Sprawozdanie. za rok 2004

SĄD OKRĘGOWY w WARSZAWIE Sprawozdanie z działalności jednostek organizacyjnych za rok 2004 Warszawa, marzec 2005 rok

Spis treści : str. Wstęp Sąd Okręgowy w Warszawie w 2004 r. podstawowe informacje... 3-4 Rozdział I Sprawozdanie z działalność orzeczniczej sądów w okręgu Sądu Okręgowego w Warszawie.. 6-74 Rozdział II Analiza wpływu i sposobu załatwiania skarg i wniosków w okręgu Sądu Okręgowego w Warszawie. 76-90 Rozdział III Realizacja zadań nadzorczych 92-106 Rozdział IV Sprawozdanie z działalności Kolegium Sądu Okręgowego w Warszawie 108-109 Rozdział V Informacja dotycząca obsady kadrowej okręgu 111-114 Rozdział VI Informacja o szkoleniach organizowanych przez Okręgowy Ośrodek Szkolenia. 116-136 Rozdział VII Informacja o realizacji wydatków w 2004 r. w okręgu Sądu Okręgowego w Warszawie 138-173 Rozdział VIII Tabele statystyczne.. 175-208 2

SĄD OKRĘGOWY W WARSZAWIE w 2004 roku PODSTAWOWE INFORMACJE Ubiegły rok był ostatnim, w którym Sąd Okręgowy w Warszawie funkcjonował w dotychczasowym kształcie i obszarze właściwości. Od 1 maja 2005r. działalność rozpoczyna bowiem nowo tworzony Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie. Nowy okręg sądowy obejmie leżącą po prawej stronie Wisły część obszaru okręgu Sądu Okręgowego w Warszawie, którego obszar właściwości ulegnie w związku z tym stosownemu zmniejszeniu. W roku 2004 rozpoczęte zostały intensywne prace przygotowawcze zmierzające do utworzenia nowego okręgu sądowego, między innymi w ramach Zespołu ds. podziału Sądu powołanego przez Prezesa Sądu Okręgowego w Warszawie Zarządzeniem Nr 104 z dnia 6 października 2004r. W roku 2004 w Sądzie Okręgowym w Warszawie funkcjonowały 22 wydziały, 5 oddziałów oraz Ośrodek Migracyjny Ksiąg Wieczystych w Górze Kalwarii stanowiący także oddział sądu. W dniu 31 grudnia 2004r. w całym okręgu orzekało 862 sędziów i asesorów oraz 181 referendarzy. Pracowało 32 asystentów sędziego oraz 34 zatrudnionych aplikantów sądowych etatowych. Urzędnicy sądowi pracowali obsadzając 1938,55 etatów, a pozostali pracownicy, nie będący urzędnikami 318,85 etatów. 3

W ubiegłym roku Kolegium Sądu Okręgowego obradowało 35 razy, a przedmiotem porządku dziennego było 967 spraw i wniosków. Zgromadzenia Przedstawicieli odbyły się dwukrotnie. Sędziowie wizytatorzy oraz Inspektorzy ds. biurowości XIX Wydziału Wizytacyjnego przeprowadzili łącznie 117 wizytacji, lustracji i kontroli. Sędziowie penitencjarni z XI Wydziału Penitencjarnego przeprowadzili 57 wizytacji, wizytacji doraźnych i lustracji. W obu tych jednostkach przeprowadzonych zostało 174 kontroli. W związku ze zgłoszeniami na objęcie wolnych stanowisk sędziowskich sporządzonych zostało 80 analiz pracy. W ciągu całego ubiegłego roku do Sądu Okręgowego w Warszawie oraz wszystkich sądów rejonowych w okręgu sądowym wpłynęło łącznie 778.635 spraw i w tym czasie rozpoznano 816.211 spraw. Pozostałość na zakończenie roku wyniosła 225.717 spraw i wskaźnik ten w porównaniu do roku poprzedniego uległ zmniejszeniu o 37.576 spraw. Niniejsze sprawozdanie z działalności Sądu w 2004r. w oparciu o zalecenia Prezesa Sądu Okręgowego w Warszawie sporządzili: - Wiceprezes Sądu Okręgowego Warszawie i Przewodniczący XIX Wydziału Wizytacyjnego: SSO Maciej Schulz, - Sędzia Wizytator: SSO Jan Szachułowicz, - st. inspektor ds. biurowości: Iwona Iwaszek, na podstawie materiałów przedstawionych przez : - Wiceprezesów Sądu Okręgowego, - Sędziów Wizytatorów nadzorujących poszczególne piony orzecznicze, - Kierownika Okręgowego Ośrodka Szkolenia: SSO Irenę Gorel, - Dyrektora Sądu Okręgowego w Warszawie, - Kierownika Oddziału Administracyjnego, - Kierownika Oddziału Kadr. 4

Rozdział I Sprawozdanie z działalności orzeczniczej sądów okręgu Sądu Okręgowego w Warszawie 5

W roku 2004 obszar właściwości Sądu Okręgowego w Warszawie w dalszym ciągu pozostawał niezmienny i obejmował cztery sądy rejonowe położone na terenie Warszawy ( Sądy Rejonowe: dla Warszawy Mokotowa, dla Warszawy Pragi, dla Warszawy Śródmieścia i dla miasta stołecznego Warszawy ) oraz sześć sądów rejonowych położonych poza Warszawą ( Sądy Rejonowe: w Grodzisku Mazowieckim, w Pruszkowie, w Legionowie, w Otwocku, w Nowym Dworze Mazowieckim i w Wołominie ). Do Sądu Okręgowego w Warszawie w 2004r. wpłynęły łącznie 95.084 sprawy, aż o 14.335 więcej w stosunku do roku 2003. Rok ubiegły był zatem kolejnym okresem charakteryzującym się znaczną dynamiką wpływu. Ta trwała tendencja nałożyła się dodatkowo na niekorzystne zmiany kadrowe przejawiające się wieloma wypadkami odejścia sędziów ze służby, przede wszystkim z uwagi na objęcie funkcji w sądownictwie administracyjnym. Dodatkowo kontynuowany był remont gmachu Sądu Okręgowego i trwały związane z tym niedogodności oraz powtarzające się przeprowadzki. Pomimo tych nadzwyczajnie niedogodnych okoliczności udało się w 2004r. załatwić 91.132 sprawy, o 11.749 więcej w stosunku do 2003r. Ten znaczny wzrost liczby spraw załatwionych nie pozwolił jednak wobec wzrostu wpływu o niemal 18% - na zmniejszenie zaległości, wyrażających się liczbą 40.026 spraw wobec 36.074 na koniec roku poprzedniego. Podobnie przedstawia się sytuacja w sądach rejonowych działających w okręgu Sądu Okręgowego w Warszawie, do których w roku 2004 łączny wpływ wyniósł 683.555 spraw i był wyższy od odnotowanego w roku poprzednim o 21.417 spraw. Ilość spraw załatwionych w sądach rejonowych była jednak po raz kolejny, dzięki znaczącym wysiłkom kadry orzeczniczej, wyższa w stosunku do liczby spraw wpływających. Tym samym udało utrzymać się spadkową tendencję w kategorii spraw pozostałych do załatwienia. Ich liczba zmniejszyła się z 227.219 do 185.694, a zatem o ponad 18%. 6

Przez ostatnie czternaście lat wzrost liczby spraw wpływających w całym okręgu łącznie osiągnął poziom 618%. W tym czasie o 730% wzrosła liczba spraw załatwionych. Zjawiskom tym towarzyszy permanentny i rosnący niedobór kadr, który w stosunku do sędziów w roku 2004 wyraził się następującymi wskaźnikami w Sądzie Okręgowym brak 117 sędziów, w sądach rejonowych brak 212 sędziów. Niedobory kadrowe dotyczą jednak także pracowników administracyjnych. Rozważając osiągnięte wyniki pracy łącznie dla Sądu Okręgowego i wszystkich sądów rejonowych należy wskazać, że występująca już kilka lat tendencja polegająca na przewyższeniu wpływu ilością spraw załatwionych została utrzymana. Przekraczające 100% opanowanie wpływu pozwoliło po raz kolejny na zmniejszenie zaległości z 263.293 spraw do 225.720 spraw to jest o ponad 14%. Dalsza część sprawozdania przedstawia wyniki pracy w różnych pionach orzeczniczych oraz w poszczególnych sądach traktowanych oddzielnie. Szczegółowe dane statystyczne odnoszące się do całego obszaru właściwości Sądu Okręgowego w Warszawie przedstawione są w tabelach (str. 175 do 208). 7

