9&3/(7:(,J)(+'(,3+E)7&,/3+*)/,'(/0*+6K*, +,Q+"6386,J)(03&0",+&$(+'"7%6:

G*(''(,9"6I7%&X*@Z=8(>"7% 9&3/(7:(,J)(+'(,3+E)7&,/3+*)/,'(/0*+6K*, +,Q+"6386,J)(03&0",+&$(+'"7%6:! R4-ORLF?Y.[Y 0*#7)&75')7-1?,)&4.)-#71&>"#.#.5>&9*f7&#&F#",54.)-13&,&9.7#"9%&B34.& #-)&-)')<&"#',)L3*&9*#75&'#*1-9L@?5*&7&',13',1-13&>1R*13--1?,3L/& >#'#A-13&7&1--5?:&',13',1-)?:&F#",54.)-1)&,&9.7#"f7&4.)I)&41d&47#14.5*& *#'3<3*&F4,.)I.#7)-1)&4.#49-Ff7&>")7-5?: [ %&;4>fI?,3R-13&."3Rw&9*#75& 75')7-1?,3L&-13&#H")-1?,)&41d&'#&75')-1)&'"9F13*&9.7#"9/&<3?,&#A3L*9L3& "f7-13e&1--3&$#"*5&f#",54.)-1)&,&',13i)/&l)f&"#,>#74,3?:-1)-13&>",5& >#*#?5&'#4.d>9&'#&73"4L1&?5$"#73L&9*134,?,#-3L&-)&43"73",3&<9A&R?1@H-1d?13& F#>11&-)&3VA##F Y %&!#&"),&>13"74,5&94.)7#')7?)&>#<4F1&9-#"*#7)I&.d&9*#7d&7&94.)713&,&Y\&*)"?)&[\Yh&"%&#&>")713&)9.#"4F1* j &1&-),7)I&9*#7@&-)FI)'?,@%&TH#'V -13&,&>",3>14)*1&.3L&94.)75&>",3,&9*#7d&#&-)FI)'&u9*#7d&75')7-1?,@v& -)FI)'?)&-)A57)I&75I@?,-3&>")7#&'#&75')-1)&9.7#"9&>1R*13--1?,3H#& <9A&)".54.5?,-3H#&1&,#A#71@,57)I&41d&,"3)<1,#7)w&L3&7&4.#4#7-3L&$#"*13/& #"),&9e5w&#'>#713'-1?:&R"#'Ff7&?3<3*&"#,>#74,3?:-13-1)&75')7-1?.7)/& L)F&"f7-13e&'A)-1)&#&,71@,)-3&,&75')7-1?.73*&'9?:#73&1&*).3"1)<-3& 1-.3"345&.7f"?5%&8%&^1 3"*)-&-)&H"9-?13&>13"74,3L&94.)75&,&[\Yh&"%&?:)")FV.3"5,#7)I&L@&L)F#&9*#7d&#A<1H)?5L-@/&7&F.f"3L&L3'-)&,3&4."#-&,)>37-1)& 1 E. Traple, Umowy o eksploatację utworów w prawie polskim, Warszawa 2010, s. 209. 2 Ibidem, s. 210. 3 Dz.U. z 1935 r. Nr 36, poz. 260 dalej cyt. jako ustawa z 1926 r. 238

W poszukiwaniu rozwiązań instytucjonalnych '"9H13L&75I@?,-3&>")7#&,713<#F"#.-1)-1)&',13I)&1&"#,>#74,3?:-1)-1)&,713V <#F"#.-1#-5?:&3H,3*><)",5/&,)R&'"9H)&4."#-)&,#A#71@,9L3&41d&,"3)<1,#7)w&.#&>")7#&7&4.#4#7-3L&$#"*13/&>",5&"34>3F.#7)-19&'9?:#75?:&1&*).3"1)<V -5?:&1-.3"34f7&.7f"?5 ] %& 6)&H"9-?13&)".%&j]&94.)75&,&'-1)&[X&<1>?)&[\ZY&"%&#&>")713&)9.#"4F1* Z &>",3,& 9*#7d&75')7-1?,@&)9.#"&>",3-#41I&-)&75')7?d&>")7#&75')-1)&',13I)& <1.3")?F13H#/&7&.5*&.)Fe3&-)9F#73H#&<9A&)".54.5?,-3H#/&,)R&75')7?)&,)R&,#&A#&V 71@,57)I&41d&'#&75')-1)&',13I)&1&,)>I)?3-1)&9*f71#-3H#&75-)H"#',3-1) h %& ia3?-13&=&-)&h"9-?13&94.)75&,&]&<9.3h#&[\\]&"%&#&>")713&)9.#"4f1*&1&>")v 7)?:&>#F"37-5?: l &=&>",3'4.)71?13<3&'#F."5-5&H3-3")<-13&,H)',)L@&41d/&e3& 9*#7)&75')7-1?,)&L34.&9*#7@&#&?:)")F.3",3&"#,>#",@',)L@?5*/&-)&*#?5& F.f"3L&)9.#"&u.7f"?)v&>",3-#41&-)&75')7?d&>")7#&75')-1)&9.7#"9/&,)R& 75')7?)&,#A#71@,9L3&41d&'#&75')-1)&',13I)&1&,)>I).5&9*f71#-3H#&75-)V H"#',3-1) g %&B34.&.#&F#-.")F.&?571<-#>")7-5/&-)&>#'4.)713&F.f"3H#&.7f"?)& >",3-#41&-)&75')7?d&>")7#&'#&47#L3H#&9.7#"9&u->%&>1R*13--1?,3H#v&L9e& 14.-13L@?3H#&<9A&*)L@?3H#&>#74.)w&7&>",54,I#R?1/&)&75')7?)&,#A#71@,9L3& 41d&'#&75')-1)&9.7#"9&1&'#&,)>I)?3-1)&-)<3e-3H#&.7f"?5&75-)H"#',3-1) \ %& ;4>fI?,34-)&9*#7)&75')7-1?,)&-13&#H")-1?,)&41d&'#&75')-1)&9.7#"9& '"9F13*/&)<3&#A3L*9L3&"fe-3&1--3&$#"*5&F#",54.)-1)&,&9.7#"9/&*1)-#71?13& "#,>#74,3?:-1)-13&>",5&>#*#?5&'#4.d>9&'#&73"4L1&?5$"#73L&9*134,?,#-3L& -)&43"73",3/&<9A&R?1@H-1d?13&F#>11&-)&3VA##F%&0*#7)&75')7-1?,)&*#e3& >",5A")w&?:)")F.3"&9*#75&>",3-#4,@?3L&7I)4-#Rw&)9.#"4F1?:&>")7&*)L@.V F#75?:&7&#F"3R<#-5*&,)F"3413&<9A&9*#75&<1?3-?5L-3L [X %&T'3?5'#7)-13& F#",54.-13L4,3&=&,&97)H1&-)&1-.3"345&.7f"?5&9.7#"9&=&L34.&9',13<3-13&<1?3-?L1& 75')7?5&-)&#F"3R<#-5?:&>#<)?:&3F4><#).)?L1&)-1e3<1&>",3-13413-13&>")7& *)L@.F#75?:/&H'5e&7&>13"74,5*&>",5>)'F9&.7f"?)&L3'5-13&9',13<)&9>#V 7)e-13-1)&75')7?5&-)&F#",54.)-13&,&>")7&'#&9.7#"9&7&#F"3R&<#-5*&,)F"3413/& -).#*1)4.&7&'"9H1*&=&.")?1&7I)4-#Rw&)9.#"4F1?:&>")7&*)L@.F#75?:&'#&9.7#V& "9&7&>",371',1)-5*&7&9*#713&,)F"3413%&8."#-)*1&9*#75&75')7-1?,3L& 4 S. Ritterman, Komentarz do ustawy o prawie autorskim, Kraków 1937, s. 181 182. 5 Dz.U. Nr 34, poz. 234 z późn. zm. dalej cyt. jako ustawa z 1952 r. 6 J. Błeszyński, Prawo autorskie, Warszawa 1988, s. 198. 7 Tekst jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm. dalej cyt. jako ustawa z 1994 r. 8 Por. m.in. A. Karpowicz, Poradnik prawny dla ludzi twórczych, Warszawa 1995, s. 53; idem, Autor Wydawca. Poradnik prawa autorskiego, Warszawa 1994, s. 71. 9 H. Przybysz (w:) Leksykon własności przemysłowej i intelektualnej, red. A. Szewc, Kraków 2003, s. 262. 10 Zob. szerzej A. Kopff, Charakter prawny umowy wydawniczej, Studia Cywilistyczne 1965, t. VI, s. 333 i n. 239

