POLONUS. Związek Polaków w Rumunii Uniunea Polonezilor din România

POLONUS 1 232 2016 Związek Polaków w Rumunii Uniunea Polonezilor din România

Festival La Ieslea Domnului / Festiwal Jasełkowy Nazwa jasełka pochodzi od staropolskiego słowa jasło, oznaczającego żłób. Jasełka to przedstawienia związane z Bożym Narodzeniem i innymi wydarzeniami tego okresu. Dawno temu rozgrywano je tylko w kościołach. Z biegiem czasu zaczęto dodawać do nich różne świeckie elementy, co spowodowało, że wydano zakaz ich wystawiania w budynkach kościelnych. Od tego momentu widowiska jasełkowe przeniosły się na place miast, ulice, a później do budynków użyteczności publicznej i szkół, Nowy Sołoniec Denumirea de Jasełka provine de la cuvântul jasło, cu sensul de iesle. Jasełka semnifică reprezentațiile legate de Nașterea Domnului și de alte evenimente din această perioadă. Mai demult ele au fost prezentate doar în biserici. Odată cu trecerea timpului, nie tracąc swojego przesłania nadziei i miłości. Ten rodzaj wydarzeń zakorzenił się w polskiej tradycji i innych narodów. Za twórcę przedstawień bożonarodzeniowych uważany jest św. Franciszek z Asyżu, który pierwszą taką scenę zaaranżował w 1223 r. w Greccio. Nowy Sołoniec Colegiul im. Alexandru cel Bun Gura Humorului 2

oamenii au început să le atribuie diverse elemente laice, acest fapt ducând la interzicerea prezentării lor în biserici, ajungându-se la prezentarea lor pe străzi, în piețele orașelor, mai apoi în clădiri publice și școli, fără să se piardă mesajul lor de speranță și iubire. Acest tip de reprezentații a ajuns să facă parte din tradițiile polonezilor și ale altor popoare. Astfel de scenete a organizat pentru prima dată Sfântul Francisc de Assisi în anul 1223, la Greccio. Festivalul La ieslea Domnului se desfășoară anual în Suczawa i Moara Pojana Mikuli Nowy Sołoniec przedszkole 3

Wikszany Bucovina, în Casa Polonă din Solonețu Nou și a avut loc pe data de 19 decembrie 2015. La Festival au participat preșcolari și elevi din Solonețu Nou, Baineț, Moara, Poiana Micului, Cacica, Pleșa, Gura Humorului, însoțiți de profesorii lor, cu colinde și poezii legate de Nașterea Domnului. De asemenea, a participat președintele Uniunii Polonezilor din România împreună cu soția precum și pr. Stanislav Kucharek paroh în Solonețu Nou, pr. Andrei Staszkovian paroh la Pleșa și pr. Iulian Ceobanu paroh în Moara. Printre colindele interpretate de preșcolari și elevi s-au aflat: Dzisiaj w Betlejem, Wśród nocnej ciszy, Pójdźmy wszyscy do stajenki, Lulajże Jezuniu, W żłobie leży, Do Kaczyka 4 Festiwal Jasełkowy odbywa się również Domu Polskim w Nowym Sołońcu. W tym roku miał miejsce 19 grudnia. Wystąpiły w nim dzieci z przedszkola i uczniowie z Nowego Sołońca, Baineț, Moary, Pojany Mikuli, Kaczyki, Pleszy, Gura Humorului wraz ze swoimi nauczycielami, prezentując kolędy i przedstawienia o tematyce Narodzenia Pana. Uczestniczył w nim także prezes Związku Polaków w Rumunii Gerwazy Longher wraz z małżonką oraz księża: Stanisław Kucharek proboszcz w Nowym Sołońcu, Andrzej Staszkovian proboszcz w Pleszy, Iulian Ceobanu proboszcz w Moarze. Podczas festiwalu można było usłyszeć w wykonaniu przedszkolaków i uczniów znane kolędy, jak: Dzisiaj w Betlejem, Wśród nocnej ciszy, Pójdźmy wszyscy do stajenki, Lulajże Jezuniu, Plesza

szopy, hej pasterze, Przybieżeli do Betlejem, Oj, maluśki, O Józefie, Jezus malusieńki, Jezusa narodzonego, Z narodzenia Pana, Gdy śliczna Panna sau Paśli pasterze. Premiile au fost oferite de Ambasada R.P. la București din fondurile Ministerului Afacerilor Externe din Polonia pentru diaspora poloneză. Ilona Biseada FESTIVALUL COLINDELOR BUCOVINENE Polonus 1 / 2016 Foto: I. Dascălu i I. Olszewska-Marculeac W żłobie leży, Do szopy, hej pasterze, Przybieżeli do Betlejem, Oj, maluśki, O Józefie, Jezus malusieńki, Jezusa narodzonego, Z narodzenia Pana, Gdy śliczna Panna czy Paśli pasterze. Uczestnicy festiwalu otrzymali nagrody pochodzące z funduszy polonijnych Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP otrzymane za pośrednictwem Ambasady RP w Bukareszcie. Tłum. E. Wieruszewska-Calistru BUKOWIŃSKI FESTIWAL KOLĘD Kaczyka În toată lumea nu există, atât de felurite și de bogate în conținut și sentiment, cântece legate de Nașterea Domnului, precum colindele poloneze. Cele mai vechi colinde poloneze datează din secolele al XV-lea și al XVI-lea. Colinda este semnul bucuriei și al înțelegerii, al unității, pe care o cântăm la masa de Ajun împreună cu familia, dar și în biserici alături de credincioși. Uniunea Polonezilor din România a decis să aducă la lumină o veche tradiție poloneză, și anume cea a colindatului. Astfel s-a născut ideea organizării unui festival al colindelor bucovinene. Prin această acțiune s-a dorit ca toate comunitățile poloneze din Bucovina precum și vecinii lor să se întâlnească într-o zi de sărbătoare atât de importantă cum e Crăciunul, să colinde și să petreacă împreună această sărbătoare, ca într-o mare familie poloneză. 5 Pojana Mikuli Na całym świecie nie ma tak rozmaitych i bogatych w treści i uczucia pieśni związanych z Bożym Narodzeniem, jak polskie kolędy. Najstarsze polskie kolędy pochodzą z XV I XVI w. Kolęda to znak radości, zgody i jedności, którą śpiewamy przy wigilijnym stole razem z rodziną, jak również w kościele wraz z innymi wiernymi.

Nowy Sołoniec Związek Polaków w Rumunii postanowił odnowić tę piękną tradycję wspólnego kolędowania. Dlatego narodził się pomysł zorganizowania festiwalu, podczas którego wszystkie polskie społeczności na Bukowinie, a także ich sąsiedzi, mogliby się spotkać w tym szczególnym okresie świąt Bożego Narodzenia, wspólnie kolędować, spędzić czas jak w jednej wielkiej polskiej rodzinie. Pierwsza edycja Bukowińskiego Festiwalu Kolęd odbyła się w Nowym Sołońcu 27 grudnia 2015 r. Wystąpiło dziesięć chórów kościelnych z miejscowości zamieszkałych przez Polaków: Nowego Sołońca, Kaczyki, Moary, Suczawy, Pojany Mikuli, Pleszy, Seretu, Radowiec, Wikszan i Gura Humorului, a także chór z grekokatolickiej Seret Acțiunea Festivalul colindelor bucovinene parafii Kaczyka Maidancek i chór złożony z członków s-a organizat pentru prima dată la Solonețu Nou în data Demokratycznego Forum Niemieckiego z Câmpulung de 27 decembrie 2015. La el au luat parte corurile a 10 Moldovenesc. Zespoły wystąpiły w kościele w Nowym biserici romano-catolice din decanatul de Bucovina Sołońcu, prezentując kolędy, które rozbrzmiały po (corurile bisericilor catolice din: Solonețu Nou, Cacica, polsku, rumuńsku, ukraińsku i niemiecku. Câmpulung Moldovenesc 6 Wikszany

Maidancek Plesza Radowce 7

Moara Moara, Suceava, Poiana Micului, Siret, Rădăuți, Pleșa, Vicșani și Gura Humorului), corul greco-catolic Maidancek al parohiei Cacica și corul Forumului Democrat German din Câmpulung Moldovenesc. Corurile care au evoluat în fața altarului bisericii din Solonețu Nou au prezentat un scurt program de colinde care au răsunat în limbile polonă, română, ucraineană și germană. După încheierea părții artistice, cu toții s-au îndreptat la Casa Polonă din Solonețu Nou, unde au petrecut într-o atmosferă veselă. Suczawa 8 Gura Humorului

