Sprawozdanie z laboratorium Nowoczesne Sieci Komputerowe

Politechnika ska Wydział Informatyki i Zarządzania Sprawozdanie z laboratorium Nowoczesne Sieci Komputerowe Projekt szerokopasmowej szkieletowej sieci optycznej Autorzy: Gorgolewski Jakub (55456), Piątkowski Łukasz (5555), Pierzchlewicz Bartosz (5556).

3 Spis treści Cel projektu...5 2 Założenia...5 3 Architektura sieci...5 3. Topologia połączeń fizycznych...5 3.2 Połączenia logiczne w sieci...6 3.3 Urządzenia warstwy fizycznej...8 3.3. Moduły kanałów WDM...8 3.3.2 Filtry kanałowe...8 3.3.3 Multipleksery i demultipleksery...8 3.3.4 Wzmacniacze optyczne...8 3.3.5 Regeneratory...8 3.3.6 Włókna...8 3.3.7 Dobór długości fal w systemie WDM...9 3.4 Urządzenia warstw łącza danych i sieci... 3.4. Routery... 3.4.2 Switche... 4 Rozmieszczenie urządzeń w sieci... 4. Rozmieszczenie i schemat połączeń urządzeń transmisyjnych... Gdańsk.........2 Wrocław...2 Kraków...3 Szczecin...3 Białystok...4 Toruń...4 Lublin...5 Koszalin...5 Olsztyn...5 Puławy...6 Opole...6 Gliwice...6 Szczucin...6 5 Protekcja w sieci...7 5. Protekcja traktu światłowodowego...7 5.2 Moduły protekcji switchy w szkielecie...7 5.3 Protekcja ośrodków KDM przed awarią ich sieci GE...8 6 Budżet mocy i dyspersji...8 6. Połączenia fizyczne...8 6.2 Połączenia logiczne...9 6.2. Połączenia między węzłami Komputerów Dużej Mocy...2 Gdańsk...2 Gdańsk...2...2 Wrocław...2 Kraków...22 6.2.2 Połączenia między węzłami szkieletu...23 Szczecin Gdańsk...23 Gdańsk - Białystok...23

4 Gdańsk - Toruń...24 Szczecin -...24 Białystok -...24 Toruń -...25 Toruń -...25 - Wrocław...25 - Lublin...26 Lublin - Kraków...26 Wrocław - Kraków...27 6.2.3 Połączenia punkt-punkt w technologii PoS...27 Szczecin Koszalin...27 Gdańsk Olsztyn...28 Toruń Bydgoszcz...28 Zielona Góra...28 Łódź...29 Wrocław Opole...29 Lublin Puławy...29 Lublin Radom...3 Kraków Kielce...3 Kraków Rzeszów...3 Kraków Częstochowa...3 Kraków Gliwice...32 6.2.4 Tabelaryczne podsumowanie...33 6.3 Wzmacniacze i regeneratory...33 7 Załączniki / dane techniczne...36 7. Specyfikacje routerów i interfejsów Juniper...36 7.2 Specyfikacje przełączników BlackDiamond...36 7.3 Dokumentacja systemu trakcyjnego FPS 3 firmy ADVA...36 8 Słowniczek...37 9 Spis tabelek...39 Spis rysunków...39