Krytyka Prawa 4@&.7f"?)&1&75')7?)%&!#'F"3R<3-1)&75*)H)/&e3&4."#-@&9*#75&*#e3&A5w& -13&.5<F#&.7f"?)&u)9.#"v&9.7#"9/&)<3&"f7-13e&74>fI.7f"?)/&)&.)Fe3&F)e'5& >#'*1#./&F.f"5&L34.&>#'*1#.3*&)9.#"4F1?:&>")7&*)L@.F#75?:&7&,)F"3413& #ALd.5*&9*#7@&<9A&.3e&>")7)&.3&,#A#71@,9L3&41d&9,54F)w/&->%&>#'*1#.& >13"7#.-13&9>")7-1#-5/&4>)'F#A13"?)/&>")?#')7?)/&-)A57?)&>")7&<9A& <1?3-?L#A1#"?)&9>#7)e-1#-5&'#&,)7)"?1)&9*#75&49A<1?3-?5L-3L%&!#Ld?13& 75')7?5&-13&,#4.)I#&#F"3R<#-3&7&94.)713&,&[\\]&"%&04.)7#')7?)&94.)-#V 71I&L3'5-13&7&)".%&[Z&'#*-13*)-13/&e3&75')7?@&L34.&#4#A)/&F.f"3L&-),714F#& <9A&-),7d&971'#?,-1#-#&7&.5*&?:)")F.3",3&-)&>",3'*1#.)?:/&-)&F.f"5?:& 9.7f"&9."7)<#-#&)<A#&>#')-#&'#&>9A<1?,-3L&71)'#*#R?1&7&L)F1F#<713F& 4>#4fA&7&,71@,F9&,&"#,>#74,3?:-1)-13*&9.7#"9%& 0*#7)&75')7-1?,)&L34.&9*#7@&-13-),7)-@%&;&94.)713&,&[\\]&"%&-13&,#4.)I)&4$#"*9I#7)-)&L3L&'3`-1?L)&94.)7#7)&)-1&-13&75*13-1#-#&4FI)'-1V Ff7&>",3'*1#.#7#&14.#.-5?:&u57754$&)3&)'45@:$&&v&.3L&9*#75%&P"3Rw&9*#75& 75')7-1?,3L&#A3L*9L3&-)L?,dR?13L&>",3-13413-13&-)&75')7?d&>")7)&75')V -1)&9.7#"9&L9e&14.-13L@?3H#&<9A&*)L@?3H#&>#74.)w&7&>",54,I#R?1%&;5')7?)&,#A#71@,9L3&41d&'#&75')-1)&9.7#"9&1&,)>I)?3-1)&:#-#")"19*&u75-)H"#V ',3-1)v&.7f"?5%&;5')-13&#,-)?,)&,713<#F"#.-13-13&1&"#,>#74,3?:-13-13& 9.7#"9 [[ %&;&>",5>)'F9/&H'5&>",3'*1#.3*&9*#75&75')7-1?,3L&L34.&9.7f"& >",54,I5/&'#?:#',1&'#&,)7)"?1)&.,7%&9*#75&#&4.7#",3-13&9.7#"9%&0*#7)&.)&*)&?:)")F.3"&*134,)-5/&>#-137)e&#A3L*9L3&"f7-13e&,#A#71@,)-13&'#& 4.7#",3-1)&',13I)%& N4.#.@&9*#75&75')7-1?,3L&L34.&>",3-13413-13&#F"3R<#-5?:&7&9*#713& )9.#"4F1?:&>")7&*)L@.F#75?:&,&)9.#")&-)&75')7?d%&!",3,&9*#7d&75')7V -1?,@&)9.#"&,#A#71@,9L3&41d&'#k&)v&'#4.)"?,3-1)&75')7?5&9.7#"9&#"),&Av&>",3V -13413-1)&)9.#"4F1?:&>")7&*)L@.F#75?:&)9.#")&-)&75')7?d/&-).#*1)4.& 75')7?)&,#A#71@,9L3&41d&'#k&)v&75')-1)&9.7#"9/&Av&L3H#&"#,>#74,3?:-1)V -1)&#"),&?v&,)>I)?3-1)&9*f71#-3H#&75-)H"#',3-1)%!",3'*1#.3*& *#1?:& "#,7)e)U& Ad'@&,)H)'-13-1)& '#.5?,@?3& >#,5?L1& >")7-3L&.7f"?5&9.7#"9&-)9F#73H#&7&#>)"?19&#&>")F.5Fd&75')7-1?,@%& 6)L>13"7&>#'')-3&,#4.)-@&#?3-13&9-#"*#7)-1)&>")7-3&'#.5?,@?3&9*#75& 75')7-1?,3L&7&#A3?-13&#A#71@,9L@?3L&94.)713&,&[\\]&"%&-)&.<3&"#,71@,)U& >")7-5?:&,)7)".5?:&7&94.)7)?:&,&[\Yh&"%&1&[\ZY&"%&6)4.d>-13&>",3'4.)V 71#-)&,#4.)-13&?:)")F.3"54.5F)&1&>",3'*1#.#7#&14.#.-3&>#4.)-#713-1)& 11 A. Niewęgłowski, Ograniczenia swobody kontraktowej w umowach wydawniczych (w:) Ustawowe ograniczenia swobody umów. Zagadnienia wybrane, red. B. Gnela, Warszawa 2010, s. 233 234. 240

W poszukiwaniu rozwiązań instytucjonalnych 9*#75&75')7-1?,3L&L)F#&9*#75&-13-),7)-3L%&^#,7)e)-1)&Ad'@&'#.5V?,5I5&>",5Ld.5?:&7&94.)7#')74.713&>#<4F1*&*3?:)-1,*f7&#?:"#-5&>")7& 1&1-.3"34f7&.7f"?f7/&L)F&"f7-13e&#?3-5&1?:&4F9.3?,-#R?1&7&>")F.5?3&75')7V -1?,3L%&!#-)'.#&,#4.)-@&4$#"*9I#7)-3&>#4.9<).5&05'35@5'85"540)/&F.f"3&=&,')V -13*&)9.#"F1&=&4F9.F#7)I5A5&7,*#?-13-13*&4I)A3L&>#,5?L1&.7f"?5&7#A3?& 41<-13L4,3L&4."#-5&9*#75/&F.f"@&L34.&75')7?)%& " OZY.L,C.O-!ORLm,4-LR.\ZU,OF.O9?lZ\ZU,9[v, FO,C!OR\,R\FLR.[Z?YG,R,C9SLR[Y,,?,F.[L,c,HCSYMO,`iic,-<,O,4-LR[Y,LCSO-92[!, [,4-LRLZU,4O2-YR.\ZU 63H).57-13&-)<3e5&#?3-1w&A")F&7&94.)713&#&>")713&)9.#"4F1*&1&>")7)?:& >#F"37-5?:&9-#"*#7)U&'#.5?,@?5?:&9*#75&75')7-1?,3L%&!#'F"3R<3-1)& 75*)H)/&e3&9*#7)&75')7-1?,)&A5I)&9-#"*#7)-)&,)"f7-#&7&94.)713&,&Y\&*)"?)&[\Yh&"%/&L)F&"f7-13e&7&94.)713&,&[X&<1>?)&[\ZY&"%&#&>")713&)9.#"4F1*%& ;&94.)713&,&[\Yh&"%&>")7#')7?)&>#R71d?1I&.,7%&9*#713&#&-)FI)'&9"3V H9<#7)-1)&,)7)".3&7&)".%&jZ=]l/&-#"*9L@?&74,54.F13&14.#.-3&>#4.)-#713-1)& '#.5?,@?3&.3L&9*#75&1&4.)-#71@?/&e3&L3L&."3R?1@&L34.&,#A#71@,)-13&41d&L3'-3L&,3&4."#-&'#&94.)-#713-1)&-)&",3?,&'"9H13L&75I@?,-3H#&>")7)&'#&,713<#V F"#.-13-1)&#"),&'#&"#,>#74,3?:-1)-1)&',13I)/&)&,)"),3*&,#A#71@,)-13&41d& '"9H13L&4."#-5&'#&>",5Ld?1)&1&75F#-)-1)&.3H#&>")7)%&8.#49-3F&-)FI)'?,5& =&L)F&>#'F"3R<)-#&7&'#F."5-13&=&*1)I&A)"',#&,I#e#-5&?:)")F.3"/&)<A#713*& 4.#4#7)-#&'#&-13H#&>#41IF#7#&>",3>145/&#'-#4,@?3&41d&'#&"fe-5?:&.5>f7& 9*f7&#A<1H)?5L-5?:/&)&,7I)4,?,)&9*#75&4>",3')e5/&9*#75&-)L*9&',13I)&?,5&-)L*9&94I9H%&6).9")&4.#49-F9&-)FI)'?,3H#&A5I)&>",3'*1#.3*&#e571#-3L& '54F94L1/&4,?,3Hf<-13&7R"f'&.5?:&)9.#"f7/&F.f",5&?:?13<1&,)F7)<1`F#7)w&L@& '#&L3'-3H#&,&.5>f7&F#-.")F.f7&#A#71@,9L@?5?:&7&>")713&",5*4F1*%& i4.).3?,-13&l3'-)f&,75?1de5i)&f#-?3>?l)/&1e&-)fi)'&75f),9l3&3<3*3-.5& 7I)R?173&713<9&9*#7#*/&?#&>#7#'#7)I#&F#-13?,-#Rw&>#41IF#73H#&4.#4#V 7)-1)&=&7&,)F"3413&-139"3H9<#7)-5*&7&>",3>14)?:&#&-)FI)',13&=&>",3>1V 4f7&#'-#4,@?5?:&41d&'#&"fe-5?:&.5>f7&F#-.")F.#75?:&#Hf<-3H#&>")7)&?571<-3H# [Y %& 12 S. Ritterman, op. cit., s. 181. 241

Krytyka Prawa 04.)7#')7?)&>#<4F1&7&F#<3L-3L&94.)713&,&[\ZY&"%&7>"#7)',1I&L9e&'#& #A#71@,9L@?3H#&>")7)&.3"*1-k&}9*#7)&75')7-1?,)~%&T)4)'-1?,@&>#'V 4.)7d&-#"*).57-@&'<)&.3L&9*#75&4.)-#71I5&>",3>145&u)".%&jZ=]Z&94.)75v/& 7&F.f"5?:&9-#"*#7)-3&,#4.)I5&,)H)'-13-1)&'#.5?,@?3k&#F"3R<3-1)&9*#75& 75')7-1?,3L/&74F),)-1)&>#'4.)7#75?:&>")7&1&#A#71@,Ff7&4."#-/&>#4.)-#V 713U&#Hf<-5?:&#&"#,71@,)-19&9*#75&1&,)4)')?:&75-)H")',)-1)%&!",5Ld.3& "#,71@,)-1)&>")7-3&,#4.)I5&9F4,.)I.#7)-3&L)F#&>#4.)-#713-1)&A3,7,H<d'V -13&#A#71@,9L@?3&u&17'-:@547v [j %& ;&94.)713&,&]&<9.3H#&[\\]&"%&#&>")713&)9.#"4F1*&1&>")7)?:&>#F"37-5?:& >#<4F1&94.)7#')7?)&,3"7)I&,&'#.5?:?,)4#7@&.")'5?L@&75"fe-1)-1)&7&>",3V >14)?:&.5>f7&9*f7&)9.#"4F1?:/&)&7R"f'&-1?:&9*#75&75')7-1?,3L%&;&F#-V 43F73-?L1&9*#7)&75')7-1?,)&L34.&F7)<1`F#7)-)&L)F#&9*#7)&-13-)V,7)-)/&?#&*#1*&,')-13*&7>I57)&-3H).57-13&-)&>#,5?Ld&>")7-@&.7f"?5& 7,H<d'3*&75')7?5%&C")F&#F"3R<3-1)&>#Ld?1)&1&>",3'*1#.#7#&14.#.-5?:& >#4.)-#713U&9*#75/&>")7&1&#A#71@,Ff7&4."#-/&,)F"349&1?:&#'>#713',1)<V -#R?1/&>#7#'9L3&?,d4.#&75F#",54.57)-13&.3H#&>",3,&,-)?,-13&41<-13L4,@& 4."#-d&9*#75/&.L%&>",3,&75')7?d%&iA#71@,9L@?3&>",3>145&>")7)&)9.#"V 4F13H#&>#,7)<)L@&L3'5-13&,)F7)<1`F#7)w&9*#7d&75')7-1?,@&)<A#&'#& #Hf<-3H#&.5>9&9*#75&#&>",3-13413-13&>")7/&)<A#&'#&.5>9&9*#75&<1?3-?5LV -3L%&Q#').F#73&."9'-#R?1&'#.5?,@?3&.3H#&>#',1)I9&4>")71)&?,d4.5&A")F& #'>#713',1&-)&>5.)-13/&F.f")&,&9*f7&,)713")-5?:&7&>")F.5?3&,)<1?,)&41d& '#&9*f7&<1?3-?5L-5?:/&)&F.f")&'#&9*f7&#&>",3-13413-13&>")7)%&!#-)'.#/&#A#71@,9L@?3&>",3>145&>")7)&)9.#"4F13H#&-13&#'>#71)')L@& >")71'I#75*&4.)-')"'#*&"3H9<)?L1&7&>I)4,?,5c-13&>")7)&?571<-3H#%& ia3?-5&4.)-&",3?,5&7&>")713&)9.#"4f1*&*#e-)&>#"f7-)w&'#&f41dh1&f#'3f49&?571<-3h#&#&,#a#71@,)-1)?:/&f.f"3l&."3rw&#h")-1?,)i)a5&41d&75i@?,-13&'#&?,dr?1&#hf<-3l&,#a#71@,)u&,&?)if#71.5*&>#*1-1d?13*&?,dr?1&4,?,3hfi#73l%& C")F&94.)7#73H#&9-#"*#7)-1)&L)F13LF#<713F&4,?,3HfI#73L&9*#75&)9.#"V 4F13L&1&#H")-1?,3-13&41d&L3'5-13&'#&#Hf<-5?:&>#4.)-#713U&#&9*#7)?:&4.)V -#71&>#7)e-5&-13'#4.).3F&#A3?-3L&"3H9<)?L1%&;)'<17#Rw&.)F13H#&4.)-9&",3?,5& 75')L3&41d&#?,5714.)&1&75*)H)&4,5AF13L&1-.3"73-?L1&94.)7#')7?,3L%& ;5*)H)&>#'F"3R<3-1)/&e3&>#<4F)&94.)7)&7&.5*&,)F"3413&#'A13H)&#'& *#'3<1&94.)7#')7?,5?:&>)U4.7&39"#>3L4F1?:/&?,3H#&>",5FI)'3*&4@&->%& 613*?5&?,5&S")-?L)/&H',13&*)*5&>",3>145&#&>#4,?,3Hf<-5?:&9*#7)?:/& 7&.5*&9*#713&75')7-1?,3L%&;&613*?,3?:&#A#71@,9L3&#'"dA-)&94.)7)& 13 Por. J. Błeszyński, op. cit., s. 197. 242

