korekcyjne w domu Wyjazd do sanatorium Pajączek Wizyty u specjalisty 76% Wkładki ortopedyczne Żadnych Wyk. 4. Formy eliminowania i zapobiegania wadom postawy u dzieci stosowane przez rodziców. [6] Rodzice pytani o to Jakie formy eliminowania i zapobiegania wadom postawy stosuje Pan/Pani u swojego dziecka? wskazali odpowiedź żadne 80% badanych. Jeden z rodziców zaznaczył dwie odpowiedzi jednocześnie wizyty u specjalisty i wyjazdy do sanatorium. Ponad połowa przedszkolaków - 55% spędza w przedszkolu od 6 do 8 godzin dziennie, 40% powyżej 4 do 6 godzin. Czas ten jest uzależniony od wielu czynników tj. czas pracy rodziców, możliwość wcześniejszego odbioru dziecka z przedszkola przez kogoś z rodziny, bądź wyznaczonego opiekuna. Badania dotyczące czasu spędzanego przed komputerem, telewizją i na dworze ukazały rosnącą świadomość rodzica, gdyż połowa dzieci spędza przed komputerem mniej niż 1 godz. Natomiast ośmioro dzieci (40%) od 1 do 2 godz. Tylko jedno dziecko spędza przed komputerem do 3 godzin. Jeśli chodzi o czas spędzony przed telewizorem to wyniki są nieco gorsze, gdyż 13 dzieci (65%) spędza od 1 do 2 godzin na oglądaniu TV. Troje badanych ogląda telewizję mniej niż 1 godz., a troje kolejnych dzieci między 2 do 3 godz. Jedno dziecko spędza przed ekranem telewizora więcej niż 1 godz. 60% badanych, tj. 12 dzieci spędza na dworze od 1 do 2 godz. dziennie, 6 dzieci na dworze przebywa 2-3 godz. natomiast dwoje mniej niż godzinę. Następne pytanie zadane rodzicom dotyczyło ich zachowań prozdrowotnych, dotyczących korygowania nieprawidłowej sylwetki ciała u dziecka Czy w czasie spożywania posiłków, oglądania TV, odrabiania lekcji, zabawy oraz w innych sytuacjach koryguje Pan/Pani postawę dziecka, jeśli nie jest prawidłowa? 234

Analiza odpowiedzi zaznaczonych przez rodziców wykazała, że 65% z nich koryguje postawę dziecka w trakcie wykonywanych przez dziecko różnorodnych czynności, natomiast pozostałe 7 osób tego nie robią. 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 Interesuje się sportem Nie interesuje się sportem Rodzice Dzieci Wyk. 5. Zależność zainteresowania sportem pomiędzy rodzicami i dziećmi. [6] Kolejne dwa pytania miały za zadanie sprawdzenie zainteresowania sportem w rodzinie. Z analizy wynika, że troje dzieci interesuje się jakimś sportem, zastanawiający jest fakt, że to same dziewczynki. Pozostałe 15 pięciolatków nie interesuje się sportem, w tym wszyscy chłopcy (9 chłopców). Jeśli chodzi o rodziców interesujących się jakimś sportem to wyniki z poprzednim pytaniem są porównywalne, gdyż 5 rodziców, interesuje się sportem, natomiast pozostała 15 tego nie robi. Być może wynika to z faktu, iż większość wypełniająca ankiety to mamy, które nie uprawiają sportu, ze względu na np. zmęczenie, pracę, obowiązki. Dodatkowo należy zwrócić uwagę na fakt podziału płci dzieci - 3 dziewczynki interesuje sport i 4 rodziców córek, także są to rodzice tych samych dziewczynek. Tab. II. Zestawienie procentowe częstości występowania nieprawidłowości w ocenianych elementach z podziałem na płeć. [6] Oceniane elementy Chłopcy Dziewczynki Razem Głowa ustawienie prawidłowe 45,45 % 66,7 % 55 % wysunięta do przodu 45,45 % 33,3 % 40 % silnie wysunięta do przodu 9,09 % - 5 % Barki stan prawidłowy 63,64 % 77,8 % 70 % asymetryczne lub wysunięte lekko do przodu 27,3 % 22,2 % 25 % silnie, asymetrycznie wysunięte do przodu 9,09 % - Łopatki łopatki tworzą jednolitą płaszczyznę pleców 63,64 % 77,8 % 70 % łopatki odstają na więcej niż jeden palec 36,36 % 22,2 % 30 % Klatka piersiowa łopatki odstają na więcej niż dwa palce - - - dobrze wysklepiona 63,64 % 44,4 % 55 % Klatka piersiowa spłaszczona 18,2 % 33,3 % 25 % szewska płaska ze śladami krzywicy 9,09 % 22,2 % 15 % szewsko- lejkowata - - - Klatka kurza piersiowa niewielkie zmiany kształtu o charakterze 9,09 % - 5 % kurzym kurza ze śladami krzywicy - - - kurza z różańcem pokrzywiczym i - - - 235

