za ul. Dąbrowskiego 7 III piętro lokal 8 42-200 Częstochowa tel/fax 034 361 44 25 biuro@hills.net.pl www.hills.net.pl Program Rozwoju Opieki Zdrowotnej dla Gminy Jodłownik Jodłownik 2006 1
SPIS TREŚCI 1. Wstęp.... 3 2. Podstawa prawna... 4 3. Założenia programowe... 4 4. Analiza społeczno demograficzna.... 7 4.1 Analiza podstawowych danych, dotyczących ochrony zdrowia ludności w gminie Jodłownik... 12 5. Założenia programu rozwoju opieki zdrowotnej... 17 5.1 Programy profilaktyczne na terenie gminy Jodłownik... 21 5.1.1 Profilaktyka chorób układu krążenia... 21 5.1.2 Profilaktyka chorób nowotworowych... 22 5.1.3 Profilaktyka cukrzycy... 23 5.1.4 Akcje uświadamiające szkodliwość palenia tytoniu... 23 5.1.5 Akcje szkoleniowe w zakresie udzielania pierwszej pomocy i ratownictwa... 24 6. Finansowanie programu.... 24 7. Monitoring, kontrola i zarządzanie wdrożeniem... 25 SPIS TABLIC Tablica 1: Mapa województwa małopolskiego...7 Tablica 2: Mapa powiatu limanowskiego...7 Tablica 3 Mapa Gminy Jodłownik...8 Tablica 4 Struktura ludności Gminy Jodłownik (na dzień 31.12.2003)...8 Tablica 5 Struktura ludności w gminie Jodłownik...9 Tablica 6 Zgony według przyczyn w 2002 roku...10 Tablica 7 Stan bazy służby zdrowia w gminie Jodłownik...12 Tablica 8 Zasoby kadrowe służby zdrowia w gminie Jodłownik na dzień 30.06.2002 r...13 Tablica 9 Zestawienie dochodów i wydatków związanych z ochroną zdrowia (1999 2001)14 Tablica 10 Opinie na temat opieki zdrowotnej w Polsce....15 Tablica 11 Porównanie wyników badań pomiędzy Polską, Czechami, Słowacją, a Węgrami15 Tablica 12 Ocena opieki zdrowotnej w Polsce...16 2
1. Wstęp. Podstawą do rozpoczęcia pracy nad stworzeniem kompleksowego Programu Rozwoju Opieki Zdrowotnej dla obszaru Gminy Jodłownik była szczegółowa analiza potrzeb mieszkańców gminy, a także określenie rzeczywistego stanu opieki zdrowotnej na wskazanym obszarze. Ponadto wskazuje się, iż usystematyzowanie działań w zakresie tak istotnego obszaru działalności gminy jest konieczne ze względu na potrzebę skutecznego i racjonalnego realizowania poszczególnych projektów zarówno w obszarze profilaktyki zdrowia, a także inwestycji związanych ze sportem i rekreacją. Zapewnienie właściwej opieki zdrowotnej wszystkim mieszkańcom gminy stanowi najważniejszy i jednocześnie najtrudniejszy do osiągnięcia kierunek działań władz gminnych. Wynika to przede wszystkim następujących czynników: rozwoju technologicznego, wzrastającego poziomu życia mieszkańców i konieczności dostosowania się do ich oczekiwań, kosztu implementacji nowoczesnych rozwiązań medycznych, zmiennej sytuacji prawnej w polskiej służbie zdrowia. W chwili obecnej w kompetencji władz gminy znajdują się następujące obszary, związane z przedmiotem programu rozwoju opieki zdrowotnej: działalność informacyjna i profilaktyczna (przy współudziale zakładów opieki zdrowotnej znajdujących się na terenie gminy Jodłownik oraz gmin sąsiednich) działalność inwestycyjna w zakresie: o tworzenia i utrzymania otwartych oraz zamkniętych stref rekreacji o tworzenia infrastruktury sprzyjającej popularyzacji aktywnego trybu życia Celem działań władz gminnych jest nie tylko stworzenie dokumentu, ale przede wszystkim realizacja przyjętych w nim założeń. Przyjęcie dokumentu wyznaczającego kierunki rozwoju opieki zdrowotnej pozwala na: określenie zakresu działań w świetle posiadanych i planowanych możliwości finansowych gminy wyznaczenie jednoznacznych kierunków rozwoju opieki zdrowotnej w gminie, poczynając od zamierzeń inwestycyjnych, a kończąc na wdrożeniu programów profilaktycznych, 3
