Autorem cz Êci Spo eczeƒstwo i Prawo jest Marek Grondas, cz Êci Polityka oraz Polska, Europa, Êwiat Janusz mijski Ok adk i stron tytu owà projektowa a Ewa Szyd owska Koncepcja graficzna Andrzej Ozi b o Redaktor inicjujàcy projektu Danuta Rogowska Redaktorzy merytoryczni Wojciech Chmielewski, ukasz Marks Redaktor kartograficzny Jerzy Domosud i Zespó Recenzent dr Gra yna Ok a Autorów tekstów êród owych i t umaczeƒ, do których nie uda o si dotrzeç, prosimy o zg oszenie si do WSiP-u. ISBN 83-02-09193-6 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spó ka Akcyjna Warszawa 2004 Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spó ka Akcyjna 02 305 Warszawa, Al. Jerozolimskie 136 Adres do korespondencji: 00 965, P. poczt. nr 9 www.wsip.com.pl Wydanie drugie Arkuszy drukarskich: 26 Sk ad i amanie: El bieta Walczak/ Studio DTP WSiP S.A. Wydrukowano na papierze produkcji International Paper Kwidzyn S.A. Druk i oprawa: Zak ady Graficzne im. KEN SA w Bydgoszczy
SPIS TREÂCI Od autorów............................................................... 4 Wiedza o spo eczeƒstwie. Poziom podstawowy Spo eczeƒstwo test I.................................................... 8 Spo eczeƒstwo test II................................................... 13 Spo eczeƒstwo test III.................................................. 18 Spo eczeƒstwo test IV.................................................. 25 Polityka test I......................................................... 31 Polityka test II......................................................... 37 Polityka test III........................................................ 43 Polityka test IV........................................................ 47 Prawo test I........................................................... 51 Prawo test II.......................................................... 57 Prawo test III......................................................... 62 Prawo test IV......................................................... 67 Polska, Europa, Êwiat test I.............................................. 72 Polska, Europa, Êwiat test II.............................................. 78 Polska, Europa, Êwiat test III............................................. 85 Polska, Europa, Êwiat test IV............................................. 90 Wiedza o spo eczeƒstwie. Poziom rozszerzony Spo eczeƒstwo zestaw I................................................. 96 Spo eczeƒstwo zestaw II................................................. 102 Spo eczeƒstwo zestaw III................................................ 109 Spo eczeƒstwo zestaw IV................................................ 115 Polityka zestaw I....................................................... 119 Polityka zestaw II...................................................... 126 Polityka zestaw III..................................................... 131 Polityka zestaw IV..................................................... 138 Prawo zestaw I........................................................ 144 Prawo zestaw II........................................................ 152 Prawo zestaw