Cel projektu 5 Cel projektu Naszym zadaniem było stworzenie projektu światłowodowej sieci szkieletowej obejmującej 2 miast w Polsce z uwzględnieniem utworzenia w z nich węzłów szkieletu oraz zapewnienia osobnych łączy komunikacyjnych dla 5 ośrodków komputerów dużej mocy (KDM). W zadaniu należało wykorzystać technologię WDM oraz zapewnić łącza Gigabit Ethernet dla miast z węzłami sieci szkieletowej oraz 2,5Gb/s Packet over Sonet dla pozostałych miast w sieci. Dodatkowo należało wydzielić osobny kanał komunikacyjny dla ośrodków KDM oraz zapewnić protekcję dla łącz szkieletowych. 2 Założenia Przy tworzeniu projektu nie zostały narzucone żadne ograniczenia dotyczące kosztów ani firm dostarczających sprzęt. W rozwiązaniu postanowiono stworzyć sieć szkieletową w architekturze potrójnego pierścienia, co zapewnia dużą odporność na awarię. Klienci dołączani w technologii PoS 2,5Gbit/s znajdą się poza głównymi pierścieniami, a łącza dla nich zostaną doprowadzone od najbliższego węzła szkieletowego sieci. Założono, że w szkielecie nie będzie wydzielonego osobnego kanału transmisyjnego dla PoS, a będzie on jedynie wyprowadzany z odpowiednich routerów. Pozwoli to zmniejszyć koszt realizacji rozwiązania, nie zmniejszając jednocześnie jego funkcjonalności. Postanowiono, że kable światłowodowe powinny po możliwie najkrótszej trasie łączyć ośrodki szkieletowe, a jedynie w wypadkach, gdzie nadłożenie długości traktu będzie niewielkie, przechodzi przez miasta z siecią kliencką w technologii PoS. W ten sposób nieznacznie zwiększając koszt realizacji zapewniono znacznie większą elastyczność i możliwość rozwoju sieci. Postanowiono również, iż ruch w węzłach szkieletowych sieci GE będzie kierowany dzięki switch'om światłowodowym bez korzystania z routerów, które w takich węzłach będą stanowiły tylko wyjście dla sieci klienckich MAN oraz do sieci PoS. Dla ośrodków KDM zostanie stworzona osobna sieć logiczna, która z kolei będzie działała tylko dzięki bezpośrednim połączeniom routerów GE, zapewniających zmianę trasy w wypadku awarii i posiadających zapasowy interfejs do szkieletowej sieci GE. 3 3. Architektura sieci Topologia połączeń fizycznych Proponowana topologia przedstawiona na rysunku. fizycznego rozmieszczenia kabli światłowodowych została W rozwiązaniu postanowiono stworzyć infrastrukturę pod połączenia GE w wyznaczonych węzłach sieci szkieletowej oraz doprowadzić ją do tych spośród pozostałych miejscowości, gdzie spowoduje to tylko niewielkie wydłużenie traktu i wzrost kosztów. Daje to większą elastyczność sieci i możliwość jej modyfikacji w przyszłości. Ułatwia również rozmieszczanie niezbędnej infrastruktury sprzętowej. W rozwiązaniu sieć szkieletowa została stworzona poprzez połączenie 3 pierścieni. W ten sposób uzyskano skalowalność sieci i zapewniono lezy rozkład obciążenia ruchem. Dla potrzeb dostarczenia sieci klienckiej w technologii PoS do Rzeszowa i Kielc postanowiono stworzyć węzeł techniczny sieci w miejscowości Szczucin położony jest w niej most na Wiśle, co umożliwia wykonanie przewieszki kabla zamiast znacznie droższego przekopu pod rzeką.

6 3 Architektura sieci Rysunek : Połączenia fizyczne w sieci 3.2 Połączenia logiczne w sieci Logiczny podział łącz w sieci różni się dość znacznie od fizycznego rozmieszczenia włókien. W sieci są wykorzystywane 3 rodzaje łącz: łącza GE pomiędzy ośrodkami KDM, nie posiadają dodatkowej protekcji, łącza GE pomiędzy węzłami szkieletowymi, wymaga jest dla nich protekcja, łącza 2,5 Gb/s PoS dla sieci klienckich poza węzłami szkieletowymi. Zdecydowano, że w sieci jako całości nie będzie osobnego kanału transmisyjnego dla sieci PoS 2,5Gb/s. Łącza te zostaną zapewnione przez bezpośrednie ich podłączenie do routerów z interfejsami PoS znajdujących się w węzłach sieci szkieletowej. W ten sposób pomiędzy węzłami sieci szkieletowej będą wymagane tylko 2 pary włókien: dla protekcji oraz dla zapewnienia transmisji ośrodkom KDM i sieci szkieletowej. Tu zostanie użyta technika WDM. Postanowiono

3 Architektura sieci 7 również, że nie w każdym mieście, przez który będzie przechodziła infrastruktura szkieletowa powstanie dostęp do sieci GE. W ośrodkach, które nie potrzebują takiej usługi zostanie zastosowana technika add-drop wyprowadzania poszczególnych lambd do klienta i w ten sposób zapewniony interfejs do sieci PoS. Rysunek 2: Połączenia logiczne w sieci W sensie logicznym osobna sieć zostanie wydzielona dla ośrodków KDM. Wykorzystując możliwość wybiórczego wyprowadzania lambd z włókna do klienta, lambda dedykowana dla KDM mimo przechodzenia przez węzły szkieletowe (bez KDM) nie będzie tam wyprowadzana do routerów lub switchy, a przekazywana fizycznie dalej do odpowiedniego docelowego KDM. Zapewni to bardziej stabilne i niezawodne działanie sieci KDM. Z drugiej strony, ponieważ sieć KDM nie posiada protekcji, w razie awarii ośrodki KDM będą korzystać z podstawowej sieci szkieletowej. Umożliwią to odpowiednie routery proponowane rozwiązanie jest opisane w dalszej części sprawozdania.