sprecyzowanie strategii w zakresie wnioskowania o środki zewnętrzne zwiększające możliwości inwestycyjne gminy Jodłownik w latach 2006-2013. 2. Podstawa prawna Realizacja ustawowych zadań w zakresie promocji i ochrony zdrowia należy do obowiązków gminy Jodłownik. Aby osiągnąć zamierzone zadania, konieczne jest opracowanie i realizacja oraz ocena efektów programów zdrowotnych, wynikających z rozpoznanych potrzeb zdrowotnych i stanu zdrowia mieszkańców gminy. Powyższe kwestie regulują następujące akty prawne: Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 210, poz. 2135) nakłada na gminy, powiaty i województwa obowiązek opracowywania i realizacji oraz oceny efektów programów zdrowotnych wynikających z rozpoznanych potrzeb zdrowotnych i stanu zdrowia mieszkańców. Ustawa z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (Dz.U.01.142.1591) wskazuje na promocję i ochronę zdrowia jako jedno z zadań publicznych wykonywanych przez gminę. 3. Założenia programowe. Podstawowym założeniem programowym jest podniesienie zdrowia ogólnego mieszkańców gminy poprzez stworzenie infrastruktury technicznej oraz wdrożenie długookresowych programów profilaktycznych i informacyjnych. 4
Programy profilaktyki zdrowotnej Poprawa ogólnego zdrowia mieszkańców. Zwiększona wykrywalność chorób. Podniesienie świadomości i wiedzy na temat profilaktyki zdrowia. Projekty inwestycyjne Wyznaczenie i budowa otwartych stref rekreacji Budowa zamkniętych stref rekreacji Remonty, odbudowa istniejących obiektów sportowych Wyznaczenie ścieżek i tras rowerowych Likwidacja barier architektonicznych. KIERUNKI ROZWOJU NA LATA 2006-2013 Inwestycje w obszarze tworzenie otwartych stref rekreacji przewidziane do realizacji w latach 2007 2013 Budowa amfiteatru w Pogorzanach Budowa kompleksu boisk sportowych w Krasnem Lasocicach Budowa kompleksu boisk przy Zespole Szkół Publicznych w Sadku Kostrzy Budowa boiska wielofunkcyjnego w Jodłowniku Budowa kompleksu boisk sportowych jako zaplecza bazy sportowej dla szkoły podstawowej, gimnazjum oraz szkoły średniej w Szczyrzycu Budowa zaplecza sportowego w Wilkowisku Modernizacja boiska sportowego do piłki siatkowej w Słupii. Budowa boiska do piłki siatkowej oraz zaplecza sportowego dla boisk w Sadku Budowa kompleksu boisk w Szyku wraz z bieżnią 5
Efektem implementacji przyjętych założeń programowych będzie znacząca poprawa systemu komunikacji i informacji medycznej oraz podniesienie jakości oferowanych usług medycznych. GMINNY SYSTEM PROFILAKTYKI, KOMUNIKACJI i INFORMACJI MEDYCZNEJ Gminny System Profilaktyki, Komunikacji i Informacji Medycznej jest działaniem spójnym i kompleksowym mającym na celu poprawę zdrowia ludności zamieszkującej gminę Jodłownik oraz znaczące podniesienie jakości leczenia. Uczestnictwo w systemie jest bezpłatne i dotyczy każdego mieszkańca gminy. W założeniu beneficjenta znacząca część działań profilaktycznych, szkoleniowych oraz inwestycyjnych będzie finansowana ze środków zewnętrznych. Efekty realizacji poszczególnych etapów programu będą na bieżąco monitorowane i poddawane ocenie w celu optymalizacji przyjętych kierunków rozwoju. W wyniku wdrożenia i realizacji programu opieka zdrowotna na terenie Gminy Jodłownik osiągnie wysokie standardy europejskie. Stała dystrybucja materiałów informacyjnych dotyczących : Profilaktyki zdrowia Funkcjonowania systemu opieki zdrowotnej w powiecie Instrukcji postępowania w przypadkach krytycznych Cykl szkoleń teoretycznych oraz ćwiczeń praktycznych dla młodzieży gimnazjalnej i licealnej z zakresu udzielania pierwszej pomocy. System komunikacji internetowej: Informaty Portal pacjentów Kolejka elektroniczna Gminne programy profilaktyki zdrowia, mające na celu bezpłatne, profesjonalne oraz kompleksowe badania przesiewowe w zakresie chorób nowotworowych oraz chorób układu krążenia. Kampania informacyjna dotycząca skutków palenia tytoniu połączona z działaniami promującymi przedsiębiorstwa oraz punkty usługowe ograniczające możliwość palenia tytoniu. 6
4. Analiza społeczno demograficzna. Gmina Jodłownik leży w województwie małopolskim, w powiecie limanowskim. Tablica 1: Mapa województwa małopolskiego Źródło: www.jodlownik.iap.pl Tablica 2: Mapa powiatu limanowskiego Źródło: www.jodlownik.iap.pl 7
