KOMISJA EUROPEJSKA DYREKCJA GENERALNA DS. ŚRODOWISKA Dyrektor Generalny Najczęściej zadawane pytania w związku z dyrektywą 2002/95/WE w sprawie ograniczenia stosowania niektórych niebezpiecznych substancji w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (RoHS) oraz dyrektywą 2002/96/WE w sprawie zuŝytego sprzętu elektrotechnicznego i elektronicznego (OSEE) - 123 -
Przedmowa Dyrektywa 2002/95/WE w sprawie ograniczenia stosowania niektórych niebezpiecznych substancji w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (RoHS) oraz dyrektywa 2002/96/WE w sprawie zuŝytego sprzętu elektrotechnicznego i elektronicznego (OSEE) weszły w Ŝycie 13 lutego 2003 r. Ma mocy obu dyrektyw, państwa członkowskie zobowiązane są transponować przepisy danych aktów prawnych do prawa krajowego do dnia 13 sierpnia 2004 r. Omawiane niniejszym najczęściej zadawane pytania (FAQ) mają pomóc władzom państw członkowskich w stosowaniu wykładni do obu dyrektyw. Mogą je równieŝ potraktować jako punkt odniesienia podmioty gospodarcze, gdyŝ będą one zobowiązane przestrzegać przepisów transponujących dane dyrektywy do prawa krajowego. Niniejsze FAQ odzwierciedlają opinie Komisji, w związku z czym zawarte tu odpowiedzi nie są prawnie wiąŝące; wiąŝąca wykładnia prawodawstwa wspólnotowego to wyłączna kompetencja Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Nie mogą one wykraczać poza zakres wymogów dyrektyw OSEE i RoHS ani ich zastępować. Dyrektywy OSEE i RoHS są wiąŝące dla państw członkowskich w zakresie dotyczącym wyznaczonych celów, lecz pozostawiają im decyzję dotyczącą sposobu uwzględnienia uzgodnionego celu wspólnotowego w ich własnych systemach prawnych. Dyrektywy OSEE i RoHS, skierowane do państw członkowskich, z zasady nie przyznają praw obywatelom Wspólnoty ani do niczego ich nie zobowiązują. Skierowane są wyłącznie do państw członkowskich, natomiast prawa i obowiązki obywateli wynikają jedynie ze środków uchwalonych przez władze państw członkowskich w celu ich wdroŝenia. Jest to dokument otwarty, który moŝe zostać w przyszłości zweryfikowany na podstawie doświadczeń związanych z jego wdraŝaniem w państwach członkowskich, oraz dalszych postępów europejskiej polityki dotyczącej gospodarowania odpadami ogólnie. Maj 2005 r. Catherine Day Dyrektor Generalny ds. Środowiska - 124 -
Spis treści 1. Zakres...125 1.1. Jaka jest podstawa prawna dyrektyw OSEE i RoHS?... 125 1.2. Jakie są kryteria ustalania, czy dany produkt podlega zakresowi dyrektywy RoHS?... 125 1.3. Jakie są kryteria ustalania, czy dany produkt podlega zakresowi dyrektywy OSEE...128 1.4. Czy dyrektywy OSEE i RoHS mają zastosowanie do sprzętu elektrycznego i elektronicznego do uŝytku profesjonalnego?...131 1.5. Czy dyrektywy OSEE i RoHS mają zastosowanie do baterii?...131 1.6. Czy dyrektywy OSEE i RoHS mają zastosowanie do wkładów atramentowych do drukarek?... 131 1.7. Czy urządzenia elektryczne lub elektroniczne takie jak radia samochodowe podlegają zakresowi dyrektywy RoHS czy dyrektywy 2000/53/WE w sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji (ELV)?...132 1.8. Czy dyrektywa RoHS ma zastosowanie do części zapasowych montowanych w nowych urządzeniach?... 132 1.9. Czy dozwolone jest stosowanie materiałów niespełniających wymogów dyrektywy RoHS w celu zwiększenia wydajności i/lub zmodernizowania urządzeń elektrycznych i elektronicznych wprowadzonych do obrotu przed 1 lipca 2006 r.?... 133 1.10. Czy zakaz stosowania substancji na mocy dyrektywy RoHS ma zastosowanie do procesu produkcyjnego?...133 1.11. Czy zakaz stosowania substancji na mocy dyrektywy RoHS ma zastosowanie do produktów skonstruowanych na własny uŝytek?...133 1.12. Czy systemy identyfikacji radiowej (Radio Freąuency Identification RFID) podlegają zakresowi dyrektyw OSEE i RoHS?...134 1.13. Czy anteny, kable, kable światłowodowe i falowody podlegają zakresowi dyrektyw OSEE i RoHS?...134 1.14. Co oznacza termin produkty zainfekowane"?...134 1.15. Co oznacza termin gry wideo"?...135 2. Definicje...135 2.1. Co oznacza termin wprowadzić do obrotu"?...135 2.2. Czy dyrektywa RoHS ustanawia maksymalne wartości stęŝeń?......136 2.3. Czy cele obejmują ponowne wykorzystanie urządzenia?...136-125 -