SĄD OKRĘGOWY W WARSZAWIE WYDZIAŁY CYWILNE W roku ubiegłym po raz kolejny odnotowano dalszy, istotny wzrost wpływu spraw do wydziałów cywilnych Sądu Okręgowego w Warszawie z 30.789 w 2003r. do 35.315 w roku 2004, a zatem wzrost wyniósł 4.526 spraw i dotknął wszystkie jednostki organizacyjne. Ilość spraw załatwionych w 2004r. także poważnie wzrosła, w stosunku do roku poprzedniego o 2.151 i wyniosła ogółem 31.444. Pomimo jednak tego pozytywnego trendu wskaźnik opanowania wpływu ukształtował się na poziomie 89,0% tj. o 6,1% mniej niż w roku ubiegłym. Wysiłek sędziów i pracowników administracji sądowej wyrażający się wysokim stopniem wzrostu ilości spraw załatwionych (w 2004r. o 7,3%), zniweczony został w kontekście wskaźnika opanowania wpływu - jeszcze wyższym stopniem zwiększenia się wpływu (w 2004r. o 14,7%). W konsekwencji zwiększeniu uległa także zaległość z 15.927 w 2003r. do 19.798 spraw w 2004r. to jest o 3.871 spraw oraz wskaźnik wielokrotnej zaległości z 6,2 do 6,7. W wydziałach cywilnych Sądu Okręgowego w Warszawie odnotowano więc także wzrost ilości spraw starych o 1.958, przy czym w poszczególnych przedziałach liczba ta rozkłada się w następujący sposób: 3 do 6 miesięcy - wzrost o 427 spraw, 6 do 12 miesięcy o 455, 12 do 24 miesięcy o 1.101, 24 miesiące do 5 lat spadek o 79 spraw i w przedziale powyżej 5 lat wzrost o 54 sprawy. Wzrost ogólnej liczby spraw starych miał miejsce we wszystkich wydziałach od I do VII, co wskazuje na obiektywny charakter tej tendencji, wywołanej wyczerpywaniem się rezerw wydajności pracy. W łącznej kategorii spraw najstarszych, powyżej 24 miesięcznych pomimo nie sprzyjających okoliczności nastąpiła nieznaczna poprawa, ponieważ ilość tych starych spraw zmniejszyła się o 25. Niesprzyjające 8

okoliczności to obok poważnego wzrostu wpływu także istotny i rosnący niedobór kadry orzeczniczej, wyrażający się brakiem ponad 53 sędziów. W stosunku do roku 2003 mierzony tymi samymi współczynnikami niedobór liczby sędziów wzrósł w 2004r. o 47%. Żaden z wydziałów nie osiągnął opanowania wpływu przekraczającego 100% i we wszystkich jednostkach poza VII Wydziałem Cywilnym Rejestrowym - wskaźnik ten uległ obniżeniu. Wzrost wpływu dotknął jednak wszystkie wydziały, a najbardziej spośród jednostek pierwszej instancji odczuwalny był w IV Wydziale Cywilnym - 14%, a w V Wydziale Cywilnym Odwoławczym wyniósł 32,3%. Najlepsze wyniki w zakresie opanowania wpływu osiągnął Wydział VII 96,9%, następnie Wydział VI 94,7%, Wydział II 93,5%, Wydział III 92,5%, Wydział I 90,6, Wydział V 83,5% i Wydział IV 78,3%. Najwięcej spraw średnio w miesiącu rozpoznano w Wydziale V 601, a następnie w Wydziale VII 455, Wydziale IV 353, Wydziale VI 349, Wydziale II 311, Wydziale III 279 i w Wydziale I 271 spraw. Mechaniczne porównywanie wyników poszczególnych jednostek może być jednak mylące i prowadzące do błędnych konkluzji jeśli chodzi o ocenę wysiłku sędziowskiego oraz wkładu pracy osób funkcyjnych. Każdy wydział ma bowiem swą własną specyfikę, obszar właściwości i zadania. Na przykład w VII Wydziale załatwiało się więcej spraw rejestrowych niż cywilnych, w V Wydziale załatwia się tylko sprawy w drugiej instancji, a w VI Wydziale, tradycyjnie omawianym w ramach cywilnego pionu orzeczniczego, orzeka się w sprawach rodzinnych w pierwszej i drugiej instancji. Fizyczne możliwości niektórych jednostek pozostawały (w różnym stopniu) w dysproporcji do rozmiarów ich zadań, a liczne zmiany kadrowe (odejścia sędziów) nie dotyczyły w tej samej mierze każdego wydziału. Niekorzystny rozkład zadań orzeczniczych legł - jako jedna z przyczyn - u podstaw nowej organizacji cywilnego pionu orzeczniczego począwszy od 1 stycznia 2005r. Najwięcej spraw średnio miesięcznie załatwili sędziowie Wydziału VII ponad 82, Wydziału V ponad 38, Wydziału VI ponad 37, a następnie 9

Wydziału II i IV ponad 29, Wydziału III ponad 23 i Wydziału I ponad 21 spraw. Najniższy procent odroczeń uzyskano w Wydziale V 21,9% oraz w Wydziale VII 34,5%, w pozostałych (poza I) Wydziałach kształtował się on w granicach 47,2 57,7%. Niekorzystnym zjawiskiem jest wysoki odsetek spraw odraczanych w I Wydziale Cywilnym (63,9%). Podobnie jak w roku poprzednim spowodowane to było strukturą rodzajową sporów, gdyż niska jest w tej jednostce liczba wpływających spraw o rozwód czy separację w stosunku do pozostałych, bardzo trudnych spraw. W Wydziale tym bowiem z uwagi na jego obszar właściwości (Warszawa Śródmieście) rozpoznawane są bardzo trudne sprawy przeciwko Skarbowi Państwa centralnym i naczelnym organom administracji publicznej. Sędziowie tego Wydziału wyznaczyli średnio miesięcznie 7,1 sesji (przy średniej 5,8) i 42,7 spraw (przy średniej 48,8), załatwili natomiast średnio 21,9 spraw. Spośród łącznej liczby 856 uzasadnień 588 sporządzonych zostało w terminie do 7 dni, a w 20 wypadkach termin sporządzania przekroczył jeden miesiąc. Przyczyną tych opóźnień było poważne przeciążenie pracą, jednak w stosunku do roku poprzedniego nastąpiła w tym zakresie znaczna poprawa. Wskaźnik wielokrotnej zaległości wzrósł o 0,3 i ukształtował się ma poziomie 10,2. W Wydziale II pozytywnym zjawiskiem było utrzymanie odsetka spraw odraczanych na poziomie 50,1%. Sędziowie tej jednostki średnio miesięcznie wyznaczyli 7,4 sesji (przy średniej 5,8) i 59,3 spraw (przy średniej 48,8), załatwili natomiast średnio 29,6 spraw. Spośród łącznej liczby 577 uzasadnień 501 sporządzonych zostało w terminie do 7 dni, a 20 w terminie dłuższym niż jeden miesiąc. Wielokrotna zaległości uległa obniżeniu z 9,6 na 9,2. W Wydziale III sędziowie średnio w miesiącu wyznaczyli 6,6 sesji i 43 sprawy (przy średniej odpowiednio 5,8 i 48,8), załatwili średnio 23,6 sprawy. Spośród 600 uzasadnień 417 sporządzono w terminie do 7 dni, 10