Tablica 3 Mapa Gminy Jodłownik Źródło: www.jodlownik.iap.pl Gmina liczy 8200 mieszkańców a w jej skład wchodzi 12 wsi-sołectw: Górka św. Jana (337), Janowce (834), Jodłownik (1101), Kostrza (426), Krasne-Lesosice (683), Mstów (470), Pogorzany (745), Sadek (520), Słupia (305), Szczyrzyc (525), Szyk (872), Wilkowisko (1301). Tablica 4 Struktura ludności Gminy Jodłownik (na dzień 31.12.2003) Miejscowość <18 lat 18-60 18-65 > 60 > 65 K M K M Góra Św. Jana 93 101 99 30 27 Janowice 238 248 220 47 77 Jodłownik 304 326 327 61 81 Kostrza 118 125 103 35 50 Krasne-Lasocice 172 212 180 43 53 Mstów 134 134 135 31 41 Pomorzany 188 223 188 50 60 Sadek 125 131 124 40 38 Słupia 80 93 79 20 30 Szczyrzyc 139 157 158 31 45 Szyk 298 263 220 56 68 Wilkowisko 393 337 330 89 118 RAZEM 2282 2350 2163 533 688 Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Jodłownik 8
Tablica 5 Struktura ludności w gminie Jodłownik Struktura ludność wg wieku produkcyjnego 15% 29% przedprodukcyjny produkcyjny poprodukcyjny 56% Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Jodłownik Analiza danych demograficznych, dotyczących zachorowalności i umieralności Polaków nie odbiega od przykładów innych krajów rozwiniętych: do najczęstszych przyczyn zgonów od lat należą te same choroby. Szczegółowe informacje przedstawia poniższa tablica: 9
Tablica 6 Zgony według przyczyn w 2002 roku 10
Źródło: Rocznik statystyczny GUS Należy stwierdzić, iż również w gminie Jodłownik przyczyny zachorowalności i zgonów nie odbiegają od pozostałej części kraju. Wynika to nie tylko z uwarunkowań społecznych i ekonomicznych, ale także w dużej mierze kulturowych. W celu minimalizacji wskaźnika zachorowalności i śmiertelności na choroby układu krążenia należy wdrażać w życie programy profilaktyczne, badania przesiewowe dla osób z grup podwyższonego ryzyka, a przede wszystkim zapewnić infrastrukturę, służącą organizacji wolnego czasu w sposób pro-zdrowotny. Brak takiej infrastruktury w gminie Jodłownik (boiska, korty, hale sportowe, ścieżki rowerowe) utrudnia mieszkańcom gminy aktywne spędzanie wolnego czasu, a zatem jest jednym z negatywnych czynników zewnętrznych, do którego likwidacji gmina ma ustawowy obowiązek się przyczynić. 11
4.1 Analiza podstawowych danych, dotyczących ochrony zdrowia ludności w gminie Jodłownik. 1 Na obszarze gminy funkcjonują cztery niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej, które wykonują świadczenia w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej. Ponadto świadczenia w zakresie specjalistycznej opieki zdrowotnej realizuje Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej - Szpital w Szczyrzycu, prowadzony przez Stowarzyszenie Ochrony i Promocji Zdrowia. Tablica 7 Stan bazy służby zdrowia w gminie Jodłownik Lp. Nazwa zakładu opieki zdrowotnej Miejscowość 1. 2. 3. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Jodłowniku Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Krasnem - Lasocicach Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Szczyrzycu Jodłownik Krasne - Lasocice Szczyrzyc 4. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Szpital w Szczyrzycu Szczyrzyc Św. Jana Jerozolimskiego Źródło: Informacje Urzędu Gminy Jodłownik. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Szpital p.w. Św. Jana Jerozolimskiego w Szczyrzycu działa jako samodzielna placówka medyczna, kontynuując ponad 30-letnią tradycję szpitalnictwa w Szczyrzycu. Placówka po podpisaniu umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia świadczy usługi medyczne dla ubezpieczonych, nieodpłatnie. Szpital posiada 47 łóżkowy Oddział Chorób Wewnętrznych, w tym łóżka intensywnego nadzoru kardiologicznego. Chorych do hospitalizacji przyjmuje się ze skierowaniem od lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, Pogotowia Ratunkowego, a w przypadkach nagłych bez skierowania. Ambulatorium Izby Przyjęć czynne jest całą dobę i przyjmuje chorych bez skierowania. W szpitalu znajdują się specjalistyczne poradnie konsultacyjne: internistyczna, ginekologiczno-położnicza, chirurgiczno-ortopedyczna. oraz pracownie diagnostyczne: 1 Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego gminy Jodłownik 12