W poszukiwaniu rozwiązań instytucjonalnych #&>")713&75')7-1?,5*&uj5"3)@7@575$,v&,&'-1)&[\&?,3"7?)&[\X[&"%/&#4.).-1#& -#73<1,#7)-)&7&YXXY&"%/&F.f")&,)713")&4,3"3H&>#4.)-#713U&'#.5?,@?5?:& 9*#75&75')7-1?,3L&#"),&>")7)&75')7-1?,3H#&7&#Hf<-#R?1%& 613&9<H)&7@.><17#R?1/&e3&A")F&>37-5?:&"#,71@,)U&7&>#<4F1*&>")713& )9.#"4F1*&#"),&>",5Ld?13&*)I#&4F9.3?,-5?:&*3?:)-1,*f7&#?:"#-5&>")7& 1&1-.3"34f7&.7f"?5/&4F9.F9L@&,-)?,-5*&>#H#"4,3-13*&L3H#&45.9)?L1&>")7-3L& L)F#&4I)A4,3L&4."#-5&9*#75&75')7-1?,3L%&0,)4)'-1#-5&75')L3&41d&>#4.9<)./& A5&'#&#A3?-13&#A#71@,9L@?3L&94.)75&#&>")713&)9.#"4F1*&1&>")7)?:&>#F"37V -5?:&7>"#7)',1w&=&7,#"3*&>#>",3'-1#&#A#71@,9L@?5?:&94.)7&,&[\Yh&"%& 1&[\ZY&"%&=&75#'"dA-1#-@&?,dRw&#Hf<-@&1&4,?,3HfI#7@&9*f7&)9.#"4F1?:/&,&97,H<d'-13-13*&7&?,dR?1&4,?,3HfI#73L&>#4.)-#713U&'#.5?,@?5?:&9*#75& 75')7-1?,3L%& # 9\SCLZGL,4-LR.L,SR]-Z\,ROWYZ,R\FLRZ\, R,^R[YSHY,4-L2S\2[,R\FLR.[Z?YG E"5.5?,-13&#?3-1)*&>",5Ld?13&>",3,&94.)7#')7?d&*)I#&4F9.3?,-5?:&*3?:)V -1,*f7&#?:"#-5&>")7&1&1-.3"34f7&.7f"?5&)<A#&1?:&A")F/&?#&>#7#'9L3&')<4,3& 7,*)?-1)-13&1&.)F&,'3?5'#7)-13&41<-13L4,3L&>#,5?L1&75')7?5%&!#'F"3R<3-1)& 75*)H)/&e3&,H#'-13&,&,)4)'@&75")e#-@&7&)".%&g&>")7)&)9.#"4F13H#/&>#'V *1#.3*&>")7)&)9.#"4F1?:&L34.&.7f"?)%&;&*5R<&.3H#&>",3>149&>")7#&)9.#"4F13& >#74.)L3&7&4>#4fA&>13"7#.-5&-)&",3?,&.7f"?5/&,)R&#'3LR?13&#'&.3L&,)4)'5& 75*)H)&4,?,3Hf<-3H#&>",3>149&94.)75%&T)&.7f"?d&9.7#"9&-)<3e5&9,-)w& L3'5-13&#4#Ad/&F.f")&7-1#4I)&.7f"?,5&7FI)'&7&>#74.)-13&9.7#"9/&,)R& >",3'*1#.3*&#?:"#-5&>")7)&)9.#"4F13H#&L34.&9.7f"&L)F#&>",3L)7&',1)I)<V -#R?1&.7f"?,3L%&6).#*1)4.&',1)I)<-#Rw&75')7?5&-13&*)&,&"3H9I5&?:)")F.3"9&.7f"?,3H#/&.5<F#&>#<3H)&-)&7-13413-19&7FI)'9&`-)-4#73H#/&#"H)-1,)?5L-3H#&?,5&.3?:-1?,-3H#&7&>#74.)-13&9.7#"9%& +,d4.#&754.d>9l@?5*&>#4.)-#713-13*&9*#75&75')7-1?,3l&l34.&,)>37v -13-13&.7f"?5/&e3&9.7f"&>",3,&-13H#&4.7#",#-5&L34.&75-1F13*&4)*#',13<-3L& ',1)I)<-#R?1&.7f"?,3L&1&-13&-)"94,)&>")7&#4fA&.",3?1?:%&!#-)'.#/&.7f"?)& 4FI)')&#R71)'?,3-13&7#<1/&e3&>",54I9H9L3&*9&>3I-1)&)9.#"4F1?:&>")7&*)L@.V F#75?:&'#&9.7#"9%&P)F13&#R71)'?,3-13&757#I9L3&'#-1#4I3&'<)&75')7?5& 4F9.F1&>")7-3/&H'5e&>#'#A-13&L)F&7&>")713&",3?,#75*&7&>I)4,?,5c-13& >")7)&)9.#"4F13H#&#A#71@,9L3&,)4)')&45;:'(317'&1"&7'$")4785"5'(:$57$'W1);' &(75'C)25$6' 243

Krytyka Prawa 0*#7)&75')7-1?,)&F4,.)I.#7)-)&L34.&-)L?,dR?13L&7&4>#4fA&F#",54.-5& '<)&75')7?5&L)F#&9*#7)&>",3-#4,@?)&7I)4-#Rw&)9.#"4F1?:&>")7&*)L@.F#V 75?:/&-13&,)R&L)F#&9*#7)&<1?3-?5L-)%&;&F#-43F73-?L1&45.9)?L)&>")7-)& 75')7?5&L34.&,'3?5'#7)-13&A)"',13L&F#",54.-)&7&>",5>)'F9&>13"74,3H#&.5>9&9*#75/&H'5e&4.)L3&41d&#-&7I)R?1?13<3*&)9.#"4F1?:&>")7&*)L@.F#75?:& '#&9.7#"9&-)9F#73H#&7&#F"3R<#-5*&,)F"3413&u-)&#F"3R<#-5?:&>#<)?:&3F4V ><#).)?L1v/&7&'"9H1*&,)R&>",5>)'F9&=&L34.&#-&L3'5-13&9>#7)e-1#-5&'#& F#",54.)-1)&,&9.7#"9&-)9F#73H#&7&#,-)?,#-5*&7&9*#713&,)F"3413&1&-)& #F"3R<#-5&?,)4%&04.)7#')7?)&4I94,-13&>#4.)-#71I&7&)".%&hZ&>"%)9.%/&e3&7&A")F9& 75")c-3H#&>#4.)-#713-1)&#&>",3-13413-19&>")7)&97)e)&41d/&e3&.7f"?)& 9',13<1I&<1?3-?L1%&!#4.)-#713-13&.#&L34.&-137@.><1713&F#",54.-3&'<)&.7f"?5/& H'5e&.7f"?)&-13&>",34.)L3&A5w&7I)R?1?13<3*&>")7&)9.#"4F1?:%&;>"#7)',3V -13&'#&>")7)&)9.#"4F13H#&F<)9,9<1/&F.f")&4.)-#71/&e3&7&A")F9&75")c-3H#& >#4.)-#713-1)&#&>",3-13413-19&>")7)&97)e)&41d/&e3&.7f"?)&9',13<1I&<1?3-?L1/& L)F&"f7-13e&94.)-#713-13&#H")-1?,3U&47#A#'5&F#-.")F.#73L&4F9.F9L@?5?:& #?:"#-@&1-.3"34f7&.7f"?5% T)4)')&47#A#'5&F#-.")F.#7)-1)&u47#A#'5&9*f7v&7&>I)4,?,5c-13&>")7)& )9.#"4F13H#&'#,-)L3&,-)?,@?5?:&#H")-1?,3U/&*)L@?5?:&-)&?3<9&#?:"#-d& >")7&.7f"?5&L)F#&,&"3H9I5&4I)A4,3L&4."#-5&9*#75y&>",5Ld?13&.)F13H#&"#,V 71@,)-1)&>",3,&94.)7#')7?d&-)<3e5&9,-)w&,)&4I94,-3&1&?3<#73%&04.)7#V ')7?)&75"),1I&1'3d&7#<-#R?1&F#-.")F.#7)-1)&7&#A4,)",3&>")7)&)9.#"V 4F13H#&>",3'3&74,54.F1*&A")F13*&A3,7,H<d'-13&#A#71@,9L@?5?:&,)4)'& '#.5?,@?5?:&,)713")-1)&1&75F#-57)-1)&9*f7&)9.#"4F1?:/&7,#"?f7&.)F1?:& 9*f7&1&.)A3<&4.)73F&)9.#"4F1?: [] %&ia#71@,9l@?3&7&.5*&7,h<d',13&>",3>145& #&?:)")F.3",3&7,H<d'-13&#A#71@,9L@?5*&4@&.)F&4F#-4."9#7)-3/&A5&,)>37-1w& #?:"#-d&1-.3"34f7&.7f"?5%& 87#A#')&F4,.)I.#7)-1)&."3R?1&1&$#"*5&9*f7&)9.#"4F1?:&'#,-)L3&>37-5?:& #H")-1?,3U&75-1F)L@?5?:/&7&4,?,3Hf<-#R?1k [v&,&,)4)'5&4>3?5`f)?l1&7&9*#713&>f<&3f4><#).)?l1&9.7#"9&u)".%&][& 94.%&Y&>"%)9.%vy Yv&,&,)F),9&#A3L*#7)-1)&9*#7@&-13,-)-5?:&>f<&3F4><#).)?L1&9.7#"9& u)".%&][&94.%&]&>"%)9.%vy 14 J. Barta, R. Markiewicz, Prawo autorskie, Warszawa 2008, s. 144. 244