1. ZAKRES 1.1. Jaka jest podstawa prawna dyrektyw OSEE i RoHS? Podstawą dyrektywy OSEE jest ar. 175 Traktatu. Państwa członkowskie mogą przyjmować bardziej rygorystyczne środki na rzecz ochrony środowiska, jeŝeli tylko są one zgodne z prawem Wspólnoty (takim jak zasada swobodnego przepływu towarów, ustanowiona w art. 28-30 Traktatu). Załącznik IA do dyrektywy OSEE zawiera wykaz kategorii produktów objętych jej zakresem, natomiast w załączniku IB znajduje się wykaz produktów ujętych w tych kategoriach. Z uwagi na fakt, Ŝe wykaz ten nie jest wyczerpujący, państwa członkowskie mogłyby w zasadzie uwzględnić inne produkty w ustawodawstwie krajowym wdraŝającym dyrektywę OSEE, jeŝeli stwierdziłyby taką potrzebę. Pierwszorzędnym celem tej dyrektywy jest zapobieganie powstawaniu odpadów w postaci zuŝytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego i w związku z tym promowanie ponownego wykorzystania, recyklingu oraz innych form odzyskiwania takich odpadów, w celu ograniczenia ich usuwania. Ukierunkowana jest ona równieŝ na poprawę wskaźników działania w dziedzinie środowiska przez podmioty gospodarcze zaangaŝowane we wszystkie etapy cyklu Ŝycia sprzętu elektrycznego i elektronicznego, np. przez producentów, dystrybutorów i konsumentów, w szczególności przez podmioty bezpośrednio zaangaŝowane w przetwarzanie zuŝytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Podstawą dyrektywy RoHS jest art. 95 Traktatu. Jej celem jest zbliŝenie ustawodawstw państw członkowskich dotyczących ograniczeń stosowania niebezpiecznych substancji w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym, oraz zapewnienie wkładu do ochrony zdrowia ludzkiego oraz ekologicznego odzyskiwania i usuwania zuŝytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. 1.2. Jakie są kryteria ustalania, czy dany produkt podlega zakresowi dyrektywy RoHS? Nr Kryteria dla sprzętu uznawanego za podlegający zakresowi dyrektywy 2002/95/WE (RoHS) 1 Sprzęt, którego prawidłowe działanie uzaleŝnione jest od prądu elektrycznego lub pól elektromagnetycznych, oraz sprzęt do wytwarzania, przesyłania i pomiaru takiego prądu i pól" [RoHS, art. 3 lit. a)] Wykładnia Do celów tej dyrektywy, wyraz uzaleŝnione" oznacza, Ŝe sprzęt musi być uzaleŝniony od prądu elektrycznego lub pól elektromagnetycznych. Innymi słowy, podstawowym źródłem energii jest prąd elektryczny (a nie np. benzyna czy gaz). Oznacza to równieŝ, Ŝe z chwilą odłączenia zasilania w prąd elektryczny, urządzenie nie moŝe spełniać swojej podstawowej funkcji. Zakresowi dyrektywy 2002/96/WE nie podlega sprzęt, w którym energia elektryczna słuŝy jedynie wspomaganiu lub sterowaniu funkcjami tego rodzaju urządzeń. Przykładowe produkty nieobjęte zakresem dyrektywy RoHS Zapłon piezoelektryczny Silnik spalinowy z zapłonem Kosiarka z silnikiem benzynowym Narzędzia pneumatyczne Kuchenka gazowa z zegarem elektrycznym Niedźwiadek na baterie - 126 -
2 Urządzenia przeznaczone do uŝycia przy napięciu znamionowym nieprzekraczającym 1000 woltów dla prądu zmiennego i 1500 woltów dla prądu stałego" [RoHS, art. 3 lit. a)] 3 - Dodatkowo, dyrektywa obejmuje swym zakresem Ŝarówki elektryczne i oprawy oświetleniowe w gospodarstwach domowych [RoHS, art. 2 ust. 1] Zapłon piezoelektryczny (>1500V) Aparatura rozdzielcza do urządzeń o wysokim napięciu Sprzęt medyczny Sprzęt pomiarowokontrolny (kategorie 8 i 9 dyrektywy OSEE) 4 Sprzęt, który nie podlega szczególnemu prawodawstwu wspólnotowemu dotyczącemu zarządzania odpadami" [RoHS, art. 2 ust. 2] 5 Części zapasowe do naprawy lub ponownego wykorzystania sprzętu elektrycznego lub elektronicznego wprowadzonego do obrotu przed dniem 1 lipca 2006 r. [RoHS, art. 2 ust. 3] 6 Sprzęt wojskowy [OSEE, art. 2 ust. 3] Dyrektywa nie ma zastosowania do części zapasowych do wykorzystania w sprzęcie wprowadzonym do obrotu przed 1 lipca 2006 r., w celu przedłuŝenia jego okresu uŝytkowania w drodze uaktualnienia jego funkcji czy zmodernizowania pojemności. Kategorie wymienione w załączniku IA do dyrektywy WEE nie obejmują sprzętu wojskowego, zatem nie podlega on zakresowi dyrektywy RoHS. Radia samochodowe Broń, amunicja, materiały wojskowe Komisja stoi na stanowisku, Ŝe dyrektywa RoHS nie obejmuje swym zakresem sprzętu stanowiącego część sprzętu innego rodzaju, który nie podlega danej dyrektywie. W związku z tym, sprzętu specjalnie zaprojektowanego do zamontowania w statkach powietrznych, statkach i innych środkach transportu nie uwaŝa się za podlegający zakresowi dyrektywy RoHS. - 127 -