bruzdą Harrisona Brzuch brzuch płaski 54,54 % 33,3 % 45 % brzuch uwypuklony 36,36 % 33,3 % 35 % wysunięty poza linię klatki piersiowej - 33,3 % 15 % brzuch obwisły 9,09 % - 5 % Kifoza łagodnie zarysowany kształt kifozy 45,45 % 33,3 % 40 % Kifoza piersiowa powiększona - - - zwiększona silnie powiększona - - - utrwalona hiperkifoza - - - Kifoza piersiowa spłaszczona 36,36 % 33,3 % 35 % zmniejszona kręgosłup prosty, plecy płaskie 18,2 % 33,3 % 25 % Lordoza łagodnie zarysowany kształt lordozy lędźwiowej 81,82 % 66,7 % 75 % nieznacznie pogłębiona 18,2 % 33,3 % 25 % silnie pogłębiona - - - utrwalona hiperlordoza - - - Skolioza kręgosłup prosty 81,82 % 66,7 % 75 % skolioza niewielkiego stopnia 18,2 % 22,2 % 20 % skolioza znacznego stopnia z rotacją - 11,1 % 5 % skrzywienie dużego stopnia z garbem żebrowym - - - Kolana kończyny proste, kolana i pięty przylegają do siebie 54,54 % 33,3 % 45 % Kolana szpotawe odstęp kolan od siebie 18,2 % 22,2 % 20 % wynosi ponad 1 cm silna szpotawość z - - - odstępem ponad 3 cm Kolana koślawe kostki przyśrodkowe 27,3 % 44,4 % 35 % oddalone o ponad 1 cm silnia koślawość, z - - - odstępem ponad 3 cm Stopy stopa dobrze wysklepiona stopa dobrze 18,2 % 22,2 % wysklepiona stopa spłaszczona stopa spłaszczona 27,3 % 44,4 % stopa płaska stopa płaska 36,36 % 33,3 % stopa płasko - koślawa stopa płasko - koślawa 18,2 % - Z powyższej tabeli wynika, że u dzieci w wieku przedszkolnym najczęściej występują: wady stóp 80%, zmniejszenie kifozy piersiowej 60%, nieprawidłowości w zarysie brzucha 55%, ustawienia kolan 55%, ustawienia głowy 45%, wysklepienia klatki piersiowej 45%, ustawienia barków i łopatek 30%, występowanie skoliozy 25%, pogłębienie lordozy lędźwiowej 25%. Tab. III. Zestawienie ilości punktów uzyskanych przez chłopców i dziewczynki podczas badania metodą Kasperczyka. [6] LP. Suma uzyskanych punktów 1. Chłopcy Dziewczynki 3 3 2. 3. 4. 5. 6. 5 5 8 6 3 7 6 6 7 8 236

7. 8. 9. 10. 11. 7 7 7 6 3 7 6 7 Średnia: 5,64 6,1 Badane dzieci w ocenie wad postawy ciała wg metody Kasperczyka uzyskały liczbę punktów: 5% dzieci uzyskało w badaniu 7 punktów - 4 chłopców i 3 dziewczynki, 25% przedszkolaków uzyskało 6 punktów - 2 chłopców i 3 dziewczynki, 20% uzyskało 3 punkty - 3 chłopców i 1 dziewczynka, 10% pięciolatków otrzymało 5 punktów - w tym 1 chłopiec i 1 dziewczynka, kolejne 10% dzieci ma 8 punktów - 1 chłopiec i 1 dziewczynka. Dyskusja Problem oceny i zaburzeń postawy ciała jest ciągle narastającym problemem u dzieci w coraz młodszym wieku. Zaburzenia postawy ciała mogą prowadzić do okaleczenia sylwetki, ograniczenia poruszania się i spadku ogólnej sprawności. Z przeprowadzonych badań wynika, że u dzieci w wieku 5 lat uczęszczających do przedszkola, największy problem zaburzeń dotyczy: wad stóp 80%, zmniejszenia kifozy piersiowej 60%, zarysu brzucha 55%, ustawienia kolan 55%, ustawienia głowy 45%, wysklepienia klatki piersiowej 45%, ustawienia barków i łopatek 30%, występowanie skoliozy 25%, pogłębienie lordozy lędźwiowej 25%. Badania wykonane u dzieci 4 i 5 letnich w Mysłowicach obrazują, że największy odsetek zaburzeń postawy ciała dotyczy nieprawidłowości: krzywizn fizjologicznych kręgosłupa 82,05%, płaskostopia 69,47%, koślawości kolan 19,78%, pleców: płaskich 26,74%, wklęsłych 21,00%, okrągłych 17,22%, okrągło-wklęsłych 17,09%, 5,62% występowania skolioz 4,64% obecności klatki piersiowej lejkowatej. Klatka piersiowa kurza stanowi niewielki odsetek równy 0,49%. [7] Jankowicz Szymańska i wsp. w swoich badaniach uzyskali następujące wyniki zaburzeń postawy ciała: skolioza 24,62%, stopy płaskie 19,41%, odstające łopatki 14,18%, plecy okrągłe 8,2%, kolana koślawe 5,23%. W przeprowadzonej przez autorów 237