Dorim ca această acțiune să devină o tradiție și în comunitatea poloneză din Bucovina, așa cum festivalurile de colinde sunt intrate în tradițiile poloneze. Cu această ocazie dorim să ne întâlnim și să petrecem împreună bucuria Nașterii Domnului ca o mare familie poloneză, a precizat inițiatorul festivalului Ghervazen Longher, președintele Uniunii Polonezilor din România. Întâlnire de opłatek Polonus 1 / 2016 Ilona Biseada Foto: E. Wieruszewska-Calistru, Șt. Calistru Po zakończeniu części artystycznej wszyscy przenieśli się do Domu Polskiego w Nowym Sołońcu, gdzie spotkali się na wspólnej biesiadzie. Pragniemy, aby festiwal stał się tradycją dla polskich społeczności na Bukowinie, tak jak festiwale kolędowe w Polsce. Z tej okazji możemy wspólnie przeżywać radość z Narodzenia Pana jak jedna wielka polska rodzina powiedział pomysłodawca festiwalu prezes Związku Polaków w Rumunii Gerwazy Longher. Spotkanie opłatkowe Nașterea Domnului este cea mai frumoasă sărbătoare petrecută în familie. În Polonia și oriunde în lume este o zi specială, ziua întâlnirii cu cei apropiați. Întâlnirea de opłatek a avut loc pe data de 18 decembrie 2015, la restaurantul Gloria din Suceava în prezența unui număr mare de invitați, printre care: autorități locale viceprimarul Sucevei Lucian Harșovschi, preoții decanatului de Bucovina, împreună cu părintele decan, Iosif Păuleț, președinții de asociație și, nu în ultimul rând, doamna inspector pentru limba polonă, Cristina Albu. Scopul acestei întâlniri a fost respectarea unei vechi tradiții poloneze legate de sărbătoarea Crăciunului, aceea a împărțirii cu opłatek. Obiceiul de împărțire cu opłatek (azimă/pâine nedospită) înainte de începerea Cinei de Ajun își are originea în ritualul împărțirii pâinilor, care datează din primele veacuri ale creștinismului. S-a păstrat până în zilele noastre doar în Polonia. Împărțirea cu opłatek este un semn al păcii, al iubirii și al prieteniei. Este și un prilej cu care se adresează cele mai sincere urări de sărbători. Părintele Stanislav Cucharek ne-a vorbit despre pâine, care este un rod al pământului, simbol al vieții și al iubirii. Preoții decanatului de Bucovina au sfințit și binecuvântat bucatele, apoi au rostit împreună cu cei prezenți rugăciunea Tatăl Nostru în limba polonă. 9 Boże Narodzenie to najpiękniejsze święto obchodzone w rodzinie. W Polsce i gdziekolwiek na świecie jest dniem wyjątkowym, dniem spotkania z najbliższymi. Tegoroczne spotkanie opłatkowe odbyło się 18 grudnia 2015 r. w restauracji Gloria w Suczawie w obecności licznego grona zaproszonych, w tym: przedstawicieli władz lokalnych w osobie zastępcy burmistrza Suczawy Luciana Harșovschiego, księży z dziekanatu Bukowiny, z dziekanem ks. Iosifem Păulețem, prezesów Stowarzyszeń Polaków, i nie w ostatniej kolejności inspektor ds. języka polskiego w Kuratorium Wojewódzkim, Cristiny Albu. Celem spotkania było poszanowanie starej polskiej tradycji związanej z Bożym Narodzeniem łamania się opłatkiem. Obyczaj łamania się opłatkiem przed Wigilią ma początek w rytuale łamania się chlebem w pierwszych wiekach chrześcijaństwa. Dotychczas zachował się tylko w Polsce. Łamanie się opłatkiem to znak pokoju, miłości i przyjaźni. Jest także okazją do składania sobie szczerych życzeń świątecznych. Ksiądz Stanisław Kucharek mówił rozpoczynając spotkanie o chlebie, który jest płodem ziemi, symbolem życia i miłości. Księża dziekanatu bukowińskiego poświęcili i pobłogosławili potrawy, a potem odmówili z zebranymi modlitwę Ojcze Nasz po polsku.

Președintele Uniunii Polonezilor din România, Ghervazen Longher a ținut să ureze celor prezenți sănătate, sărbători fericite și a precizat că minoritatea poloneză se întâlnește să împartă acest opłatek pentru a-și aduce aminte de tradiția de Crăciun. Viceprimarul Sucevei, Lucian Harșovschi a urat tuturor sărbători fericite și a menționat faptul că va participa cu drag de fiecare dată la evenimente organizate de Uniunea Polonezilor din România. Câteva Prezes Związku Polaków w Rumunii Gerwazy Longher pożyczył obecnym zdrowia, wesołych świąt, dodając, że mniejszość Polska spotyka się, aby podzielić się opłatkiem w myśl pięknej bożonarodzeniowej tradycji. Zastępca burmistrza Suczawy Lucian Harșovschi złożył wszystkim świąteczne życzenia i zadeklarował, że z przyjemnością uczestniczy w każdym organizowanym przez Związek Polaków w Rumunii wydarzeniu. Kilka słów z okazji świąt przekazał zebranym także ksiądz dziekan Iosif cuvinte cu prilejul sărbătorilor a rostit și părintele Păuleț, podkreślając, że jednym z głównych celów decan de Bucovina, Iosif Păuleț. Părintele Păuleț a takich wydarzeń jest wzmacnianie wspólnoty i przekazywanie tradycji i obyczajów odziedziczonych od adăugat că unul dintre scopurile principale ale acestor manifestări este de a ține aproape membrii comunității și de a transmite tradițiile și obiceiurile moștenite malusieńki, a członkowie Stowarzyszenia Polaków przodków. Karolina Longher zaśpiewała kolędę Jezus de la străbuni. Karolina Longher a colindat Jezus w Suczawie Narodził się Jezus Chrystus, Przybieżeli do Betlejem i inne kolędy. malusieńki, iar membrii Asociației din Suceava au colindat Narodził się Jezus Chrystus, Przybieżeli do Uczestniczący w tym spotkaniu podzielili się Betlejem și alte colinde. opłatkiem, złożyli sobie życzenia z okazji zbliżających Participanții la eveniment s-au împărțit cu się świąt Bożego Narodzenia i Nowego Roku i wspólnie opłatek, și-au adresat urări cu prilejul sărbătorilor de Crăciun și Anul Nou care se apropie, apoi au servit spożyli przygotowane z tej okazji tradycyjne postne din bucatele tradiționale de post pregătite cu acest potrawy, m.in.: kutię, rybę, krokiety z kapustą, zupę prilej kutia (grâu cu mac și miere), pește, clătite cu grochową, postne gołąbki, grzyby czy kompot z suszu. varză, supă de mazăre, sarmale de post, salată de hribi, compot, etc. Ilona Biseada Foto: I Olszewska-Marculeac BUKOWINA BUCOVINA dzieje, miejsca, ludzie istorie, locuri, oameni Ks. Andrzej Łukasiewicz duszpasterz i prezes Związku Stowarzyszeń Polskich w Rumunii Pr. Andrei Łukasiewicz păstor și președinte al Uniunii Asociațiilor Poloneze în România Okres międzywojenny był dla bukowińskich Polaków tzw. złotym okresem, albowiem to właśnie wówczas społeczność polska na Bukowinie, 10 Perioada interbelică a fost pentru polonezii din Bucovina așa numită perioadă de aur, deoarece în perioada interbelică comunitatea poloneză din

pomimo nasilenia się procesu rumunizacji, osiągnęła apogeum rozwoju zarówno w aspekcie religijnym, jak i kulturowym. Świadomość narodową i patriotyczną krzewili zarówno duchowni obrządku łacińskiego, jak i czerniowieccy prałaci Kościoła Ormiańsko- Katolickiego, którzy wykazywali się nie tylko ormiańskim rodowodem, ale przede wszystkim głębokim polskim patriotyzmem. Do najbardziej zasłużonych należą ks. Kajetan Kasprowicz i ks. Andrzej Łukaszewicz z Czerniowiec. Byli oni zaangażowani przede wszystkim w działałność dobroczynną i patriotyczną na rzecz mieszkającej na Bukowinie ludności polskiej. Ks. Kajetan Kasprowicz, założył w Czerniowcach w 1895 r. pierwszy sierociniec dla ubogiej dziatwy polskiej i wspierał duchowo i materialnie Polaków zamieszkałych w Suczawie i Kaczyce. W kaczyckim sanktuarium ufundował piękną ambonę, która znajduje się przed cudownym wizerunkiem Matki Boskiej. Znane nam wszystkim określenie gente Armenii, natione Polonii oddaje najgłębiej sens bycia Ormianinem w Polsce a w przypadku wyżej wspomnianych dwóch czerniowieckim prałatów określenie to oddaje sens działalności religijno-patriotycznej bukowińskich Ormian. Wyróżnia ich fakt, że byli Bukowińczykami. Pomimo że ks. Andrzej Łukasiewicz jest kontynuatorem działalności ks. Kajetana Kasprowicza, to w dalszej kolejności postaramy się przedstawić kilka ważniejszych fragmentów jego życia i działalności na rzecz polskości na Bukowinie. Urodził się 13 listopada 1879 r. w miejscowości Szepińce na Bukowinie, w rodzinie Dominika i Antoniny Zarugiewicz. Jego rodzice wychowali go w duchu polskiego patriotyzmu, co znalazło odzwierciedlenie w jego późniejszej działalności religijno-społecznej. Nieznane nam są szczegóły jego dzieciństwa i miejsca pobierania podstawowych nauk. Studia teologiczne ukończył we Lwowie na Uniwersytecie Jana Kazimierza i w 1904 r. otrzymał święcenia kapłańskie. W pierwszym okresie swej posługi kapłańskiej pracował jako wikariusz katedralny i katecheta w szkole benedyktynek ormiańskich we Lwowie. Od 1909 r., a więc po śmierci ks. Kajetana Kasprowicza, został mianowany administratorem parafialnym w Czerniowcach i dyrektorem Bursy polskiej im. arcybiskupa Isakowicza. Jego aktywność społeczna wzrosła szczególnie po przyłączeniu Bukowiny do Wielkiej Rumunii. Zatroskany o losy bukowińskich Polaków, objął kierownictwo Towarzystwa Bratniej Pomocy i Czytelni Polskiej oraz został prezesem Domu Polskiego w Czerniowcach. Kiedy zaś w latach 30. władze rumuńskie dążyły do osłabienia polskości na Bukowinie, stanął na czele Związku Stowarzyszeń Polskich w Rumunii, prowadząc tym samym do ratowania likwidowanych przez rząd rumuński polskich szkół na Bukowinie. Dzięki tej inicjatywie, w 1932 r. uratowano od likwidacji dziewięć szkół polskich, a w 1934 r. powstało kolejnych sześć placówek oświatowych na Bukowinie. Podczas zawirowań wojennych udał się do miejscowości Krajowa, zaś w 1947 r. wyjechał do Krakowa, gdzie 26 stycznia 1951 r. odszedł do wieczności. 11 Bucovina, în ciuda intensificării procesului de românizare, a atins apogeul de dezvoltare, atât din punct de vedere religios, cât și cultural. Conștiința națională și patriotică a fost propagată atât de preoții de rit latin cât și de prelații Bisericii Armeano-Catolice din Cernăuți, care s-au arătat a avea nu doar genealogia armeană, dar mai presus de toate un profund patriotism polonez. Cei mai de seamă au fost: pr. Kajetan Kasprowicz și pr. Andrei Łukasiewicz din Cernăuți. Aceştia s-au angajat în principal în activități caritabile precum și patriotice pentru populația poloneză din Bucovina. Pr. Kajetan Kasprowicz a fondat la Cernăuți, în anul 1895, primul orfelinat pentru copiii săraci care proveneau din familii poloneze și sprijinea din punct de vedere material şi spiritual polonezii care locuiau în Suceava și Cacica. În sanctuarul din Cacica a fondat un amvon frumos care este situat în partea din față a imaginii miraculoase a Maicii Domnului. Sintagma cunoscută de către noi toți: gente Armenii, natione Polonii reflectă cel mai profund sensul de a fi armean în Polonia, iar în cazul celor doi prelaţi din Cernăuţi menționaţi mai sus această frază reflectă sentimentul activităţii religioase și patriotice a armenilor din Bucovina. Pe ei îi distinge faptul că au fost bucovineni. Deși pr. Andrei Łukasiewicz este doar continuatorul activităților iniţiate de pr. Kajetan Kasprowicz, în cele ce urmează vom încerca să prezentăm unele aspecte mai importante ale vieţii şi activității sale în favoarea polonezilor din Bucovina. S-a născut la data de 13 noiembrie 1879 în localitatea Şipeniţi din Bucovina, în familia lui Dominic și a Antoanetei Zarugiewicz. Părinții l-au educat în spiritul patriotismului polonez care s-a reflectat în activitățile sale de mai târziu, atât religioase, cât și sociale. Nu cunoaştem detalii cu privire la copilăria lui precum și locul unde a urmat primele clase. A terminat studiile teologice la Lvov, la Universitatea Ioan Kazimir și în anul 1904 a fost hirotonit preot. În primii ani de slujire preoțească a lucrat ca vicar la catedrală şi în calitate de catehet la şcoala benedictină armeană din Lvov. Începând cu anul 1909, după moartea pr. Kajetan Kasprowicz, a fost numit administrator al parohiei din Cernăuți și director al Internatului polonez Arhiep. Isakowicz. Activitatea sa pe plan social s-a intensificat mai ales după anexarea Bucovinei la România Mare. Preocupat de soarta polonezilor bucovineni, a preluat funcţia de director al Societății de Ajutor Frăţesc și al Societății Polone de Lectură și a devenit președinte al Casei Polone din Cernăuți. În anii 30 când autoritățile române au căutat să slăbească cultura poloneză din Bucovina, el a preluat conducerea Uniunii Asociațiilor