1.3. Jakie są kryteria ustalania, czy dany produkt podlega zakresowi dyrektywy OSEE? Nr Kryteria dla sprzętu uznawanego za podlegający zakresowi dyrektywy 2002/96/WE (OSEE) 1 Urządzenia, których właściwe działanie jest uzaleŝnione od zasilania prądem elektrycznym lub polem elektromagnetycznym, oraz urządzenia do wytwarzania, przesyłu oraz pomiaru prądu lub pól" [OSEE, art. 3 lit. a)] 2 Urządzenia przeznaczone do uŝycia przy napięciu znamionowym nieprzekracząjącym 1000 woltów dla prądu zmiennego i 1500 woltów dla prądu stałego" [OSEE, art. 3 lit. a)] Wykładnia Wyraz uzaleŝnione" oznacza, Ŝe głównym źródłem energii, warunkującym podstawowe funkcje urządzenia, jest prąd elektryczny (a nie np. benzyna czy gaz). Oznacza to równieŝ, Ŝe z chwilą odłączenia zasilania w prąd elektryczny, urządzenie nie moŝe spełniać swojej podstawowej funkcji. Zakresowi dyrektywy 2002/96/WE nie podlega sprzęt, w którym energia elektryczna słuŝy jedynie wspomaganiu lub sterowaniu (np.) funkcjami tego rodzaju urządzeń. Przykładowe produkty nieobjęte zakresem dyrektywy OSEE Zapłon piezoelektryczny Silnik spalinowy z zapłonem Kosiarka z silnikiem benzynowym Narzędzia pneumatyczne Kuchenka gazowa z zegarem elektrycznym Niedźwiadek na baterie Zapłon piezoelektryczny (>1500V) Aparatura rozdzielcza do urządzeń o wysokim napięciu 3 Urządzenia ujęte w kategoriach wymienionych w załączniku IA" [OSEE, art. 2 ust. 1 oraz załącznik I] Wykluczone z kategorii 6: wielkogabarytowe, stacjonarne narzędzia przemysłowe Wielkogabarytowe, stacjonarne narzędzia przemysłowe" to maszyny lub systemy stanowiące połączenie urządzeń, systemów, gotowych produktów i/lub podzespołów, z których kaŝdy jest przeznaczony wyłącznie do zastosowań przemysłowych, na stałe przymocowany i zamontowany przez specjalistów w danym miejscu w maszynie przemysłowej lub budynku przemysłowym, w celu wykonywania określonego zadania. Nieprzeznaczone do wprowadzania do obrotu w charakterze zespołu samodzielnie działającego czy zespołu o charakterze komercyjnym. 1 4 Urządzenia ujęte w Dyrektywa dotyczy co najmniej załączniku IB, który zawiera określonych rodzajów urządzeń wykaz produktów ujętych w kategoriach wymienionych w wymienionych w załączniku EB. Oprawy oświetleniowe w gospodarstwach - Platformy wiertnicze - Urządzenia do zastosowań w miejscach zbiorowego Ŝywienia o charakterze komercyjnym nie są ogólnie wykluczone. Kryteria nie odnoszą się do rozmiaru, lecz do stacjonarnego charakteru urządzenia. Produkty kategorycznie wykluczone: Oprawy 1) Wykładnia zgodna z Wytycznymi na temat stosowania dyrektywy Rady 89/336/EWG z dnia 3 maja 1989 r, w sprawie kompatybilności elektromagnetycznej (dyrektywa 89/336/EWG, zmieniona dyrektywami 91/263/EWG, 92/3l/EWG, 93/68/EWG, 93/97/EWG): http://curopa.eu.int/comm/enterprise/e1ectr cguipmcnt/cmc/guides/emcguidc.htm, dyrektywy, które mają zostać zmienione: http://europa.eu.int/comm/entcrprise/electr equiprnent/ernc/revision/proposal.htm - 128 -
załączniku IA" [OSEE, art. 2 ust. 1 oraz załącznik IB] domowych obejmują wszystkie rodzaje opraw oświetleniowych w gospodarstwach domowych. oświetleniowe w gospodarstwach domowych śarówki Ŝarnikowe Urządzenia, które nie są częścią innego rodzaju urządzeń, nieobjętych zakresem danej dyrektywy [OSEE, art. 2 ust. 1] Nawiązując do dyrektywy 89/336/EWG oraz do oficjalnych wytycznych w sprawie wdroŝenia tej dyrektywy, bezwzględne kryterium wymaga, aby był to gotowy produkt" lub stała instalacja". Urządzeń będących częścią innego rodzaju urządzeń nie moŝna uznać Z2L gotowy produkt. Gotowy produkt to narzędzie lub zespół urządzenia pełniący bezpośrednią funkcję, posiadający własną obudowę oraz gniazda i połączenia przeznaczone dla uŝytkowników końcowych. Bezpośrednią funkcję" definiuje się jako funkcję podzespołu lub gotowego produktu, umoŝliwiającą jego planowane wykorzystanie, zgodnie z deklaracją producenta zawartą w instrukcji uŝytkowania dla końcowego uŝytkownika. Funkcja ta jest dostępna bez konieczności wykonywania dodatkowej regulacji czy połączeń, poza prostymi czynnościami, które moŝe wykonać ktokolwiek. JeŜeli innym rodzajem urządzenia" jest stała instalacja, nie będzie ono podlegało zakresowi dyrektywy OSEE.,JStała instalacja" w szerszym znaczeniu definiowana jest jako połączenie kilku urządzeń, systemów, gotowych produktów i/lub podzespołów (dalej zwanych częściami"), zmontowanych i/lub wzniesionych przez montaŝystę/instalatora w danym miejscu, w celu współdziałania w zaplanowanym otoczeniu i wykonywania określonego zadania, lecz nie jest przeznaczona do wprowadzania do obrotu jako zespół samodzielnie działający czy o charakterze komercyjnym". 