w terminie powyżej jednego miesiąca - 10. Odroczono 57,7% spraw. Wskaźnik krotnej zaległości podniósł się nieznacznie z 10,9 do 11,0. W Wydziale IV w roku 2004 odsetek odroczeń wyniósł 47,2, a sędziowie średnio w miesiącu wyznaczyli 6,7 sesji oraz 54,7 spraw, załatwili natomiast 29,3 spraw. Z 630 uzasadnień 475 sporządzono w terminie ustawowym, 83 uzasadnienia w terminie dłuższym niż jeden miesiąc. Do końca 2004r. w IV Wydziale Cywilnym występowała znaczna dysproporcja pomiędzy rosnącym wpływem spraw, a możliwościami orzeczniczymi. Niedobór kadry sędziowskiej był najwyższy wśród jednostek orzekających w I instancji (brak ponad 13 sędziów). Z tego względu wskaźnik wielokrotnej zaległości uległ zwiększeniu z 8,9 do 10,4, a opanowanie wpływu spadło do 78,3%. Wydział V Cywilny - Odwoławczy jest najbardziej obciążony ilością spraw wpływających. Osiągnięto tam najniższy wśród wydziałów cywilnych wskaźnik odroczeń, który wyniósł 21,9%. Spośród 2.611 uzasadnień 2.422 sporządzonych zostało w terminie ustawowym, 113 w terminie dłuższym niż jeden miesiąc. Średnio miesięczna ilość sesji to 6,3, a spraw wyznaczonych na sesję 19,9. Progresja wpływu o 32,3% miała przełożenie na wzrost wielokrotnej zaległości z 1,0 do 2,7. W Wydziale VI średnio w miesiącu sędziowie wyznaczyli 5,7 sesji i 54,3 sprawy, a załatwili 36,9 spraw. Z 2.121 uzasadnień w sprawach drugiej instancji w terminie ustawowym sporządzono wszystkie, a z 208 uzasadnień pierwszej instancji w terminie ustawowym sporządzono 181 i nie odnotowano wypadku sporządzenia pisemnych motywów orzeczenia w terminie dłuższym od jednego miesiąca. Odsetek spraw odraczanych w I i II instancji wynosił odpowiednio 49,2 i 20,7%. Wskaźnik wielokrotnej zaległości wzrósł o 0,3 do 4,8. W Wydziale VII spośród 114 uzasadnień 97 napisano w terminie do 7 dni i odnotowano 3 wypadki sporządzenia uzasadnienia w 11

terminie dłuższym niż miesiąc. Średnio w miesiącu sędziowie wyznaczali 4,9 sesji i 43,3 sprawy, a odsetek odroczeń wyniósł 34,5%. Pomimo istotnej poprawy stopnia opanowania wpływu wskaźnik krotnej nieznacznie się podniósł z 4,0 do 4,1. Szczegółowe dane statystyczne dotyczące pracy wszystkich Wydziałów Cywilnych Sądu Okręgowego w Warszawie zawarte są w dołączonych tabelach (str. 183 i 184). 12

WYDZIAŁY KARNE Sprawozdanie obejmuje informacje z następujących wydziałów karnych funkcjonujących w 2004r. w Sądzie Okręgowym w Warszawie: VIII i XVIII Wydziału Karnego rozpoznających sprawy w I instancji, IX i X Wydziału Karnego Odwoławczego rozpoznających sprawy w II instancji, XI Wydziału Penitencjarnego. Analiza wyników statystycznych wskazuje, że w roku 2004 nastąpiła poprawa pracy we wszystkich wyżej wymienionych jednostkach. W minionym roku do wszystkich wydziałów łącznie wpłynęło 20.716 spraw. Wpływ był w porównaniu do 2003r. niższy o 871 spraw. Natomiast zwiększyła się o 2.773 sprawy liczba spraw zakończonych. Łącznie załatwiono w pionie karnym 22.804 sprawy. Znaczny wzrost liczby spraw zakończonych spowodował zmniejszenie zaległości o 2.088 spraw tj. o 43,3% i pozostałość na dzień 31 grudnia 2004r. wynosiła 2.733 sprawy (na dzień 31 grudnia 2003r. wynosiła 4.821 spraw). Wskaźnik opanowania wpływu w 2004r. wyniósł 110,1% i był wyższy w porównaniu do 2003r. o 17,3%. W związku ze wzrostem ilości spraw zakończonych poprawie uległ wskaźnik czasu trwania postępowania, który na koniec 2004r. wynosił 1,6 (w 2003 r. - 2,7). Pozytywną tendencją w pracy karnego pionu orzeczniczego jest też zmniejszenie liczby spraw starych kategorii K: ponadrocznych (ogółem) - z 241 na koniec 2003r. do 196 na koniec 2004r. tj. o 18,6 %, a w tym z przedziału 2 do 3 lat z 32 do 25 tj. o 21,9% i w ponad 5 letnich ze 118 do 75 tj. o 36,4%. Bardzo nieznacznie wzrosła ilość tych spraw z przedziałów 1 do 2 lat i 3 do 5 lat - odpowiednio z 57 do 60 tj. o 5,3% i z 34 do 36 tj. o 5,9%. W kategorii Ka liczba spraw starych jest nieznaczna, ponieważ w przedziale spraw ponadrocznych (ogółem) spadła z 5 do 4 tj. o 20%. Spadek ten odnosi się do przedziału od 3 do 5 lat, w którym obecnie nie ma 13

żadnej takiej sprawy, a poprzednio była jedna. W pozostałych przedziałach czasowych liczba spraw pozostała niezmieniona w stosunku do poprzedniego roku. Powyższe wyniki należy uznać za dobre, gdyż zostały osiągnięte w prawie niezmienionej faktycznej obsadzie sędziowskiej 68 sędziów na koniec 2004r. (66,5 na koniec 2003r.). Wielkość wpływu oraz ilość spraw załatwionych w karnych wydziałach Sądu Okręgowego w Warszawie w 2004r. przedstawiały się następująco: Wydział X - wpływ 6.043 załatwienie 7.602, Wydział IX - 5.932 5.843, Wydział XI - 5.468 5.500, Wydział VIII - 2.132 2.662, Wydział XVIII - 1.141 1.197 Powyższe dane wskazują, że najlepsze wyniki w zakresie opanowania wpływu osiągnął Wydział X Karny Odwoławczy 125,8%, następnie VIII Wydział Karny 124,8%, XVIII Wydział Karny 104,9% oraz Wydział XI Penitencjarny 100, 6%. Wpływ nie został opanowany w IX Wydziale Karnym Odwoławczym, w którym stosowny wskaźnik wynosił na koniec 2004r. 98,5%. Do VIII Wydziału Karnego w 2004r. wpłynęły 2.132 sprawy, o 263 mniej niż w 2003r. Załatwiono 2.662 sprawy, o 40 więcej niż w roku 2003. W Wydziale tym znacznie zmniejszyła się pozostałość o 530 spraw tj. o 37,5%, co spowodowało też zmniejszenie wskaźnika czasu trwania postępowania z 7,1 w 2003r. do 5 w 2004r. W największym zakresie, o 46,8% zlikwidowana została w minionym roku zaległość spraw kategorii Ko-un i Ko-od spraw rozpoznawanych na podstawie ustawy z dnia 23 lutego1991r. Liczba spraw tej kategorii na koniec 2003r. wynosiła 786, a na koniec 2004r. 417 spraw i była o 369 niższa. W zakresie spraw starych ponad rocznych (kategorii K wydział I instancji) też odnotowano zmniejszenie ich liczby ze 155 na koniec 2003r. do 138 na koniec 2004r. Najbardziej zmalała liczba spraw starych ponad pięcioletnich, gdyż wynosiła na koniec 2003r. - 75, a na koniec 2004r. - 50. 14