III....................................................... 158 Prawo zestaw IV....................................................... 166 Polska, Europa, Êwiat zestaw I............................................ 175 Polska, Europa, Êwiat zestaw II........................................... 182 Polska, Europa, Êwiat zestaw III.......................................... 189 Polska, Europa, Êwiat zestaw IV.......................................... 193 Przyk adowy arkusz egzaminacyjny............................................ 197 www.wsip.com.pl 3
P O L I T Y K A T E S T I I I POLITYKA TEST III 1. 2. 3. ZakreÊl jednà w aêciwà odpowiedê. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. prawo do sprawowania kontroli nad rzàdem przyzna a: a) Prezydentowi b) Senatowi c) Sejmowi d) Sàdowi Najwy szemu Do charakterystyk ustrojów politycznych dopasuj w aêciwe konstytucje. (1 pkt) a) Tworzy a demokratyczne ramy ustrojowe, wprowadza a wyraênà dominacj Sejmu nad pozosta- ymi organami w adzy paƒstwowej. b) Odrzuca a pluralizm polityczny, formalnie skupia a w adz w r kach zdominowanego przez jednà parti Sejmu. c) Zapewnia a prezydentowi kluczowà pozycj w paƒstwie, czyniàc go gwarantem adu konstytucyjnego i najwy szym arbitrem politycznym. d) Ustanawia a system rzàdów àczàcy elementy ustroju prezydenckiego i monarchii parlamentarnej. 1) Konstytucja 3 maja (1791 r.) 2) konstytucja Ksi stwa Warszawskiego (1807 r.) 3) konstytucja marcowa (1921 r.) 4) konstytucja kwietniowa (1935 r.) 5) Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (1952 r.) a)........ b)........ c)........ d)........ (4 pkt.) Opisz krótko ka dà z wymienionych poni ej zasad dzia ania wymiaru sprawiedliwoêci w Polsce. Zasada instancyjnoêci...................................................................................................... Zasada kolegialnoêci....................................................................................................... Zasada jawnoêci............................................................................................................. 4. WyjaÊnij krótko, na czym polega zasada prymatu konstytucji. (3 pkt.)............. (1 pkt) www.wsip.com.pl 43
POZIOM PODSTAWOWY 5. Zapoznaj si z fragmentem ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych i wykonaj zamieszczone poni ej zadania. Art. 1. 1. Partia polityczna jest dobrowolnà organizacjà, wyst pujàcà pod okreêlonà nazwà, stawiajàcà sobie za cel udzia w yciu publicznym poprzez wywieranie metodami demokratycznymi wp ywu na kszta towanie polityki paƒstwa lub sprawowanie w adzy publicznej. [ ] Art. 8. Partie polityczne kszta tujà swoje struktury oraz zasady dzia ania zgodnie z zasadami demokracji, w szczególnoêci przez zapewnienie jawnoêci tych struktur, powo ywanie organów partii w drodze wyborów i podejmowanie uchwa wi kszoêcià g osów. [ ] Dz.U. z 1997 r. Nr 98, poz. 604 A. WyjaÊnij, co oznacza stwierdzenie, e partia polityczna jest organizacjà dobrowolnà. B. Wymieƒ 3 zasady funkcjonowania partii politycznych w Polsce, zapewniajàce demokratyczny charakter tych organizacji. (2 pkt.) 6. Zapoznaj si z fragmentem Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. i wykonaj zamieszczone poni ej zadania. Rozdzia XII ZMIANA KONSTYTUCJI Art. 235. 