13.05.2013 Tringa Andrzej Węgrzynowicz ul. Brygady Pościgowej 6/17 03-984 Warszawa Ekspertyza ornitologiczna budynku Urzędu Miasta Nowy Dwór Mazowiecki przy ul. Zakroczymskiej 30, przeznaczonego do termomodernizacji Ekspertyza została wykonana na zlecenie Miasta Nowy Dwór Mazowiecki, zgodnie z umową nr 3.WPI.III.2013 z dnia 22 kwietnia 2013 roku. Przedmiotem ekspertyzy było: 1) wykonanie inwentaryzacji obiektu pod kątem występowania potencjalnych siedlisk i miejsc niebezpiecznych dl ptaków, a także stwierdzenie miejsc zajętych przez ptaki, określenie gatunków i ich liczebności, 2) zaproponowanie możliwych rozwiązań pod kątem zachowania siedlisk, kompensacji oraz terminarza wykonania tych prac w powiązaniu z harmonogramem i technikami wykonania remontu obiektu. Ekspertyzę sporządzono na podstawie 2 kontroli (22 kwietnia i 12 maja), podczas których opisywano potencjalne miejsca gniazdowe dla ptaków, miejsca niebezpieczne dla nich oraz notowano ptaki występujące na budynku i w jego sąsiedztwie. Kontrolę w kwietniu przeprowadzono w ciągu dnia, w maju natomiast w godzinach wieczornych, dla zbadania ewentualnego wykorzystania budynku przez jerzyki. 1. Ptaki w budynkach Budynki są w miastach bardzo istotnym miejscem gniazdowania ptaków z grupy tzw. dziuplaków i półdziuplaków. W miastach Europy Środkowej regularnie zakłada tu gniazda
ok. 16 gatunków ptaków. Najważniejszą rolę pełnią budynki dla gołębi miejskich Columba livia f. domestica, wróbli Passer domesticus, kawek Corvus monedula i jerzyków Apus apus. Ponadto często zakładają w nich gniazda m.in. szpaki Sturnus vulgaris, sikory modraszka Cyanistes caeruleus i bogatka Parus major, pustułka Falco tinnunculus, kopciuszek Phoenicurus ochruros i mazurek Passer montanus. Ptaki wykorzystują rozmaite struktury w ścianach budynków, takie jak otwory w stropodachach, szczeliny za rynnami, pod dachami i balkonami. 2. Podstawy prawne Przy wykonywaniu prac remontowo-budowlanych należy uwzględnić zapisy: - ustawy z dn. 16.04.2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 2004 r. Nr 92, poz. 880, ze zm.), - ustawę z dnia 1 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. (Dz.U. 2001 nr 62 poz. 61, ze zm.), - rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną (Dz.U. 2004 nr 220 poz. 2237)., - ustawę o ochronie zwierząt z dn. 21 sierpnia 1997 (Dz.U. z 1997 r., nr 111, poz. 724). Powyższe akty prawne wprowadzają szereg zakazów odnośnie chronionych gatunków ptaków: zakaz niszczenia ich jaj, postaci młodocianych i form rozwojowych, niszczenia ich siedlisk, ostoi, gniazd i innych schronień, umyślnego płoszenia i niepokojenia, przemieszczania z miejsc regularnego przebywania na inne miejsca. Wskazują również sposoby ochrony gatunków dziko występujących zwierząt, które polegają w szczególności na zabezpieczaniu ostoi i stanowisk zwierząt przed zagrożeniami zewnętrznymi, wykonywaniu zabiegów ochronnych utrzymujących właściwy stan siedliska zwierząt i dostosowaniu terminów i sposobów wykonania prac (w tym prac budowlanych i remontowych) do okresów rozrodu. Wszystkie wymienione powyżej gatunki ptaków gniazdujące w budynkach podlegają ochronie gatunkowej. Fakt ten narzuca pewne ograniczenia na inwestora planującego prace remontowe danego budynku. Niezbędne w tej sytuacji jest stwierdzenie przed rozpoczęciem działań modernizacyjnych, czy któryś z gatunków objętych ochroną gatunkową nie wykorzystuje budynku jako miejsca gniazdowego. Jeżeli ma to miejsce, należy w taki sposób ustalić termin prac, aby nie kolidowały one z okresem jego lęgów.