W poszukiwaniu rozwiązań instytucjonalnych jv&,&,)f),9&,)713")-1)&9*f7&7&?,dr?1&'#.5?,@?3l&74,54.f1?:&9.7#v "f7&.3h#&4)*3h#&.7f"?5&*)l@?5?:&>#74.)w&7&>",54,i#r?1&u)".%&][& 94.%&j&>"%)9.%vy ]v&,&,)f),9&,a5?1)&1&,",3?,3-1)&41d&>")7)&'#&75-)h"#',3-1)y Zv&,&-)F),9&,)713")-1)&9*f7&#&>",3-13413-13&)9.#"4F1?:&>")7&*)L@.V F#75?:&1&9*f7&<1?3-?5L-5?:&75I@?,-5?:&7&$#"*13&>143*-3L&>#'& "5H#"3*&-137)e-#R?1&u)".%&Zj&1&)".%&hl&94.%&Z&>"%)9.%v%& ('&[v&8.#4#7-13&'#&)".%&][&94.%&y&>"%)9.%&9*#7)&<1?3-?5l-)&<9a&9*#7)& #&>",3-13413-13&>")7)&)9.#"4F13H#&#'-#41&41d&L3'5-13&'#&>f<&3F4><#).)?L1/& F.f"3&,#4.)I5&7&-13L&75")c-13&75*13-1#-3%&613&#,-)?,)&.#&#A#71@,F9&,)*134,?,3-1)&7&9*#713&>f<&3F4><#).)?L1/&#&F.f"5?:&4.)-#71&94.)7#')7?)& 7&)".%&ZX&>"%)9.%&;5<1?,3-13&>f<&3F4><#).)?L1&7&.5*&>",3>1413&*)&?:)")F.3"&.5<F#&>",5FI)'#75%&8)-F?L@&,)&-13R?14I3/&-13>"3?5,5L-3&#F"3R<3-13&7&9*#713& >f<&3f4><#).)?l1&l34.&4f9.3?,-#rw&9*#75&.5<f#&7&,)f"3413&>f<&75")c-13&75v& *13-1#-5?:/&-).#*1)4.&7&>#,#4.)I5*&,)F"3413&9*#7)&>#'<3H)&#Hf<-5*& "3H9I#*&75FI)'-1%&i,-)?,)&.#/&e3&-)<3e5&,A)')w/&L)F1&A5I&7&F#-F"3.-5*& >",5>)'F9&,H#'-5&,)*1)"&4."#-&1&?3<&9*#75&u)".%&hZ& &Y&F%?%v [Z %&;&>")F.5?3& 75')7-1?,3L&14.#.-@&"#<d&#'H"57)L@&>#<)&3F4><#).)?L1&,71@,)-3&,3&4>#V& 4#A)*1&9."7)<)-1)&1&,713<#F"#.-1)-1)&9.7#"9/&L3H#&"#,>#74,3?:-13-1)/& 7&.5*&>9A<1F)?L1%&Q#&#'"dA-5?:&>f<&3F4><#).)?L1&7&")*)?:&77%&*#e-)&,)V& <1?,5w&"#',)L&#FI)'F1&u.7)"')/&*1dFF)v/&$#"*).&75')-1)/&"#',)L&>)>13"9/& 4>#4fA&"#,>#74,3?:-13-1)&1.'%& ('&Yv&T)F),&.3-&#,-)?,)&A3,4F9.3?,-#Rw&.5?:&>#4.)-#713U&9*#75/& F.f"3&'#.5?,@&-13,-)-5?:&7&?:71<1&,)713")-1)&9*#75&>f<&3F4><#).)?L1%& T).3*&7&,)F"3413&>f<&3F4><#).)?L1&-13,-)-5?:&7&*#*3-?13&>#'>1457)-1)& 9*#75&75')7-1?,3L&>#.3-?L)<-3&>")7#&'#&F#",54.)-1)&,&9.7#"9&-13&>",3V?:#',1&-)&75')7?d/&>#,#4.)L@?&7&')<4,5*&?1@H9&>",5&.7f"?5 [h %&613F.f",5& >",3'4.)71?13<3&'#F."5-5&97)e)L@/&e3&*#e-)&A"#-1w&>#H<@'9/&1e&,)7)"?13& 7&9*#713&,#A#71@,)-1)&.7f"?5&'#&>",3-13413-1)&>")7&)9.#"4F1?:&-)&>#<)& 3F4><#).)?L1&-13,-)-3&7&?:71<1&L3L&,)7)"?1)/&-13&-)"94,)&>",3>14f7&94.)75/& #&1<3&7&#'>#713'-1&4>#4fA&,#4.)I5&,)A3,>13?,#-3&1-.3"345&*)L@.F#73&.7f"?5 [l % 15 M. Kępiński (w:) System prawa prywatnego. Prawo autorskie, t. 13, red. J. Barta, wyd. 2, Warszawa 2007, s. 473. 16 J. Sieńczyło-Chlabicz (red.), Prawo własności intelektualnej, Warszawa 2009, s. 151 152. 17 J. Barta, R. Markiewicz, op. cit., s. 152. 245

Krytyka Prawa ('&jv&!",371',1)-5&>",3,&94.)7#')7?d&7&)".%&][&94.%&j&>"%)9.%&,)f),&,)713")-1)&9*f7&7&?,dr?1&'#.5?,@?3l&74,54.f1?:&9.7#"f7&.3h#&4)*3h#&.7f"?5&*)l@?5?:&>#74.)w&7&>",54,i#r?1/&75i@?,)&,)713")-13&4>#-4#"4f1?:& F#-.")F.f7& 713<#<3.-1?:/& -)& *#?5& F.f"5?:& 75')7?)&,)>37-1)& 4#A13& 75I@?,-#Rw&3F4><#).)?5L-@&7&,)F"3413&.7f"?,#R?1&')-3H#&)9.#")%&6).#V *1)4.&-13&L34.&,)F),)-3&,)713")-13&9*f7&75')7-1?,5?:&#&>",3-13413-13& )9.#"4F1?:&>")7&*)L@.F#75?:&'#&9.7#"f7&*)L@?5?:&>#74.)w&7&>",54,I#R?1/& >#'&7)"9-F13*/&e3&-13&#A3L*9L3&.#&?)I3H#&>",54,I3H#&'#"#AF9&-)9F#73H#&.7f"?5% ('&]v&t)4)')&.)&#a3l*9l3&,)f),&,a57)-1)&1&,",3f)-1)&41d&>")7)&'#&75-)v H"#',3-1)&,&.5.9I9k& "!&0":&$'05'71&$5&u)".%&[\&94.%&Y&1&)".%&[\ [ &>"%)9.%vy "!&#>I).&,3&4>",3')e5&9",@',3U&>",3,-)?,#-5?:&'#&,713<#F"#.-1)-1)& 9.7#"f7&1&>",3'*1#.f7&>")7&>#F"37-5?:&#"),&?,54.5?:&-#R-1V Ff7&4I9e@?5?:&'#&9."7)<3-1)&.5?:&'fA"&-13*).3"1)<-5?:&u)".%&YX& 94.%&Y=]&>"%)9.%vy "!&#>I).&#'&>#41)')?,5&9",@',3U&"3>"#H")`?,-5?:&>"#7)',@?5?:& ',1)I)<-#Rw&H#4>#')"?,@&u)".%&YX [ &>"%)9.%vy "!&#'>I).-3H#&9'#4.d>-1)-1)&9.7#"f7&>",3,&#R"#'F1&1-$#"*)?L1&<9A& '#F9*3-.)?L1&-)&>#'4.)713&<1?3-?L1&94.)7#73L&#F"3R<#-3L&7&)".%&jX& 94.%&Y&>"%)9.%y "!&-)L*9&3H,3*><)",5&9.7#"f7&)9'1#71,9)<-5?:&1&1?:&>9A<1?,-3H#& 75.7)",)-1)&u)".%&lX&94.%&j&>"%)9.%v% ('&Zv&04.)7#')7?)&4I94,-13&>",371',1)I&-)F),&,)713")-1)&#F"3R<#-5?:& 94.)7#7#&9*f7&7&$#"*13&>143*-3L&)0'7:35;4&$)$5;6'0*#7)&#&>",3-13413V -13&)9.#"4F1?:&>")7&*)L@.F#75?:&75*)H)&,)?:#7)-1)&$#"*5&>143*-3L& >#'&"5H#"3*&-137)e-#R?1&u)".%&Zj&>"%)9.%v%&0*#7)&<1?3-?5L-)&75I@?,-)& 75*)H)&,)?:#7)-1)&$#"*5&>143*-3L&>#'&"5H#"3*&-137)e-#R?1&u)".%&hl&94.%& Z&>"%)9.%v%&;&F#-43F73-?L1/&9*#7)&75')7-1?,)/&F.f")&,&"3H9I5&L34.&)<A#& 9*#7@&#&>",3-13413-13&7I)4-#R?1&)9.#"4F1?:&>")7&*)L@.F#75?:&7&#,-)V?,#-5*&,)F"3413/&)<A#&9*#7@&<1?3-?5L-@&75I@?,-@/&75*)H)&,)?:#7)-1)& >",3>14)-3L&$#"*5%, 246