8 3.3 3.3. 3 Architektura sieci Urządzenia warstwy fizycznej Moduły kanałów WDM W pętli lokalnej węzłów połączenia są realizowane za pomocą jednomodowych światłowodów pracujących w drugim oknie. Technologia ta sprawdza sie na krótkie dystanse (kilka kilometrów), więc przed przesłaniem do następnego węzła sygnał jest konwertowany na jeden z kanałów okna C. Jest to realizowane w modułach kanałów WDM WCM (WDM Channel Module). W naszym systemie wykorzystujemy dwa rodzaje WCM: 3.3.2 WCM-S-MC9953 dla transmisji GE WCM-FC2488 dla transmisji PoS (2,5 Gb/s) Filtry kanałowe Do wyciągania grupy kanałów z włókna stosujemy filtry kanałowe SBFM (Single Band Filter Module). Nie robią one nic poza rozdzieleniem grupy 4 kanałów od reszty. 3.3.3 Multipleksery i demultipleksery Filtry kanałowe operują na grupach kanałów, natomiast multiplekser/demultiplekser na poszczególnych kanałach. Stosujemy dwa rodzaje multiplekserów: MDXM rozdzielający grupę kanałów na 4 oddzielne kanały MDXM-SFB łączący w sobie funkcje MDXM i SBFM, czyli wyciągający jedną grupę kanałów i rozdzielający ją na 4 oddzielne kanały. 3.3.4 Wzmacniacze optyczne Do wzmocnienia sygnału na dłuższych liniach stosujemy domieszkowane erbem wzmacniacze optyczne EDFA (Erbium Dopped Fiber Amplifier). Ponieważ wykorzystujemy maksymalnie tylko dwie grupy kanałów z pasma C, stosowane przez nas wzmacniacze to EDFA-C (dla pojedynczej grupy) i EDFA-CC (dla dwóch grup). 3.3.5 Regeneratory Jako regeneratory stosujemy moduły WCM. Dzięki konwersji na sygnał elektryczny uzyskujemy regeneracje 3R czyli wzmocnienie, odtworzenie kształtu i odtworzenie przebiegów czasowych. Żeby zregenerować sygnał WDM musimy najpierw rozdzielić go na demultiplekserach na osobne kanały, gdyż WCM pracuje jedynie dla pojedynczych kanałach. Po regeneracji kanały ponownie są multipleksowane w jedno włókno. 3.3.6 Włókna Kryteriami, którymi kierowano się przy wyborze były: docelowe prędkości GB/s, odległości łączy punkt-punkt sięgające nawet 39 km, wymagana technologia WDM, Po analizie powyższych kryteriów wybór padł na włókno jednomodowe o niezerowej przesuniętej dyspersji (ang. non-zero dispersion-shifted fiber NZ-DSF) zgodne ze standardem ITU G.655. Włókno to w porównaniu z standardowym włóknem jednomodowym charakteryzuje się dużo mniejszą dyspersją, co pozwala ograniczyć liczbę urządzeń kompensujących dyspersję. Włókno może pracować zarówno w pasmie C jak i L, co ma znaczenie w przypadku rekonfiguracji sieci. Do projektu zostało wybrane włókno Corning LEAF, które ponadto charakteryzuje się bardzo małą dyspersją polaryzacyjną PMD (Polarization Mode Dispersion), oraz tłumiennością jednostkową poniżej,22 db/km. Wszystko to powoduje, że efektywny zakres pracy może sięgać