2 - Stałe instalacje takie jak instalacje grzewcze i przemysłowe - Dźwigi - Urządzenia do sterowania i monitorowania, mające zastosowanie w instalacjach gazowych i elektronicznych - Stałe narzędzia pomiarowe i przyrządy pomiarowe do wierceń - Przetwornice częstotliwości Dyrektywa dotyczy podzespołów tylko w przypadku, gdy są częścią produktu podlegającego jej zakresowi. Uznanie podzespołu za objęty zakresem dyrektywy uzaleŝnione jest odjego zastosowania. Decyzję naleŝy podejmować w odniesieniu do danego przypadku. Inne urządzenia mające zastosowanie w produktach objętych zakresem dyrektywy 2) Gotowy produkt w niniejszym dokumencie oznacza kaŝde urządzenie lub zespół urządzenia, który pełni bezpośrednią funkcję, ma własną obudowę oraz - w miarę potrzeb - gniazda i połączenia przeznaczone dla uŝytkowników końcowych. Bezpośrednia funkcja" to funkcja podzespołu lub gotowego produktu, umoŝliwiająca jego planowane wykorzystanie, zgodnie z deklaracją producenta zawartą w instrukcji uŝytkowania dla końcowego uŝytkownika. Funkcja ta jest dostępna bez konieczności wykonywania dodatkowej regulacji czy połączeń, poza prostymi czynnościami, które moŝe wykonać kaŝdy, kto nie jest w pełni świadomy skutków braku kompatybilności elektromagnetycznej." - 129 -
w sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji - Systemy identyfikacji radiowej (RFID) 3 6 Urządzenia, które nie podlegają szczególnemu prawodawstwu wspólnotowemu w sprawie zarządzania odpadami" [OSEE, art 2 ust. 21 7 Urządzenia, które nie są przeznaczone wyłącznie do celów wojskowych [OSEE, art. 2 ust. 3] Przepis ten nie ma jednak zastosowania do produktów, które nie są przeznaczone wyłącznie do celów wojskowych [OSEE, art. 2 ust. 3] Broń, amunicja, materiały wojskowe 3) Według najszerszej definicji stałej instalacji", jest to połączenie kilku urządzeń, systemów, gotowych produktów i/lub podzespołów (dalej zwanych częściami"), zmontowanych i/lub wzniesionych przez montaŝystę/instalatora w danym miejscu, w celu współdziałania w zaplanowanym otoczeniu i wykonywania określonego zadania. Stała instalacja nie jest przeznaczona do wprowadzania do obrotu jako zespół samodzielnie działający czy o charakterze komercyjnym". 3 RFID umieszczonych na opakowaniu produktu nie uwaŝa się za podlegające zakresowi dyrektywy OSEE. JeŜeli są umieszczone na urządzeniu, podlegają zakresowi dyrektywy OSEE, w związku z czym producent urządzenia będzie zobowiązany poddać je recyklingowi. - 130 -
1.4. Czy dyrektywy OSEE i RoHS mają zastosowanie do sprzętu elektrycznego i elektronicznego do uŝytku profesjonalnego? Dyrektywa OSEE zawiera przepisy odnoszące się do zuŝytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego z gospodarstw domowych oraz od innych uŝytkowników niŝ prywatne gospodarstwa domowe. Art. 8 ustanawia przepisy finansowe w odniesieniu do zuŝytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego z prywatnych gospodarstw domowych, natomiast art. 9 dotyczy zuŝytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego pochodzącego od innych uŝytkowników niŝ prywatne gospodarstwa domowe. Ponadto, art. 10 ust. 3 nie ogranicza w szczególny sposób obowiązku znakowania do sprzętu elektrycznego i elektronicznego przeznaczonego do gospodarstw domowych, poniewaŝ rozróŝnienie sprzętu elektrycznego i elektronicznego na uŝytek gospodarstw domowych od sprzętu profesjonalnego bywa trudne w niektórych przypadkach. W związku z tym, obowiązek znakowania ma zastosowanie równieŝ do sprzętu elektrycznego i elektronicznego do uŝytku profesjonalnego. Dyrektywa RoHS nie wprowadza róŝnic między sprzętem elektrycznym i elektronicznym na uŝytek gospodarstw domowych, a tym do zastosowań profesjonalnych, w związku z czym, produkty przeznaczone do uŝytku profesjonalnego podlegająjej zakresowi. 