W poszukiwaniu rozwiązań instytucjonalnych $ 2HLC?CHY,C!]R,R\FLR.[Z?\ZU,92CS2CGlZY, 4OMO-9?Y.[Y!,9\SCLZG[,4-LR.YG,SR]-Z\,CSRO-C,.LC2ORYMO,ROWYZ,R\FLRZ\,!#4.)-#713-13&,)7)".3&7&)".%&][&94.%&Y&>"%)9.%/&e3&9*#7)&>",3-#4,@?)& >")7)/&)&71d?&"f7-13e&9*#7)&75')7-1?,)/&#A3L*9L3&L3'5-13&>#<)&3F4><#V ).)?L1&75")c-13&7&-13L&75*13-1#-3/&*)&-)&?3<9&#?:"#-d&.7f"?5&9.7#"9& -)9F#73H#&>",3'&>",3-13413-13*&-)&-)A57?d&-)'*1)"9&>")7&7&4.#49-F9& '#&,)*13",#-3H#&9e5.F9&,&9.7#"9%&+,d4.5*&1&-3H).57-5*&,&>9-F.9&71',3V -1)&.7f"?5&,L)714F13*&L34.&-)A57)-13&>",3,&75')7?f7&>")7&)9.#"4F1?:& 7&}-)'*1)",3~/&?#&#,-)?,)/&e3&75')7?)&-)A57)&>")7)&)9.#"4F13&-)&"feV -#"#'-5?:&>#<)?:&3F4><#).)?L1/&,&F.f"5?:&7&",3?,5714.#R?1&>",5-)L*-13L& 7&?,dR?1&7&#Hf<3&-13&F#",54.)%& ;&9*#7)?:&75')7-1?,5?:&?#"),&?,dR?13L&>#L)71)L@&41d&>#4.)-#713-1)& '#.5?,@?3&75F#-57)-1)&>")7&,)<3e-5?:&'#&9.7#"9&>",3,&75')7?d&<9A& #4#A5&.",3?13%&;5')7?5&=&?:"#-1@?&47#L3&1-.3"345&1&75F#",54.9L@?&7,H<d'V -13&#A#71@,9L@?5&?:)")F.3"&>",3>14f7&94.)75&=&7>"#7)',)L@&'#&9*f7& 75')7-1?,5?:&F<)9,9<3&>#,A)71)L@?3&.7f"?d&-13F.f"5?:&>")7&75I@?,-5?:/& ->%&>")7)&,3,7)<)-1)&-)&75F#-57)-13&,)<3e-3H#&>")7)&)9.#"4F13H#&u)".%& ]h&>"%)9.%v/&f.f"3&>",54i9h9l3&.7f"?5/&-)73.&h'5&>#4.)-#71#-#&#&>",3-13413v -19&?)I#R?1&)9.#"4F1?:&>")7&*)L@.F#75?:/&L3'-)Fe3&#&1<3&9*#7)&-13&4.)-#71& 1-)?,3L%&;&F#-43F73-?L1/&>",3>14&.3-&*)&?:)")F.3"&7,H<d'-13&#A#71@,9L@?5& 1&9*#7)&75')7-1?,)&}-)",9?#-)~&>",3,&75')7?d&*#e3&4.)-#71w&1-)?,3L%& T')",)&41d&7>"#7)',)-13&'#&9*f7&75')7-1?,5?:&F<)9,9<&4.)-#71@?5?:& #&*#e<17#r?1&>",3-13413-1)&>",3,&75')7?d&>")7&,)<3e-5?:&-)&#4#a5&.",3?13/& -)73.&A3,&1?:&#,-)?,3-1)/&?#&L34.&"#,71@,)-13*&4,?,3Hf<-13&-13F#",54.-5*& '<)&.7f"?5% T)4)'@&L34./&e3&.7f"?)&,)?:#79L3&=&>#*1*#&>",3-13413-1)&)9.#"4F1?:& >")7&*)L@.F#75?:&=&75I@?,-3&>")7#&,3,7)<)-1)&-)&75F#-57)-13&>")7&,)<3e-5?:&'#&9.7#"9&u)".%&]h&>"%)9.%v%&^3H9I)&.)&,#4.)I)&7>"#7)',#-)&'<)& #?:"#-5&)9.#")/&H'5e&-)",9?)&4."#-#*&=&"f7-13e&7&9*#713&75')7-1?,3L& =&,)*134,?,3-13&75")c-3L&F<)9,9<1&'#.5?,@?3L&75F#-57)-1)&>")7&,)<3e-5?:/& L3e3<1&,H#'-13&,&1?:&7#<@&?:?@&#-3/&A5&>")7#&.#&>",34,I#&-)&F#",54.)L@?3H#&,&>")7&)9.#"4F1?:%&B3e3<1&4."#-5&-13&9*134,?,@&7&9*#713&e)'-3H#&>#4.)V -#713-1)&'#.5?,@?3H#&>")7)&,3,7)<)-1)&-)&75F#-57)-13&>")7&,)<3eV -5?:/&>")7#&.#&>#,#4.)L3&>",5&.7f"?5%&04.)7#')7?)&7&)".%&]h&>",371'9L3& 247

Krytyka Prawa 7&4,?,3Hf<-#R?1&.3-&4F9.3F/&H'5&.7f"?)&>",3-#41&?)I#Rw&)9.#"4F1?:&>")7& *)L@.F#75?:&-)&F#",54.)L@?3H#&,&',13I) [g % % R4-ORLF?L.[Y,FO,S-Y^Z[,C!]R,R\FLR.[Z?\ZU, 2HLC?CH,FOS\Z?lZ\ZU,-O?4O-?lF?LH.O^Z[, LCSO-92[![,4-LRL![,O9OW[9S\![ +#"),&?,dr?13l&75')7?)&7>"#7)',)&'#&9*f7&75')7-1?,5?:&>#4.)-#v 713-1)& '#.5?,@?3& "#,>#",@',)<-#R?1& )9.#"4F1*1& >")7)*1& #4#A14.5*1/& )&,7I)4,?,)& -13,75F<3& 14.#.-5*& '<)&.7f"?5& >")73*& '#& 1-.3H")<-#R?1& 9.7#"9/&.,-%&-13-)"94,)<-#R?1&."3R?1&1&$#"*5&9.7#"9% ia3?-13&'#&."3r?1&9*f7&75')7-1?,5?:&7>"#7)',)-3&4@&>#4.)-#713v -1)&'#.5?,@?3&)9.#"4F1?:&>")7&#4#A14.5?:&.7f"?5&7&#'-13413-19&'#&.)F1?:& F734.11/&L)F&*%1-%&94.)<3-13&>",3,&75')7?d&1&.7f"?d&.5.9I9&9.7#"9/&#,-)?,3V -1)&)9.#"4.7)/&,)F"349&,*1)-/&F.f"3&*#e3&7>"#7)',1w&75')7?)&'#&9.7#"9&?,5&,#A#71@,)-1)&41d&>",3,&)9.#")&'#&-1375F#-57)-1)&9>")7-13-1)&'#& -)',#"9&)9.#"4F13H#%&!#4.)-#713-1)&.3&4.)-#71@&>",5FI)'&9>#7)e-13-1)& '#&75F#-57)-1)&)9.#"4F1?:&>")7&#4#A14.5?:/&-13&R71)'?,@&L3'-)F&#&*#e<1V 7#R?1&"#,>#",@',)-1)&.5*1&>")7)*1 [\ %& ;&>")713&>#<4F1*&,)4)')&-13>",3-#4,)<-#R?1&1&-13,A57)<-#R?1&)9.#"V 4F1?:&>")7&#4#A14.5?:&,#4.)I)&>#&"),&>13"74,5&75")e#-)&7&)".%&[h&94.)75&,&[\\]&"#F9 YX %&8.#4#7-13&'#&.3H#&>",3>149/&L3e3<1&94.)7)&-13&4.)-#71&1-)?,3L/& )9.#"4F13&>")7)&#4#A14.3&?:"#-1@&-13#H")-1?,#-@&7&?,)413&1&-13>#'<3H)L@?@&,",3?,3-19&41d&71dc&.7f"?5&,&9.7#"3*%&M3-3")<-13&>#74,3?:-13&>",5L*9L3& 41d/&e3&,",3?,3-19&41d&<9A&,A5?19&-13&>#'<3H)L@&)9.#"4F13&>")7)&#4#A14.3%&!",3*)71)&,)&.5*&-13&.5<F#&9-#"*#7)-13&94.)7#73/&)<3&.)Fe3&?:)")F.3"& 1&$9-F?L)&.5?:&>")7&>#'*1#.#75?:/&L)F&"f7-13e&H3-3")<-)&"3H9I)/&e3&,)4)'V -1?,#&>")7)&-13*)L@.F#73&4@&-13>",3-#4,)<-3 Y[ %&!#-)'.#/&)"H9*3-.3*& >",3*)71)L@?5*&,)&-13*#e-#R?1@&"#,>#",@',)-1)&)9.#"4F1*1&>")7)*1& #4#A14.5*1&L34.&>",5Ld?13&-)&H"9-?13&>#<4F13L&94.)75&'9)<14.5?,-3L&F#-?3>?L1& 18 M. Kępiński (w:) System prawa prywatnego..., s. 475. 19 A. Niewęgłowski, op. cit., s. 236. 20 M. Niżankowska, Prawo do integralności utworu, Warszawa 2007, s. 288. 21 S. Grzybowski, System prawa cywilnego. Część ogólna, t. I, Wrocław Warszawa Kraków Gdańsk 1974, s. 224 225. 248

W poszukiwaniu rozwiązań instytucjonalnych >")7&)9.#"4F1?:/&F.f")&>#,7)<)&-)&#'',13<3-13&>")7&#&?:)")F.3",3&#4#A1V 4.5*&1&*)L@.F#75*&#"),&9,)4)'-1)&F#-13?,-#Rw&,)4.#4#7)-1)&#'*13--5?:& R"#'Ff7&#?:"#-5&7&#'-13413-19&'#&.5?:&H"9>&9>")7-13U%&;&F#-43F73-?L1& 1-.3"34&.7f"?5&L34.&?:"#-1#-5&>",3,&9F4,.)I.#7)-13&)9.#"4F1?:&>")7&#4#A1V 4.5?:&L)F#&-13,A57)<-5?:/&>#74.)L@?5?:&,)74,3&-)&",3?,&.7f"?5&1&-13'#V,-)L@?5?:&#H")-1?,3U&7&,)F"3413&'#,7#<#-3H#&9e5.F9%&P5*&4)*5*&-13V *#e-#rw&"#,>#",@',)-1)&)9.#"4f1*1&>")7)*1&#4#a14.5*1&75-1f)&,&}-).9"5& ",3?,5~/'(5"'75 YY %!#'F"3R<3-1)&75*)H)/&e3&9*#75&75')7-1?,3/&F.f"5?:&>",3'*1#.3*& L34.&,713<#F"#.-13-13&1&"#,>#74,3?:-13-13&9.7#"9&-)9F#73H#&>",371'9L@& -13L3'-#F"#.-13&>",3-#4,)<-#Rw&)9.#"4F1?:&>")7&#4#A14.5?:%&6137@.><1713& #4I)A1)&.#&45.9)?Ld&>")7-@&.7f"?5/&#H")-1?,)L@?&L3'-#?,3R-13&94.)7#7#& >",371',1)-@&71dc&.7f"?5&,&9.7#"3*%& ;&>#<4F13L&'#F."5-13&,#4.)I)&75>")?#7)-)&F#-?3>?L)&.,7%&#H")-1?,#V& -3L&"#,>#",@',)<-#R?1&)9.#"4F1*1&>")7)*1&#&?:)")F.3",3&#4#A14.5* Yj %&B3L&.7f"?@&L34.&8%&8#I.541U4F1%&;3'I9H&.3H#&)9.#")&.3,)&#&-13*#e-#R?1&'54>#-#V 7)-1)&)9.#"4F1*1&>")7)*1&#4#A14.5*1&-13&,-)L'9L3&9,)4)'-13-1)&7&#>)"V?19&#&#A#71@,9L@?3&>",3>145&>")7)&1&")?L3&4>#I3?,-3%&0,-)L@?/&e3&F#-?3>?L)& #'7#I)<-3L&,H#'5&-)&1-H3"3-?Ld&7&#F"3R<#-@&4$3"d&'fA"&#4#A14.5?:&-13&H7)V ")-.9L3&*1-1*9*&#?:"#-5&>")7-3L&-)A57?#*&)9.#"4F1?:&>")7&*)L@.F#V 75?:/&)9.#"&#>#71)')&41d&,)&>",5Ld?13*&#H")-1?,#-3L&*#e<17#R?1&"#,>#",@V ',)-1)&.5*1&9>")7-13-1)*1&,&97)H1&-)&A3,>13?,3U4.7#&1&>37-#Rw&#A"#.9& #"),&4)*5?:&.7f"?f7%&T')-13*&8%&8#I.541U4F13H#&'54>#-#7)-13&)9.#"4F1*1& >")7)*1&#4#A14.5*1&-)4.d>9L3&,&"3H9I5&7&'"#',3&#A?1@e3-1)&>")7)/&>#L*#V 7)-3H#&L)F#&94.)-#713-13&9>")7-13-1)/&F.f"3&#H")-1?,)&7&>37-5*&,)F"3413& 4F9.3?,-#Rw& 9>")7-13-1)& >#'<3H)L@?3H#& "#,>#",@',3-19& 7#A3?& )'"3V& 4).)&.3L&?,5--#R?1%&iA?1@e3-13&>#74.)L3&7&'"#',3&?,5--#R?1&#&?:)")F.3",3& F#-4.5.9.57-5*%&(9.#"4F13&>")7)&#4#A14.3&>#,#4.)L@&4F9.3?,-3&7#A3?& #4fA&.",3?1?:%&;&>",5>)'F9&75H)R-1d?1)&#A?1@e3-1)&>#7")?)L@&'#&473H#& >13"7#.-3H#&F4,.)I.9%&8#I.541U4F1&'#>94,?,)&*#e<17#Rw&,",3?,3-1)&41d&<9A&,-13413-1)&>")7&#4#A14.5?:&7&>",5>)'F9&75F#-)-1)&>")7)&'#&>9A<1F)?L1& ',13I)&<9A&,3,7#<3-1)&-)&754.)713-13&',13I)&4?3-1?,-3H#%&T",3?,3-13&41d& )9.#"4.7)&<9A&74>fI)9.#"4.7)&*#e3&-)4.@>1w&L3'5-13&7&45.9)?L)?:&75L@.V F#75?:%& Q54>#-#7)-13& 9>")7-13-1)*1& #&?:)")F.3",3& #4#A14.5*& L34.& 22 A. Kopff (w:) S. Grzybowski, A. Kopff, J. Serda, Zagadnienia prawa autorskiego, Warszawa 1973, s. 123. 23 S. Sołtysiński, Dysponowanie autorskimi uprawnieniami osobistymi (w:) Prace z prawa cywilnego wydane dla uczczenia pracy naukowej profesora J.S. Piątowskiego, Wrocław Warszawa Kraków Gdańsk Łódź 1985, s. 46 i n. 249