3 Architektura sieci 9 przy zastosowaniu tych włókien znacznie powyżej 2km. Producent gwarantuje bezproblemową pracę także przy prędkościach rzędu 4Gb/s. Włókno zachowuje swoje właściwości nawet przy dużych mocach sygnałów, dzięki czemu nadaje się do technologii DWDM. Wymiernymi korzyściami z zastosowania tego włókna jest większy stosunek sygnału do szumu, co pozwala zwiększyć odległość pomiędzy kolejnymi wzmacniaczami optycznymi. 3.3.7 Dobór długości fal w systemie WDM Jak już wspomniano transmisja odbywa się w jednym włóknie światłowodowym zarówno dla szkieletu, sieci KDM jak i odcinków PoS. Do zwielokrotnienia zastosowano technologię WDM w której każdy sygnał optyczny ma inną długość fali. Długości fal w technice WDM są ustandaryzowane przez organizację ITU-T, co opisuje dokument G.694.. W naszym projekcie liczba lambd w światłowodzie z zależności od odcinka wynosi od (tylko transmisja PoS) do 5 (2 kanały PoS, kanał sieci szkieletowej, kanał sieci KDM, kanał zapasowy). Urządzenia toru światłowodowego przystosowane są do pracy nie z pojedynczymi długościami fal, lecz z ich grupą. Dla urządzeń firmy ADVA grupa kanałów zawiera 4 długości fali. Przy projektowaniu systemu założyliśmy, że będziemy pracować z grupą I i II. Ich parametry zostały przedstawione w tabelce. Numery kanałów w systemie FSP 3 F59 95,9 53,33 F57 95,7 53,9 2 F55 95,5 533,47 3 F53 95,3 535,4 4 F49 94,9 538,9 5 F47 94,7 539,77 6 F45 94,5 54,35 7 F43 94,3 542,94 8 Tabelka : Parametry kanałów i 2 grupy okna C Numery Częstotlikanałów wości wg normy [THz] Długości fal [] Przy przypisywaniu odpowiednich sygnałów do długości fal wzięto pod uwagę właściwości elementów add-drop, które działają dla całej grupy kanałów a nie dla pojedynczych długości fali. Miało to szczególne znaczenie przy sieci PoS, w której zastosowano te elementy. Zastosowanie elementu add-drop dla grupy kanałów w której znajdują się wymieszane sygnały: przesyłane dalej i wyciągane, wiązałoby się z koniecznością dodatkowego zastosowania demultipleksera, multipleksera, oraz jeszcze jednego elementu add-drop dla tych kanałów, które należy przesyłać dalej. Wiązałoby się to z niepotrzebną strata mocy optycznej na tych elementach, co jest bardzo niepożądane. Sytuacją taka możemy zaobserwować na trasie Wrocław-Opole-Kraków. Przez Opole prowadzony jest światłowód łączący Wrocław i Kraków, jednak Opole nie jest miastem tworzącym sieć szkieletową, dlatego miastu zapewniono łączność PoS. By nie komplikować infrastruktury w tym mieście (np. dodatkowy router) urządzenie nadawcze PoS zainstalowano w routerze we Wrocławiu. W Opolu zastosowano tylko element add-drop do wyodrębnienia sygnału PoS (kanał 5) ze światłowodu w którym dodatkowo ma miejsce transmisja sieci szkieletowej (kanał + 2 kanał zapasowy). Kanały 3 i 4 są w tym przypadku wolne, jednak kłopoty z wyodrębnieniem sygnału PoS wykluczają je z użycia.

3.4 3.4. 3 Architektura sieci Urządzenia warstw łącza danych i sieci Routery W sieci wykorzystano routery serii M firmy Juniper Networks. Ze względu na potrzebę użycia różnych interfejsów postanowiono użyć modelu M32 najsłabszego spełniającego wymagania sieci. Router ten zapewnia zarówno odpowiednią prędkość obsługiwanych interfejsów, jak również szeroką gamę modułów fizycznych PIC (ang. Physical Interface Controller). Jako interfejsy PoS wykorzystano lub 4 portowe moduły OC-48c/STM-6 SMIR o niskiej mocy optycznej, zapewniające prędkość 2,5Gb/s. Dla zapewnienia komunikacji GE użyto natomiast modułów z gniazdami na moduły XENPAK, w naszym wypadku -Gb XENPAK SR o małej mocy. Możliwe było również użycie modułów PIC z wbudowanym systemem nadajnika i odbiornika, jednak zrezygnowano z niego na korzyść większej elastyczności i łatwiejszego serwisowania sprzętu. 3.4.2 Switche Ze względu na parametry, dobrą obsługę protekcji oraz modularną budowę użyto switchy firmy Extreme Networks z serii BlackDiamond, modele 688 (8 portowy) oraz 686(6 portowy). Zostały one wyposażone w moduły przełączające GE BlackDiamond GX3 posiadające interfejs do modułów XENPAK oraz duże możliwości QoS. W naszym przypadku wykorzystano GBASE XENPAK LR, moduł przeznaczony do pracy w 2. oknie transmisyjnym na włókna SMF. Zapewnia on moc nadajnika -8,2dBm. 4 Rozmieszczenie urządzeń w sieci W celu zrealizowania założonej przez nas architektury sieciowej konieczne stało się zapewnienie następujących urządzeń warstwy 2 i 3 w poszczególnych węzłach sieci (przy opisie switchy poszczególne liczby oznaczają odpowiednio liczbę portów potrzebnych dla sieci szkieletowej i KDM oraz liczbę portów dla łącz protekcji; dodatkowo należy doliczyć port do wyjścia na routery): Gdańsk: switch GE (4 + 3); router z interfejsami: xge, xpos oraz do sieci MAN, 4. Szczecin: switch GE (3 + 2); router xge, xpos, MAN, Białystok: switch GE (3 + 2); router xge, MAN, Toruń: switch GE (4 + 3); router xge, xpos, MAN, : switch GE (4 + 3 ); router xge, xpos, MAN, : switch GE (4 + 3); router xge, xpos, MAN, Lublin: switch GE (3 + 2); router xge, 2xPoS, MAN, Wrocław: switch GE (3 + 2 ); router xge, xpos, MAN, Kraków: switch GE (3 + 2); router xge, 4xPoS, MAN, dla pozostałych miast w sieci: router z interfejsem PoS oraz MAN, Rozmieszczenie i schemat połączeń urządzeń transmisyjnych Poniżej zamieszczono opis budowy każdego z ośrodków sieciowych wraz z ich wejściem do systemu transmisyjnego. W opisie nie uwzględniono wzmacniaczy EDFA oraz kompensatorów dyspersji występujących w trakcie światłowodowym poza ośrodkami technicznymi sieci. Są one uwzględnione w punkcie opisującym analizę budżetów mocy łącz.