Sędziowie tego Wydziału średnio miesięcznie orzekali na 11,3 sesjach i 1 posiedzeniu, załatwili średnio miesięcznie 10,2 sprawy przy średnim miesięcznym wpływie 8,1 sprawy. Sporządzili 311 uzasadnień wyroków, z których 150 w ustawowym terminie tj. 48,2 %. W 123 sprawach uzasadnienia sporządzone zostały po upływie 30 dni. Do IX Wydziału Karnego Odwoławczego w 2004r. wpłynęły 5.932 sprawy, o 489 więcej niż w 2003r. Chociaż nastąpił wzrost wpływu załatwiono 5.843 sprawy, o 698 (13,5%) więcej niż w roku 2003. W Wydziale tym odnotowano wzrost pozostałości o 89 spraw i nieznaczny wzrost wskaźnika czasu trwania postępowania z 1,4 w 2003r. do 1,5 w 2004r. Jeśli chodzi o sprawy stare (kategorii Ka Wydział II instancji) to spraw takich nie było ani w 2003r. ani w ubiegłym. Sędziowie tego Wydziału średnio miesięcznie orzekali na 6,4 sesjach i 2,1 posiedzeniu, załatwili średnio miesięcznie 41,3 sprawy przy średnim miesięcznym wpływie 42 spraw. Sporządzili 1.402 uzasadnienia wyroków, z których 1.374 w ustawowym terminie tj. 98,0 %. W 11 wypadkach uzasadnienia sporządzone zostały po upływie 30 dni. Do X Wydziału Karnego w 2004r. wpłynęły 6.043 sprawy, o 1.332 mniej niż w 2003r. Załatwiono 7.602 sprawy, o 1.886 spraw więcej niż w roku 2003. W Wydziale znacznie zmniejszyła się pozostałość o 1.559 spraw tj. o 65,3% co spowodowało też znaczne zmniejszenie wskaźnika czasu trwania postępowania z 3,9 w 2003r. do 1,6 w 2004r. W zakresie spraw starych (kategorii Ka Wydział II instancji) to ich liczba w 2004r. została zmniejszona w przedziale powyżej 1 roku (ogółem) z 5 do 4 tj. o 20%. Na koniec 2004r. w Wydziale tym były więc po 2 sprawy stare z przedziałów 1 do 2 lat i 2 do 3 lat - podobnie jak rok wcześniej i nie było już żadnej takiej sprawy w pozostałych przedziałach czasowych. Sędziowie tego Wydziału średnio miesięcznie orzekali na 5,9 sesji i 4,1 posiedzeniu, załatwili średnio miesięcznie 55,6 spraw przy średnim miesięcznym wpływie 44,2 sprawy. Sporządzili 1.264 uzasadnienia wyroków, 15

z których 1.238 w ustawowym terminie tj. 97,9 %. W 8 wypadkach uzasadnienia sporządzone zostały po upływie 30 dni. Do XVIII Wydziału Karnego w 2004r. wpłynęło 1.141 spraw, o 219 mniej niż w 2003r. Załatwiono 1.197 spraw, o 330 mniej niż w roku 2003. W Wydziale zmniejszyła się pozostałość o 56 spraw tj. o 21,5%, co spowodowało też zmniejszenie wskaźnika czasu trwania postępowania z 2,3 w 2003r. do 2,1 w 2004r. Zmalała liczba spraw starych ponad rocznych (kategorii K Wydział I instancji) z 86 na koniec 2003r. do 58 na koniec 2004r. tj. o 32,6%. Zmniejszenie to miało miejsce we wszystkich przedziałach czasowych, przy czym w największym zakresie nastąpiło w sprawach ponad pięcioletnich - z 43 w 2003r. do 25 na koniec 2004r. tj. o 41,9%. Sędziowie tego Wydziału średnio miesięcznie orzekali na 10,7 sesji i 2,6 posiedzeniu, załatwili średnio miesięcznie 7,5 sprawy przy średnim miesięcznym wpływie 7,1 sprawy. Sporządzili 231 uzasadnień wyroków, z których 140 w ustawowym terminie tj. 60,6% i wynik ten był lepszy niż w VIII Wydziale Karnym. W 73 sprawach uzasadnienia sporządzone zostały po upływie 30 dni. Do XI Wydziału Penitencjarnego w 2004r. wpłynęło 5.468 spraw, o 454 więcej niż w 2003r. Pomimo zwiększonego wpływu załatwiono 5.500 spraw, o 479 więcej niż w roku 2003. W Wydziale zmniejszyła się też pozostałość o 32 sprawy i zmniejszył się wskaźnik czasu trwania postępowania z 0,3 w 2003r. do 0,2 w 2004r. Sędziowie tego Wydziału średnio miesięcznie orzekali na 10,6 posiedzeniach, załatwili średnio miesięcznie 104,2 spraw przy średnim miesięcznym wpływie 103,6 sprawy. Orzekali ponadto w Wydziałach Karnych Odwoławczych średnio miesięcznie na 4,7 posiedzeniach. Szczegółowe dane statystyczne dotyczące pracy wszystkich Wydziałów Karnych Sądu Okręgowego w Warszawie zawarte są w dołączonych tabelach (str.185 i 185). 16

WYDZIAŁY PRACY I UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH Tytułem wstępu wskazać należy, że w okresie od 1 stycznia 2004 r. do 31 października 2004 r. sprawy z zakresu prawa pracy rozpoznawane były wyłącznie w XII Wydziale Pracy, a począwszy od 1 listopada 2004 r. sprawy tej kategorii rozpoznawane są w dwóch wydziałach tzn. poza XII Wydziałem Pracy również w XXI Wydziale Pracy, który z dniem 1 listopada 2004 r. na mocy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 października 2004 r. powstał w wyniku przekształcenia XXI Wydziału Ubezpieczeń Społecznych. Sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych w okresie od 1 stycznia 2004 r. do 31 października 2004 r. rozpoznawane były w trzech Wydziałach XIII, XIV i XXI Sądu Okręgowego w Warszawie, natomiast od 1 listopada 2004 r. sprawy tej kategorii są rozpoznawane jedynie w XIII i XIV Wydziale Ubezpieczeń Społecznych. Wprowadzenie powyższej reorganizacji struktury wewnętrznej Sądu Okręgowego w Warszawie, nastąpiło na wniosek Prezesa Sądu Okręgowego zainicjowany propozycją wizytatora ds. pracy, poprzedzoną wnikliwą analizą i było konieczne w związku z utrzymującym się przez kolejny rok i stale wzrastającym wpływem spraw z zakresu prawa pracy i to zarówno w grupie spraw I instancyjnych, jak też II instancyjnych, przy jednoczesnej utrzymującej się w dalszym ciągu tendencji spadkowej wpływu spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych, dla których właściwym rzeczowo jest Sąd Okręgowy i w związku z tym zmniejszeniem obciążenia pracą sędziów orzekających w Wydziałach Ubezpieczeń Społecznych. Przekształcenie XXI Wydziału w zakresie przedmiotowym, nowatorskie w historii tego Sądu, nastąpiło przy częściowym wykorzystaniu orzekającej dotychczas w tym Wydziale kadry sędziowskiej, dalszym zatrudnieniu kadry urzędniczej oraz przy wykorzystaniu wyposażenia pozostającego w posiadaniu tego Wydziału. Dokonana przez Ministra Sprawiedliwości zmiana rozporządzenia, która zgodnie z wnioskiem miała nastąpić z dniem 1 września 2004 r., faktycznie nastąpiła dopiero z dniem 1 listopada 2004 r., tj. po 4 miesiącach od skierowania stosownie umotywowanego wniosku, o czym Prezes Sądu 17

został powiadomiony w ostatnich dniach października 2004 r. Sytuacja tak późnego powiadomienia Prezesa Sądu o dokonanej reorganizacji uniemożliwiła realne rozpoczęcie orzekania w sprawach z zakresu prawa pracy w XXI Wydziale przez ten wydział jeszcze w miesiącu listopadzie, gdyż niemożliwe było takie zorganizowanie przeniesienia spraw i wyznaczenie sesji, aby mogły się one odbyć w listopadzie 2004 r. Wyjątkiem natomiast była jedynie ta część spraw, które zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami zostały przeniesione w całości, jako referaty dwóch sędziów sądów rejonowych delegowanych do orzekania w XII Wydziale Pracy, a z dniem 1 listopada 204 r. przeniesionych do orzekania do XXI Wydziału. Sprawy z zakresu prawa pracy Biorąc pod uwagę fakt, że dopiero od 1 listopada 2004 r. sprawy tej kategorii rozpoznawane są w dwóch Wydziałach Pracy, dla oceny wyników pracy osiągniętych w 2004 r. najważniejszą część stanowi wkład tej pracy dokonany przez XII Wydział. Wpływ spraw w tym Wydziale w 2004 r. wyniósł ogółem 7.630, podczas gdy w 2003 r. wyniósł 2.749 spraw wszystkich kategorii. Oznacza to, że w 2004 r. w porównaniu z rokiem poprzednim wpływ wyniósł blisko 280 %. Fakt ten jest częściowo wynikiem dużego i nagłego wpływu spraw I instancyjnych o podobnym rodzajowo charakterze, choć nie tożsamych, których przedmiotem są powództwa o wydanie akcji pracowniczych, w związku z prywatyzacją Stoczni Gdańskiej, skierowane przeciwko Ministrowi Skarbu Państwa. Poza czynnikiem powyższym wskazać jednakże należy na znaczący wzrost liczby spraw II instancyjnych, których wpływ wykazuje tendencję wzrostową już drugi rok i ukształtował się na poziomie 1600 spraw, a więc znacznie przewyższającym wpływ roku 2000 r. Liczba spraw załatwionych wyniosła 6.323 spraw łącznie w I i II instancji, co w porównaniu z rokiem poprzednim oznacza wzrost liczby załatwień o blisko 4.000 spraw, a więc o ponad 270 %. Wynik ten wymaga szczególnego podkreślenia, bowiem został osiągnięty przez sędziów w niezmienionej co do liczby obsadzie, przy uwzględnieniu faktu, że przez większość roku w ogólnej dotychczasowej co do liczby obsadzie orzekało aż pięcioro sędziów sądów rejonowych na delegacji. Wyłączając ponad 4 tys. 18