3. Opis budynku i zakres planowanych prac remontowo-budowlanych Budynek Urzędu Miasta Nowy Dwór Mazowiecki przy ul. Zakroczymskiej 30 znajduje się w centralnej strefie miasta. Jest to budynek dwusegmentowy, 4-5- kondygnacyjny, z cegły. Na ścianie południowej znajdują się 2 rynny spustowe, na zachodniej i wschodniej po 3. Budynek ma stropodach niewentylowany. Potencjalne miejsca lęgowe dla ptaków stanowić mogą: - na ścianie południowej (fot. 1, 2, 3) w segmencie 4-kondygnacyjnym otwór w elewacji (nieznanego pochodzenia) (fot. 4), szczeliny pod dachem (fot. 5), szczeliny w wejściu rury spustowej pod dach (fot. 6); w segmencie 5-kondygnacyjnym szczeliny pod parapetami podokiennymi (fot. 7, 8); - na ścianie wschodniej (fot. 9, 10, 11) w segmencie 5- kondygnacyjnym szczeliny pod dachem (fot. 12, 13), szczeliny w wejściu rur spustowych pod dach (fot. 14, 15); - na ścianie północnej (fot. 16, 17) w segmencie 4- kondygnacyjnym szczelina pod blaszanym dachem (fot. 19); - na ścianie zachodniej (fot. 22, 23) otwór w elewacji (nieznanego pochodzenia) (fot. 24), szczeliny w miejscach wejścia rury spustowej pod dach (fot. 25). Nie kontrolowano dachu obiektu, dlatego nieznana jest liczba ewentualnych miejsc gniazdowych dla gołębi miejskich i kawek, np. w szczelinach kominów. Na ścianach budynku znajdowały się następujące miejsca mogące stanowić zagrożenie dla ptaków: - na ścianie południowej w segmencie 4-kondygnacyjnym szczeliny w wejściach rur spustowych pod dach (fot. 6), szczeliny pod dachem (fot. 5); - na ścianie wschodniej w segmencie 5- kondygnacyjnym szczeliny w wejściach rur spustowych pod dach (fot. 14, 15); - na ścianie zachodniej (segment 5- kondygnacyjny) szczelina w wejściu rury spustowej pod dach (25).
W budynku planowane jest ocieplenie ścian zewnętrznych i stropodachu styropianem oraz wymiana luksferów na okna. Planowane jest usunięcie starych i sporządzenie nowych blaszanych parapetów, wymiana rynien i rur spustowych oraz obróbki kominów i innych elementów występujących na dachu. 4. Wyniki obserwacji Podczas kontroli 22 kwietnia stwierdzono zasiedlenie 2 miejsc gniazdowych przez wróble. Były to szczeliny pod parapetami podokiennymi na południowej ścianie w segmencie 5-piętrowym pierwsze i drugie okno od zachodu na drugim piętrze (3. kondygnacja) (fot. 7, 8). Na ścianie zachodniej obserwowano śpiewającego samca wróbla siedzącego na urządzeniu wentylującym przytwierdzonym do muru powyżej drugiego piętra. Również od strony zachodniej odnotowano podczas kontroli kwietniowej 2 kawki siedząc na krawędzi dachu. Obserwacje te wskazują na możliwe zasiedlenie budynku przez oba te gatunki, chociaż kontrola majowa nie potwierdziła obecności tych ptaków. Na pozostałych ścianach nie obserwowano żadnych ptaków. W szczelinach okiennych na ścianie północnej (segment 4- kondygnacyjny) stwierdzono ślady po kilku gniazdach oknówek (fot. 20, 21). W maju, kiedy ptaki te powinny być już przy gniazdach, nie stwierdzono jednak ich obecności. W trakcie drugiej, wieczornej kontroli odnotowano w sąsiedztwie budynku obecność jerzyków. Ze względu na porę roku niemożliwe było określenie wykorzystania szczelin w budynku przez te ptaki. Budynek nie stwarza warunków dla większej kolonii lęgowej tych ptaków, nie można jednak wykluczyć gniazdowania pojedynczych par. 5. Wnioski i zalecenia Podsumowując, w budynku Urzędu Miasta Nowy Dwór Mazowiecki stwierdzono gniazdowanie 2 par ptaków chronionych (wróbli) na południowej ścianie. W przypadku 2 kolejnych par ptaków (wróbel i kawka) stwierdzono możliwe zasiedlenie budynku (ściana zachodnia/dach). Ponadto, we wcześniejszych latach na ścianie północnej gniazdowało kilka par oknówek, których gniazda zostały zrzucone lub odpadły od ściany samoistnie. Obowiązujące prawo (p. punkt 2) zabrania niszczenia gniazd i siedlisk ptaków chronionych. W związku z tym:
- nie należy prowadzić prac termomodernizacyjnych na ścianie południowej w segmencie 5-kondygnacyjnym w okresie do 30 września tj. do czasu zakończenia lęgów gniazdujących tu wróbli; - podczas prac należy zabezpieczyć miejsca mogące stanowić zagrożenie dla ptaków opisane w punkcie 3; - w ramach kompensacji przyrodniczej zaleca się powieszenie skrzynek lęgowych 4 dla wróbla, 2 dla jerzyka. Opis skrzynek i sposobu ich wieszania dostępny jest w Internecie (http://www.czystabydgoszcz.pl/upload/file/625.pdf http://www.salamandra.org.pl/publikacje-ochrona-ptakow/item/6.html ); - w przypadku stwierdzenia przez wykonawcę prac remontowych lęgów jakichkolwiek ptaków w obrębie budynku, powinien on przerwać prace i zwrócić się do autora niniejszej opinii o opinię uzupełniającą; - ze względu na odległy termin rozpoczęcia prac dociepleniowych, konieczne jest przeprowadzenie w późniejszym czasie dodatkowej kontroli mającej na celu sprawdzenie czy w budynku nie pojawiły się nowe gniazda ptaków oraz, ewentualnie, czy w/w gniazda wróbli są wciąż zajęte. W związku z tym w momencie, gdy dokładny termin rozpoczęcia prac dociepleniowych będzie znany, należy zwrócić się do autora niniejszej opinii o sporządzenie opinii uzupełniającej; - wykonawca prac remontowych może zwrócić się do Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska z wnioskiem o odstąpienie od zakazów odnośnie chronionych gatunków ptaków. mgr Andrzej Węgrzynowicz tel. 507 700 703 tringa@onet.pl