4 Rozmieszczenie urządzeń w sieci Gdańsk Rysunek 3: Schemat połączeń - węzeł Gdańsk Rysunek 4: Schemat połączeń - węzeł

2 4 Rozmieszczenie urządzeń w sieci Rysunek 5: Schemat połączeń - węzeł Wrocław Rysunek 6: Schemat połączeń - węzeł Wrocław

4 Rozmieszczenie urządzeń w sieci Kraków Rysunek 7: Schemat połączeń - węzeł Kraków Szczecin Rysunek 8: Schemat połączeń - węzeł Szczecin 3

4 4 Rozmieszczenie urządzeń w sieci Białystok Rysunek 9: Schemat połączeń - węzeł Białystok Toruń Rysunek : Schemat połączeń - węzeł Toruń

4 Rozmieszczenie urządzeń w sieci Lublin Rysunek : Schemat połączeń - węzeł Lublin Koszalin Rysunek 2: Schemat połączeń - węzeł Koszalin Olsztyn Rysunek 3: Schemat połączeń - węzeł Olsztyn 5

6 4 Rozmieszczenie urządzeń w sieci Puławy Rysunek 4: Schemat połączeń - węzeł Puławy Opole Rysunek 5: Schemat połączeń - węzeł Opole Gliwice Rysunek 6: Schemat połączeń - węzeł Gliwice Szczucin Rysunek 7: Schemat połączeń - węzeł Szczucin

5 Protekcja w sieci 5 7 Protekcja w sieci W sieci zastosowano 3 różne rodzaje protekcji: 5. Protekcja traktu światłowodowego W szkielecie naszej sieci optycznej stosujemy protekcję na poziomie traktu. Polega ona na wykorzystaniu na potrzeby transmisji 2 częstotliwości zamiast jednej. Wyposażenie nadawczoodbiorcze również jest zdublowane. Systemem zarządzają moduły protekcji PM/SM, które funkcjonują jak inteligentny coupler. Rozdziela on sygnał wejściowy na na dwa moduły WCM, z których jeden pełni rolę głównego a drugi zapasowego. W momencie awarii traktu głównego (uszkodzenia modułu WCM po jednej ze stron łącza bądź samego łącza) system automatycznie przełącza sie na moduł zapasowy. Scheamt przedstawiony jest na rysunku 8. W przypadku naszego wdrożenia zarówno lambda główna jak i zapasowa są prowadzone w jednym światłowodzie, co oznacza, że ten poziom protekcji zabezpiecza nas jedynie przed utrata łączności w wyniku awarii samego modułu WCM, ale również umożliwia wymianę takiego modułu bez przerywania pracy systemu. 5.2 Moduły protekcji switchy w szkielecie Użyte przez nas switche BlackDiamond i ich moduły zapewniają wiele rozwiązań w zakresie obsługi awarii łącz. Obejmuje to oczywiście zarówno standardowe protokół STP (Spanning Tree Protocol), realizowany w razie awarii jednego ze switchy, ale również protekcję włókna światłowodowego poprzez użycie zapasowego interfejsu fizycznego w razie awarii podstawowego traktu. Umożliwiają także użycie rozwiązań Hitless Failover oraz Ethernet Automatic Protection Switching (EAPS), dzięki której można uzyskać czasy przełączania przy awarii porównywalne z sieciami SONET (wg danych producenta). Rysunek 8: Schemat systemu protekcji traktu (dokumentacja systemu FSB 3)