Kronika bukowińskich Polaków Styczeń Polonus 1 / 2016 Ks. Andrzej Łukasiewicz podczas Tygodnia szkoły polskiej w Rumunii wraz z nauczycielami z Czerniowiec Źródło: AAN, sygn. 44 Ponieważ darzono go wielkim szacunkiem, po śmierci jego sprzęty liturgiczne zostały przewiezione z Czerniowiec do Krakowa, gdzie zdeponowano je w kurii krakowskiej. Wśród cennych ustensyliów znajdował się kielich podarowany ks. Kajetanowi Kasprowiczowi w 1873 r. przez papieża Piusa IX. Obecnie znajduje się on w skarbcu patriarchy ormiańskokatolickiego w Bejrucie. Liczne są zasługi ks. Andrzeja Łukasiewicza w dziedzinie aktywności społeczno-charytatywnej, religijnej i kulturalnej na międzywojennej Bukowinie, które nie sposób wymienić, lecz do najważniejszych należy zjednoczenie wszystkich stowarzyszeń, co pozwoliło w nowej rzeczywistości zachować tożsamość narodową i krzewić ducha patriotyzmu. Stowarzyszenia te miały swoich założycieli i własne historie, które staną się przedmiotem naszych dalszych analiz i to właśnie odkrywaniu tej przeszłości kulturowej chcemy dedykować obecny rok, albowiem były to różnorodne stowarzyszenia, od charytatywnych po literackie i od religijnych po muzyczne lub kulturalne, które miały na celu krzewienie wiary, polskości i ducha patriotycznego wśród Polaków na Bukowinie. ks. dr Alfons-Eugen Zelionca 01.01. Czerniowce: W imieniu wydziału Koła Polskiego jego wiceprezes Wincenty Korytyński podziękował wyborcom polskim III koła za gremialny udział w wyborach i solidarne głosowanie na kandydatów wskazanych przez Koło. Przy tej sposobności wyraził nadzieję, że podobnie postąpią wyborcy I i II koła. 01.01. Czerniowce: Dyrekcja (Władysław Sołtyński, Adolf Böhm i Stanisław Sołtyński rachmistrz) Bukowińskiego Polskiego Towarzystwa Zaliczkowego 1907 12 Polone din România, salvând astfel școlile poloneze din Bucovina de la lichidarea lor de către guvernul român. Prin această inițiativă în anul 1932 a salvat de la lichidare 9 școli poloneze, iar în anul 1934 au fost înființate alte 6 instituții de învățământ în Bucovina. În timpul agitației produse de război s-a retras în orașul Craiova, iar în anul 1947 s-a mutat la Cracovia, unde la data de 26 ianuarie 1951 a trecut la cele veşnice. Deoarece era înconjurat de un respect deosebit, după moartea sa, ustensilele sale liturgice au fost mutate de la Cernăuți la Cracovia, unde au fost depuse la curia diecezană din Cracovia. Printre ustensilele valoroase s-a aflat, de asemenea, un potir dăruit preotului Kajetan Kasprowicz în anul 1873 de către Papa Pius al IX-lea. În prezent, potirul se află în vistieria patriarhului armean din Beirut. Numeroase sunt meritele pr. Andrei Łukasiewicz în domeniul socio-cultural, caritabil și religios în Bucovina interbelică, pe care nu le putem enumera, dar cel mai important lucru era acela de a fi unit toate asociațiile poloneze, ceea ce a permis în noua realitate păstrarea identității naționale și promovarea spiritului patriotic. Aceste asociații au avut fondatorii lor și propria lor istorie, care vor face obiectul analizelor noastre și tocmai descoperirii acestui trecut vrem să-i dedicăm acest an, deoarece au fost diferite asociații de caritate, literare, religioase, muzicale sau culturale, care au avut ca scop răspândirea credinței, a spiritului polonez și patriotic printre polonezii din Bucovina. pr. dr. Alfons-Eugen Zelionca Cronica polonezilor bucovineni Ianuarie 01.01 Cernăuţi: În numele Secţiei Cercului Polonez, vicepreședintele Wincenty Korytyński a mulţumit alegătorilor polonezi celui de-al III-lea cerc pentru participarea colectivă în alegeri și votarea solidară pentru candidații indicați de Cerc. Cu acest prilej, a exprimat speranța că asemănător vor proceda alegătorii cercului I și II. 01.01 Cernăuți: Conducerea (Władysław Sołtyński, Adolf Böhm și Stanisław Sołtyński contabil) Societății Polone Bucovinene de Rambursare și Economii a în-