spraw o zbliżonym przedmiocie sporu, wskazać należy na specyfikę XII Wydziału Pracy, który w zakresie spraw I instancyjnych rozpoznaje szereg spraw o dużej złożoności faktycznej i prawnej, spraw skomplikowanych, wymagających prowadzenia długotrwałych i wielowątkowych postępowań dowodowych. W ogólnej liczbie takiego znacznego wzrostu załatwień w roku 2004 podkreślić należy, że ponad 3.600 spraw załatwionych, to sprawy zakończone na posiedzeniu niejawnym. Powyższe oznacza, że nawet po odliczeniu spraw załatwionych na posiedzeniu niejawnym ogólna liczba spraw załatwionych w 2004 r. przekroczyła o ponad 6 % liczbę załatwień w 2003 r. tj. była większa o ponad 400 spraw. W 2003 r. ogólna liczba załatwień spraw w I i II instancji wyniosła 2.316 spraw, a w 2004 r. po odliczeniu spraw załatwionych na posiedzeniu niejawnym wyniosła 2.723 sprawy. Dane te wskazują jednoznacznie na fakt bardzo znaczącej poprawy efektywności pracy XII Wydziału Pracy. Na koniec 2004 r. w związku ze znacznym wzrostem wpływu nowych spraw i pomimo znacznego wzrostu liczby załatwień, pozostałość wzrosła i wyniosła 3.605 spraw, podczas gdy na koniec 2003 r. została odnotowana w liczbie 2.298 spraw. Rok 2004 był zatem kolejnym rokiem, w którym wzrosła liczba spraw nie zakończonych. Osiągnięcie liczby załatwień na poziomie zbliżonym do 100 % było jednakże rzeczą żadną miarą niemożliwą do osiągnięcia, przy tak znaczącym wzroście wpływu oraz przy zachowaniu dotychczasowej obsady kadrowej. Dopiero utworzenie drugiego wydziału.pracy. może stanowić podstawę do formułowania na przyszłość tj. na 2005r. prognoz dotyczących możliwości osiągnięcia poziomu opanowania wpływu przekraczającego 100 %. Odsetek opanowania wpływu w XII Wydziale Pracy w 2004 r. wyniósł 82,5 % i w porównaniu z tym wskaźnikiem odnotowanym w 2003 r. spadł zaledwie o 2,3 %. Wielokrotna zaległości w 2004 r. natomiast znacząco spadła z poziomu 10 odnotowanego w 2003 r. do poziomu 5,7 w 2004 r. W 2004 r. średni miesięczny wpływ wyniósł 636 spraw i był o blisko 400 spraw wyższy niż w 2003 r. Średnia załatwień wszystkich sędziów w miesiącu wyniosła 527 spraw, co oznacza, że wzrosła o 334 sprawy w porównaniu z rokiem poprzednim, kiedy wyniosła 193 sprawy 19

w miesiącu. Przy uwzględnieniu załatwień dokonanych na posiedzeniach niejawnych poprzez ich odliczenie, wskazać ponownie należy, że średnia załatwień przypadających na osobę sędziego poważnie wzrosła, co oznacza znaczne podwyższenie efektywności pracy sędziów. Pomimo podwyższonej efektywności pracy sędziów zwiększyła się liczba spraw określanych mianem starych z 1.740 spraw na koniec 2003 r. do poziomu 3.177 spraw w 2004 r., przy czym najwięcej, bo 1.998 spraw pozostaje w przedziale od 6 do 12 miesięcy, ponadrocznych jest 671, co oznacza bardzo nieznaczny wzrost ich liczby w porównaniu z rokiem poprzednim, natomiast w przedziale od 3 do 6 miesięcy nastąpił spadek z 537 spraw na koniec roku 2003 r. do 508 na koniec 2004 r. Powyższe niewątpliwie wynika ze zwiększonego wpływu spraw i przez to powiększonych referatów sędziów, jak również z faktu, iż przedmiot postępowań wymaga często zastosowania długotrwałych i złożonych procedur. Sędziowie orzekający w XII Wydziale Pracy sporządzili w 2004 r. 1.308 uzasadnień, a więc o 23 więcej niż w roku poprzednim. Uzasadnienia w 1.146 sprawach zostały sporządzone w terminie ustawowym, natomiast w 162 sprawach z przekroczeniem tego terminu, jednakże nieznacznym. Powyższe wyniki osiągnięte przez sędziów w zakresie terminowości sporządzania uzasadnień, przy uwzględnieniu zwiększonej ich liczby, należy ocenić jako bardzo pozytywne. W XII Wydziale Pracy orzekało przez okres całego 2004 r. 11 sędziów, z pewnymi przerwami wynikającymi z fluktuacji kadr, przy czym 5 sędziów sądów rejonowych na delegacji. Z dniem 1 listopada 2004 r. dwóch sędziów delegowanych przeszło do orzekania w nowoutworzonym XXI Wydziale Pracy. W konkluzji podkreślić należy, że osiągnięte w 2004 r. wyniki pracy przez sędziów orzekających w XII Wydziale Pracy są bardzo pozytywne pomimo trudnych warunków kadrowych i znacznie zwiększonego wpływu spraw. W drugim z Wydziałów rozpoznającym sprawy z zakresu prawa pracy tj. utworzonym z dniem 1 listopada 2004 r. XXI Wydziale Pracy wpływ w okresie dwóch miesięcy 2004 r. wyniósł 227 spraw I i II instancyjnych oraz 20

1.443 sprawy przejęte z XII Wydziału Pracy, w tym 703 sprawy apelacyjne oraz 740 spraw I instancyjnych. Załatwiono ogółem 370 spraw, przy czym 304 na posiedzeniu niejawnym, a 66 na rozprawie. Wskaźnik opanowania wpływu wyniósł zaledwie 22,2 %, a wielokrotna zaległości 1,6. Wyniki osiągnięte przez ten Wydział w 2004 r. nie są miarodajne z uwagi na zbyt krótki okres pracy oraz fakt, że w listopadzie 2004 r. w Wydziale tym, poza Przewodniczącym orzekało jedynie dwóch sędziów sądu rejonowego na delegacji, gdyż pozostali sędziowie wykonywali czynności orzecznicze w ramach XIII Wydziału Ubezpieczeń Społecznych w związku z wcześniej wyznaczonymi sesjami ubezpieczeniowymi i niemożnością ich odwołania. O pełnej siedmioosobowej obsadzie sędziowskiej tego Wydziału można zatem mówić dopiero w miesiącu grudniu 2004r. Sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych W Sądzie Okręgowym w Warszawie wpływ spraw tej kategorii w pierwszych trzech kwartałach roku 2004 utrzymywał się na poziomie niższym niż w roku 2003, natomiast w ostatnim kwartale 2004 r. nagle wzrósł, co należy wiązać z utworzeniem z dniem 1 stycznia 2004 r. Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Sądzie Okręgowym w Płocku i w związku z tym ograniczeniem obszaru właściwości Sądu Okręgowego w Warszawie poprzez wyłączenie wszystkich spraw pochodzących z obszaru właściwości Sądu Okręgowego w Płocku. Ogólny wpływ w 2004 r. wyniósł zatem 12.552 sprawy i był zaledwie o 400 spraw wyższy od odnotowanego w 2003 r. W największym zakresie tj. o 1.148 spraw wpływ ten wzrósł w XIII Wydziale Ubezpieczeń, co jednakże jest bezpośrednio związane z przejęciem przez ten Wydział 1.557 spraw ubezpieczeniowych z dniem 31 października 2004r. od XXI Wydziału. Pomijając tę okoliczność wpływ faktycznie uległby zmniejszeniu w tym Wydziale. W XIV Wydziale wpływ ukształtował się na poziomie bardzo zbliżonym do wpływu z 2003r. wykazując niewielki wzrost o 114 spraw. W XXI Wydziale natomiast do dnia 31 października 200 r. wpływ wyniósł 2671 spraw i był o prawie 900 spraw niższy od wpływu z roku 2003. 21