Krytyka Prawa '#,7#<#-3&L3'5-13&7&,)F"3413&-13,Ad'-5*&'<)&#41@H-1d?1)&?3<f7&9*f7& #&3F4><#).)?Ld&',13I)&?,5&1--5?:&?,5--#R?1&>")7-5?:/&#&1<3&-13&4@&#-3& 4>",3?,-3&,&94.)7@&<9A&,)4)')*1&74>fIe5?1)&4>#I3?,-3H# Y] % ;&F#-43F73-?L1&=&L)F&>",5L*9L3&41d&7&-13*13?F13L&'#F."5-13&=&14.-13L3& *#e<17#rw&,#a#71@,)-1)& 41d& '#& -1375F#-57)-1)& ')-3H#& )9.#"4F13H#& >")7)&#4#A14.3H#&7#A3?&#F"3R<#-3L&#4#A5 YZ &#"),&,3,7#<3-1)&-)&"3)<1,)?Ld& )9.#"4F13H#&>")7)&#&?:)")F.3",3&#4#A14.5*&7&1*13-19&.7f"?5 Yh %&G)*5& 7f7?,)4&A#713*&'#&?,5-13-1)&,&75F#-57)-13*/&)&-13&,A5?13*&<9A&,",3V?,3-13*&41d&>")7) Yl %&P7f"?)&*#e3&"f7-13e&"#,>#",@',)w&)9.#"4F1*1&>")V 7)*1& #4#A14.5*1& >#>",3,& "3,5H-)?Ld&,& >",54I9H9L@?5?:& *9& "#4,?,3U&,&.5.9I9&-)"94,3-1)&)9.#"4F1?:&>")7&#4#A14.5?: Yg % 8.)-#714F#&.#&,-)L'9L3&9,)4)'-13-13&-)&H"9-?13&>#<4F13H#&#",3?,-1?.7)& 4@'#73H#%&8@'&6)L75e4,5&7&75"#F9&,&[h&*)L)&YXX[&"% Y\ &>#.713"',1I&-13V,A57)<-#Rw&)9.#"4F13H#&>")7)&#4#A14.3H#&7&>#4.)?1&>")7)&'#&'3?5'#7)-1)& #&,*1)-)?:&7&>"#H")*13&F#*>9.3"#75*/&F.f"3&,-13F4,.)I?)L@&L3H#&."3Rw& <9A& $#"*d& ',13I)%& B3'-#?,3R-13& 8@'& 9,-)I/& e3& -13& *)& >",34,Ff'/& )A5& >#,7)-5&75"),1I&,H#'d&-)&'#F#-57)-13&7&>",54,I#R?1&*#'5`F)?L1&4.7#V ",#-3H#& >",3,& 413A13& 9.7#"9%&!#'#A-13& 8@'&(>3<)?5L-5& 7& ;)"4,)713& 7&75"#F9&,&[]&*)L)&YXXl&"% jx &4.713"',1I/&e3&>",5&,)?:#7)-19&,)4)'5&-13,A5V 7)<-#R?1&)9.#"4F1?:&>")7&#4#A14.5?:&'#>94,?,)&41d&,",3?,3-13&41d&>",3,&.7f"?d&75F#-57)-1)&?,dR?1&.5?:&>")7&-)&",3?,&#4fA&.",3?1?:/&7&.5*&>",3'V 41dA1#"?f7%&G#e<173&L34.&>",3F),)-13&75F#-57)-1)&)9.#"4F1?:&>")7&#4#V A14.5?:&1&7&1?:&H")-1?)?:&'#?:#',3-1)&#?:"#-5&>",3,&#4#Ad&.",3?1@%&613&L34.&.#&-).#*1)4.&*#e<173&7&#'-13413-19&'#&'fA"&#4#A14.5?:% 24 Ibidem, s. 46 i n. 25 M. von Wesler, Die Wahrnehmung urheberpersönlichkeitsrechtlicher Befugnisse durch Dritte, Berlin 2000, s. 60; J. Dieselhorst, Was bringt das Urheberpersönlichkeitsrecht? Urheberpersönlichkeitsschutz im Vergleich: Deutschland USA, Frankfurt am Main Berlin Bern NewYork Paris Wien 1995, s. 140. 26 M.A. Federle, Der Schulz der Werkintegrität gegenüber dem vertraglich Nutzungsberechtigten im deutschen und US-amerikanischen Recht, Baden-Baden 1998, s. 77. 27 J. Barta, R. Markiewicz, op. cit., s. 69; S. Ritterman, op. cit., s. 66; por. S. Grzybowski, System prawa cywilnego..., s. 225. 28 M. Rehbinder, Urheberrecht, Monachium 2008, s. 219. 29 I PKN 389/00, OSN Zbiór Urzędowy 2003, nr 5, poz. 119. 30 I ACa 668/06, OSA 2008, nr 12, poz. 39. 250

W poszukiwaniu rozwiązań instytucjonalnych & 2HLC?CHY,C!OR.Y,FOS\Z?lZY,R\.LM-OF?Y.[L, SR]-Z\,R,C!ORLZU,R\FLR.[Z?\ZU 04.)7#')7?)&94.)-#71I&7&>")713&)9.#"4F1*&,)4)'d&#Hf<-@&7&)".%&[l/&,H#'-13&,&F.f"@&.)*/&H',13&75-)H"#',3-13&,)&F#",54.)-13&,&9.7#"9&-13&L34.& 75I@?,#-3&>",3,&94.)7d/&.)*&.7f"?)&*)&>")7#&'#?:#',1w&75-)H"#',3-1)&,)&F#",54.)-13&,&9.7#"9%&!")7#&'#&75-)H"#',3-1)&,#4.)I#&75*13-1#-3& L)F#&#'',13<-3&9>")7-13-13&#'&>")7)&'#&"#,>#",@',)-1)&u>#'#A-13&4.)-#V 71I&)".%&[Z&94.)75&,&[\ZY&"%v/&?#&*)&>#'F"3R<)w&4,?,3Hf<-@&#?:"#-d&.7f"?5% 8.#4#7-13&'#&)".%&[l&>"%)9.%&L3e3<1&94.)7)&-13&4.)-#71&1-)?,3L/&.7f"?5& >",54I9H9L3&75I@?,-3&>")7#&'#&F#",54.)-1)&,&9.7#"9&1&"#,>#",@',)-1)& -1*&-)&74,54.F1?:&>#<)?:&3F4><#).)?L1&#"),&'#&75-)H"#',3-1)&,)&F#",54.)V -13&,&9.7#"9%&;5*)H)&>#'F"3R<3-1)/&e3&94.)7#')7?)&#'4.d>9L3&#'&,)4)'5& #'>I).-#R?1&L3'5-13&7&>",5>)'F)?:&75")c-13&>",371',1)-5?:&7&94.)713/& -).#*1)4.&.)F1?:&75L@.Ff7&-13&*#e-)&?,5-1w&,&7#<1&4."#-&7&9*#713%&;5L@V.3F&#'&,)4)'5&#'>I).-3H#&F#",54.)-1)&,&9.7#"9&4.)-#71&>",3'3&74,54.F1*& 1-4.5.9?L)&'#,7#<#-3H#&9e5.F9/&7&>#,#4.)I5?:&>",5>)'F)?:&-)<3e5&41d&.7f"?5&75-)H"#',3-13%&;&>")F.5?3&#A"#.9&-13",)'F#&,')",)&41d/&e3&75V& ')7?)&-13&>I)?1&.7f"?5&e)'-3H#&75-)H"#',3-1)/&)&-)73.&.7f"?)&,*94,)-5& L34.&'#&,)>I).5&75-)H"#',3-1)&75')7?5&7&,)*1)-&,)&#>9A<1F#7)-13&9.7#V& "9&-)9F#73H#%&B34.&.#&A)"',#&?,d4.)&>")F.5F)&7&>",5>)'F9&->%&>9A<1F)?L1& *3'5?,-5?:%& ;54#F#Rw&75-)H"#',3-1)&>",371',1)-3H#&'<)&.7f"?5&9.7#"9&-)9F#V 73H#&>#,#4.)L3&,&"3H9I5&7&")e@?3L&'54>"#>#"?L1&'#&,)F"349&>")7&'#&9.7#"9& -)A57)-5?:&>",3,&75')7?dy&L34.&.#&4>",3?,-3&,&."3R?1@&)".%&]j&94.%&Y&>"%)9.%/& F.f"5&4.)-#71/&e3&754#F#Rw&75-)H"#',3-1)&#F"3R<)&41d&,&97,H<d'-13-13*&,)F"349&9',13<#-3H#&>")7)&#"),&F#",5R?1&75-1F)L@?5?:&,&F#",54.)-1)&,&9.7#"9%&613&9<3H)&7@.><17#R?1/&e3&9*#7)&75')7-1?,)&L34.&9*#7@&#'V& >I).-@/&)&71d?&7&47#L3L&."3R?1&>#71--)&,)713")w&F<)9,9<3&'#.5?,@?3&75-)V H"#',3-1)&-)<3e-3H#&.7f"?5&9.7#"9%&T)4)'@&L34.&=&4.#4#7-13&'#&)".%&]Z& >"%)9.%&=&e3&.7f"?5&>",54I9H9L3&#'"dA-3&75-)H"#',3-13&,)&F#",54.)-13&,&9.7#"9&-)&F)e'5*&#'"dA-5*&>#<9&3F4><#).)?L1/&#&1<3&9*#7)&-13&4.)-#71& 1-)?,3L%&!",3>14&.3-&L3'-)F&*)&?:)")F.3"&7,H<d'-13&#A#71@,9L@?5/&?#&')L3& 75')7?5&>")7#&'#&94.)<3-1)&I@?,-3H#&75-)H"#',3-1)&'<)&.7f"?5&,)&>",3V -13413-13&>")7&-)&74,54.F1?:&>#<)?:&3F4><#).)?L1%& 251

