BEZPIECZEŃSTWO INFORMACJI JAWNYCH I NIEJAWNYCH Dr hab. Grażyna Szpor Profesor na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Problem ochrony informacji jawnych Cel projektu Model regulacji jawności i jej ograniczeń w demokratycznym państwie prawnym : - Diagnoza dostępu do informacji i jego uwarunkowań - Zwiększenie skuteczności regulacji prawnej przetwarzania danych chronionych przed ujawnieniem. Problem: Czy dla obronności i bezpieczeństwa państwa jest istotna skuteczność regulacji prawnej przetwarzania danych niechronionych przed ujawnieniem?
Podstawowe pojęcia Informacja Jawność Niejawność Bezpieczeństwo Tajemnica
Informacja - Definicja interdyscyplinarna Przenaszalne dobro niematerialne zmniejszające niepewność [redukujące entropię] Informatycy przyjmują, że wiadomość (dany sygnał) niesie informację jeżeli usuwa niepewność, a jeśli tak nie jest, to dane (znaki nadające się do przetwarzania na nośnikach fizycznych) mają zerową wartość informacyjną. W naukach ścisłych akcentuje się, że informacja jest niematerialna (nie jest ani materią, ani energią). Informacja mieści się w filozoficznej definicji dobra. Prawnicy zauważają, że informacja jest przenaszalna, co wyklucza ją z prawnej kategorii nieprzenoszalnych dóbr osobistych człowieka.
Autonomia informacyjna Informacja = dobro zmniejszające niepewność Autonomia informacyjna = samostanowienie o zmniejszaniu niepewności na dowolny temat przez władzę publiczną, podmioty gospodarcze i inne jednostki organizacyjne oraz przez osoby fizyczne [ETS: informational self-determination]. Autonomia informacyjna = element zasady swobodnego przepływu danych. Wyjątki od zasady swobodnego przepływu danych dyktują m.in. prawa i wolności człowieka, w tym także jego prawo do decydowania o zmniejszaniu niepewności na swój temat (TK: autonomia informacyjna człowieka).
Jawne «znane wszystkim, podane do wiadomości publicznej» [http://sjp.pl/jawny] 1. «dokonywane lub odbywające się w sposób dla wszystkich widoczny, wiadomy» 2. «oczywiste» [http://sjp.pwn.pl/slownik/2467575/jawny] synonimy przymiotnika jawne: widoczne, nieukryte, oczywiste, rażące, publiczne antonimy przymiotnika jawne: ukryte, niewidoczne, nieoczywiste, niejasne, skryte, okryte tajemnicą [http://megaslownik.pl/slownik/synonimy_antonimy/6770,jawny]
Niejawne Nieznane wszystkim, nie podane do wiadomości publicznej? [antonim do objaśnienia jawny na stronie http://sjp.pl/niejawny] «dokonywane albo odbywające się w tajemnicy» [http://sjp.pwn.pl/haslo.php?id=2488805] synonimy: poufny, tajny, skryty, zawoalowany, dyskretny, tajemniczy, ciemny, ukryty, antonimy: jawny, wiadomy, otwarty [http://megaslownik.pl/slownik/synonimy_antonimy/11566,niejawny]
"informacje niejawne" Informacje, których nieuprawnione ujawnienie spowodowałoby lub mogłoby spowodować szkody dla Rzeczypospolitej Polskiej albo byłoby z punktu widzenia jej interesów niekorzystne, także w trakcie ich opracowywania oraz niezależnie od formy i sposobu ich wyrażania, zwanych dalej [Ustawa z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych Dz.U. Nr.182, poz.1228]
Tajemnica informacja chroniona przed ujawnieniem lub której ujawnianie jest ograniczane Informacja = dobro zmniejszające niepewność Tajemnica = ograniczenie w zmniejszaniu niepewności Ograniczenie = prawne v pozaprawne Ze względu na interes: publiczny v prywatny (indywidualnygrupowy) Cele ograniczenia = społeczne + polityczne + gospodarcze Tajne I-------I----------I----------I-------------- jawne a nie 0-1 -> gdzie 0-tajne a 1-jawne
Ochrona tajemnic Tajemnica = ograniczenie w zmniejszaniu niepewności Ograniczenie = prawne v pozaprawne Warunek udostępniania = rękojmia zachowania tajemnicy Postępowanie sprawdzające = analiza ryzyka v weryfikacja racjonalności zaufania Zaufanie = - emocje okazywane ludziom, przedmiotom, instytucjom - wiara w określone działania czy własności obiektu obdarzonego zaufaniem. - przekonanie jednej ze stron, że motywacją drugiej strony wobec niej jest bycie uczciwym i chcącym działać dobrze (benewolentnie) - jeden z podstawowych - poza prawem i wspólnymi celami - więzów w społeczeństwie Piotr Sztompka. Zaufanie: fundament społeczeństwa Kraków, SIW Znak, 2007.
Bezpieczeństwo Bezpieczeństwo = «stan niezagrożenia, spokoju, pewności» [http://sjp.pwn.pl/haslo.php?id=4125] Bezpieczeństwo publiczne - sensu largo = całość porządku i urządzeń społecznych chroniących państwo i obywateli przed zjawiskami groźnymi dla ładu prawnego; - sensu stricto = ochrona ustroju przed zamachami na podstawowe instytucje polityczne państwa» Bezpieczeństwo zbiorowe = system polityczno-prawny mający na celu utrwalenie pokoju przez ustanowienie zakazu agresji i zobowiązanie się do pomocy państwu, które padnie ofiarą agresji
Kryteria klasyfikacji bezpieczeństwa ze względu na obszar jaki obejmuje bezpieczeństwo globalne, międzynarodowe, narodowe ze względu na stosunek do obszaru państwa bezpieczeństwo zewnętrzne i wewnętrzne ze względu na dziedzinę w jakiej występuje bezpieczeństwo ekologiczne, ekonomiczne, energetyczne, fizyczne, informatyczne (cybernetyczne, teleinformatyczne), kulturowe, militarne, polityczne, socjalne i społeczne [http://pl.wikipedia.org/wiki/bezpiecze%c5%84stwo por. Słownik terminów z zakresu psychologii dowodzenia i zarządzania, Warszawa 2000, s. 17]
Bezpieczeństwo a administracja Termin bezpieczeństwo występuje w ustawie o ochronie informacji niejawnych 292 razy ale nie jest definiowany Możliwa wykładnia językowa według której Bezpieczne jest to, co obywa się bez <pieczy> [J. Konieczny] Redukcja zagrożeń: - środki organizacyjno-techniczne [ piecza ] - nakazy, zakazy [ policja ]
Cele ochrony informacji Poufność Dostępność Integralność
Konkluzja Ustalenia wymaga czy ze względu na obronność i bezpieczeństwo państwa potrzebne jest zwiększenie skuteczności regulacji prawnej przetwarzania danych niechronionych przed ujawnieniem.