1.5. Czy dyrektywy OSEE i RoHS mają zastosowanie do baterii? Dyrektywa RoHS ogranicza stosowanie metali cięŝkich w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym, lecz przepis ten nie ma zastosowania do baterii. Dyrektywa OSEE ma zastosowanie do baterii znajdujących się w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym w chwili wyzbycia się go. W tej sytuacji, będą one gromadzone razem ze sprzętem, zgodnie z dyrektywą OSEE. Ma to konsekwencje dla odpowiedzialności producenta. W przypadku baterii znajdujących się w zuŝytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym, producenci baterii będą ponosili odpowiedzialność za ich dalszą przeróbkę w przypadku, gdy baterie te zostaną wyjęte z zebranego zuŝytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. W związku z tym, baterie zgromadzone razem ze zuŝytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym są objęte docelową zbiórką tego sprzętu, natomiast po usunięciu podlegają przepisom dotyczącym zbiórki, zawartym w dyrektywie o bateriach. Baterie znajdujące się w innych produktach (takich jak samochody lub sprzęt elektryczny czy elektroniczny) będą automatycznie zbierane razem z tymi produktami, z chwilą wyzbycia się ich. Na mocy dyrektywy 2000/53/WE w sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji (ELV) oraz dyrektywy OSEE, to producent samochodu/sprzętu elektrycznego pokrywa koszty zbiórki, natomiast zebrane samochody/sprzęt elektryczny muszą zostać przekazane do autoryzowanego zakładu przetwórstwa. Zgodnie z minimalnymi wymogami w zakresie złomowania, określonymi w tych dyrektywach, baterie naleŝy wyjąć ze sprzętu znajdującego się w pojeździe wycofanym z eksploatacji. Od tej chwili, koszty dalszego przetworzenia takiej baterii pokrywa jej producent. SprzęŜenie między producentem baterii a zakładem przetwórstwa następuje po wyjęciu baterii z samochodu/sprzętu elektrycznego. - 131 -
1.6. Czy dyrektywy OSEE i RoHS mają zastosowanie do wkładów atramentowych do drukarek? Art. 3 lit. a) dyrektywy OSEE definiuje sprzęt elektryczny i elektroniczny (SEE) jako urządzenia, których właściwe działanie jest uzaleŝnione od zasilania prądem elektrycznym lub polem elektromagnetycznym, oraz urządzenia do wytwarzania, przesyłu oraz pomiaru prądu i pól, ujęte w kategoriach wymienionych w załączniku IA oraz przeznaczone do uŝycia przy napięciu znamionowym nieprzekraczającym 1000 wolto w dla prądu zmiennego i 1500 woltów dla prądu stałego". Dyrektywa OSEE definiuje zuŝyty sprzęt elektryczny i elektroniczny jako urządzenia elektryczne lub elektroniczne, które są odpadami w rozumieniu art. 1 lit. a) dyrektywy 75/442/EWG, w tym wszystkie części składowe, podzespoły i towary konsumpcyjne stanowiące część produktu w momencie jego usuwania". Zgodnie z definicją sprzętu elektrycznego i elektronicznego, sama drukarka jest takim urządzeniem, gdyŝ podlega kategorii 3 załącznika IB do dyrektywy OSEE. Z chwilą wyzbycia się jej, drukarka jest zuŝytym urządzeniem elektrycznym lub elektronicznym (OSEE). Oznacza to, Ŝe jeŝeli w takiej drukarce znajduje się wkład atramentowy, to jest on częścią zuŝytego urządzenia elektrycznego lub elektronicznego, gdyŝ jest towarem konsumpcyjnym w chwili wyzbycia się drukarki. Art. 4 dyrektywy OSEE zobowiązuje państwa członkowskie do zachęcania do projektowania i produkcji urządzeń elektrycznych i elektronicznych w sposób uwzględniający i umoŝliwiający ich demontaŝ oraz odzysk, w szczególności ponowne uŝycie i recykling OSEE, ich części składowych i materiałów. Jednak sam wkład atramentowy nie podlega definicji sprzętu elektrycznego i elektronicznego, lecz jest uwaŝany za towar konsumpcyjny. W związku z tym, dyrektywa RoHS nie ma zastosowania do wkładów atramentowych do drukarek. 