rentgenowska (szeroki zakres badań), ultrasonograficzna aparat ultrasonograficzny ATL Ultramark 9 (USG jamy brzusznej, tarczycy, jąder, badania echokardiograficzne, naczyń z Dopplerem oraz USG ginekologiczne) elektrokardiograficzna - testy wysiłkowe EKG na ergometrze rowerowym, 24 godzinny system monitorowania EKG metodą Holtera, gastroskopowa, laboratorium analityczne (szeroki zakres badań). Badania w powyższych pracowniach dostępne są również dla chorych ambulatoryjnych. Placówka zatrudnia wykwalifikowany personel medyczny oraz posiada do dyspozycji wysoko specjalistyczny sprzęt diagnostyczny. Honorowy Patronat nad tutejszą placówką medyczną sprawuje Związek Polskich Kawalerów Maltańskich. Tablica 8 Zasoby kadrowe służby zdrowia w gminie Jodłownik na dzień 30.06.2002 r Liczba osób Nazwa zakładu opieki zdrowotnej Lekarze Rehabilitanci Pielęgniarki Psycholodzy Inni Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Szpital w Szczyrzycu p.w. Św. Jana Jerozolimskiego Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Jodłowniku Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Szczyrzycu Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Krasnem Lasocicach 10 1 22-5 - 4-2 - 3 - laborantki - 4 obsługa rentgenu- 1 dietetyczka - 1 rejestratorka - 1 rejestratorka - 1 3-2 - - RAZEM 20 1 31-8 Źródło: Na podstawie danych Urzędu Gminy dane z niepublicznych zakładów opieki zdrowotnej 13
Świadczenia zdrowotne dla ubezpieczonych mieszkańców gminy są finansowane głównie przez obecnie Małopolski oddział Narodowego Funduszu Zdrowia, która podpisała kontrakty na świadczenia usług zdrowotnych z funkcjonującymi na terenie gminy niepublicznymi ZOZ-ami. Jako, iż wszystkie ośrodki zdrowia na terenie gminy są niepubliczne, gmina nie może przekazać im dotacji celowych na określone zadania, związane z ochroną i promocją zdrowia. W trosce o mieszkańców gmina może jednak podpisać umowy zlecenia z konkretnymi placówkami, na wykonanie badań przesiewowych, szczepień ochronnych lub organizację akcji profilaktycznych wśród mieszkańców gminy. Tablica 9 Zestawienie dochodów i wydatków związanych z ochroną zdrowia (1999 2001) Rok Dochody Wydatki 1999 13 387 70 551 2000 0 52 566 2001 66 547 69 808 Źródło: Sprawozdania z wykonania budżetów gminy za lata 1999-2001 Pomimo więc, iż na terenie gminy Jodłownik nie ma publicznych ośrodków służby zdrowia, władze gminy nie są zwolnione z obowiązku dbania o stan zdrowotny swoich mieszkańców. W roku 2005 centra badania opinii społecznej w Polsce, Czechach, na Słowacji i na Węgrzech przeprowadziły badania swoich respondentów, pytając o ich ocenę opieki zdrowotnej oraz opinię na temat zmian, jakie zaszły w ubiegłym roku. Wyniki tego badania, w Polsce przeprowadzonego przez CBOS prezentują poniższe tablice: 14
Tablica 10 Opinie na temat opieki zdrowotnej w Polsce. źródło: www.cbos.pl Porównanie wyników badań pomiędzy Polską, Czechami, Słowacją, a Węgrami nie wypada korzystnie dla naszego kraju: Tablica 11 Porównanie wyników badań pomiędzy Polską, Czechami, Słowacją, a Węgrami źródło: www.cbos.pl 15