ankiecie 26,11% respondentów nie udzieliło odpowiedzi na pytanie dotyczące wad postawy. [8] W badaniach własnych średnia uzyskanych punktów w teście Kasperczyka wynosi: chłopcy 5,64 punktów, dla dziewczynek 6,1 punktów. Wynika z tego jednoznacznie, że to dziewczynki mają częściej zaburzenia postawy, niż chłopcy. Średni wzrost przedszkolaków w badaniach własnych wyniósł 115,39 cm, natomiast średni ciężar ciała to 20,69 kg. Są to wyniki bardzo zbliżone do badań, które przeprowadziła Z. Pelc, gdzie dla 5-latków średnia wzrostu wyniosła 115,1 cm, a średnia waga 20,6 kg [9]. Jankowicz Szymańska i wsp. w swoich badaniach zapytali rodziców o budowę ciała swoich dzieci. Zdaniem 85% rodziców ich dziecko ma prawidłową masę ciała, ponad 12% badanych przyznało, że cechuje je nadwaga, nikt z respondentów nie wskazał na niedowagę u dziecka, a 3% nie umiało odpowiedzieć na to pytanie [8]. Analiza ankiety wykazała, iż rodzice posiadają dostateczną wiedzę dotyczącą wad postawy, gimnastyki korekcyjnej, wpływu nadwagi na postawę ciała. Jest to dobry wynik, gdyż wielu autorów zwraca uwagę na brak świadomości rodziców dotyczącej wad postawy. Badania przeprowadzone przez Jankowicz Szymańską i wsp. obrazują stan wiedzy rodziców z zakresu wad postawy; ocena zła 45,1% respondentów, 42,52% przeciętna, a 7,98% uważa, że wiedzę na ten temat ma wystarczającą. [8] Zatrważający jest fakt, że 90% rodziców uważa, że ich dzieci mają prawidłową postawę. Niepokojący jest także fakt, że aż 60% rodziców nie wie, że ich dzieci w przedszkolu mają zajęcia gimnastyki korekcyjnej. Przeprowadzona przez w/w autorów ankieta dała obraz czasu spędzanego przez dzieci: przed ekranem telewizora lub komputera 52% dzieci spędza od 1 do 3 godz. dziennie, 42,78% uczniów ogranicza ten czas do 1 godz., a 5,22% na oglądanie telewizji lub korzystanie z komputera każdego dnia przeznacza cztery godziny lub więcej. Wielu autorów w swoich badaniach dowodzi, że mnóstwo dzieci swój wolny czas spędza biernie: prawie połowa uczniów spędza ok. 1 godziny dziennie korzystając z komputera, a 1/3 korzysta z komputera ok. 2 godziny dziennie, uczniowie 75% wolnego czasu spędzają przed telewizją. [10,11] Przeprowadzone przez nas badania wskazują, że większość dzieci spędza w przedszkolu od 6 do 8 godzin, na dworze przebywają tyle samo co przed telewizorem - od godziny do dwóch, natomiast przed komputerem połowa dzieci przebywa mniej niż godzinę, a 40% badanych od 1 do 2 godzin dziennie. Większość dzieci najbardziej lubi siedzieć w pozycji po turecku, pozostałe pośladkami na piętach. Według naszych badań 65% rodziców koryguje postawę dziecka jeśli jest ona nieprawidłowa. Inne badania donoszą, że 238

73,45% często zwraca uwagę na prawidłową postawę swojego dziecka, 22,93% robi to czasami. [8] Analizując aktywność ruchową dziecka doszliśmy do wniosku, że w ciągu tygodnia dzieci i ich rodzice oprócz pobytu w przedszkolu i pracy prowadzą sedenteryjny i bierny tryb życia. Dopiero w weekendy, wakacje i ferie starają się być aktywni ruchowo. Wśród dzieci najbardziej cieszą się formy aktywności ruchowej takie jak: zabawy z innymi dziećmi, jazda na rowerze i spacery. Podsumowując, należy zwracać rodzicom szczególną uwagę na istotę oceny postawy ciała, jej prawidłowości i