i Oszczędności zamknęła rachunki za VII rok administracyjny 1906. Ich wynik opublikowano w numerze 14. Gazety Polskiej z niedzieli 17 stycznia. 01.01. Czerniowce, sala Domu Polskiego: Boże drzewko. 01.01. Czerniowce: Oddano do użytku pierwszą publiczną mównicę telefoniczną na poczcie w gmachu sprawiedliwości. 01.01. Lwów: W miejsce bpa Józefa Webera urząd bpa sufragana Archidiecezji Lwowskiej zaczął pełnić długoletni kanclerz arcybiskupa krakowskiego ks. dr Władysław Bandurski, mianowany w październiku 1906 r. 01.03. Czerniowce: Ukazał się 1. numer 25. rocznika Gazety Polskiej, a w nim m.in. ogłoszenia Towarzystwa Polskiego Bratniej Pomocy i Czytelni Polskiej w Czerniowcach tudzież polskich przedsiębiorców: Cukiernia Goreckiego ul. Pańska 7, Izabela Krzyżanowska Pracownia Sukien Damskich, ul. Ratuszowa 10. 01.04. Czerniowce: Odbyło się walne zgromadzenie członków powstałego przed rokiem klubu sportowego Sport-Club. Do zarządu zostali wybrani: inż. Poświk prezes, R. du Puget wiceprezes, Jakub bar. Szymonowicz sekretarz, Józef Sadowski skarbnik, Załoziecki naczelnik sekcji, Grigorewica kontroler, Gideon de Krismanič zawiadowca lokalu, Kajetan Jakubowicz zawiadowca księgozbioru. 01.04. Czerniowce: Rada nadzorcza Bukowińskiego Polskiego Towarzystwa Zaliczkowego i Oszczędności przejrzała i oceniła pozytywnie działalność finansową za rok 1906 oraz postanowiła zwołać walne zgromadzenie członków w niedzielę 27 stycznia o godz. 17:00 w lokalu własnym. 01.04. Łużany Zaleszczyki: Po kilkudniowych zamieciach i przerwie w ruchu na kolei lokalnej przywrócono ruch pociągów na tym odcinku. 01.04. Stanisławów: Miejscowe Towarzystwo im. Stanisława Moniuszki wystawiło operę Władysława Żeleńskiego pt. Janek. Recenzję tego widowiska (pt.»janek«w Stanisławowie ) opublikowano w rubryce Wiadomości artystyczne i literackie 4. numeru Gazety Polskiej z niedzieli 13 stycznia. 01.06. Sadogóra: Odbyło się doroczne walne zgromadzenie członków Towarzystwa Gimnastycznego Sokół. Wybrano nowy wydział: Wolański prezes, Hruszka wiceprezes, wydziałowi Chałupka, Drażner, Krzyżanowski, Person, Pukacz i Witwicki. 01.07. Czerniowce: Pod przewodnictwem prezesa Feliksa Passakasa obradował wydział TBPiCP. Załatwiono bieżące sprawy administracyjne, przyjęto trzech nowych członków i dyskutowano nad projektem sprawozdania finansowego za rok ubiegły, opracowanym przez rachmistrza wydziału Franciszka Burskiego oraz nad wykazem majątku i preliminarzem na rok 1907. 01.08. Czerniowce: W imieniu wydziału Koła Polskiego Henryk Stanisław Zucker (sekretarz) i Korytyński (wiceprezes) sprostowali błędną wiadomość 13 cheiat calculele pentru anul VII de administrație 1906. Rezultatele au fost publicate în nr. 14 al Gazetei Polone de duminică, 17 ianuarie. 01.01 Cernăuți, sala Casei Polone: Pomul Domnului. 01.01 Cernăuți: A fost dată în folosință prima sală publică de telefonie la poșta din clădirea justiției. 01.01 Lvov: În locul episcopului Józef Weber, în funcția de episcop sufragan al Arhidiecezei de Lvov a fost numit, în octombrie 1906, cancelarul de mulți ani al arhiepiscopuluui de Cracovia, pr. dr. Władysław Bandurski. 01.03. Cernăuți: A apărut nr. 1 al anului 25 al Gazetei Polone în care, printre altele, Asociația Polonă de Ajutor Frățesc și de Lectură din Cernăuți anunță sediile antreprenorilor polonezi: Cofetăria Gorecki, str. Pańska nr. 7, Atelierul de Rochii de Damă al Izabelei Krzyżanowska, str. Ratusz 10. 01.04. Cernăuți: A avut loc adunarea generală a membrilor clubului sportiv Sport-Club înființat acum un an. În conducere au fost aleși: ing. Poświk președinte, R.du Puget vicepreședinte, bar. Jakub Szymonowicz secretar, Józef Sadowski trezorier, Załoziecki șeful secției, Gregorewica controlor, Gideon de Krismanič șef de local, Kajetan Jakubowicz șeful bibliotecii. 01.04. Cernăuți: Consiliul de supraveghere al Societății Polone Bucovinene de Rambursare și Economii a verificat și apreciat pozitiv activitatea financiară pentru anul 1906 și a hotărât convocarea adunării generale a membrilor, duminică 27 ianuarie, la ora 17:00 în localul propriu. 01.04. Lujeni-Zalescichi: După câteva zile de viscol și întrerupere a circulației trenurilor locale, a fost reluată circulația trenurilor în sectorul respectiv. 01.04. Stanislavov: Asociaţia Locală Stanisław Moniuszko a interpretat opera Janek a lui Władysław Żeleński. Recenzia acestui spectacol ( Janek în Stanislavov) a fost publicată la rubrica Actualităţi artistice şi literare, în nr. 4 al Gazetei Polone de duminică, 13 ianuarie. 01.06. Sadagura: A avut loc adunarea generală anuală a membrilor Asociației de Gimnastică Sokół. A fost aleasă noua conducere: Wolański președinte, Hruszka vicepreședinte, membri Chałupka, Drażner, Krzyżanowski, Person, Pukacz și Witwicki. 01.07. Cernăuți: Sub conducerea președintelui Feliks Passakas a deliberat secția APAF și L. Au fost rezolvate problemele administrative curente, au fost primiți trei noi membri și s-a discutat despre proiectul dării de seamă financiare pentru anul trecut, redactat de contabilul secției Franciszek Burski, precum și despre specificarea proprietății funciare și a preliminariilor pentru anul 1907. 01.08. Cernăuți: În numele secției Cercului Polonez, Henryk Stanisław Zucker (secretar) și Korytyński (vicepreședinte) au corectat știrea greșită din Volk-

w Volkspresse z 5 stycznia 1907 r., jakoby Julian Trompeteur co innego mówił na publicznym zgromadzeniu ludowym 9 grudnia 1906 r., a co innego podpisał w odezwie wyborczej Koła Polskiego. 01.<10. Czerniowce: Wydział Towarzystwa Gimnastycznego Sokół zamówił przyrządy gimnastyczne nowej konstrukcji za 500 kor. Przy sposobności przypomniano, że ćwiczenia gimnastyczne odbywają się we wtorki i piątki w godzinach 16:00-17:00 dla dzieci, 17:00-18:00 dla pań i 19:00-20:00 dla członków Towarzystwa. Ponadto amatorzy Sokoła przygotowują dwa przedstawienia teatralne: Królowa przedmieścia i Niezapominajka. 01.10. Czerniowce: W I kole wyborczym śródmieścia wybierano radnych. Ze strony polskiej kandydowali na radnych: dr Stanisław Kwiatkowski, dr Kajetan Stefanowicz i Julian Trompeteur. 01.12. Czerniowce, sala Domu Polskiego: Odbyła się pierwsza udana wełniana zabawa taneczna towarzystw polskich (członków, ich rodzin oraz gości). 01.<13. Lwów, Sąd Krajowy Wyższy: Kancelista Władysław Karpiński został mianowany oficjałem kancelaryjnym ad personam w X randze z pozostawieniem na dotychczasowym stanowisku w Suczawie, kancelista Jan Podgórski w Serecie został minowany oficjałem kancelaryjnym ad personam w X randze z pozostawieniem na dotychczasowym stanowisku. 01.<13. Suczawa: Koncypista skarbowy Antoni Barański został mianowany komisarzem. 01.13. Czerniowce: Ukazał się 4. numer 25. rocznika Gazety Polskiej. Podano w nim skład nowej czerniowieckiej Rady Miejskiej. Wśród nowych radnych znaleźli się następujący Polacy: Józef Borysławski, Wincenty Korytyński, Tadeusz Kossowski, dr Stanisław Kwiatkowski, dr Kajetan Stefanowicz, Julian Trompeteur (ponownie wybrany). 01.13. Kaliczanka: Towarzyskie spotkanie z bogatym programem. 01.13. Klokuczka, Czytelnia TSL: Odbył się wieczór towarzyski z odczytem Tadeusza Zubrzyckiego o Janie Kilińskim, grą na mandolinie Heli Bachowskiej, deklamacjami Irmy Kleinówny, Prząda, małej Stasi Zubrzyckiej, monologami Dmochowskiego i Kleina, farsą Świeczka zgasła w wykonaniu Morysiówny i E. Schwanna oraz zabawą taneczną do późnej nocy. 01.16. Czerniowce: Przeżywszy lat 68 zmarł właściciel łaźni Zofia Mikołaj Agopsowicz, sumienny i gorliwy pracownik w swoim zawodzie, prawy, nieskazitelny i ofiarny patriota, odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi. Pogrzeb odbył się w piątek 18 stycznia. 01.17. Czerniowce: Ukazał się 5. numer 25. rocznika Gazety Polskiej, a w nim ważny artykuł Przyszłe zadania Towarzystwa Bratniej Pomocy i Czytelni Polskiej w Czerniowcach oraz wiadomość o ogłoszonym przez czerniowiecką Radę Szkolną Okręgową konkursie na posady nauczycielskie w sześcioklasowej szkole przy ul. Kolejowej i czteroklasowej szkole przy ul. Ruskiej. 14 spresse din 5 ianuarie 1907, precum că Julian Trompeteur a spus ceva la adunarea publică populară din 9 decembrie 1906 și a semnat altceva în apelul electoral al Cercului Polonez. 01.<10 Cernăuți: Secția Asociației de Gimnastică Sokół a comandat aparate de gimnastică de nouă generație de 500 c. Cu acest prilej s-a amintit că exercițiile de gimnastică se desfășoară în zilele de marți și vineri între orele 16:00 17:00 pentru copii, între orele 17:00 18:00 pentru doamne și orele 19:00 20:00 pentru membrii Asociației. În plus, amatorii de la Sokół pregătesc două reprezentații teatrale: Regina suburbiei și Nu mă uita. 01.10. Cernăuţi: În I cerc electoral din zona centrală au fost aleşi consilierii. Din partea polonezilor au candidat pentru consilieri: dr. Stanisław Kwiatkowski, dr. Kajetan Stefanowicz și Julian Trompeteur. 01.12. Cernăuți, sala Casei Polone: A avut loc prima petrecere dansantă reușită neoficială a asociațiilor poloneze (a membrilor cu familiile lor, precum și invitați). 01.<13. Lvov, Tribunalul Suprem al Țării: Cancelarul Władysław Karpiński a fost numit oficial al cancelariei ad personam de rangul X cu rămânerea pe postul actual din Suceava, cancelarul Jan Podgórski din Siret a fost numit oficial al cancelariei ad personam de rangul X cu păstrarea funcției actuale. 01.<13. Suceava: Conțopistul financiar Antoni Barański a fost numit comisar. 01.13. Cernăuți: A apărut nr. 4 al anului 25 al Gazetei Polone. A fost publicată componența noului Consiliu Orășenesc din Cernăuți. Printre noii consilieri s-au aflat următorii polonezi: Józef Borysławski, Wincenty Korytyński, Tadeusz Kossowski, dr. Stanisław Kwiatkowski, dr. Kajetan Stefanowicz, Julian Trompeteur (reales). 01.13. - Caliceanca: Întâlnirea Asociației cu un bogat program. 01.13. Clocucica, Sala de Lectură a SȘP: A avut loc o seară de societate cu prelegerea lui Tadeusz Zubrzycki despre Jan Kiliński, interpretarea la mandolină de către Hela Bachowska, recitările Irmei Kleinówna, Prząd, a micuței Stasia Zubrzycka, monologurile lui Dmochowski și Klein, farsa Lumânarea stinsă în interpretarea Morysiównei și E. Schwann precum și o petrecere dansantă până noaptea târziu. 01.16. Cernăuți: A decedat la vârsta de 68 de ani proprietarul băii publice Zofia Mikołaj Agopsowicz, muncitor conștiincios și plin de zel în meseria sa, cinstit, fără defecte, și patriot generos, decorat cu Crucea de Aur pentru Merite. Înmormântarea a avut loc vineri, 18 ianuarie. 01.17. Cernăuți: A apărut nr. 5 al anului 25 al Gazetei Polone în care a fost publicat un articol important Obligațiile viitoare ale Asociației Polone de Ajutor Frățesc și de Lectură din Cernăuți precum și informația anunțată de către Consiliul Școlar Județean despre concursul pentru învățători la școala cu șase clase de pe str. Kolejowa și școala cu patru clase de pe str. Ruska. În