Krytyka Prawa ;&>")F.5?3&#A"#.9&75')7?5&-13&.5<F#&-13&914,?,)L@&75-)H"#',3-1)&.7f"?#*&,)&F)e'3&#'"dA-3&>#<3&3F4><#).)?L1/&)<3&1&94.)<#-3&I@?,-3&75-)H"#V ',3-13&-13&#'>#71)')&,)F"34#71&>",3-1341#-5?:&-)&75')7?d&>")7&'#& 9.7#"9%&N4.-13-13&.)F13L&,)<3e-#R?1&75-1F)&75")c-13&,&."3R?1&)".%&]Z&>"%)9.%/& F.f"5&>",371'9L3/&e3&1*&71d?3L&>")7&)9.#"4F1?:&.7f"?)&>",3-#41&-)&F#V& ",54.)L@?3H#/&.5*&75e4,3&>#71--#&A5w&75-)H"#',3-13&,)&F)e'3&>#<3&3F4V ><#).)?L1/&F.f"3H#&'#.5?,5%&!",3>14&)".%&]Z&>"%)9.%&>#71-13-&*13w&?:)")F.3"& A3,7,H<d'-13&#A#71@,9L@?5&7&?3<9&#?:"#-5&>")7&.7f"?5&1&-13&'#>94,?,)w& #'*13--3H#&9"3H9<#7)-1)&.3L&F734.11&7&9*#713%& ;&>#>",3'-1#&#A#71@,9L@?5?:&94.)7)?:&'#.5?,@?5?:&>")7)&)9.#"V 4F13H#&94.)7#')7?)&,)*13R?1I&>",3>145&9I).71)L@?3&#F"3R<3-13&754#F#R?1& 75-)H"#',3-1)&>",54I9H9L@?3H#&.7f"?5%&;&)".%&][&94.)75&,&[\Yh&"%&>#'F"3R<1I& A)"',#&#Hf<-13/&e3&7&A")F9&#'>#713'-13L&74F),f7F1&7&9*#713&754#F#Rw& 75-)H"#',3-1)&>#71--)&A5w&94.)<)-)&73'I9H&,)4)'&4I94,-#R?1%&;3'I9H& >#H<@'f7&'#F."5-5&=&>",5&#F"3R<)-19&75-)H"#',3-1)&73'I9H&,)4)'&4I94,V -#R?1&=&4d',1)&A")I&>#'&97)Hd&,75?,)L#7#&>",5Ld.@&4.)7Fd&,)&<1?,Ad&713"V 4,5&<9A&)"F94,5%&!#-)'.#&7&#'-13413-19&'#&*3"5.#"5?,-5?:&74F)c-1Ff7& #A<1?,3-1)&754#F#R?1&4I94,-3H#&75-)H"#',3-1)&*1)"#')L-@&A5I)&7)".#Rw& ',13I)/&.,-%&>",371',1)-)&'#?:#'#7#Rw&-)FI)'9 j[ %&6).#*1)4.&7&94.)713&,&[\ZY&"%&94.)7#')7?)&74F),)I&F"5.3"1)&75,-)?,3-1)&754#F#R?1&75-)H"#V ',3-1)/&*1)-#71?13&>#4.)-#71I/&e3&L34.&#-#&,)<3e-3&#'k&[v&#?3-5&7)".#R?1& 9.7#"9y&Yv&>#e5.F9&4>#I3?,-3H#&9.7#"9&#"),&7541IF9&.7f"?,3H#/&L)F13H#& 9.7f"&75*)H)I%& ;&#A3?-13&#A#71@,9L@?3L&94.)713&,#4.)I5&75,-)?,#-3&F"5.3"1)&754#F#R?1& 75-)H"#',3-1)&7&)".%&]j&94.%&Y&>"%)9.%&!",3>14&.3-&*)&,)4.#4#7)-13&7&L3'-3L&,&'7f?:&45.9)?L1/&*1)-#71?13&H'5&4."#-5&.3H#&75-)H"#',3-1)&-13&#F"3R<1I5& <9A&4."#-5&4.713"',1I5&7&9*#713/&e3&.7f"?5&>",54I9H9L3&75-)H"#',3-13/&)<3& -13&#F"3R<1I5&L3H#&754#F#R?1%&04.)7#')7?)&>#4.)-#71I/&e3&#&754#F#R?1& 75-)H"#',3-1)&>#71--5&'3?5'#7)wk&[v&,)F"34&9',13<#-3H#&>")7)&#"),& Yv&F#",5R?1&75-1F)L@?3&,&F#",54.)-1)&,&9.7#"9%& ;5')L3&41d/&e3&9,)4)'-1#-3&A5I#A5&9,)<3e-13-13&754#F#R?1&75-)H"#V ',3-1)&7&9*#7)?:&75')7-1?,5?:&#'&.",3?:&,)4)'-1?,5?:&>",34I)-3F/& *1)-#71?13k&-)FI)'9&>")?5&.7f"?5&9.7#"9/&,)F"349&>",3-1341#-5?:&-)& 75')7?d&>")7&)9.#"4F1?:&'#&9.7#"9&#"),&F#",5R?1&75-1F)L@?5?:&,&F#",5V 4.)-1)&,&9.7#"9%&!#-)'.#/&754#F#Rw&75-)H"#',3-1)&.7f"?5&>#71--)&A5w& 31 Zob. m.in. S. Ritterman, op. cit., s. 227. 252

W poszukiwaniu rozwiązań instytucjonalnych H#',17)&1&#'>#71)')w&,)4)'#*&4I94,-#R?1%&i,-)?,)&.#&7&4,?,3Hf<-#R?1/& e3&1*&4,3"4,5&l34.&,)f"34&-)a5.5?:&>")7/&.5*&75e4,3&>#71--#&a5w&75-)v& H"#',3-13/&F.f"3&>I)?1&75')7?)%&i&,)F"3413&-)A5?1)&>",3,&-13H#&>")7& '3?5'9L3&<1?,A)&>f<&3F4><#).)?L1/&-)&F.f"3&"#,?1@H)&41d&9*#7)/&,)F"34&.3"5V.#"1)<-5&9*#75&#"),&?,)4/&-)&L)F1&,#4.)I)&,)7)".)/&75I@?,-#Rw&>")7&<9A& A")F&.3L&75I@?,-#R?1/&*#e<17#Rw&')<4,3H#&>",3-#4,3-1)&>")7&-)&1--3&>#'V *1#.5&<9A&L3H#&75I@?,3-13&3.?%& ;&#A3?-13&#A#71@,9L@?3L&94.)713&-13&*)&-#"*).57-13&#F"3R<#-5?:& 14.#.-5?:&#A#71@,Ff7&75')7?5&7,H<d'3*&.7f"?5&'#.5?,@?5?:&F#-."#<1& >",3,&.7f"?d&754#F#R?1&-)<3e-3H#&*9&75-)H"#',3-1)&=&.)F&L)F&.#&9?,5-1I& 94.)7#')7?)&,7I)4,?,)&7&94.)713&,&[\Yh&"%/&?#&>#7#'9L3&,-)?,@?3&#4I)V& A13-13&>#,5?L1&.7f"?5&7,H<d'3*&75')7?5%& 04.)7#')7?)&7&#A#71@,9L@?3L&94.)713&#&>")713&)9.#"4F1*&1&>")7)?:& >#F"37-5?:&>",371',1)I&7&)".%&]l&>"%)9.%&9>")7-13-13&.7f"?5&'#&#.",5*)V -1)&1-$#"*)?L1&1&7H<@'9&7&-13,Ad'-5*&,)F"3413&'#&'#F9*3-.)?L1&*)L@?3L& 14.#.-3&,-)?,3-13&'<)&#F"3R<3-1)&754#F#R?1&.3H#&75-)H"#',3-1)/&L3e3<1&L3H#& 75-)H"#',3-13&,)<3e5&#'&754#F#R?1&7>I57f7&,&F#",54.)-1)&,&9.7#"9%& ;5')L3&41d/&e3&9>")7-13-13&.7f"?5&7&?3<9&#?:"#-5&L3H#&1-.3"34f7&>#71--#& A5w&A)"',13L&4,?,3HfI#7#&4>"3?5,#7)-3/&H'5e&A")F&75")c-3H#&7&.5*& 7,H<d',13&>#4.)-#713-1)&*#e3&>#7#'#7)w/&e3&7&>")F.5?3&.7f"?)&7&",3?,5V 714.#R?1&-13&F#",54.)&,&94.)7#73H#&9>")7-13-1)%& ^#,71@,)-13&*)L@?3&-)&?3<9&#?:"#-d&1-.3"34f7&.7f"?5&7&.5*&,)F"3413& #A#71@,57)I#&7&>13"74,3L&94.)713&,&[\Yh&"%&04.)7#')7?)&4I94,-13&>#4.)V -#71I&7&)".%&][&.3L&94.)75/&e3&L3e3<1&75-)H"#',3-13&,)<3e5&#'&<1?,A5&4>",3V ')-5?:&3H,3*><)",5/&75')7?)&#A#71@,)-5&L34.&?#&.",5&*1341@?3&>",3'4.)V 71)w&.7f"?5&")?:9-F1/&>#-)'.#&>#,7)<)w&.7f"?5&<9A&#4#A13&>",3,&-13H#& 9>#7)e-1#-3L&>",3H<@')w&#'>#713'-13&>#,5?L3&7&F41dH)?:&1&$)F.9")?:& #"),&75>I)?)w&>",5>)')L@?@&-)<3e-#Rw%&(-)<#H1?,-3&"#,71@,)-13&#A#71@V,9L3&#'&[\X[&"%&7&-13*13?F13L&94.)713&#&>")713&75')7-1?,5*%&TH#'-13&,& &Y]&75')7?)&*)&#A#71@,3F&=&L3e3<1&75-)H"#',3-13&,)<3e5&#'&4>",3')e5& =&>",3'I#e3-1)&?#"#?,-13&)9.#"#71&,)&*1-1#-5&"#F&#A"#.#75&")?:9-F9& 1&9*#e<1713-1)&7H<@'9&7&F41dH1&")?:9-F#73%& T'3?5'#7)-13&F#",54.-13L4,3&"#,71@,)-13&,&>9-F.9&71',3-1)&1-.3"34f7&.7f"?5&>#<3H)I#A5&-)&-)I#e3-19&-)&75')7?d&#A#71@,F9&>",3'4.)71)-1)& >3"1#'5?,-13&=&7&#F"3R<#-5?:&#'4.d>)?:&?,)49/&->%&?#"#?,-13&=&#'>#713'V -13L&'#F9*3-.)?L1&4.)-#71@?@&>#'4.)7d&-)<1?,3-1)&75-)H"#',3-1)&-)<3eV -3H#&.7f"?5%& 253