1. Projekt ustawy o zmianie Konstytucji mo e przed o yç co najmniej 1/5 ustawowej liczby pos ów, Senat lub Prezydent Rzeczypospolitej. 2. Zmiana Konstytucji nast puje w drodze ustawy uchwalonej w jednakowym brzmieniu przez Sejm i nast pnie w terminie nie d u szym ni 60 dni przez Senat. 3. Pierwsze czytanie projektu ustawy o zmianie Konstytucji mo e odbyç si nie wczeêniej ni trzydziestego dnia od dnia przed o enia Sejmowi projektu ustawy. 4. Ustaw o zmianie Konstytucji uchwala Sejm wi kszoêcià co najmniej 2/3 g osów w obecnoêci co najmniej po owy ustawowej liczby pos ów oraz Senat bezwzgl dnà wi kszoêcià g osów w obecnoêci co najmniej po owy ustawowej liczby senatorów. 5. Uchwalenie przez Sejm ustawy zmieniajàcej przepisy rozdzia ów I, II lub XII Konstytucji mo e odbyç si nie wczeêniej ni szeêçdziesiàtego dnia po pierwszym czytaniu projektu tej ustawy. 6. Je eli ustawa o zmianie Konstytucji dotyczy przepisów rozdzia u I, II lub XII, podmioty okreêlone w ust. 1 mogà za àdaç, w terminie 45 dni od dnia uchwalenia ustawy przez Senat, przeprowadzenia referendum zatwierdzajàcego. Z wnioskiem w tej sprawie podmioty te zwracajà si do Marsza ka Sejmu, który zarzàdza niezw ocznie przeprowadzenie referendum w ciàgu 60 dni od dnia z o enia wniosku. Zmiana Konstytucji zostaje przyj ta, je eli za tà zmianà opowiedzia a si wi kszoêç g osujàcych. 44
P O L I T Y K A T E S T I I I 7. Po zakoƒczeniu post powania okreêlonego w ust. 4 i 6 Marsza ek Sejmu przedstawia Prezydentowi Rzeczypospolitej uchwalonà ustaw do podpisu. Prezydent Rzeczypospolitej podpisuje ustaw w ciàgu 21 dni od dnia przedstawienia i zarzàdza jej og oszenie w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Dz.U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483 A. Oblicz, jaka minimalna liczba g osów by aby konieczna do uchwalenia w Sejmie ustawy o zmianie Konstytucji, jeêli w g osowaniu wzi aby udzia minimalna niezb dna liczba pos ów. Wska odpowiedni ust p artyku u 235, na podstawie którego zosta o dokonane obliczenie. B. WyjaÊnij, w jakim wypadku zmiana Konstytucji musi zostaç zatwierdzona w referendum. (4 pkt.) 7. Uzupe nij zdania. Na mocy ustawy z dnia 24 lipca 1998 r. w Polsce zosta wprowadzony 1) -stopniowy podzia terytorialny. Najwi kszymi jednostkami terytorialnego podzia u kraju sà 2)........................., których jest obecnie 3)...................... W ich ramach funkcjonuje 380 jednostek zwanych 4)............................................. Najni szy szczebel podzia u terytorialnego stanowià...... 5)................................... (2 pkt.) 8. Uzupe nij fragment schematu przedstawiajàcego tryb ustawodawczy zgodnie z polskim prawem. W miejscach oznaczonych literami (a, b, c, d) wpisz nazwy odpowiednich instytucji. Inicjatywa ustawodawcza odrzucenie w 1. czytaniu odrzucenie w 3. czytaniu uchwalenie a).............................. trzy czytania b)............................. nieodrzucenie weta (post powanie zakoƒczone) poprawki lub odrzucenie (weto) c).............................. przyj cie bez poprawek Marsza ek Sejmu d)............................. Schemat za: Wiedza o spo eczeƒstwie. Podr cznik. Kszta cenie w zakresie podstawowym, red. Konstanty A. Wojtaszczyk, WSiP, Warszawa 2004 (2 pkt.) www.wsip.com.pl 45