Poziom załatwień łącznie we wszystkich trzech Wydziałach znacząco spadł z liczby 14.908 spraw w 2003r. do poziomu 11.432 spraw tj. o prawie 3.500 spraw. Wskazać jednakże należy, iż w poszczególnych Wydziałach współczynnik ten ukształtował się w sposób bardzo zróżnicowany, a największy spadek wykazał w XIII Wydziale z liczby 7.854 załatwień w 2003r. do 3.701 załatwionych spraw w 2004r., więc wyniósł o ponad 50 % spraw załatwionych mniej niż w 2003r. W XIV i XXI Wydziale natomiast liczba załatwień wzrosła o około 10 % w porównaniu z rokiem poprzednim. Pozostałość na koniec roku 2004 wyniosła ogółem 6.452 sprawy i była o ponad tysiąc spraw wyższa od odnotowanej w 2003 r., przy czym w bardzo istotny sposób wzrosła w XIII Wydziale o ponad 2000 spraw, a nieznacznie w XIV Wydziale o niewiele ponad 200 spraw. Wskaźnik opanowania wpływu spadł z poziomu 122,7 % w 200 r. do 91 % średnio w 2004r., przy czym w XIII Wydziale spadł z ponad 170 % do 64 %, natomiast w pozostałych dwóch Wydziałach wzrósł w porównaniu z rokiem 2003. Wielokrotna zaległości wzrosła o 0,9 do poziomu 6,1. Liczba spraw określanych mianem starych również uległa zwiększeniu z 2.722 spraw na koniec 2003r. do 4.098 spraw w roku 2004. Wzrost odnotowany został we wszystkich wykazanych przedziałach czasowych, natomiast najwięcej tej kategorii spraw to sprawy w przedziale od 3 6 miesięcy - 1.694, spraw ponad sześciomiesięcznych jest 1.551, a ponadrocznych 853. Faktyczna obsada sędziowska uległa w toku roku 2004 zmniejszeniu i z 29 osób na koniec 2003 r. pod koniec 2004 r. wyniosła 19 osób. Analiza wyników osiągniętych przez Wydziały Ubezpieczeń Społecznych, z której wynika spadek efektywności pracy sędziów w 2004 r. bardzo znaczący w XIII Wydziale, spowodowała wydanie przez Wiceprezesa Sądu Okręgowego nadzorującego pion pracy i ubezpieczeń zarządzenia w grudniu 2004 r. dotyczącego obowiązku wyznaczania 5 sesji miesięcznie dla każdego sędziego, w miejsce dotychczas wyznaczanych 4 sesji, za wyjątkiem Przewodniczącego Wydziału oraz zobowiązującego Przewodniczących Wydziałów do wzmożenia nadzoru nad należytym obciążeniem sesji. Wyniki pracy XIII i XIV Wydziału wymagają wzmożenia takiego nadzoru, który powinien przyczynić się do zwiększenia efektywności pracy tych Wydziałów oraz 22

podniesienia poziomu merytorycznego orzecznictwa, bowiem stabilność orzecznictwa w 2004 r. w sprawach ubezpieczeniowych wyniosła zaledwie 52 % spraw, w których apelacje od orzeczeń Sądu Okręgowego zostały przez Sąd Apelacyjny oddalone. Okoliczność, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych zdarzają się coraz częściej sprawy o bardziej złożonym niż dotychczas charakterze, wymagające zwiększenia nakładów pracy przez sędziów, nie stanowi wystarczającego usprawiedliwienia dla tak znacznego spadku wyników pracy, które budziły zastrzeżenia już przy analizie za 2003 r. Dane statystyczne dotyczące pracy Wydziałów Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w Warszawie zawarte są w dołączonych tabelach (str. 187 i 188). 23

WYDZIAŁY GOSPODARCZE W roku 2004 do wydziałów gospodarczych Sądu Okręgowego w Warszawie wpłynęło 12.978 spraw, a więc o 498 spraw mniej niż wyniósł wpływ w roku 2003. Ilość spraw załatwionych w 2004r. wyniosła 14.536 i liczba ta była większa od osiągniętej w 2003r. o 1.701 spraw. Wskaźnik opanowania wpływu osiągnął poziom 112%, podczas gdy w roku ubiegłym wynosił on 95,2%. W 2004r. zmalała w stosunku do 2003r. ilość spraw niezałatwionych o 1.558 i wyniosła ostatecznie 6.138 spraw. W 2004r. zmniejszeniu uległa ilości spraw starych bowiem wyniosła ona 4.602 tj. o 862 sprawy mnie niż w 2003r. Wymaga podkreślenia, że te korzystne wyniki pracy osiągnięto przy niewystarczającej obsadzie sędziowskiej, a braki w tym zakresie kształtują się na poziomie 6,1 etatu. Wpływ spraw w roku 2004 do poszczególnych Wydziałów przedstawiał się następująco: Wydział XV 4.444 a w tym: 2.289 spraw I instancji i 2.155 spraw II instancji, Wydział XVI 4.693, Wydział XVII 544, Wydział XX 3.283, Wydział XXII 14. Najlepsze wyniki w załatwianiu spraw mierzone wskaźnikiem opanowania wpływu osiągnięto w sekcji odwoławczej XV Wydziału, przy czym w sekcji tej odnotowano największe niedostatki obsady sędziowskiej wynoszące 5,6 etatu. Wskaźnik opanowania wpływu spraw odwoławczych wyniósł 147,3%. W Wydziałach omawiany wskaźnik kształtował się następująco : Wydział XV (sprawy I instancyjne) 110,3 % Wydział XVI 104,7 %, Wydział XVII (Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów) 86,2 %, Wydział XX - 105,1 %, Wydział XXII (Sąd Wspólnotowych Znaków Towarowych i Wzorów 24

Przemysłowych) 14,3%. XXII Wydział Gospodarczy Sąd Wspólnotowych Znaków Towarowych i Wzorów Przemysłowych utworzony został z dniem 22 czerwca 2004r. Do Wydziału tego wpłynęło w 2004r. łącznie 14 spraw, z czego załatwiono 2 sprawy, pozostałość wyniosła 12 spraw, w tym 5 spraw to sprawy stare. Najwięcej spraw gospodarczych średnio w miesiącu załatwiono w Wydziale XV - 475, w tym 210 spraw I instancyjnych i 265 spraw II instancyjnych. W pozostałych Wydziałach wielkość ta średnio miesięczne kształtowała się następująco: Wydział XVI 409, Wydział XVII - 39, Wydział XX 288, Wydział XXII 0,3 sprawy. Najlepsze wyniki pracy mierzone ilością spraw załatwionych średnio w miesiącu ( przy uwzględnieniu obsady średniookresowej ) osiągnęli w 2004r. sędziowie orzekający w sekcji odwoławczej Wydziału XV Gospodarczego. Liczba załatwionych przez nich średnio w miesiącu spraw wyniosła 63. W Wydziałach wskaźnik ten kształtował się następująco: Wydział XV ( sprawy I-instancyjne ) -35,7, Wydział XVI 36,5, Wydział XVII 15, Wydział XX 29,7, Wydział XXII 0,8 sprawy. Największa pozostałość przypada na Wydział XVI i wynosi 2.846 spraw. Pozostałość w innych Wydziałach kształtuje się następująco : Wydział XV 659, Wydział XVII 398, Wydział XX 2.223, Wydział XXII 12 spraw. Dodać należy, że w 2004r. nie rozpoznano 1.165 spraw II instancyjnych, które zostały przekazane do utworzonego z dniem 1 stycznia 2005r. Wydziału XXIII Gospodarczego Odwoławczego. 25