W obydwu przypadkach kandydaci powinni być katolikami, posiadać kwalifikacje do wykładania w języku niemieckim i nauczania języka polskiego. 01.17. Czerniowce: Według dr. Eugeniusza Mitkiewicza odbyło się przedwyborcze zgromadzenie członków TBPiCP celem ułożenia listy kandydatów na członków wydziału tegoż Towarzystwa. 01.19. Czerniowce, sala Domu Polskiego: Czerniowieckie towarzystwa polskie urządziły drugi tzw. wieczorek wełniany dla członków tychże towarzystw, ich rodzin oraz gości. 01.<20. Czerniowce: Dowódcą miejscowej brygady obrony krajowej został mianowany pułkownik Dąbrowski z 1 bośniacko-hercegowińskiego pułku piechoty. 01.<20. Suczawa: Z powodu przejścia w stan spoczynku na własną prośbę, cesarz mianował starszego oficjała kancelaryjnego Ferdynanda Drozdowskiego dyrektorem kancelaryjnym. 01.20. Czerniowce: Ukazał się 6. numer 25. rocznika Gazety Polskiej. Wydrukowano w nim pierwszy odcinek artykułu ukazującego sytuację Polaków na Bukowinie i w Czerniowcach pt. Po wyborach do Rady Miejskiej. Uwagi i refleksje. 01.20. Czerniowce, sala własna Gwiazdy w Domu Polskim: Towarzystwo Rękodzielników Polskich Gwiazda urządziło udaną zabawę taneczną dla rodzin polskich. 01.20. Czerniowce, sala Domu Polskiego: Adolfina Gorzycka ze Lwowa wobec licznej publiczności wygłosiła odczyt pt. Małżeństwo współczesne. 01.20. Nowy Sołoniec: Zarząd Gminy wniósł prośbę do dyrekcji pocztowej w Czerniowcach o utworzenie urzędu pocztowego lub składnicy pocztowej na miejscu. Mimo upływu dwóch lat, prośba pozostała bez echa, gdy tymczasem w rumuńskich Pertesztach Górnych z podobną sprawą uwinięto się w przeciągu dwóch miesięcy uskarżali się Polacy z Nowego Sołońca. 01.22. Czerniowce, restauracja w Domu Polskim: Zjechali się rzymskokatoliccy organiści z Bukowiny, aby radzić nad polepszeniem swojego bytu i w celu wysłania deputacji do prezydenta kraju Bleylebena. Przemawiali: Żukowski z Czerniowiec, Miąso z Suczawy i Witwicki z Sadogóry. 01.<24. Wiedeń: Cesarz pozwolił sereckiemu kierownikowi urzędu cłowego Eugeniuszowi Malikiewiczowi przyjąć i nosić nadany przez króla rumuńskiego Krzyż Kawalerski Króla Rumuńskiego Orderu Korony Rumuńskiej. 01.24. Czerniowce: Ukazał się 7. numer 25. rocznika Gazety Polskiej z drugim odcinkiem artykułu ukazującego sytuację Polaków na Bukowinie i w Czerniowcach pt. Po wyborach do Rady Miejskiej. Uwagi i refleksje. Powiadomiono także, że ze względu na zamiecie śnieżne wstrzymano ruch kolejowy (osobowy i towarowy) na odcinkach kolei lokalnych: Głęboka Berhomet, Hadikfalwa Brodina, Karapczów Czudyn, Łużany Zaleszczyki. Ponadto zapowiedziano otwarcie urzędu pocztowego w Walawie (pow. kocmaniecki). 15 ambele împrejurări candidații ar trebui să fie catolici, să aibă calificare de predare în limba germană și învățare a limbii polone. 01.17. Cernăuți: După dr. Eugeniusz Mitkiewicz, a avut loc adunarea preelectorală a membrilor APAF și L cu scopul de a stabili listele candidaților pentru membrii secției acestei Asociații. 01.19. Cernăuți, sala Casei Polone: Asociațiile Poloneze din Cernăuți au organizat a doua serată așa numită neoficială pentru membrii acestor asociații, familiile lor precum și invitați. 01.<20. Cernăuți: Comandant al brigăzii locale de apărare a țării a fost numit colonelul Dąbrowski din 1 regiment terestru din Bosnia-Herțegovina. 01.<20. Suceava: Din motivul trecerii la pensie la cerere personală, împăratul a numit pe oficialul mai în vârstă al cancelariei Ferdynand Drozdowski ca director al cancelariei. 01.20. Cernăuți: A apărut nr. 6 al anului 25 al Gazetei Polone. A fost publicat în el primul episod al articolului care arăta situația polonezilor din Bucovina și Cernăuți cu titlul După alegerile în Consiliul Orășenesc. Observații și reflecții. 01.20. Cernăuți, sala proprie a Asociației Gwiazda din Casa Polonă: Asociația Meșteșugarilor Polonezi Gwiazda a organizat o reușită petrecere dansantă pentru familii poloneze. 01.20. Cernăuți, sala Casei Polone: Adolfina Gorzycka din Lvov a ținut o conferință cu titlul Căsătoria contemporană. 01.20. Solonețu Nou: Conducerea Primăriei a trimis o cerere la direcția de poștă din Cernăuți pentru deschiderea unui oficiu poștal sau a unui punct de lucru în localitate. În pofida trecerii a doi ani, cererea a rămas fără ecou, când între timp la Pârteștii de Sus, pentru vecinii români cu o situație asemănătoare, cererea s-a rezolvat în decurs de două luni se plângeau polonezii din Solonețu Nou. 01.22. Cernăuți, restaurantul din Casa Polonă: Au sosit organiștii bucovineni romano-catolici la președintele țării Bleyleben. Au vorbit: Żukowski din Cernăuți, Miąso din Suceava și Witwicki din Sadagura. 01.<24. Viena: Împăratul a permis directorului oficiului vamal din Siret Eugeniusz Malikiewiczów să primească și să poarte Crucea de Cavaler a Regelui României Ordinul Coroanei Românești conferită de regele român. 01.24. Cernăuți: A apărut nr. 7 al anului 25 al Gazetei Polone cu episodul al doilea al articolului despre situația polonezilor din Bucovina și Cernăuţi cu titlul După alegerile în Consiliul Orăşenesc. Observaţii şi reflecții. S-a anunțat, de asemenea, că din cauza viscolului a fost oprită circulația trenurilor (personale și marfare) pe traseul trenurilor locale: Adâncata-Berhomet, Dornești- Brodina, Carapciov-Ciudin, Lujeni-Zalescichi. În afară de aceasta, s-a anunțat deschiderea oficiului poștal în Valav (districtul Coțmani).