POZIOM PODSTAWOWY MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. (0 1 pkt) c) (0 4 pkt.) a 3, b 5, c 4, d 1 (1 pkt za ka dà poprawnà odpowiedê) (0 3 pkt.) Zasada instancyjnoêci polega na tym, e od ka dego orzeczenia zapad ego w sàdzie pierwszej instancji mo na wnieêç odwo anie do sàdu wy szej instancji, a post powanie sàdowe jest co najmniej dwuinstancyjne. Zasad kolegialnoêci polega na zespo owym rozpoznawaniu i rozstrzyganiu sprawy przez samych s dziów zawodowych lub s dziego zawodowego i awników. Zasada jawnoêci polega na tym, e rozpatrywanie spraw przed wszystkimi sàdami powinno odbywaç si jawnie, z wyjàtkiem sytuacji (okreêlonych w konstytucji i ustawach), gdy interes paƒstwa, dobro obywateli itp. wymaga ograniczenia jawnoêci. (1 pkt za ka dà poprawnie wyjaênionà zasad ) (0 1 pkt) Zasada ta oznacza, e wszystkie akty prawne w danym paƒstwie powinny byç zgodne z konstytucjà i zmierzaç do zapewnienia jej realizacji. (0 2 pkt.) A. (0 1 pkt) Oznacza ono, e obywatel ma prawo wst powania do partii i wyst powania z nich zgodnie z w asnà wolà. B. (0 1 pkt) Zdajàcy powinien wymieniç 3 zasady spoêród nast pujàcych: jawnoêç struktur, powo ywanie w adz partii w wyborach, podejmowanie decyzji wewnàtrz partii wi kszoêcià g osów, wywieranie przez parti wp ywu na kszta towanie polityki paƒstwa metodami demokratycznymi. (1 pkt za 3 poprawne odpowiedzi) (0 4 pkt.) A. (0 2 pkt.) 154 g osy; ust. 4. (1 pkt za podanie prawid owego wyniku i 1 pkt za wskazanie w aêciwego ust pu) B. (0 2 pkt.) Referendum zatwierdzajàce mo e zostaç przeprowadzone, je eli zmiana dotyczy I, II lub XII rozdzia- u Konstytucji i w terminie 45 dni od dnia uchwalenia zmiany przez Senat z odpowiednim wnioskiem o przeprowadzenie referendum do Marsza ka Sejmu wystàpi 1/5 ustawowej liczby pos ów, Senat lub Prezydent Rzeczypospolitej. (2 pkt. za pe nà poprawnà odpowiedê) (0 2 pkt.) 1) 3; 2) województwa; 3) 16; 4) powiatami; 5) gminy (2 pkt. za 5, 1 pkt za 3 poprawne odpowiedzi) (0 2 pkt.) a) Sejm, b) Senat, c) Sejm, d) Prezydent (2 pkt. za 4, 1 pkt za 3 poprawne odpowiedzi) 46
POZIOM PODSTAWOWY POLSKA, EUROPA, ÂWIAT TEST I 1. 2. ZakreÊl jednà w aêciwà odpowiedê. Termin globalizacja oznacza w ekonomii: a) formalizowanie wi zi mi dzy uczestnikami mi dzynarodowej wymiany handlowej poprzez tworzenie odpowiednich instytucji i rozwijanie prawa mi dzynarodowego b) integracj paƒstw, àczenie si ich w ponadnarodowe wspólnoty, cedowanie cz Êci suwerennoêci na mi dzynarodowe organizacje gospodarcze c) integracj rynków finansowych, swobodny przep yw kapita u i produkcji w skali ca ego Êwiata, dost pnoêç tych samych produktów i technologii pod ró nymi szerokoêciami geograficznymi b) podporzàdkowywanie sobie krajów s abo rozwini tych przez paƒstwa wysoko uprzemys owione w celu eksploatacji surowców naturalnych i taniej si y roboczej (1 pkt) Do podanych charakterystyk dopasuj w aêciwe systemy bezpieczeƒstwa. a) Organizacja ta ponosi g ównà odpowiedzialnoêç za utrzymanie pokoju i bezpieczeƒstwa na Êwiecie; nak ada