Łączna ilość spraw gospodarczych starych w 2004r. wyniosła 4.602 i należy odnotować, że wynik ten jest lepszy od osiągniętego w 2003r. kiedy ilość tych spraw wyniosła 5.464. Najwięcej spraw starych przypada na Wydział XVI 2.042. W pozostałych Wydziałach liczba ta przedstawia się następująco : Wydział XV 394, Wydział XVII 304, Wydział XX - 1.857, Wydział XXII 5 spraw. Wielokrotna zaległości liczona dla Wydziałów XV, XVI i XX wyniosła w 2004r. 5,5. Jest to wynik lepszy od uzyskanego w roku poprzednim gdy wskaźnik ten wynosił 6,8. W poszczególnych Wydziałach wielkość ta przedstawiała się następująco : Wydział XV 1,8, Wydział XVI 7,3, Wydział XX 8,1. W 2004r. sędziowie sporządzili łącznie 3.410 uzasadnień, w tym 1.906 w sprawach II - instancyjnych. W terminie do 7 dni sporządzono 2.264 uzasadnienia, w terminie 7 14 dni 1.009, w terminie 14 30 dni 133 uzasadnienia i w terminie powyżej 1 miesiąca 4. W 2004r. ilość spraw gospodarczych odroczonych wyniosła łącznie 4.534, co daje odsetek wynoszący 58,2%. W poszczególnych Wydziałach wskaźnik ten przedstawiał się następująco: - Wydział XV 46,1% a w tym: sprawy I - instancyjne 60,9%, sprawy II instancyjne 9,8%, Wydział XVI 66,4%, Wydział XVII 7,2 %, Wydział XX 71,2 %, Wydział XXII 80%. Szczegółowy zestaw danych zawierają dołączone tabele (str. 189 i 190). 26

SĄDY REJONOWE WYDZIAŁY CYWILNE W roku 2004 w okręgu Sądu Okręgowego w Warszawie działało 10 sądów rejonowych, w których prowadzone były wydziały cywilne: Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy z trzema Wydziałami Cywilnymi, Sąd Rejonowy dla Warszawy Mokotowa z trzema Wydziałami Cywilnymi, Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi z dwoma Wydziałami Cywilnymi, Sąd Rejonowy dla Warszawy Śródmieścia z dwoma Wydziałami Cywilnymi. Ponadto w każdym z tzw. sądów rejonowych ościennych działał jeden wydział cywilny tj. w Sądzie Rejonowym w Grodzisku Mazowieckim, w Legionowie, w Otwocku, w Nowym Dworze Mazowieckim, Pruszkowie i Wołominie. Ogółem do wszystkich wyżej wymienionych jednostek w 2004r. wpłynęło 177.413 spraw cywilnych. Oznacza to utrzymywanie się stałej tendencji wzrostowej wnoszenia tego typu spraw do sądów rejonowych. Przypomnieć bowiem należy, że w roku 2002 wpływ w wydziałach cywilnych sądów rejonowych okręgu warszawskiego wyniósł 137.593 sprawy, w roku 2003-155.490 spraw, a w roku 2004 jeszcze o 21.923 spraw więcej niż w poprzednim okresie rozliczeniowym. Dla przykładu podać należy, że w roku 2004 parametry średniego miesięcznego wpływu zwiększyły się w porównaniu z danymi z roku 2003 o 1826 spraw. Na podkreślenie zasługuje fakt, że 36,6% wszystkich spraw cywilnych zostało wniesionych do Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy. Wpływ spraw w tym sądzie wzrósł radykalnie z 47.046 w roku 2003 do 64.926 spraw w roku 2004. Niewielki spadek wpływu tj. o 2.080 spraw w porównaniu z rokiem poprzednim odnotowano jedynie w Sądzie 27

Rejonowym dla Warszawy Śródmieścia i o 118 spraw mniej wpłynęło do Sądu Rejonowego w Pruszkowie. We wszystkich wydziałach cywilnych sądów rejonowych okręgu Sądu Okręgowego w Warszawie w roku 2004 załatwiono ogółem o 13.805 spraw więcej niż w roku poprzednim, z tym, że ponownie najwięcej, bo 34,3% wszystkich spraw zostało załatwionych w Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy, w drugiej kolejności w Sądzie Rejonowym dla Warszawy Pragi - 22,8%. Przykładowo w roku 2004 w Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy zakończono 65.774 spraw cywilnych, a w Sądzie Rejonowym w Nowym Dworze Mazowieckim 2.218. Wskaźnik średnio miesięcznie załatwionych spraw w całym okręgu wzrósł o 1150 spraw w porównaniu z rokiem poprzednim. W bardzo istotny sposób zmniejszyła się na koniec roku 2004 ilość tzw. pozostałości. W roku 2003 wynosiła ona 56.326 spraw, a obecnie 42.203 sprawy. W konsekwencji powyżej omówionych wyników spadła także wielokrotna zaległości z 4,3 do 2,9. Opanowanie wpływu spraw cywilnych w sądach rejonowych w roku 2004 nadal utrzymywało się na wysokim poziomie i wynosiło 108%. Było ono jednak niższe niż w roku 2003, kiedy wskaźnik opanowania wpływu wyniósł 114,3%. Różnicę powyższą należy tłumaczyć większą o 21.923 sprawy ilością wpływu, gdyż jak już zaznaczono liczba spraw załatwionych w roku 2004 była i tak o 13.805 większa niż w roku poprzednim. Wpływu w 100% nie opanowano jedynie w Sądzie Rejonowym w Legionowie (w 95,8 %), w Nowym Dworze Mazowieckim (95,2 %) oraz w Wołominie (w 91 %). Pozytywny w roku 2004 wynik uzyskano jeżeli chodzi o ilość spraw starych. Ich liczba spadła w sposób znaczny z 29.048 na koniec 2003r. do 21.994. Spadek ilości spraw starych odnotowano prawie we wszystkich przedziałach czasowych, w których są one klasyfikowane, za wyjątkiem spraw najstarszych, a więc ponad pięcioletnich, których liczba wzrosła z 1.263 do 1.416. W największym stopniu, bo o ponad 50% zmniejszyła się ilość spraw z przedziału czasowego 24 miesiące 5 lat - z 9.468 do 4.397. Na powyższy wynik w głównej mierze zapracował Sąd Rejonowy dla Warszawy Śródmieścia, w którym liczba spraw starych zmniejszyła się 28

z 12.357 na koniec roku 2003 do 4.902 na zakończenie roku 2004. Wzrost liczby spraw starych odnotowano natomiast w Sądach Rejonowych: dla m.st. Warszawy - o 140, dla Warszawy Pragi - o 593, w Legionowie - o 146, w Nowym Dworze Mazowieckim - o 13, w Pruszkowie - o 216 i w Wołominie - o 45 spraw. We wszystkich wydziałach cywilnych sądów rejonowych okręgu Sądu Okręgowego w Warszawie w 2004r. sędziowie odbyli 7.769 sesji, średnio każdy sędzia po 6,2 sesji w miesiącu. Największą ilość sesji w miesiącu wyznaczano w Sądzie Rejonowym w Pruszkowie (8) i Wołominie (8,1), najmniejszą w Sądzie Rejonowym dla Warszawy Pragi (5,4). Średnio na jedną sesję wyznaczanych było 9,5 spraw. Sprawy odroczone stanowiły 49,7 % wszystkich wyznaczonych na rozprawy spraw. W roku 2004 sędziowie wydziałów cywilnych sądów rejonowych sporządzili ogółem 5.084 uzasadnień. Najwięcej uzasadnień powstało w Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy 1.272 i w Sądzie Rejonowym dla Warszawy Pragi 1.045. W Sądzie Rejonowym dla Warszawy Mokotowa sporządzono 847 uzasadnień, w Sądzie Rejonowym dla Warszawy Śródmieścia 774, w Grodzisku Mazowieckim 125, w Legionowie 138, w Nowym Dworze Mazowieckim 123, w Otwocku 217, w Pruszkowie 247 i w Wołominie 296 uzasadnień. 85,0% uzasadnień zostało sporządzonych w terminie z art. 329 k.p.c. tj. do 7 dni. W okresie od 8 do 14 dni sporządzono 385 uzasadnień, w przedziale czasowym 15 30 dni oddano 270 uzasadnień, a powyżej miesiąca 109 uzasadnień. Podkreślenia wymaga, że w Sądzie Rejonowym w Nowym Dworze Mazowieckim wszystkie uzasadnienia zostały sporządzone w terminie do 7 dni. Najwięcej uzasadnień z przekroczeniem terminu z art. 329 k.p.c. oddano w Sądzie Rejonowym dla Warszawy Pragi 248 na 1.045 uzasadnień. W dalszym ciągu w wydziałach cywilnych sądów rejonowych okręgu warszawskiego istnieje znaczny niedobór kadry orzeczniczej jak i pracowników sekretariatów sadowych. W porównaniu z rokiem 2003 niedobór sędziów wzrósł ze 124,7 do 151,55. Największe braki kadry 29