1.7. Czy urządzenia elektryczne lub elektroniczne takie jak radia samochodowe podlegają zakresowi dyrektywy RoHS czy dyrektywy 2000/53/WE w sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji (ELV)? Niektóre urządzenia elektryczne i elektroniczne, takie jak radia, odtwarzacze CD i systemy nawigacyjne, moŝna kupić oddzielnie w punktach naprawy, supermarketach lub w sklepach specjalistycznych, po czym moŝna je zainstalować i uŝywać w samochodach. NaleŜy zadać sobie pytanie, czy urządzenia te podlegają dyrektywie RoHS, czy dyrektywie 2000/53/WE w sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji (ELV). Art. 2 ust. 2 dyrektywy RoHS stanowi: Niniejszą dyrektywą stosuje się bez uszczerbku dla prawodawstwa wspólnotowego dotyczącego bezpieczeństwa oraz wymagań zdrowotnych oraz szczególnego prawodawstwa wspólnotowego dotyczącego zarządzania odpadami". W związku z powyŝszym, jeŝeli urządzenie nie jest specjalnie przeznaczone do stosowania w pojazdach, to podlega ono dyrektywie RoHS. JeŜeli natomiast jest przeznaczone przede wszystkim do zastosowania w pojazdach (jak np. radia samochodowe), zastosowanie do niego będzie miała dyrektywa ELV. 1.8. Czy dyrektywa RoHS ma zastosowanie do części zapasowych montowanych w nowych urządzeniach? Dyrektywa RoHS stanowi, Ŝe nowe urządzenia elektryczne i elektroniczne, wprowadzone do obrotu po raz pierwszy przed dniem 1 lipca 2006 r., nie mogą zawierać ołowiu, kadmu, rtęci, sześciowartościowego chromu, polibromowego difenylu lub polibromowego eteru fenylowego (art. 4 ust. 1). Dyrektywa przewiduje dwa odstępstwa: - 132 -
- przepisów dyrektywy nie stosuje się do zastosowań wymienionych w załączniku, - dyrektywa nie ma zastosowania do części zapasowych do naprawy lub ponownego wykorzystania sprzętu elektrycznego i elektronicznego wprowadzonego do obrotu przed dniem 1 lipca 2006 r. (art. 2 ust. 3). UmoŜliwia to ponowne wykorzystanie sprzętu elektronicznego. Odstępstwo to wyraźnie ogranicza się do sprzętu starego, tj. wprowadzonego do obrotu przed 1 lipca 2006 r. W związku z powyŝszym, dopuszcza się wprowadzanie do obrotu części zapasowych zawierających niebezpieczne substancje na potrzeby naprawy starych urządzeń (wprowadzonych do obrotu przed 1 lipca 2006 r.), lecz nie w celu naprawy nowych urządzeń (wprowadzonych do obrotu po dniu 1 lipca 2006 r.).w rzeczywistości, sprzedaŝ części zapasowych zawierających zakazane substancje, na potrzeby naprawy nowych urządzeń, przedłuŝyłaby występowanie niebezpiecznych substancji w odpadach i utrudniałaby działania ukierunkowane na zwiększenie recyklingu. 1.9. Czy dozwolone jest stosowanie materiałów niespełniających wymogów dyrektywy RoHS w celu zwiększenia wydajności i/lub zmodernizowania urządzeń elektrycznych i elektronicznych wprowadzonych do obrotu przed 1 lipca 2006 r.? Stosowanie materiałów niespełniających wymogów dyrektywy RoHS w urządzeniach elektrycznych i elektronicznych (SEE) wprowadzonych na rynek przed dniem 1 lipca 2006 r., w celu zwiększenia wydajności i/lub zmodernizowania tych urządzeń, jest w zasadzie dopuszczanie pod warunkiem, Ŝe dane urządzenie (SEE) nie jest wprowadzane na rynek jako nowy produkt. JeŜeli po zwiększeniu wydajności i/lub zmodernizowaniu, elektryczne lub elektroniczne urządzenie jest wprowadzane do obrotu jako nowy produkt, powinno ono spełniać wymogi dyrektywy RoHS. Dyrektywa RoHS nie ma jednak zastosowania do urządzeń, które po zwiększeniu wydajności i/lub zmodernizowaniu są wprowadzane do obrotu jako produkty ponownie uŝyte. 1.10. Czy zakaz stosowania substancji na mocy dyrektywy RoHS ma zastosowanie do procesu produkcyjnego? Stosownie do art. 4 ust. 1 dyrektywy RoHS, państwa członkowskie zapewnią, iŝ od dnia 1 lipca 2006 r. nowy sprzęt elektryczny i elektroniczny wprowadzony do obrotu nie zawiera ołowiu, kadmu, rtęci, sześciowartościowego chromu, polibromowego difenylu lub polibromowego eteru fenylowego. Krajowe środki ograniczające lub zakazujące stosowania tych substancji w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym, które zostały przyjęte zgodnie z prawodawstwem wspólnotowym przed przyjęciem niniejszej dyrektywy, mogą być utrzymane do dnia 1 lipca 2006 r.". Oznacza to, Ŝe zakaz stosowania substancji odnosi się do produktu gotowego, a nie do procesu produkcyjnego. - 133 -