01.26. Czerniowce, sala Domu Polskiego: Odbył się trzeci wieczorek wełniany dla członków czerniowieckich towarzystw polskich oraz ich rodzin i gości. 01.27. Czerniowce: Ukazał się 8. numer 25. rocznika Gazety Polskiej, a w nim trzeci odcinek artykułu ukazującego sytuację Polaków na Bukowinie i w Czerniowcach pt. Po wyborach do Rady Miejskiej. Uwagi i refleksje. 01.27. Czerniowce, sala posiedzeń Czytelni: Na wniosek radnego miejskiego dr. Stanisława Kwiatkowskiego odbyło się zgromadzenie nauczycielstwa polskiego szkół czerniowieckich celem omówienia najważniejszych spraw wychowawczych i dydaktycznych. 01.27. Czerniowce, lokal własny Banku Polskiego: Odbyło się walne zgromadzenie członków Bukowińskiego Polskiego Towarzystwa Zaliczkowego i Oszczędności. Po odczytaniu protokołu z ostatniego zgromadzenia, sprawozdania z rocznej działalności, sprawozdania z lustracji przeprowadzonej przez Związek Towarzystw Zarobkowych i Gospodarczych we Lwowie i dyskusji wybrano trzech członków komisji rewizyjnej, jednego członka rady nadzorczej i zatwierdzono wybór członków dyrekcji. 01.27. Czerniowce, sala Domu Polskiego: Towarzystwo Gimnastyczne Sokół urządziło uroczysty obchód 44. rocznicy powstania styczniowego i 15. rocznicy założenia czerniowieckiego Sokoła. Na program złożyło się słowo wstępne prezesa Bazylego Mokrańskiego, deklamacje Świerczyńskiego, śpiewy solistów, m.in. stanisławowskiego Towarzystwa Muzycznego im. Moniuszki (Bukowski, Leon Haecker, Wiktor Miller, Łucja Radzimińska, Hugo Zathej), ćwiczenia gimnastyczne uczennic szkoły gimnastycznej pań i Sokołów, żywy obraz w trzech odsłonach, wieczornica Sokołów. Sokołów obowiązywał galowy mundur organizacyjny. Po uroczystym wieczorze odbyła się wspólna wieczerza rodzin polskich. 01.27./28. Czerniowce: Zmarł nagle radca sanitarny i konsulent sanitarny kolei państwowych, długoletni członek TBPiCP, wybitny internista dr Józef Lazarus (urodzony w Tarnopolu 1844 r.). Pogrzeb odbył się w środę 30 stycznia. 01.27. Klokuczka, Czytelnia Polska TSL: Odbyło się spotkanie towarzyskie dla uczczenia 44. rocznicy wybuchu powstania styczniowego. Przemawiał delegat czerniowieckiego Koła TSL Tadeusz Zubrzycki, Nowicki deklamował Widzenie cara, Irma Kleinówna deklamowała Marii Konopnickiej Na Piastowym Śląsku, inni amatorzy (m.in.: Dmytruk, Jakubowska, Klein, Moryś, Morysiówna, Motzek, Prząda, Ruślanowski, Wąsowicz) wystawili Jadwigi Strokowej Matka żyje oraz Dziesiąty pawilon tudzież obraz z żywych osób pt. Bój. 01.29. Wiedeń: Zmarł sławny portrecista i malarz historyczny Karol Kobierski. 01.30. Czerniowce, sala Gwiazdy w Domu Polskim: Towarzystwo Akademików Polskich Ognisko 16 01.26. Cernăuți, sala Casei Polone: A avut loc cea de a treia serată neoficială pentru membrii asociațiilor poloneze din Cernăuți cu familiile lor și invitați. 01.27. Cernăuţi: A apărut nr. 8 al anului 25 al Gazetei Polone în care a fost publicat al treilea episod al articolului arătând situația polonezilor din Bucovina și Cernăuți cu titlul După alegerile în Consiliul Orășenesc. Observații și reflecții. 01.27. Cernăuți, sala de ședințe a APAF și L: La propunerea consilierului orășenesc dr. Stanisław Kwiatkowski, a avut loc adunarea învățătorilor polonezi din școlile din Cernăuți cu scopul discutării celor mai importante chestiuni de educație și didactice. 01.27. Cernăuți, sediul Băncii Polone: A avut loc adunarea generală a membrilor Societății Polone Bucovinene de Rambursare și Economii. După citirea procesului verbal de la ultima adunare, a dării de seamă pentru activitatea anuală, a dării de seamă despre controlul efectuat de Uniunea Societăților de Profit și Economie din Lvov, discuții, au fost aleși trei membri în comisia de revizie, un membru în comisia de supraveghere și a fost aprobată alegerea membrilor conducerii. 01.27. Cernăuți, sala Casei Polone: Asociația de Gimnastică Sokół a organizat celebrarea festivă a celor 44 de ani de la insurecția din ianuarie și 15 ani de la întemeierea Asociației Sokół din Cernăuți. Programul a cuprins cuvântul introductiv al președintelui Bazyli Mokrański, recitările lui Świerczyński, cântecele soliștilor, printre altele, ai Societății de Muzică Moniuszko din Stanisławów (Bukowski, Leon Haecker, Wiktor Miller, Łucja Radzimińska, Hugo Zathej), exercițiile de gimnastică ale elevelor școlii de gimnastică pentru doamne și membrii Sokół, tabloul vivant în trei acte, serata membrilor Sokół. Membrii Sokół aveau obligația de a purta uniforma de gală. După seara festivă a avut loc cina comună a familiilor poloneze. 01.27/28. Cernăuți: A decedat subit consilierul sanitar și consultantul sanitar al căilor ferate de stat, membru APAf și L de mulți ani, medic internist de excepție dr. Józef Lazarus (născut la Tarnopol în anul 1844). Înmormântarea a avut loc miercuri, 30 ianuarie. 01.27. Clocucica, Societatea Polonă de Lectură SȘP: A avut loc întâlnirea comună pentru celebrarea celor 44 de ani de la izbucnirea insurecției din ianuarie. A vorbit delegatul Cercului SȘP din Cernăuți Tadeusz Zubrzycki, a recitat Nowicki Widzenia cara, Irma Kleinówna a recitat Na Piastowym Śląsku de Maria Konopnicka, alți amatori (printre alții Dmytruk, Jakubowska, Klein, Moruś, Morysiówna, Motzek, Prząda, Ruślanowski, Wąsowicz), au prezentat creațiile Matka żyje și Dziesiąty pawilon de Jadwiga Stroka, precum și tabloul vivant Bój. 01.29. Viena: A decedat renumitul portretist și pictor istoric Karol Kobierski. 01.30. Cernăuți, sala Gwiazda din Casa Polonă: Societatea Universitarilor Polonezi Ognisko a orga-

urządziło bardzo udany wieczór na cześć Kazimierza Przerwy Tetmajera. R. bar. Puget z uczuciem wygłosił misternie skomponowane słowo wstępne. Deklamowano wybrane utwory. Pod koniec wieczoru akademicy wysłali następujący telegram do Kazimierza Tetmajera: Wielmożny Panie! Polacy zgromadzeni na wieczorze ku Twej czci, urządzonym przez Towarzystwo Akademików Polskich»Ognisko«, zasyłają Ci wyrazy hołdu.»ognisko«w Czerniowcach. 01.30. Czerniowce: Odbyło się doroczne walne zgromadzenie członków Bukowińskiego Towarzystwa Technicznego. Spośród Polaków na członka zarządu został wybrany starszy inż. Józef Charwat. 01.31. Czerniowce: Ukazał się 9. numer 25. rocznika Gazety Polskiej. Administracja Gazety Polskiej ogłosiła zapotrzebowanie na osobę umiejącą pisać na maszynie. 01.31. Czerniowce, sala posiedzeń Domu Polskiego: Posiedzenie wydziału bukowińskiego Koła Polskiego. 01.31. Cerniowce: Starszy lekarz powiatowy dr Maurycy Rudnik został mianowany inspektorem sanitarnym dla Bukowiny. dr Jan Bujak Kraków nizat o seară foarte reușită în onoarea lui Kazimierz Przerwa Tetmajer. Baronul R. Puget cu delicatețe a rostit cuvântul introductiv. Au fost recitate creații alese. Spre sfârșitul serii, universitarii au trimis lui Kazimierz Tetmajer următoarea telegramă: Stimate Domn! Polonezii adunați în onoarea Ta la seara organizată de Societatea Universitarilor Polonezi»Ognisko«Îți transmit omagiile lor.»ognisko«din Cernăuți. 01.30. Cernăuți: A avut loc adunarea generală anuală a membrilor Societății Tehnice Bucovinene. Dintre polonezi a fost ales inginerul mai în vârstă Józef Charwat ca membru în conducere. 01.31. - Cernăuți: A apărut nr. 9 al anului 25 al Gazetei Polone. Administrația Gazetei Polone a anunțat necesitatea unei persoane care să știe să scrie la mașină. 01.31. Cernăuți, sala de ședințe a Casei Polone: Ședința secției bucovinene a Cercului Polonez. 01.31. Cernăuți: Medicul mai în vârstă al districtului dr. Maurycy Rudnik a fost numit inspector sanitar pentru Bucovina. Trad. M. Mețec KALENDARIUM ROCZNIC LUTY 2016 CALENDARUL ANIVERSĂRILOR FEBRUARIE 1 II 480. rocznica urodzin Piotra Skargi (1536-1612), jezuity, kaznodziei, teologa, polemisty i działacza kontrreformacyjnego; 2 II 40. rocznica śmierci Kazimierza Rudzkiego (1911-1976), reżysera; 3 II 110. rocznica urodzin Juliusza Mieroszewskiego (1906-1976), pisarza emigracyjnego, eseisty, publicysty, tłumacza; 145. rocznica urodzin Eugeniusza Romera (1871-1954), geografa, twórcy nowoczesnej kartografii; 4 II 270. rocznica urodzin Tadeusza Kościuszki (1746-1817), generała, Najwyższego Naczelnika Sił Zbrojnych Narodowych w powstaniu 1794 r., uczestnika wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych; 5 II 150. rocznica urodzin Ignacego Chrzanowskiego (1866-1940), historyka literatury; 6 II 110. rocznica urodzin Jadwigi Korczakowskiej (1906-1994), pisarki, poetki, autorki sztuk scenicznych i scenariuszy filmowych; 8 II 140. rocznica urodzin Jana Augusta Kisielewskiego (1876-1918), dramatopisarza, krytyka literackiego, eseisty; 9 II 140. rocznica śmierci Józefa Czecha (1806-1876), księgarza; 10 II 130. rocznica urodzin Jerzego Szaniawskiego (1886-1970), dramaturga, prozaika, nowelisty; 11 II 175. rocznica urodzin Józefa Brandta (1841-1915), malarza historycznego i rodzajowego; 12 II 15. rocznica śmierci Jana Kowalika (1910-2001), poety, bibliografa; 17 1 II 480 de ani de la nașterea lui Piotr Skarga (1536-1612), iezuit, predicator, teolog, polemist și activist antireformist; 2 II 40 de ani de la moartea lui Kazimierz Rudzki (1911-1976), regizor; 3 II 110 ani de la nașterea lui Juliusz Mieroszewski (1906-1976), scriitor în emigrație, eseist, publicist, traducător; 145 de ani de la nașterea lui Eugeniusz Romer (1871-1954), geograf, creator al cartografiei moderne; 4 II 270 de ani de la nașterea lui Tadeusz Kościuszko (1746-1817), general, Comandant Suprem al Forțelor Armate Naționale în insurecția din anul 1794, participant la războiul de independență a Statelor Unite; 5 II 150 de ani de la nașterea lui Ignacy Chrzanowski (1866-1940), istoric al literaturii; 6 II 110 ani de la nașterea Jadwigăi Korczakowska (1906-1994), scriitoare, poetă, autoare de piese scenice și scenarii de filme; 8 II 140 de ani de la nașterea lui Jan August Kisielewski (1876-1918), dramaturg, critic literar, eseist; 9 II 140 de ani de la moartea lui Józef Czech (1806-1876), librar; 10 II 130 de ani de la nașterea lui Jerzy Szaniawski (1886-1970), dramaturg, prozator, nuvelist; 11 II 175 de ani de la nașterea lui Józef Brandt (1841-1915), pictor istoric și generic; 12 II 15 ani de la moartea lui Jan Kowalik (1910-2001), poet, bibliograf;