sankcje gospodarcze lub wojskowe; prowadzi operacje pokojowe w ró nych regionach Êwiata. b) Organizacja ta realizuje rozleg y program polityczny, wojskowy, gospodarczy i naukowo-techniczny; nale àce do niej paƒstwa uznajà, e zbrojna napaêç na jedno z nich w Europie lub Ameryce Pó nocnej b dzie uznana za atak przeciwko nim wszystkim. c) Organizacja ta ma charakter regionalny; jej dzia alnoêç faktycznie sprowadza si do zabiegania o pokojowe rozwiàzywanie lokalnych sporów i konfliktów. d) Organizacja ta skupia 10 paƒstw, które sà zobowiàzane do zbiorowej samoobrony w wypadku zagro enia któregoê z cz onków; przez wiele lat ma o aktywna, o ywi a swojà dzia alnoêç w zwiàzku z destabilizacjà w Europie Ârodkowej i Wschodniej. 1) NATO 2) OBWE 3) UZE 4) ONZ 5) UE a)........ b)........ c)........ d)........ (4 pkt.) 3. Podane wydarzenia uporzàdkuj w kolejnoêci chronologicznej, zaczynajàc od najwczeêniejszego (np. 6. f). a) rozwiàzanie ZSRR b) porozumienie mi dzy komunistycznymi w adzami a opozycjà w Polsce (tzw. okràg y stó ) c) wstàpienie Polski, Czech i W gier do NATO d) obalenie muru berliƒskiego e) wstàpienie Polski oraz 9 innych krajów Europy Ârodkowo-Wschodniej i Po udniowej do Unii Europejskiej 1......... 2......... 3......... 4......... 5......... (1 pkt) 4. WyjaÊnij w 2 3 zdaniach, na czym polegajà demograficzne problemy wspó czesnego Êwiata. W swojej wypowiedzi wska dwa problemy............. 72
P O L S K A, E U R O P A, Â W I A T T E S T I.................... (2 pkt.) 5. Pos ugujàc si zamieszczonà poni ej mapà, wska paƒstwa europejskie, które: a) przystàpi y do NATO w 1949 r., b) przystàpi y do NATO w 1999 i 2004 r. Wypisz pod mapà w punktach a) i b) numery odpowiednich paƒstw. a) b) (4 pkt.) 6. Zapoznaj si z preambu à Karty Narodów Zjednoczonych (1945 r.) i wykonaj podane poni ej polecenia. MY, LUDY NARODÓW ZJEDNOCZONYCH, ZDECYDOWANE uchroniç przysz e pokolenia od kl sk wojny, która dwukrotnie w ciàgu naszego ycia wyrzàdzi a niewypowiedziane cierpienia ludzkoêci, i przywróciç wiar w podstawowe prawa cz owieka, w dostojeƒstwo i wartoêç jego osoby, w równouprawnienie m czyzn i kobiet oraz w równoêç praw narodów wielkich i ma ych, i stworzyç warunki, w których b dzie mog a panowaç sprawiedliwoêç i poszanowanie zobowiàzaƒ opartych na traktatach i innych êród ach prawa mi dzynarodowego, i przyczyniç si do post pu spo ecznego i podniesienia stopy yciowej przy wi kszej wolnoêci, I W TYM CELU stosowaç tolerancj i yç wspólnie w pokoju, jeden z drugim, jak dobrzy sàsiedzi, i zjednoczyç nasze si y dla utrzymania mi dzynarodowego pokoju i bezpieczeƒstwa, www.wsip.com.pl 73
POZIOM PODSTAWOWY i zapewniç, przez przyj cie zasad i ustanowienie metod, e si y zbrojne b dà u ywane tylko we wspólnym interesie, i zu ytkowaç urzàdzenia mi dzynarodowe dla popierania post pu gospodarczego i spo ecznego narodów, POSTANOWI YÂMY ZESPOLIå NASZE WYSI KI DLA OSIÑGNI CIA TYCH CELÓW. Stosownie do tego nasze odnoêne Rzàdy, za poêrednictwem swych przedstawicieli, zgromadzonych w mieêcie San Francisco, którzy okazali swe pe nomocnictwa uznane za dobre i w nale ytej formie, zgodzi y si przyjàç niniejszà Kart Narodów Zjednoczonych i na jej