1.11. Czy zakaz stosowania substancji na mocy dyrektywy RoHS ma zastosowanie do produktów skonstruowanych na własny uŝytek? Dyrektywa RoHS ma zastosowanie wyłącznie do produktów, które są wprowadzane do obrotu. Produkty wytworzone na własny uŝytek nie podlegają zakresowi danej dyrektywy. JeŜeli produkt taki jest wprowadzany do obrotu, musi spełniać wymogi dyrektywy. 1.12. Czy systemy identyfikacji radiowej (Radio Frequency Identification RFID) podlegają zakresowi dyrektyw OSEE i RoHS? Systemy identyfikacji radiowej (RFID) spełniają kryteria definicji sprzętu elektrycznego i elektronicznego, podanej w dyrektywach OSEE i RoHS, oraz moŝna je uznać za objęte kategorią 3 Urządzenia IT i telekomunikacyjne". Systemy RFID podlegaj ą dyrektywie RoHS. W zakresie dotyczącym dyrektywy OSEE, uwaŝa się, Ŝe systemy RFID nie podlegająjej zakresowi, jeŝeli są umieszczone w opakowaniach urządzeń elektrycznych i elektronicznych, gdyŝ w tej sytuacji są częścią produktu, do którego dyrektywa OSEE się nie odnosi. JeŜeli znajdują się na urządzeniu, za ich recykling odpowiada producent danego urządzenia. 1.13. Czy anteny, kable, kable światłowodowe i falowody podlegają zakresowi dyrektyw OSEE i RoHS? Anteny i kable spełniają kryteria definicji sprzętu elektrycznego i elektronicznego (SEE), podanej w dyrektywach OSEE oraz RoHS. RóŜnica między kablami elektrycznymi a światłowodowymi tkwi w materiale, a nie w funkcji (kable elektryczne równieŝ mogą być i są wykorzystywane do celów przekazu informacji, dźwięku, obrazu itd.). Za zuŝyte urządzenie elektryczne lub elektroniczne uwaŝa się wszystkie kable mieszczące się wewnątrz urządzeń i/lub słuŝące jako przedłuŝenie lub połączenie, stanowiące część urządzeń w chwili wyzbycia się ich. Dyrektywa OSEE nie ma zastosowania do kabli uŝywanych w stałych instalacjach. Maszty i słupy wysokiego napięcia nie odpowiadają definicji sprzętu elektrycznego i elektronicznego. JeŜeli produkty stanowią integralną część stałej instalacji, nie uwaŝa się ich za urządzenia OSEE. Modularne systemy okablowania do zastosowań w przekazie dźwięku, danych i obrazu są objęte kategorią 3 Urządzenia IT i telekomunikacyjne" dyrektywy OSEE, oraz podlegają dyrektywie RoHS. 1.14. Co oznacza termin produkty zainfekowane"? Dyrektywa OSEE ma zastosowanie do kategorii wymienionych w załączniku IA do dyrektywy. Załącznik IB zawiera nie wyczerpujący wykaz produktów ujętych w tych kategoriach. Kategoria 8 obejmuje wyroby medyczne, z wyjątkiem wszelkich wyrobów zaimplantowanych i zainfekowanych". Przez produkty zainfekowane rozumie się produkty, które miały kontakt z krwią czy innymi biologicznymi substancjami zanieczyszczającymi przed ich zuŝyciem. - 134 -
1.15. Co oznacza termin gry wideo"? Gry wideo" ujęto w kategorii 7 załącznika IB do dyrektywy OSEE. Gry wideo naleŝy rozumieć w tych samych kategoriach co sprzęt komputerowy. Sprzęt komputerowy odpowiada definicji sprzętu elektrycznego i elektronicznego zawartej w dyrektywie OSEE. Oprogramowanie (jak np. karty, płyty CD-ROM itd.) nie odpowiada definicji sprzętu elektronicznego, w związku z czym nie moŝna go uznać za towar konsumpcyjny. 2. DEFINICJE 2.1. Co oznacza termin wprowadzić do obrotu"? WyraŜenie wprowadzić do obrotu", zawarte w art. 10 ust. 3 dyrektywy OSEE oraz w art. 4 ust. 1 dyrektywy RoHS, nawiązuje do pierwszych czynności związanych z udostępnieniem produktu po raz pierwszy na rynku wspólnotowym. Następuje to z chwilą przekazania (np. fizycznego lub przeniesienia praw własności) produktu przez producenta dystrybutorowi lub końcowemu konsumentowi albo uŝytkownikowi na rynku wspólnotowym. WyraŜenie udostępnić wyrób po raz pierwszy" odnosi się do kaŝdej pojedynczej części urządzenia wprowadzanego do obrotu po dacie ustalonej dla ograniczeń w stosowaniu substancji (czyli po 1 lipca 2006 r.), a nie do wprowadzenia nowego produktu czy linii produktów. Ponadto, pojęcie wprowadzania do obrotu dotyczy kaŝdego pojedynczego produktu, a nie rodzaju produktów, bez względu na fakt, czy został on wytworzony jako oddzielny zespół, czy w ramach serii. Taki sam lub podobny termin jest stosowany w wielu dyrektywach, jak na przykład w dyrektywach dotyczących rynku wewnętrznego, przyjętych na podstawie nowego i globalnego podejścia. W instrukcjach dotyczących wdroŝenia dyrektyw przyjętych na podstawie nowego i globalnego podejścia, wyraŝenie wprowadzić do obrotu" zdefiniowano w następujący sposób: Wprowadzenie do obrotu to pierwsze czynności związane z udostępnieniem produktu po raz pierwszy na rynku wspólnotowym, w celu rozprowadzenia go lub wykorzystania we