14 II 100. rocznica urodzin Wawrzyńca Jerzego Żuławskiego (1916-1957), kompozytora i krytyka muzycznego; 15 II 215. rocznica śmierci Józefa Szymanowskiego (1748-1801), poety, tłumacza i krytyka literackiego; 16 II 30. rocznica śmierci Andrzeja Pawłowskiego (1925-1986), malarza, rzeźbiarza, fotografika, architekta wnętrz, pedagoga; 18 II 50. rocznica śmierci Stanisława Mackiewicza (1896-1966), pisarza i publicysty; 22 II 115. rocznica urodzin Miry Zimińskiej-Sygietyńskiej (1901-1997), piosenkarki, pedagoga, współzałożycielki Zespołu Pieśni i Tańca Mazowsze ; 23 II 250. rocznica śmierci Stanisława Leszczyńskiego (1677-1766), króla Polski; 24 II 75. rocznica śmierci Emila Zegadłowicza (1888-1941), poety, powieściopisarza i dramaturga; 25 II 80. rocznica urodzin Wiesława Dymnego (1936-1978), pisarza, rysownika, malarza, satyryka; 26 II 130. rocznica urodzin Włodzimierza Fryderyka Koniecznego (1886-1916), rzeźbiarza, grafika, rysownika, poety; 27 II 170. rocznica śmierci Edwarda Dembowskiego (1822-1846), działacza politycznego, filozofa i publicysty; 28 II 40. rocznica śmierci Zofii Stryjeńskiej (1894-1976), malarki, ilustratorki, grafika. 14 II 100 de ani de la nașterea lui Wawrzyniec Jerzy Żuławski (1916-1957), compozitor și critic muzical; 15 II 215 ani de la moartea lui Józef Szymanowski (1748-1801), poet, traducător și critic literar; 16 II 30 de ani de la moartea lui Andrzej Pawłowski (1925-1986), pictor, sculptor, fotograf, arhitect de interioare, pedagog; 18 II 50 de ani de la moartea lui Stanisław Mackiewicz (1896-1966), scriitor și publicist; 22 II 115 ani de la nașterea Mirei Zimińska-Sygietyńska (1901-1997), cântăreață, pedagog, cofondatoare a Ansamblului de Cântece și Dansuri Mazowsze ; 23 II 250 de ani de la moartea lui Stanisław Leszczyński (1677-1766), regele Poloniei; 24 II 75 de ani de la moartea lui Emil Zegadłowicz (1888-1941), poet, romancier și dramaturg; 25 II 80 de ani de la nașterea lui Wiesław Dymny (1936-1978), scriitor, desenator, pictor, satiric; 26 II 130 de ani de la nașterea lui Włodzimierz Fryderyk Konieczny (1886-1916), sculptor, grafician, desenator, poet; 27 II 170 de ani de la moartea lui Edward Dembowski (1822-1846), militant politic, filosof și publicist; 28 II 40 de ani de la moartea Zofiei Stryjeńska (1894-1976), pictoriță, ilustratoare, graficiană. ROCZNICE 2016 ROKU ANIVERSĂRILE ANULUI 2016 Jak zwykle na początku nowego roku przedstawiamy naszym Czytelnikom rocznice ustalone przez Cititorilor noştri aniversările stabilite de către Seimul Ca de obicei, la începutul noului an prezentăm Sejm i Senat Rzeczypospolitej Polskiej na bieżący şi Senatul Republicii Polone pentru anul în curs. Ca şi rok. Podobnie jak w poprzednich latach jest ich wiele. în anii trecuţi, vor fi multe. În anul 2016 vom aniversa W 2016 r. będziemy obchodzić 170. rocznicę urodzin 170 de ani de la naşterea primului câștigător polonez i setną rocznicę śmierci pierwszego polskiego noblisty al premiului Nobel, Henryk Sienkiewicz, şi vom comemora 100 de ani de la moartea sa, precum și 70 de Henryka Sienkiewicza i 70. rocznicę śmierci Feliksa ani de la moartea lui Feliks Nowowiejski, autorul muzicii Nowowiejskiego, autora muzyki do Roty Marii Konopnickiej. Rok 2016 to Rok Jubileuszu 1050-lecia pentru Rota Mariei Konopnicka. Anul 2016 este Anul Jubileului de 1050 de ani de la botezul Poloniei, precum şi chrztu Polski oraz Rok Cichociemnych. Anul Paraşutiştilor pentru misiuni speciale (Cichociemni). W przyjętej przez Sejm uchwale o ustanowieniu În hotărârea adoptată de Seim privind decizia roku 2016 Rokiem Jubileuszu 1050-lecia Chrztu Polski că anul 2016 va fi Anul Jubiliar de 1050 de ani de la Izba wyraziła nadzieję, że obchody rocznicy będą Botezul Poloniei, Camera a exprimat speranţa că okazją do pojednania i odbudowy polskiej wspólnoty aniversarea va fi o ocazie de reconciliere şi renaştere narodowej. a comunităţii naţionale poloneze. Chrzest władcy Polan i jego dworu, a w konsekwencji chrzest narodu odbył się w Wigilię Paschalną iar în consecinţă botezul poporului a avut loc în Vigilia Botezul cârmuitorului Polanilor şi curţii lui, 14 kwietnia 966 roku. Akt ten ma decydujące znaczenia Pascală, pe 14 aprilie 966. Actul acesta are o semnificaţie hotărâtoare pentru procesul unificării triburilor dla procesu jednoczenia plemion polskich pod władzą poloneze sub conducerea Piaştilor şi a formării Piastów i kształtowania się chrześcijańskiej tożsamości identităţii creştine a Poporului ( ). Seimul cinsteşte Narodu ( ). Sejm czci pamięć przełomowego w historii memoria evenimentului decisiv în istoria Poloniei care Polski wydarzenia, jakim było przyjęcie chrztu przez a fost primirea botezului de către prinţul Mieszko I şi księcia Mieszka I. Izba wyraża nadzieję, że obchody exprimă speranţa că aniversarea jubileului va fi o ocazie rocznicy będą okazją do pojednania i odbudowy pentru reconciliere şi renaştere a comunităţii naţionale polskiej wspólnoty narodowej czytamy w uchwale. poloneze citim în hotărâre. 18