podstawie ustanawiajà organizacj mi dzynarodowà, która b dzie nosi a nazw Narodów Zjednoczonych. Dz.U. z 1947 r. Nr 23, poz. 90 A. Wymieƒ dwa, okreêlone w preambule, cele Narodów Zjednoczonych dotyczàce relacji mi dzy paƒstwami. B. Wymieƒ jeden, okreêlony w preambule, cel Narodów Zjednoczonych dotyczàcy relacji mi dzy paƒstwami a ich obywatelami. C. Wymieƒ dwa, okreêlone w preambule, cele Narodów Zjednoczonych dotyczàce polityki spo- ecznej. D. Wska wydarzenia historyczne, do których odwo ywali si autorzy preambu y. WyjaÊnij, w jaki sposób wp yw tych wydarzeƒ odzwierciedli si w treêci preambu y (podaj dwa przyk ady). (8 pkt.) 7. Przeczytaj zamieszczone poni ej biogramy i wpisz pod ka dym z nich imi i nazwisko odpowiedniej postaci. A. Laureat pokojowej Nagrody Nobla, ghaƒski ekonomista, siódmy sekretarz generalny ONZ, sprawuje t funkcj od 1997 r. 74
P O L S K A, E U R O P A, Â W I A T T E S T I B. Urodzony w Arabii Saudyjskiej za o yciel i przywódca mi dzynarodowej organizacji terrorystycznej zwanej Al-Kaidà, od 2001 r. ukrywa si w nieznanym miejscu. C. Najbardziej znany polityk i przywódca palestyƒski, wspó za o yciel, a od roku 1965 przywódca organizacji Fatah, laureat pokojowej Nagrody Nobla (1993 r.). D. Holender, zawodowy dyplomata, od stycznia 2004 r. sekretarz generalny NATO. (4 pkt.) 8. Zapoznaj si z fotografià i wykonaj zamieszczone poni ej polecenia. Fot. Henry Ray Abrams/AFP/EPA/PAP A. OkreÊl, kiedy i gdzie dosz o do ukazanego na fotografii wydarzenia (podaj dat dziennà i nazw miasta). B. Odczytaj symboliczne znaczenie zdj cia. Nazwij zjawisko, do którego odnosi si fotografia, i zredaguj jego kilkuzdaniowà charakterystyk (podaj trzy cechy charakterystyczne). (5 pkt.) www.wsip.com.pl 75
POZIOM PODSTAWOWY MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA 1. 2. 3. 4. 5. 6. (0 1 pkt) c) (0 4 pkt.) a 4, b 1, c 2, d 3 (1 pkt za ka dà poprawnà odpowiedê) (0 1 pkt) 1. b, 2. d, 3. a, 4. c, 5. e (1 pkt za podanie 5 poprawnych odpowiedzi) (0 2 pkt.) Zdajàcy mo e wskazaç np.: groêb przeludnienia Êwiata brak mo liwoêci wy ywienia coraz wi kszej liczby ludzi; bardzo wysoki przyrost naturalny, charakterystyczny dla najbiedniejszych regionów Êwiata pog bianie innych wyst pujàcych na tych obszarach problemów (bieda, g ód, analfabetyzm, nadmierna eksploatacja Êrodowiska naturalnego), zwi kszanie si dysproporcji w rozwoju mi dzy krajami biednymi a wysoko rozwini tymi; zjawisko tzw. starzenia si spo eczeƒstw, charakterystyczne dla krajów wysoko rozwini tych negatywne oddzia ywanie na rozwój ekonomiczny. Uwaga: nale y uznaç za poprawne tak e inne wskazane przez zdajàcego i odpowiednio objaênione problemy. (1 pkt za ka dy poprawnie podany i objaêniony problem) (0 4 pkt.) a) 1, 2, 6, 7, 13, 14, 15, 21, 31, 34 (0 2 pkt.; 2 pkt. za 10, 1 pkt za 5 poprawnych odpowiedzi) b) 8, 9, 10, 17, 18, 19, 24, 27, 29, 37 (0 2 pkt.; 2 pkt. za 10, 1 pkt za 5 poprawnych odpowiedzi) (0 8 pkt) A. (0 2 pkt.) Zdajàcy powinien wymieniç dwa cele spoêród nast pujàcych: zapobieganie konfliktom zbrojnym; poszanowanie zobowiàzaƒ wynikajàcych z traktatów i innych êróde prawa mi dzynarodowego; oparcie stosunków mi dzy paƒstwami na sprawiedliwych