Wspólnocie. Udostępnić moŝna odpłatnie lub nieodpłatnie [...] Produkt jest wprowadzany na rynek wspólnotowy w przypadku, gdy jest udostępniany po raz pierwszy. Sytuacja taka ma miejsce, gdy produkt jest przekazywany z miejsca produkcji, z zamiarem rozprowadzania go lub uŝywania na rynku wspólnotowym. [...] Przekazanie produktu ma miejsce, gdy producent lub jego upowaŝniony przedstawiciel we Wspólnocie przekazuje produkt importerowi prowadzącemu działalność we Wspólnocie lub osobie odpowiedzialnej za rozprowadzenie produktu na rynku wspólnotowym. Przekazanie ma równieŝ miejsce, gdy producent lub jego upowaŝniony przedstawiciel we Wspólnocie przekazuje produkt końcowemu konsumentowi lub uŝytkownikowi. Przekazanie produktu następuje z chwilą jego fizycznego przekazania lub przeniesienia praw własności. Przekazanie moŝe być odpłatne lub nieodpłatne, oraz moŝe odbyć się na podstawie kaŝdego rodzaju instrumentu prawnego. W związku z tym, za przekazanie produktu uwaŝa się na przykład jego sprzedaŝ, wypoŝyczenie, wynajęcie, przekazanie w leasing lub wręczenie w formie podarunku. " 4) Patrz: http://europa.eu.int/coimii/enten3rise/new - 135 -
2.2. Czy dyrektywa RoHS ustanawia maksymalne wartości stęŝeń? Do celów art. 5 ust. 1 lit. a), Komisja przedstawiła projekt decyzji 5, na podstawie której dopuszcza się maksymalne stęŝenie w wysokości 0,1% w stosunku wagowym w materiałach jednorodnych, w odniesieniu do ołowiu, rtęci, sześciowartościowego chromu, polibromowego difenylu lub polibromowego eteru fenylowego, oraz 0,01% w stosunku wagowym w materiałach jednorodnych dla kadmu. Materiał jednorodny to taki, którego nie moŝna mechanicznie rozdzielić na inne materiały. Definicje: WyraŜenie Jednorodny" oznacza Jednolity skład w kaŝdym calu". Przykładowe materiały jednorodne" to poszczególne rodzaje: tworzyw sztucznych, ceramiki, szkła, metali, stopów, papieru, tektury, Ŝywic czy powłok. WyraŜenie mechanicznie rozdzielić" oznacza, Ŝe w zasadzie materiały moŝna oddzielić za pomocą czynności mechanicznych takich jak: odkręcenie, rozcięcie, zgniatanie, mielenie i ścieranie. Przykłady: Obudowę ze sztucznego tworzywa uwaŝa się za materiał jednorodny", jeŝeli składa się z jednego rodzaju tworzywa sztucznego, które nie jest pokryte Ŝadnym materiałem innego rodzaju, materiał taki nie jest do niego przymocowany ani nie znajduje się wewnątrz. W takim przypadku, wartości graniczne ustanowione w dyrektywie mają zastosowanie do tworzywa sztucznego. Kabel elektryczny, który składa się z metalowych drutów, otoczonych materiałami izolacyjnymi, to przykład materiału niejednorodnego", poniewaŝ poszczególne materiały moŝna od siebie oddzielić za pomocą czynności mechanicznych. W takim przypadku, wartości graniczne ustanowione w dyrektywie mają zastosowanie do kaŝdego z wyodrębnionych materiałów oddzielnie. Opakowanie z półprzewodnikami zawiera wiele jednorodnych materiałów, na które składają się: wypraska z tworzywa sztucznego, pokrycia ramek wprowadzeniowych wykonane z cyny z uŝyciem technik galwanicznych, wykonane ze stopów przewody ramki wprowadzeniowej oraz przewody połączeniowe wykonane ze złota. 2.3. Czy cele obejmują ponowne wykorzystanie urządzenia? Cele określone w art. 7 dyrektywy OSEE moŝna osiągnąć w drodze odzyskiwania, recyklingu i ponownego uŝycia podzespołów, materiałów lub substancji. Cele te dotyczą zuŝytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego przekazywanego do przetworzenia. Cele nie obejmują ponownego wykorzystania urządzenia. Przetwarzanie zdefiniowano w art. 3 lit. h) jako wszelkie działania, po przekazaniu OSEE do zakładu w celu oczyszczenia ich z zanieczyszczeń, demontaŝu, pocięcia, odzysku lub przygotowania do usunięcia oraz wszelkie inne czynności wykonane do 5) Projekt tej decyzji będzie wiąŝący wyłącznie w przypadku, gdy decyzja zostanie przyjęta przez Komisję i opublikowana w Dzienniku Urzędowym. - 136 -
celów odzysku i/lub usunięcia OSEE". JeŜeli sprzęt jest sortowany w celu ponownego uŝycia przed przekazaniem go do zakładu przetwarzania, działanie takie nie jest ukierunkowane na spełnienie danych celów. Naprawy całego urządzenia nie uwaŝa się za przetwarzanie w rozumieniu art. 3 lit. h). Jednak cele obejmują ponowne wykorzystanie podzespołów. - 137 -