Opinie o polskiej służbie zdrowia pozostają od kilku lat takie same. W grudniu 2005 roku opublikowano badania, wedle których niemal trzy piąte Polaków (59%) jest z niej niezadowolonych, a tylko nieco ponad jedna piąta (22%) wyraża zadowolenie. Prawie co szósty respondent (17%) ma opinię ambiwalentną: nie jest ani zadowolony, ani niezadowolony. Tylko nieliczni (3%) nie mają zdania w tej sprawie. Tablica 12 Ocena opieki zdrowotnej w Polsce Źródło: Rocznik statystyczny GUS Wedle danych publikowanych przez GUS W ciągu sześciu miesięcy poprzedzających sondaż większość ankietowanych (84%) korzystała z różnych świadczeń zdrowotnych ze względu na stan zdrowia własny lub dziecka. Leczono się przede wszystkim w ramach ubezpieczenia zdrowotnego (ogółem 77%). Z usług prywatnych - odpłatnie - korzystała ponad jedna trzecia ogółu badanych (37%), jednak większość osób leczących się prywatnie korzystała także ze świadczeń w ramach ubezpieczenia. Tylko 7% ogółu leczyło się wyłącznie na własny koszt. 16
W świetle przytoczonych powyżej danych, koniecznym wydaje się być wdrożenie programu promocji zdrowia i zdrowego trybu życia gminie Jodłownik. Poprawa systemu służby zdrowia to proces kompleksowy i obejmujący wiele dziedzin życia społecznego. Oprócz działań infrastrukturalnych, jak remonty, adaptacje, zakupy, koniecznym jest również wdrażanie projektów miękkich, czyli akcji informacyjnych, szkoleniowych, prowadzenie profilaktyki najczęstszych schorzeń, itp. Dlatego też władze gminy Jodłownik postanowiły rozwiązać problem braku infrastruktury służącej sportowi i rekreacji na terenie gminy oraz zaproponować niepublicznym ośrodkom opieki zdrowotnej współpracę, mającą na celu poprawę stanu zdrowia mieszkańców. 5. Założenia programu rozwoju opieki zdrowotnej Celem Programu jest przede wszystkim poprawa stanu zdrowia mieszkańców gminy i zmiana świadomości zdrowotnej. Opisana powyżej sytuacja zdrowotna gminy Jodłownik pozwala wyznaczyć kierunki działania i określić cele programu. Celem programu jest: 1. Poprawa stanu zdrowia i jakości życia mieszkańców gminy Jodłownik. 2. Poprawa dostępności do otwartych i zamkniętych stref rekreacji i sportu (boiska, hale sportowe, ścieżki rowerowe). 3. Zmniejszenie zachorowalności i umieralności na choroby układu krążenia oraz zmniejszenie zachorowalności i umieralności na choroby nowotworowe. 4. Podniesienie świadomości zdrowotnej społeczeństwa oraz upowszechnienie wiedzy z zakresu zdrowego stylu życia i możliwościach oddziaływania na własne zdrowie. 5. Zmniejszenie różnic w zdrowiu i dostępności do świadczeń zdrowotnych w gminie. Do celów szczegółowych programu zaliczyć można: Usprawnienie wczesnej diagnostyki chorób układu krążenia oraz zapobieżenie ich rozwojowi poprzez propagację aktywnego trybu życia oraz sportu. Usprawnienie wczesnej diagnostyki i zwiększenie efektywności leczenia nowotworów. Intensyfikacja edukacji zdrowotnej społeczeństwa oraz promocji i profilaktyki zdrowia. Propagowanie stylu życia zmniejszającego ryzyko chorób cywilizacyjnych. 17
Poniższe zestawienie prezentuje kierunki działań, mających na celu rozwój opieki zdrowotnej na terenie gminy Jodłownik: Niepubliczne ZOZ-y Zadania inwestycyjne gminy Promocja zdrowia gmina wraz z NZOZ Zwiększenie ilości lekarzy POZ oraz stomatologów, przypadającej na mieszkańców gminy. Wspieranie lekarzy w dążeniu do zdobywania kolejnych stopni specjalizacji. Ciągła informatyzacja placówek, mająca na celu optymalizację obsługi pacjentów. Zatrudnienie większej ilości lekarzy kardiologów, onkologów oraz geriatrów jako odpowiedź na potrzeby społeczeństwa. Doposażenie jednostek w sprzęt specjalistyczny. Zapewnienie równomiernego dostępu do świadczeń dla wszystkich mieszkańców. Budowa amfiteatru w Pogorzanach Budowa kompleksu boisk sportowych w Krasnem Lasocicach Budowa kompleksu boisk przy Zespole Szkół Publicznych w Sadku Kostrzy Budowa boiska wielofunkcyjnego w Jodłowniku Budowa kompleksu boisk sportowych jako zaplecza bazy sportowej dla szkoły podstawowej, gimnazjum oraz szkoły średniej w Szczyrzycu Budowa zaplecza sportowego w Wilkowisku Modernizacja boiska sportowego do piłki siatkowej w Słupii. Budowa boiska do piłki siatkowej oraz zaplecza sportowego dla boisk w Sadku Budowa kompleksu boisk w Szyku wraz z bieżnią Promowanie zdrowego trybu życia wśród mieszkańców gminy. Rozwój profilaktyki, diagnostyki i leczenia chorób układu krążenia, chorób nowotworowych, układu oddechowego i trawiennego. Organizacja drzwi otwartych w jednostkach służby zdrowia. Propagacja szczepień profilaktycznych wśród dzieci i dorosłych. 18