zaburzenia. Nie należy rezygnować z gimnastyki korekcyjnej, którą dzieci mają w przedszkolu, ale można pomyśleć o dodatkowych czynnościach mogących wspomóc odzyskanie prawidłowej postawy ciała u dzieci. Istotne jest zgłębianie wiedzy rodziców na temat swoich dzieci i problemów związanych z ich rozwojem, w tym również zagadnień związanych z postawą ciała. Pedagodzy powinni być zobowiązani do wsparcia wiedzą, informacją i doświadczeniem rodziców, których dzieci mają nieprawidłową postawę ciała. Bardzo ciekawym doświadczeniem dla rodziców mogą być spotkania z fizjoterapeutą, który może udzielić odpowiedzi na wiele pytań dotyczących wad postawy, udzielić porad i wskazówek dotyczących profilaktyki i postępowania korekcyjnego, a nawet poprowadzić z rodzicami zajęcia mające na celu naukę wspomagania prawidłowego rozwoju dziecka zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Takie spotkanie wniosłoby ogromne korzyści w edukację prozdrowotną zarówno rodziców, dzieci jak i nauczycieli, byłoby okazją do wzmocnienia więzi pomiędzy rodzicami i ich pociechami, ale również nawiązywaniem kontaktów, znajomości pomiędzy rodzicami, których dzieci razem uczęszczają do przedszkola. Zajęcia takie byłyby zabawą, rozrywką i rekreacją, ale także kształtowaniem prawidłowych postaw, zachowań i wartości. Wnioski Analiza wyników badań umożliwiła sformułowanie następujących wniosków końcowych: 1. Najczęstsze wady postawy ciała u dzieci: wady stóp, płaskie plecy oraz koślawe kolana. 2. Badane dzieci oraz ich rodzice prowadzą bierny tryb życia, a aktywność ruchową podejmują okazjonalnie. 3. Wiedza rodziców na temat oceny postawy ciała dzieci jest niewystarczajaca. 4. Średnia punktów dla chłopców i dziewczynek uzyskanych w teście metodą Kasperczyka wynosi odpowiednio 5,64 pkt. i 6,1 punktów. 5. Większość rodziców i dzieci nie interesuje się sportem. 239

Piśmiennictwo References 1. J. Kenyon, K. Kenyon; Kompendium fizjoterapii. Pod red. Z. Śliwiński. Wyd. Urban & Partner. Wrocław, 2007, 20-21, 63-69. 2. J.W. Błaszczyk: Biomechanika kliniczna podręcznik dla studentów medycyny i fizjoterapii. Wyd. I, Wyd. PZWL, Warszawa, 2004, 17-19. 3. Red. J. Nowotny: Podstawy fizjoterapii. Cz. I Podstawy teoretyczne i wybrane aspekty praktyczne. Wyd. Kasper, Kraków, 2004, 28-32. 4. R. Malak, E. Gajewska, W. Samborski: Nowe spojrzenie na postawę ciała - Pielęg. Pol. 2008, 2 (28), 149-151. 5. M. Matyja, A. Gogola: Prognozowanie rozwoju postawy dzieci na podstawie analizy jakości napięcia posturalnego w okresie niemowlęcym; Konspekt nr. 5 http://www.matyja-gabinet.com.pl/szkolenie.html. 6. Materiał własny. 7. Czernicki K., Durmała J., Jendrzejek H., Wawrzyczek J.: Częstość występowania wad postawy u dzieci w wieku 4 5 lat uczęszczających do przedszkoli w Mysłowicach; Śląska Akademia Medyczna, Annnales Academiae Medicae Silesiensis, 2005, 59, 6, 511 514. 8. A. Jankowicz - Szymańska, B. Nowak, Ł. Słomski; Wiedza rodziców na temat wad postawy ciała ; Fizjoterapia 2010, 18, 2, 44-55. 9. Pelc Z.: Ocena postawy ciała i poziomu rozwoju morfologicznego dzieci przedszkolnych; w: Model zdrowego stylu życia jako zadanie interdyscyplinarne, Wyd. NeuroCentrum Lublin, 2003, II, 184. 10. Kasperczyk T. Śliżyński J.: Diagnostyka wad postawy. [W:] Postawa ciała człowieka i metody jej oceny, AWF, Katowice, 1992. 11. Nagórska A.: Świadomość rodziców dotycząca postawy ciała dziecka. Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne, 2000, 4, 147 153. Adres korespondencyjny: Dr Katarzyna Strojek Ul. ks. J. Popiełuszki 7/14 85-863 Bydgoszcz e-mail: Katarzyna.Strojek@gmail.com tel. kom. + 48 668 124 555 240