Nasza miejscowość Ruda Wielka
Ruda Wielka Ruda Wielka wieś położona w południowo-wschodniej części województwa mazowieckiego, w powiecie radomskim, w gminie Wierzbica. Miejscowość znajduje się 5km od Wierzbicy, 15 km od Radomia. Przez grunty wsi przebiega linia kolejowa Kraków Kielce Warszawa, budowana w połowie XIX wieku jako tzw. kolej warszawsko-wiedeńska. Ma też dogodne połączenia autobusowe z Radomiem.
Powierzchnia i ludność Obecnie we wsi mieszka około 1400 osób, ilość ta nie zmienia się praktycznie od 10 lat. Stanowi ona około 14% populacji całej Gminy Wierzbica. Jest drugą miejscowością pod względem liczby ludności w gminie. Ma zabudowę dość chaotyczną i rozrzuconą, skupioną w kilku częściach, z których każda ma swoją regionalną nazwę: Komorniki, Stara Wieś, Wygwizdów, Kresy.
Początki szkoły w Rudzie Wielkiej Kierownikiem powstającej szkoły podstawowej 7-klasowej został Leon Chrust. Objął to stanowisko 1 września 1926 roku. Pracował wspólnie z pięcioosobowym zespołem nauczycielskim. Leon Chrust w pracy zawodowej i społecznej nigdy nie kierował się względami materialnymi, ale chęcią rzetelnego i sumiennego spełnienia obowiązków oraz dobrem dzieci. W 1939 r po odejściu Leona Chrusta ze szkoły, kierownikiem placówki mianowano Stanisława Maja.
Szkoła aktualnie W przedstawionym budynku mieszczą się obecnie szkoła podstawowa i gimnazjum. Uczęszcza do nich około 360 uczniów. Szkoła posiada: 14 przestronnych sal, dwie nowoczesne pracownie komputerowe, salę gimnastyczną, bibliotekę. Obok szkoły znajduje się plac z boiskami do piłki ręcznej, koszykowej i nożnej, oraz nowy kolorowy plac zabaw dla dzieci.
Dziedzictwo kulturowe
Cmentarz wojskowy Zabytkowy cmentarz wojskowy z mogiłami żołnierzy poległych w czasie I wojny światowej jest położony w lesie, na niewielkim wzgórku, przy drodze do Orońska. Powstał najprawdopodobniej w 1915 r. jako cmentarz wojenny armii państw centralnych. Wybudowali go ogrodzili murem Niemcy. Pochowano na nim poległych w latach 1914 1915 żołnierzy armii niemieckiej, austro - węgierskiej i rosyjskiej. Do dnia dzisiejszego ocalały tylko dwa nagrobki. Pozostałe groby usypane są symbolicznie z piachu. Po prawej stronie od wejścia na cmentarz wznosi się rotunda, jedyna tego typu budowla w Polsce.
Historia pomnika Dziedzica W drugiej połowie XIX wieku ówczesny dziedzic Wacław Przychodzki przepisał cały majątek synowi Adamowi. Syn czując się bardzo bogatym człowiekiem, wyruszył na podbój Europy z walizką pieniędzy. Można stwierdzić, że miał duszę hazardzisty. Wędrując po Europie dotarł do Paryża i Monte Carlo, gdzie przegrał w karty niemal cały dorobek życia kilku pokoleń. W ostatnim momencie opamiętał się i zachował niewielką ilość pieniędzy. Powrócił do rodzinnych stron postawił pomnik, ku przestrodze potomnym. Poświęcenie pomnika odbyło się w 1901 roku.
Pomnik Dziedzica Pomnik Dziedzica liczący ponad 110 lat, ufundowany przez Adama Przychodzkiego, z napisem Dzieci szanujcie ojcowiznę
Czworaki W centrum Rudy Wielkiej do dziś stoją czworaki liczące przeszło 100 lat. Kiedyś mieściła się tam biblioteka i Gromadzka Rada Narodowa. Po drugiej stronie stał drugi mniejszy dom dla mieszkańców, który popadł w ruinę. Na terenie placu ośrodka zdrowia stał barak, w którym zamieszkiwały rodziny Rudy Wielkiej. Były to tak zwane pokoje a przy drodze do magazynów stał wysoki budynek gospodarczy.
Figurka ocalenia Rudy Wielkiej od pożaru Znajduje się przy skrzyżowaniu dróg w kierunku Radomia i Dąbrówki Warszawskiej. Napis na figurce głosi: Na pamiątkę szczęśliwego ocalenia Rudy Wielkiej od pożaru w czasie wojny światowej 1914-1921 Mieszkańcy wybudowali tę figurkę w dowód wdzięczności za ocalenie Rudy od spalenia w czasie trwania I wojny światowej i wojny bolszewickiej.
Drewniany budynek starej szkoły Początki szkolnictwa w Rudzie Wielkiej sięgają 1918 roku. Pierwszą placówką oświatową była powstała wtedy czterooddziałowa szkoła powszechna. Mieściła się ona w domu rodzinnym Wojczakowskich. Pierwszym nauczycielem szkoły był Wnuk. Na początku lat 20. XX w. rozpoczęto budowę szkoły siedmioklasowej. W 1924 roku za kadencji kierownika Leona Chrusta budowę ukończono.
Instytucje i organizacje
Kościół Mieszkańcy Rudy Wielkiej należeli do odległej o 5km parafii Kowala. Na początku lat 80. postanowili utworzyć kościół na miejscu remizy strażackiej. Po dokonaniu prac adaptacyjnych budynek przekształcono w kościół i zagospodarowano plac wokół niego. Większość prac została wykonana w czynie społecznym przez wiernych i przez nich sfinansowana. Oficjalnie w 1984 roku została otworzona w Rudzie Wielkiej samodzielna parafia pod wezwaniem Najświętszego Serca Jezusowego. Obecnie proboszczem jest ks. Jan Staniewski.
Koło Gospodyń Wiejskich Koło Gospodyń Wiejskich to zespół ludowy, który reprezentuje Rudę Wielką na różnych konkursach ludowych. Jego działalność została reaktywowana w 2007 roku. Liczy on 17 członkiń. Panie z zespołu występują też na wszystkich imprezach w naszej wsi. Są dowodem na to,że nawet późnych latach życia można aktywnie uczestniczyć w życiu wsi oraz zaprezentować swój talent.
Ośrodek zdrowia Ośrodek zdrowia powstał w roku 1975. Obecnie pracują w nim dwie lekarki: Małgorzata Kowalska i Małgorzata Karasiuk oraz dwie pielęgniarki Jadwiga Włoskowicz i Zofia Rogala. Jest to placówka świadcząca usługi medyczne w zakresie podstawowym. Z usług lecznictwa zamkniętego i porad specjalistycznych, mieszkańcy wsi korzystają w placówkach w Radomiu i Szydłowcu.
Źródła : Książka Anny Czyżewskiej pt. Wierzbica Pamiętnik Leona Chrusta Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Wierzbica Internet
Wykonały : Kinga Bredłowska Karolina Łukawska Kinga Rogala