Niepubliczne ZOZ-y: Zwiększenie ilości lekarzy POZ oraz stomatologów, przypadającej na mieszkańców gminy. Wspieranie lekarzy w dążeniu do zdobywania kolejnych stopni specjalizacji. Ciągła informatyzacja placówek, mająca na celu optymalizację obsługi pacjentów. Zatrudnienie większej ilości lekarzy kardiologów, onkologów oraz geriatrów jako odpowiedź na potrzeby społeczeństwa. Doposażenie jednostek w sprzęt specjalistyczny. Zapewnienie równomiernego dostępu do świadczeń dla wszystkich mieszkańców gminy. Obecna liczba lekarzy POZ i stomatologów jest niewystarczająca. Pacjenci w celu uniknięcia długiego okresu oczekiwania na poradę lekarską zmuszeni są do poszukiwania porad prywatnych lub wyjazdu do większych miast. Dążenie do zdobywania kolejnych stopni specjalizacji powinno być naturalnym u każdego lekarza, pragnącego stale się rozwijać. Gmina ma za zadanie wspierać ich w celu poprawy jakości lecznictwa na swoim terenie. Informatyzacją powinna być objęta zarówno biała, jak i szara administracja jednostek służby zdrowia. Oprócz RUM, kart chipowych i systemów do rejestracji celem jest wyposażenie jednostek w kompleksowe systemy obsługujące całość ruchu pacjentów. Do głównych problemów zdrowotnych XXI wieku zaliczyć można choroby układu krążenia, nowotwory i cukrzycę. Rosnącym problemem jest również zjawisko starzejących się społeczeństw, które wymagały będą rozwoju usług i badań skierowanych na leczenie dolegliwości wieku starczego. Jak wykazują dane statystyczne, również na terenie gminy Jodłownik zauważyć można największą zachorowalność i umieralność właśnie na wspomniane choroby cywilizacyjne. Obecnie w jednostkach służby zdrowia na terenie gminy brakuje wielu urządzeń medycznych, których zakup jest niezbędny do świadczenia usług medycznych na wysokim poziomie. Wszyscy mieszkańcy gminy, pełnosprawni i niepełnosprawni, powinni mieć prawo do równego korzystania z usług, oferowanych przez placówki służby zdrowia na terenie gminy. 19
Zadania inwestycyjne gminy Budowa amfiteatru w Pogorzanach Budowa kompleksu boisk sportowych w Krasnem Lasocicach Budowa kompleksu boisk przy Zespole Szkół Publicznych w Sadku Kostrzy Budowa boiska wielofunkcyjnego w Jodłowniku Budowa kompleksu boisk sportowych jako zaplecza bazy sportowej dla szkoły podstawowej, gimnazjum oraz szkoły średniej w Szczyrzycu Budowa zaplecza sportowego w Wilkowisku Modernizacja boiska sportowego do piłki siatkowej w Słupii. Budowa boiska do piłki siatkowej oraz zaplecza sportowego dla boisk w Sadku Budowa kompleksu boisk w Szyku wraz z bieżnią Do ustawowych zadań gminy należy promocja zdrowego stylu życia wśród mieszkańców oraz ochrona zdrowia. Jako, że do głównych przyczyn zgonów na terenie gminy Jodłownik od lat należą choroby układu krwionośnego, władze postanowiły przyjrzeć się problemowi u jego przyczyn i korzeni. Choroby układu naczyniowego spowodowane są głównie brakiem ruchu, biernym spędzaniem wolnego czasu już od najmłodszych lat, paleniem papierosów oraz złym odżywianiem i stresem życia codziennego. Dlatego też władze gminy postanowiły zainwestować w następujące projekty: Wyznaczenie i budowa otwartych stref rekreacji Budowa zamkniętych stref rekreacji Remonty, odbudowa istniejących obiektów sportowych Wyznaczenie ścieżek i tras rowerowych Likwidacja barier architektonicznych. Ogólna dostępność stref rekreacji ma zachęcić ludzi do aktywnego spędzania wolnego czasu, a w rezultacie przyczynić się do zmniejszenia się wskaźnika zachorowalności i umieralności na choroby układu krwionośnego oraz cukrzycę jako głównych