orzeczniczej występują w sądach warszawskich. Przykładowo w Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy w roku 2004 brakowało 69,4 sędziów. Niedoboru w obsadzie sędziowskiej nie stwierdzono jedynie w Sądzie Rejonowym w Pruszkowie. Na zdecydowanie niższym poziomie utrzymuje się niedobór pracowników administracyjnych, aczkolwiek w porównaniu z rokiem 2003 wzrósł i on o ponad 100% tj. z 7 do 18,9 pracowników. Przechodząc do analizy ruchu spraw cywilnych w poszczególnych sądach rejonowych w okręgu Sądu Okręgowego w Warszawie w roku 2004 stwierdzić należy co następuje. Do trzech Wydziałów Cywilnych Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w roku 2004 wpłynęło najwięcej spraw spośród wszystkich sądów rejonowych okręgu warszawskiego bo aż 64.926. W porównaniu z rokiem 2003 wpływ wzrósł aż o 17.880 spraw. Oznacza to, iż średnio miesięcznie w 2004r. do tego sądu wnoszono o 1.490 spraw więcej niż w roku poprzednim. Sędziowie w tym samym okresie rozpoznali 65.744 sprawy, to jest o 18.711 spraw więcej niż w roku 2003. Wszyscy sędziowie trzech Wydziałów Cywilnych łącznie załatwiali zatem o 1.560 spraw miesięcznie więcej niż w roku poprzednim. Wyniki powyższe pozwoliły na opanowanie wpływu w 101,3%, pomimo znacznego wzrostu liczby nowo wniesionych spraw. Zwrócenia jednak uwagi wymaga, że gwałtowny wzrost liczby spraw załatwionych odnotowano głównie w IV Wydziale Cywilnym tego sądu: z 19.375 spraw w roku 2003 do 34.346 spraw w roku 2004. Dodać należy, że w tym też Wydziale nastąpił w roku 2004 największy wzrost wpływu, bo aż o 13.471 spraw. Oznacza to, że w pewnej mierze wysoki wynik w kategorii spraw załatwionych (i opanowania wpływu) w roku 2004 jest efektem zmiany zasad zakreślania spraw w repertorium, wprowadzonej zarządzeniem Ministra Sprawiedliwości z 12 grudnia 2003r., która pozwala zakreślać w repertorium sprawy nakazowe z chwilą wydania nakazu zapłaty, a nie z chwilą jego uprawomocnienia się. 30

Konsekwencją natomiast dużej ilości załatwionych spraw jest również spadek pozostałości z 10.723 spraw na koniec roku 2003 do 9.905 na zakończenie roku 2004 oraz zmniejszenie wielokrotnej zaległości z 2,7 do 1,8. O 140 spraw wzrosła natomiast ilość spraw starych, najwięcej z przedziałów czasowych: 6-12 miesięcy i 12-24 miesiące. Wynik powyższy po części należy tłumaczyć rosnącym wpływem spraw, a co za tym idzie zwiększającymi się referatami sędziów, w których sprawy dłużej czekają z wejściem na wokandę, a okresy pomiędzy rozprawami są coraz bardziej odległe. W Sądzie Rejonowym dla Warszawy Mokotowa w styczniu 2004r. został utworzony nowy, XVI Wydział Cywilny, co zwiększyło liczbę Wydziałów Cywilnych w tym sądzie do trzech. Ogółem do wszystkich Wydziałów wpłynęło 32.755 spraw, a więc o 1.918 więcej niż w roku 2003. Sędziowie w tej jednostce w roku 2004 załatwili o 5.698 spraw więcej niż w roku poprzednim. Liczba średnio miesięcznie załatwianych spraw wzrosła z 2.441 do 2.915. Tak jak w wypadku poprzednio omówionego sądu przy ocenie tych wyników należy mieć na uwadze zmianę zasad zakreślania w repertorium spraw nakazowych. Nastąpił znaczny spadek pozostałości z 11.191 spraw na koniec roku 2003 do 8.962 na zakończenie roku 2004, a także istotny wzrost opanowania wpływu z 95% do 106,8%. W konsekwencji powyższych zjawisk spadła także wielokrotna zaległości z 4,4 na 3,3. Podkreślenia ponadto wymaga, iż bardzo dobre wskaźniki opanowania wpływu i zmniejszenia pozostałości zostały spowodowane w dużej mierze wynikami osiąganymi w I Wydziale Cywilnym tego sądu. W pozostałych dwóch wydziałach wpływ nie został opanowany w 100 %, ale był to wynik następujących okoliczności: kłopotów kadrowych w II Wydziale Cywilnym spowodowanych odejściem większości sędziów na delegację do Sądu Okręgowego 31

i jednego sędziego z zawodu (w efekcie powyższych zmian na koniec roku 2004 w Wydziale pozostało 2 sędziów Przewodnicząca Wydziału i jej Zastępca - pozostałą część kadry orzekającej stanowili zaś asesorzy z niewielkim stażem pracy), do XVI Wydziału w 2004r. wpłynęło faktycznie 2.137 spraw, sędziowie w tym okresie rozpoznali spraw 2.559. Pomimo tego odsetek opanowania wpływu wyniósł 72,6%, ponieważ do wpływu spraw zostały doliczone sprawy przekazane na początku roku z I Wydziału Cywilnego w ilości 1.386, które w rzeczywistości stanowiły pozostałość z lat poprzednich. Jeżeli chodzi o liczbę spraw starych to w porównaniu z rokiem 2003 zmalała ona o 705 spraw. Największy spadek ilościowy tych spraw odnotowano w przedziałach czasowych: 3-6 miesięcy (o 384) i 6-12 miesięcy (o 469). Wzrosła natomiast o 41 ilość spraw najstarszych tj. ponad 5 letnich i o 156 liczba spraw ponad rocznych do 24 miesięcy. W Sądzie Rejonowym dla Warszawy Pragi, w którym działają dwa Wydziały Cywilne w 2004r. wpływ wzrósł o 3.333 spraw w porównaniu z rokiem 2003. W sposób diametralny wzrosła ilość spraw załatwionych, bo aż o 9.636 tj. o ponad ¼ ogółem załatwionych spraw w roku poprzednim. W samym I Wydziale Cywilnym zakończono o 7.629 spraw więcej, chociaż wpływ w tym Wydziale nowych spraw w roku 2004 zwiększył się nieznacznie w porównaniu z innymi wydziałami cywilnymi sądów warszawskich bo o 1.220 spraw. Oznacza to, iż na bardzo dobry wynik w załatwianiu spraw w roku 2004 wpływ miała powyżej omówiona zmiana tzw. instrukcji sądowej. Konsekwencją nieznacznego wzrostu wpływu spraw nowych i dużej ilości spraw uznanych za załatwione jest natomiast wysoki procent opanowania wpływu, który w porównaniu z rokiem 2003 w I Wydziale Cywilnym wzrósł aż o 32,4% i wyniósł 114% oraz w całym Sadzie Rejonowym dla Warszawy Pragi, gdzie wzrósł o 16,1% i wyniósł za 2004r. 106,9%. Różnica w ilości spraw pozostałych do załatwienia w obu 32