Krytyka Prawa i?:"#-)&.7f"?5&7&>",5>)'f9&")e@?3l&'54>"#>#"?l1&*1d',5&l3h#&75-)v H"#',3-13*&)&F#",5R?1)*1&75')7?5/&>#<3H)&-)&.5*/&e3k [v& 7&"),13&")e@?3L&'54>"#>#"?L1&*1d',5&75-)H"#',3-13*&.7f"?5& )&F#",5R?1)*1&-)A57?5&)9.#"4F1?:&>")7&*)L@.F#75?:&<9A&<1?3-V?L#A1#"?5/&.7f"?)&*#e3&e@')w&4.#4#7-3H#&>#'75e4,3-1)&75-)V H"#',3-1)&>",3,&4@'&u)".%&]]&>"%)9.%vy Yv&.7f"?)&*#e3&#'&9*#75&#'4.@>1w&u)".%&Zh&1&-%&>"%)9.%v%!#-)'.#&,&"#,71@,)U&>",371',1)-5?:&7&F#'3F413&?571<-5*&*#e-)& A5I#A5&4F#",54.)w/&->%&,&1-4.5.9?L1&-)'9e5?1)&>")7)&>#'*1#.#73H#&,&Z&F%?%/&?,5&e@')w&9-137)e-13-1)&,)7)".3L&9*#75&-)&,)4)',13&)".%&Zg& &Y&F%?%&u-13V 7)e-)&L34.&?,5--#Rw&>")7-)&4>",3?,-)&,&,)4)')*1&74>fIe5?1)&4>#I3?,-3H#v%& ' 2O.2HC?GY E"5.5?,-13&94.#49-F#79Ld&41d&'#&A")F9&9-#"*#7)U&'#.5?,@?5?:&9*#75& 75')7-1?,3L&7&#A3?-13&#A#71@,9L@?3L&94.)713&#&>")713&)9.#"4F1*&1&>")V 7)?:&>#F"37-5?:&1&,HI)4,)*&>#4.9<).&05'35@5'85"540)&75#'"dA-13-1)&7&94.)713&?,dR?1&#Hf<-3L&1&4,?,3HfI#73L&9*f7&)9.#"4F1?:/&,&7>"#7)',3-13*&"3H9<)?L1& '#.5?,@?5?:&9*#75&75')7-1?,3L% i?3-1)*&f"5.5?,-13&>",5ld?13&>",3,&94.)7#')7?d&*)i#&4f9.3?,-5?:& *3?:)-1,*f7&#?:"#-5&>")7&1&1-.3"34f7&.7f"?5&)<A#&1?:&A")F/&?#&>#7#'9L3& ')<4,3&7,*)?-1)-13&1&.)F&,'3?5'#7)-13&41<-13L4,3L&>#,5?L1&75')7?5&?,5& >"#'9?3-.)%&!#'F"3R<3-1)&75*)H)/&e3&"3H9I@&75FI)'-1&>",3>14f7&"#,V ',1)I9&_&>.%&+",5.B-&5')1$:"7%&-C'(")*';).O$%:*#-C&*)L@?5?:&>#'4.)7#73&,-)?,3-13&'<)&9*f7&>")7-#V)9.#"4F1?:&=&>#71--)&A5w&,)4)')/&e3&-)<3e5& L3&1-.3">"3.#7)w&-)&F#",5Rw&)9.#")&u.7f"?5v/&L3e3<1&)9.#"&7&-1?:&754.d>9L3%& ;&F#-43F73-?L1&>",3>145&.3&>#71--5&*13w&?:)")F.3"&43*11*>3").57-5/& '#>94,?,)L@?&"#,71@,)-1)&9*#7-3&A)"',13L&F#",54.-3&'<)&.7f"?f7&)-1e3<1& >"#>#-#7)-3&>",3,&94.)7#')7?d%&B34.&.#&"3H9I)&75FI)'-1&,H#'-)&,&454.3V *#75*& 9Ld?13*& "#,',1)I9& Z& L)F#&,A1#"9& >",3>14f7& *)L@?5?:&?:"#-1w&.7f"?d&7&4.#49-F)?:&,&F#",54.)L@?5*&,&9.7#"9&75')7?@ jy %& 32 M. Kępiński, op. cit., s. 468. 254

W poszukiwaniu rozwiązań instytucjonalnych a5'35@5'85"540)&,)4)'-3&a5i#a5&7>"#7)',3-13&>",3,&94.)7#')7?d&'#& "#,',1)I9&_&94.)75&#&>")713&)9.#"4F1*&1&>")7)?:&>#F"37-5?:&>",3>149/& F.f"5&A5&4.)-#71I/&e3&>#4.)-#713-1)&9*#75&*-13L&F#",54.-3&'<)&.7f"?5& -1e&>",3>145&>")7)&)9.#"4F13H#&4@&-137)e-3y&,)*1)4.&-1?:&4.#49L3&41d&#'>#V 713'-1#&7I)R?173&>",3>145&>")7)&)9.#"4F13H#%& T-)?,@?#&#4I)A1)&>#,5?Ld&.7f"?5&A")F&7&94.)713&7,#"?f7&9*#7-5?:& u#hf<-5?:&7)"9-ff7&9*f7v/&f.f"5?:&?3<3*&a5i)a5&#?:"#-)&.7f"?5&l)f#& 4I)A4,3L&4."#-5&9*#75%&G#L)&>"#>#,5?L)&05'35@5'85"540)&'#.5?,5'#ALd?1)& >",3,&94.)7#')7?d&#?:"#-@&.7f"?f7&-)&7,f"&#?:"#-5&>")7&F#-49*3-.)& 7&F#'3F413&?571<-5*%&G#e-)&A5I#A5&.#&9?,5-1w&)<A#&>",3,&4F#",54.)-13&,&1-4.5.9?L1&#'34I)-1)&7&>")713&)9.#"4F1*&'#&#'>#713'-13H#&4.#4#7)-1)& >",3>14f7&F%?%&7&,)F"3413&7,#"?f7&9*#7-5?:/&F.f"3&4@&)'"34#7)-3&'#& F#-49*3-.f7&)<A#&>",3,&7>"#7)',3-13&.3H#&"#',)L9&7,#"?f7&9*#7V -5?:&L)F#&)9.#-#*1?,-3H#&9-#"*#7)-1)&7&94.)713&>")7-#V)9.#"4F13L%& Q#&9*f7&>")7-#V)9.#"4F1?:&4.#49L3&41d&>",3>145&F#'3F49&?571<-3H#& 7&,)F"3413&-139"3H9<#7)-5*&7&>")713&)9.#"4F1*%&613&9<3H)&7@.><17#R?1/& e3&>",3>145&>")7)&)9.#"4f13h#&4.)-#71@&35u'7(5-&)3&7&7&4.#49-f9&'#&>",3>1v 4f7&F#'3F49&?571<-3H#%&B3'-)Fe3&.7f"?)&9.7#"9&-13&L34.&F#-49*3-.3*/&?#& 7&F#-43F73-?L1&>#7#'9L3&A")F&#?:"#-5&L3H#&1-.3"34f7&L)F#&F#-49*3-.) jj %&!",3>145&F#'3F49&?571<-3H#&7&,)F"3413&7,#"?f7&9*#7-5?:&4@&)'"34#V 7)-3&HIf7-13&'#&F#-49*3-.f7%&Q#.5?,5&.#&,7I)4,?,)&9F4,.)I.#7)-1)& #Hf<-5?:&7)"9-Ff7&9*#75&4>",3?,-13&,&'#A"5*1&#A5?,)L)*1/&F.f"3&-13& 71@e@&F#-49*3-.)/&H'5&")e@?#&-)"94,)L@&L3H#&1-.3"345&u)".%&jgZ[&F%?%v%&!",3V >14&)".%&jgZ[&F%?%/&*)L@?5&?:)")F.3"&473H#&"#',)L9&F<)9,9<1&#Hf<-3L&7>I5V& 7)L@?3L&-)&."3Rw&7,#"?)&9*#75/&-13&Ad',13&*fHI&A5w&A3,>#R"3'-1#&4.#4#V 7)-5&7&4.#49-F)?:&75')7?)=.7f"?)/&H'5e&)9.#"&-13&L34.&F#-49*3-.3*%&!",3>14&.3-&A5IA5&14.#.-5&,&97)H1&-)&#?:"#-d&1-.3"34f7&.7f"?f7/&H'5e& '#.5?,5&-13'#,7#<#-5?:&>#4.)-#713U&9*#7-5?:%&8.#4#7-13&'#&.3H#& >",3>149&>#4.)-#713-1)&9*#75&,)713")-3L&,&F#-49*3-.3*&-139,H#'V -1#-3&1-'571'9)<-13&-13&71@e@&H#/&L3e3<1&F4,.)I.9L@&L3H#&>")7)&1&#A#71@,F1& 7&4>#4fA&4>",3?,-5&,&'#A"5*1&#A5?,)L)*1&L3'-#?,3R-13&")e@?#&-)"94,)L@?& L3H#&1-.3"345%&0,-)L3&41d/&e3&=&,H#'-13&,&)".%&jgZ[& &j&f%?%&=&-139,h#'-1#-3& 1-'571'9)<-13&4@&.3&>#4.)-#713-1)&9*#75/&-)&F.f"5?:&."3Rw&F#-49*3-.&-13& *1)I&",3?,5714.3H#&7>I579%& 33 Ibidem, s. 465. 255

Krytyka Prawa T)4.#4#7)-13&.5?:&>",3>14f7&7&"3<)?L1k&.7f"?)=75')7?)/&A5I#A5&9,)V 4)'-1#-3&1&?3<#73/&H'5e&,&"3H9I5&9*#75&>")7)&)9.#"4F13H#&,)713")-3&4@& 73'I9H&7,#"?f7&>",5H#.#757)-5?:&1&>"#>#-#7)-5?:&>",3,&75')7?f7&,)."9'-1)L@?5?:&>")7-1Ff7/&4.)")L@?5?:&41d&,)A3,>13?,5w&>",3'3&74,54.F1*& 1-.3"345&75')7?f7&?,5&>"#'9?3-.f7%&P7f"?)&,),75?,)L&,)713")&9*#7d& 4)*#',13<-13/&A3,&e)'-3L&F#-49<.)?L1&?,5&>#*#?5&>")7-3L%& 256