schorzeń powodowanych i pogłębianych przez brak ruchu. Promocja zdrowia gmina wraz z NZOZ Promowanie zdrowego trybu życia wśród mieszkańców gminy. Rozwój profilaktyki, diagnostyki i leczenia chorób układu krążenia, chorób nowotworowych, układu Promocja zdrowego trybu życia ma na celu zapobieżenie rozwojowi chorób cywilizacyjnych, będących najczęstszymi obecnie przyczynami zgonów na całym świecie. Głównymi przyczynami tych chorób są: stres, brak ruchu, złe nawyki żywieniowe, palenie tytoniu. Niezwykle istotne jest propagowanie wiedzy na ten temat wśród dzieci i młodzieży, aby zapobiegać powstawaniu chorobom jak najwcześniej. Choroby układu krążenia i nowotwory należą do najczęstszych powodów zgonów w gminie Jodłownik, Polsce i na całym świecie. Fakt ten spowodowany jest wieloma czynnikami, takimi 20
oddechowego i trawiennego. jak: brak ruchu, wzrastające zanieczyszczenie środowiska, złe nawyki żywieniowe, stres. Do kolejnych, równie groźnych w następstwach chorób należą choroby układu trawiennego oraz oddechowego. Należy jednak pamiętać o tym, iż wszystkie te choroby rozwijają się długo, stąd też szybkie ich wykrycie daje szansę na lepsze wyniki leczenia mało zaawansowanych stadiów choroby. Ponieważ profilaktyka i akcje promujące zdrowy styl życia należą do priorytetowych zadań służby zdrowia, został im poświęcony odrębny punkt niniejszego opracowania. 5.1 Programy profilaktyczne na terenie gminy Jodłownik 5.1.1 Profilaktyka chorób układu krążenia Uzasadnienie Grupa docelowa Zadanie Proponowane działania Choroby układu krążenia są głównym zagrożeniem zdrowia nie tylko mieszkańców gminy Jodłownik, ale jak wskazują dane statystyczne cytowane powyżej - również wszystkich Polaków. Są też na pierwszym miejscu pod względem liczby zachorowań i stanowią główną przyczynę zgonów. Wedle danych GUS, to w grupie wiekowej 55-65 lat najczęściej stwierdza się choroby układu krążenia, natomiast w grupie wiekowej 50-59 zauważa się znaczny wzrost liczby zgonów z powodu chorób układu krążenia. Stąd też grupa docelowa kierowana na badania przesiewowe powinna obejmować przede wszystkim ludzi pomiędzy 50 a 65 rokiem życia. Natomiast grupa docelowa, do której kierowany ma być przekaz związany z profilaktyką zachorowalności powinna obejmować praktycznie wszystkich mieszkańców, łącznie z dziećmi szkół podstawowych. Zmniejszenie zachorowalności i umieralności z powodu chorób układu krążenia, ograniczenie częstości hospitalizacji i kosztów leczenia Prowadzenie badań przesiewowych, na przykład: o badania ciśnienia krwi o badania cukru we krwi, o badania poziomu cholesterolu, o badania masy ciała, 21
Organizacja konkursu dla uczniów szkół podstawowych z terenu gminy na najlepszy plakat promujący profilaktykę chorób układu krążenia. Organizacja zawodów, konkursów i turniejów sportowych na nowoutworzonych strefach rekreacji. 5.1.2 Profilaktyka chorób nowotworowych Uzasadnienie Grupa docelowa Zadanie Proponowane działania Po chorobach układu krążenia to choroby nowotworowe są najpoważniejszym problemem zdrowotnym Polaków. Stanowią drugą z kolei przyczynę zgonów w Polsce. Choroby nowotworowe rozwijają się długo i często w początkowym stadium są bezobjawowe. Natomiast wczesne ich wykrycie daje bardzo duże szanse wyleczenia. Dlatego niezmiernie ważną rolę pełnią badania przesiewowe w tym kierunku oraz edukacja zdrowotna, prowadzona wśród lekarzy i pacjentów. Wszyscy mieszkańcy gminy Jodłownik. Pomimo, iż tradycyjnie uważa się nowotwory za choroby starzejących się społeczeństw, to należy pamiętać o tym, iż coraz częściej to dzieci stają się ich ofiarami. To u dzieci często wykrywa się nowotwór w poważnym stopniu zaawansowania, gdyż wczesne objawy są bagatelizowane przez lekarzy i rodziców. Zmniejszenie umieralności z powodu chorób nowotworowych poprzez ich wczesne wykrywanie oraz edukację zdrowotną w tym zakresie. Edukacja zdrowotna: o plakaty w przychodniach (wszystkie poradnie) ostrzegające o zagrożeniu oraz informujące o możliwościach wczesnej diagnozy, o organizacja spotkań dla rodziców, chcących się dowiedzieć więcej na temat wczesnego wykrywania chorób nowotworowych u dzieci, Organizacja badań przesiewowych 22