zasadach; równouprawnienie narodów wielkich i ma ych (interpretowane jako równouprawnienie wielkich i ma ych paƒstw); przestrzeganie zasad tolerancji w stosunkach mi dzy paƒstwami; pokojowe (dobrosàsiedzkie) wspó ycie paƒstw; u ywanie si zbrojnych we wspólnym interesie Narodów Zjednoczonych; wspó praca mi dzy paƒstwami w celu utrzymania pokoju na Êwiecie (zagwarantowania mi dzynarodowego bezpieczeƒstwa). (1 pkt za ka dy poprawnie podany cel) B. (0 1 pkt) Zdajàcy powinien podaç jeden cel spoêród nast pujàcych: oparcie relacji mi dzy paƒstwem a obywatelem na prawach cz owieka; ochrona dostojeƒstwa i wartoêç osoby ludzkiej; równouprawnienie m czyzn i kobiet; równoêç praw narodów wielkich i ma ych (zamieszkujàcych jedno paƒstwo). C. (0 2 pkt.) Zdajàcy powinien podaç dwa cele spoêród nast pujàcych: przyczynianie si do post pu spo ecznego; przyczynianie si do podnoszenia stopy yciowej (poprawa warunków ycia); wi ksza wolnoêç; równouprawnienie m czyzn i kobiet. (1 pkt za ka dy poprawnie podany cel) Uwaga: w zadaniach A., B. i C. za poprawne nale y uznaç tak e cele inaczej sformu owane, lecz zgodne z treêcià preambu y. 76
P O L S K A, E U R O P A, Â W I A T T E S T I D. (0 3 pkt.) Wydarzenia historyczne I i II wojna Êwiatowa. W odpowiedzi mogà znaleêç si np. nast pujàce przyk ady wraz z uzasadnieniami: eksponowanie problemu utrzymania pokoju na Êwiecie (zagwarantowania bezpieczeƒstwa mi dzynarodowego) wynik doêwiadczeƒ z lat poprzedzajàcych wybuch I i II wojny Êwiatowej; eksponowanie wartoêci, które w szczególny sposób zosta y pogwa cone przez paƒstwa odpowiedzialne za wybuch II wojny Êwiatowej (prawa cz owieka, równouprawnienie wielkich i ma ych narodów, tolerancja, sprawiedliwoêç, zasady dobrego sàsiedztwa). Uwaga: w poleceniu D nale y uznaç za poprawne wszystkie przyk ady w logiczny sposób wywiedzione z treêci preambu y i w aêciwie uzasadnione. (1 pkt za poprawne podanie obu wydarzeƒ historycznych, 1 pkt za ka dy poprawnie podany i uzasadniony przyk ad) 7. 8. (0 4 pkt.) A. Kofi Annan; B. Osama ben Laden (nale y uznaç tak e inne formy zapisu imienia i nazwiska); C. Jasir Arafat (nale y uznaç tak e inne formy zapisu imienia); D. Jaap de Hoop Scheffer (1 pkt za ka dà poprawnà odpowiedê) (0 5 pkt.) A. (0 1 pkt) 11 wrzeênia 2001 r., Nowy Jork (1 pkt za pe nà odpowiedê) B. (0 4 pkt.) OkreÊlenie zjawiska terroryzm (globalny terroryzm). W odpowiedzi powinny zostaç uwzgl dnione 3 cechy charakterystyczne, np.: globalny zasi g zjawiska; wykorzystywanie najnowszych zdobyczy techniki; religijne (fundamentalistyczne, ideologiczne) pod o e wspó czesnego terroryzmu; dà enie do psychologicznego oddzia ywania na wielkà skal ; ró norodne metody dzia ania (morderstwa pojedynczych osób, porwania, zamachy na wielkà skal, pos ugiwanie si Êrodkami trujàcymi itp.); celowe kierowanie dzia aƒ przeciw postronnym (przypadkowym) ludziom; brak mo liwoêci podj cia dialogu z organizacjami terrorystycznymi. Uwaga: nale y uznaç za poprawne tak e inne przyk ady Êwiadczàce o rozumieniu przez zdajàcego zjawiska wspó czesnego terroryzmu. (1 pkt za poprawne okreêlenie zjawiska; po 1 pkt. za ka dà prawid owo podanà cech charakterystycznà) www.wsip.com.pl 77