Patronami roku 2016 Sejm ustanowił także Cichociemnych żołnierzy polskich, szkolonych w Wiel- fi Paraşutiştii pentru misiuni speciale (Cichociemni), Seimul a hotârât că Patronii anului 2016 vor kiej Brytanii do zadań specjalnych. W lutym minie soldaţi polonezi şcoliţi în Marea Britanie pentru misiuni 75 lat od pierwszego spadochronowego zrzutu tych speciale. În februarie se împlinesc 75 de ani de la prima żołnierzy na teren okupowanej Polski. paraşutare a acestor soldaţi pe teritoriul Poloniei invadate. W nocy z 15 na 16 lutego 1941 r. miał miejsce pierwszy zrzut do walki w okupowanej Polsce Ci- loc prima paraşutare a soldaţilor Organizaţiei Forţelor În noaptea de 15 spre 16 februarie 1941 a avut chociemnych spadochroniarzy Związku Walki Zbrojnej, Armate, după aceea a Armatei Naţionale pentru luptele a następnie Armii Krajowej. Działania Cichociemnych din Polonia ocupată. Operaţiunile Paraşutiştilor au făcut posibilă stabilirea legăturilor cu ţara pe calea ae- umożliwiły nawiązanie łączności z krajem drogą lotniczą oraz przeprowadzenie akcji sabotażowo-dywersyjnych rului, precum şi desfăşurarea acţiunilor de sabotaj şi przeciwko okupantom. Do 1944 roku na obszar Polski diversiune împotriva ocupanţilor. Până în anul 1944, pe zrzuconych zostało 316 Cichociemnych, z których 112 teritoriul Poloniei au fost paraşutaţi 316 soldaţi, din care oddało życie za wolną Ojczyznę. Kilkudziesięciu kolejnych żołnierzy polskich spadochroniarzy skierowano soldaţi polonezi paraşutişti au fost trimiși în alte ţări 112 şi-au dat viaţa pentru Patria liberă. Câteva zeci de do innych okupowanych krajów w Europie napisano ocupate din Europa se scrie în hotărâre. w uchwale. În document s-a amintit că paraşutiştii au constituit o elită a Forţelor Armate Poloneze. S-a spus W dokumencie przypomniano, że Cichociemni stanowili elitę Polskich Sił Zbrojnych. Dodano, że că, datorită meritelor lor în lupta pentru independenţa z uwagi na swoje zasługi w walce o niepodległość Polski, Poloniei, ar trebui să ocupe un loc permanent în panteonul powinni mieć oni stałe miejsce w panteonie polskich eroilor naţionali polonezi. În hotărâre s-a subliniat, de asemenea, necesitatea răspândirii informaţiei despre rezul- bohaterów narodowych. W uchwale podkreślono też konieczność upowszechniania wiedzy o osiągnięciach tatele şi dedicarea paraşutiştilor, a sprijinului instituţional i poświęceniu Cichociemnym instytucjonalnego i obywatelskiego wsparcia działań podejmowanych w tym şi cetăţenesc susţinut în acest scop de către familiile lor, zakresie m.in. przez ich rodziny oraz Fundację im. precum şi de Fundaţia Paraşutiştii Armatei Naţionale. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej. Anul 2016 a fost declarat, de asemenea, Anul Rok 2016 ustanowiono także Rokiem Feliksa Feliks Nowowiejski compozitor, dirijor, autor al muzicii Nowowiejskiego kompozytora, dyrygenta, autora pentru Rota Mariei Konopnicka. Nowowiejski muzyki do Roty. Nowowiejski zawsze stał po întotdeauna a stat de partea polonităţii şi a culturii stronnie polskości i polskiej kultury głosi uchwała. poloneze spune hotărârea. Artistul a fost autorul multor cântece patriotice care au întărit identitatea naţională Artysta był autorem wielu pieśni patriotycznych, które umacniały tożsamość narodową Polaków. W niepodległej a polonezilor. În Polonia independentă a participat activ Polsce brał czynny udział w tworzeniu i organizowaniu la crearea şi organizarea vieţii artistice. Opera lui a influenţat cultura muzicală în întreaga lume, mai ales în życia artystycznego. Jego dorobek wywarł wpływ na kulturę muzyczną całego świata, a w szczególności Polonia. Artistul a stat tot timpul de partea polonităţii şi a Polski. Artysta zawsze stał po stronie polskości i polskiej kultury czytamy w uchwale. Patronul anulul 2016 este, de asemenea, Henryk culturii polone citim în hotărâre. Patronem 2016 r. jest także Henryk Sienkiewicz. Sienkiewicz. Ocazia pentru declararea patronatului este Okazją do ustanowienia patronatu jest 170. rocznica aniversarea a 170 de ani de la naştere, precum şi 100 de urodzin oraz 100. rocznica śmierci pisarza. W uchwale ani de la moartea scriitorului. În hotărâre s-a subliniat podkreślono, że Sienkiewicz to pierwszy Polak că Sienkiewicz este primul polonez onorat cu Premiul uhonorowany Nagrodą Nobla w dzie-dzinie literatury. Nobel pentru literatură. Romanele lui istorice au Jego powieści historyczne podtrzy-mywały na duchu ridicat moralul generaţiilor successive ale polonezilor kolejne pokolenia Polaków w czasach narodowych în timpul nenorocirilor naţionale citim. niedoli czytamy. Opera lui Henryk Sienkiewicz, activitatea socială Tworczość Henryka Sienkiewicza, działalność społeczna i nieustanne orędownictwo za niepodległym independent au jucat un rol extraordinar de important şi mesajele lui permanente pentru statul polonez państwem polskim odegrały niezwykle istotną rolę în redobândirea de către Polonia a statalităţii. Fie ca w odzyskaniu przez Polskę państwowości. Niech moştenirea lui Sienkiewicz să constituie o bază pentru Sienkiewiczowska spuścizna stanowi podstawę patriotycznego wychowania młodych pokoleń Polaków spune hotărârea. educarea patriotică a generaţiilor tinere ale polonezilor głosi uchwała. În afara aniversărilor stabilite de către Seimul Oprócz rocznic ustalonych przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, rok 2016 obfituje w wiele wydarzeń evenimente regionale, legate de momente istorice sau Republicii Polone, anul 2016 abundă în multe alte regionalnych, związanych z rocznicami historycznymi de viaţa unor personalităţi marcante. lub życiem wybitnych osobistości. Barbara Breabăn 19

75 de ani de la moartea marelui istoric român prieten al Poloniei și al poporului polonez, cel mai mare filopolonez român Nicolae Iorga Polonus 1 / 2016 La 27 noiembrie 2015 s-au împlinit 75 de ani de când istoricul neamului românesc, Nicolae Iorga, cutia de rezonanță a românității, a fost ucis mișelește de un grup de legionari în pădurea de lângă Strejnic, nu departe de Ploiești și de Vălenii de Munte, unde își avea reședința și tipărea Neamul Românesc. În orășelul de pe Valea Teleajenului, începând din 1908, a organizat cursurile Universității de Vară pentru românii de pretutindeni. Încă din fragedă tinerețe, Nicolae Iorga a cunoscut istoria zbuciumată a poporului polonez. A învățat ce înseamnă Polonia direct de la un emigrant polonez care își părăsise țara după insurecția de la 1863 și care s-a stabilit în România, la Botoșani. Îl chema Tokarski și i-a fost profesor de istorie, franceză și latină. Nicolae Iorga istoricul de factură europeană, a fost marcat pentru toată viața de primul său dascăl, de polonezul amintit, un om onest și devotat profesiei sale. Prin anii ʼ30 a povestit cu căldură într-un eseu al său, de acel om, care a trăit zeci de ani în societatea noastră, răspândind darurile cunoștințelor şi bunătății sale, acestea păstrându-se neșterse în inimile câtorva generații. Iorga a lăsat însemnări memorabile și despre alți polonezi, despre graficianul Piekarski, despre Sienkiewicz, despre pictorul Śmigelski, despre Józef Piłsudski ş.a. aceasta în presă și în volumul de referință Oameni, cari au fost. Numai că astăzi despre episodul privindu-l pe dascălul Tokarski și dragostea juvenilă care l-a legat de acesta nimeni nu mai știe nimic. Nici cei mai de seamă istorici din cele două țări nu mai conștientizează acest lucru atât de important pentru formarea lui Iorga. Mai mult, întreaga sa familie s-a simțit puternic atașată de polonezi, de vreme ce istoricul amintește și de alte episoade, de un anume Greczyński şi Dobrowolski, ale căror nume mama i le spusese, arătându-i şi fotografiile lor înserate într-un un album, păstrat cu pietism într-un cufăr vechi, iar tatăl său era tratat de un medic polonez. N-a uitat, demnitarul de seamă al țării, în rang de prim-ministru, care devenise de-acum Iorga, de dulciurile din copilărie văzute în cofetăriile poloneze. Îmi amintesc perfect că erau două asemenea localuri, iar pe proprietarul lor îl chema Wojtynowicz. Aș mai adăuga, la cele de mai sus, că mama mea a crescut la Iași 20 75 lat od śmierci wielkiego rumuńskiego historyka przyjaciela Polski i narodu polskiego, największego rumuńskiego polonofila Nicolae Iorgi 27 listopada 2015 r. upłynęło 75 lat od dnia, w którym wielki rumuński historyk Nicolae Iorga został podstępnie zgładzony przez grupę legionistów z Żelaznej Gwardii, w lesie niedaleko Ploieşti i Vălenii de Munte, gdzie mieszkał i drukował czasopismo Neamul Românesc. W tym leżącym w Dolinie Teleajenului miasteczku, począwszy od 1908 r., organizował dla Rumunów z całego świata kursy Letniego Uniwersytetu. Już we wczesnej młodości Nicolae Iorga poznał burzliwą historię narodu polskiego. Rozumieć Polskę nauczył się bezpośrednio od polskiego emigranta, który opuścił kraj po powstaniu 1863 r. i osiedlił się w Rumunii, w Botoşani. Nazywał się Tokarski i był nauczycielem historii, języka francuskiego i łaciny. Nicolae Iorga historyk na miarę europejską, całe życie był pod wrażeniem swojego pierwszego nauczyciela Polaka, człowieka prawego i oddanego swojemu zawodowi. W latach 30. XX w. w jednym ze swoich esejów ciepło wspominał tego człowieka, który żył od dziesiątek lat pośród nas, krzewiąc dary nauki i swojej dobroci, pozostawiając je głęboko w sercach kilku pokoleń. Iorga pozostawił godne pamięci zapiski także o innych Polakach: o grafiku Piekarskim, o Sienkiewiczu, o malarzu Śmigielskim, o Józefie Piłsudskim itd. w prasie oraz w książce Oameni, cari au fost (Ludzie, którzy byli). Niestety dzisiaj tego epizodu mentora Tokarskiego i młodzieńczej miłości, jaką darzył go Iorga, nikt już nie pamięta. Nawet najważniejsi historycy z obu krajów nie zdają sobie sprawy, jak ważną rolę odegrał on w ukształtowaniu się Iorgi. Więcej nawet cała rodzina Nicolae Iorgi czuła się silnie związana z Polakami, skoro wspomina on o innych epizodach, związanych z niejakimi Greczyńskim i Dobrowolskim, których nazwiska wymieniała matka, pokazując ich fotografie umieszczone w albumie i z pietyzmem przechowywane w starym kufrze. Jego ojciec natomiast leczony był przez lekarza Polaka. Nie zapomniał Iorga, będąc już wysokim urzędnikiem państwowym, premierem, o słodyczach widzianych w dzieciństwie w polskich cukierniach. Dokładnie pamiętam, że były dwa takie lokale, a właściciel nazywał się Wojtynowicz. Dodałbym do powyższego, że moja mama wychowała się w Jassach w pensjonacie prowadzonym przez siostrę Wiwicką, natomiast jedna