5.1.3 Profilaktyka cukrzycy Uzasadnienie Grupa docelowa Zadanie Proponowane działania Obecnie cukrzycę nazywa się epidemią XXI wieku. Ocenia się, że w Polsce na cukrzycę choruje około 2 milionów osób, a na świecie około 151 milionów. Leczenie jednej osoby chorej na cukrzycę jest 4 razy droższe niż leczenie osoby bez cukrzycy. Stąd też tak istotna jest profilaktyka i edukacja społeczeństwa. Wszyscy mieszkańcy gminy Jodłownik. Pomimo, iż najczęściej chorują osoby powyżej 30 roku życia, cukrzyca atakuje również dzieci i młodzież (powszechny brak ruchu oraz popularny fast food zbierają w tej grupie największe żniwo) Zmniejszenie zachorowań na cukrzycę, wczesne jej wykrywanie. Prowadzenie badań przesiewowych w kierunku obecności podwyższonego poziomu glukozy we krwi. Organizacja zawodów, konkursów i turniejów sportowych na nowoutworzonych strefach rekreacji. Edukacja społeczna. 5.1.4 Akcje uświadamiające szkodliwość palenia tytoniu Uzasadnienie Grupa docelowa Zadanie Proponowane działania Palenie tytoniu jest powodem 20-30% schorzeń układu krążenia, 40% nowotworów złośliwych u mężczyzn, a 10% u kobiet i 80% przewlekłych chorób układu oddechowego. Stąd też tak istotna jest walka z nałogiem dotykającym coraz młodszych ludzi. Wszyscy mieszkańcy gminy Jodłownik. Poprawa świadomości społecznej na temat szkodliwości palenia dla samych palaczy oraz dla osób trzecich. Ogłoszenie konkursu wśród uczniów szkół gminy o tematyce promującej zdrowy tryb życia, w tym ukazanie negatywnych skutków palenia tytoniu. Opracowanie plakatów i ulotek ukazujących negatywny wpływ tytoniu na zdrowie ludzi. 23
5.1.5 Akcje szkoleniowe w zakresie udzielania pierwszej pomocy i ratownictwa Uzasadnienie Grupa docelowa Zadanie Proponowane działania Zasady udzielanie pierwszej pomocy ofiarom wypadków oraz osobom, które w naszej obecności przeszły zawał, wylew, dostały ataku epilepsji czy uległy zakrztuszeniu należą do podstawowej wiedzy, która powinna być wpajana od najmłodszych lat. Obecnie wiele mówi się na temat konieczności wprowadzania tego typu szkoleń w życie, natomiast w rzeczywistości zasady te są dla ogromnej ilości osób nieznane. Wszyscy mieszkańcy gminy Jodłownik. Upowszechnienie wiedzy na temat zasad udzielania pierwszej pomocy. Organizacja szkoleń i treningów z zakresu udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym. Organizacja zawodów, konkursów i turniejów sportowych na nowoutworzonych strefach rekreacji. 6. Finansowanie programu. Program rozwoju opieki zdrowotnej oraz wskazane w nim zadania jest finansowany głównie ze środków gminy Jodłownik, w zakresie udzielania zamówień na świadczenia zdrowotne. W ramach współpracy z organizacjami pożytku publicznego oraz niepublicznymi zakładami opieki zdrowotnej gmina Jodłownik może finansować bądź współfinansować zadania w ramach dotacji celowych lub umów - zleceń. Ponadto, istnieje możliwość ubiegania się o wsparcie z środków Unii Europejskiej, z programu Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego, jak również w ramach Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego w ramach priorytetu Opieka zdrowotna i opieka nad dzieckiem. W ramach tychże programów można ubiegać się o dofinansowanie zarówno projektów inwestycyjnych, jak i miękkich, związanych na przykład z propagowaniem stylu życia zmniejszającego ryzyko chorób cywilizacyjnych i profilaktyki wczesnego wykrywania chorób. W roku 2006 należy spodziewać się uruchomienia środków z Instrumentu Szwajcarskiego, w którym również jeden z priorytetowych obszarów będzie obejmował opiekę zdrowotną. 24