8 5.3 5 Protekcja w sieci Protekcja ośrodków KDM przed awarią ich sieci GE Ponieważ sieć ośrodków KDM nie jest zabezpieczona przed awariami przez dodatkową parę włókien, postanowiono zapewnić protekcję tych węzłów poprzez routery. Będą one posiadały dodatkowy interfejs do sieci szkieletowej poprzez switche tej sieci umieszczone w tych samych ośrodkach, co KDM. Trasa przez sieć szkieletową GE zostanie użyta w razie awarii dedykowanego łącza KDMów. 6 Budżet mocy i dyspersji W tym rozdziale dokonamy analizy parametrów fizycznych traktów poprowadzonych zgodnie ze schematami przedstawionymi wcześniej. 6. Połączenia fizyczne W tabelce 3 umieszczono parametry fizyczne łącz bez elementów aktywnych. Obliczenia robione były przy następujących założeniach: długość łącza między miastami jest mniejsza niż odległość między nimi w linii prostej zwiększona o 5%; Miasta krańcowe Szczecin Koszalin Gdańsk Olsztyn Białystok Puławy Puławy Lublin Szczucin Szczucin Szczucin Kraków Gliwice Gliwice Opole Wrocław Toruń Toruń Toruń Koszalin Gdańsk Olsztyn Białystok Puławy Radom Lublin Szczucin Rzeszów Kielce Kraków Gliwice Częstochowa Opole Wrocław Zielona Góra Szczecin Toruń Bydgoszcz Gdańsk Łódź Długość w linii Szacowana prostej [km] długość [km] 38 6 38 9 76 2 56 46 47 72 7 86 95 66 67 79 45 97 33 4 5 85 9 45 69 45 2 85 8 59 48 54 76 74 9 69 7 83 52 6 27 4 43 59 94 25 Sumaryczne tłumienie włókna [db] 3,88 37,9 3,88 44,2 4,66 25,87 2,94,63 33,96 6,63 6,7 9,87 2,95 5,25 5,48 8,25 33,5 25,4 45,5 3,72 9,47 34,88 42,74 27,49 Liczba spawów na linii 49 57 49 67 62 4 2 7 52 26 25 3 34 24 24 28 5 39 69 47 5 53 65 42 Tłumienie Sumaryczne Szacowana spawów tłumienie linii dyspersja linii [db] [db] [/] 7,35 8,55 7,35,5 9,3 6, 3, 2,55 7,8 3,9 3,75 4,65 5, 3,6 3,6 4,2 7,65 5,85,35 7,5 2,25 7,95 9,75 6,3 Tabelka 2: Tłumienie i dyspersja traktów fizycznych db ; km tłumienność włókna dla okna C nie przekracza,22 światłowód kładziony jest w odcinkach o długości 3 km ; tłumienie pojedynczego spawu jest mniejsze niż,5 db ; 39,23 45,74 39,23 54,7 49,96 3,87 5,94 3,8 4,76 2,53 9,92 24,52 27,5 8,85 9,8 22,45 4,5 3,26 55,86 37,77,72 42,83 52,49 33,79 579,6 676,2 579,6 82,2 739,2 47,4 235,2 93,2 67,4 32,4 294, 36,2 399, 277,2 28,4 33,8 69, 462, 827,4 558,6 72,2 634,2 777, 499,8

6 Budżet mocy i dyspersji Miasta krańcowe Szczecin Koszalin Gdańsk Olsztyn Białystok Puławy Puławy Lublin Szczucin Szczucin Szczucin Kraków Gliwice Gliwice Opole Wrocław Toruń Toruń Toruń Koszalin Gdańsk Olsztyn Białystok Puławy Radom Lublin Szczucin Rzeszów Kielce Kraków Gliwice Częstochowa Opole Wrocław Zielona Góra Szczecin Toruń Bydgoszcz Gdańsk Łódź 9 Długość w linii Szacowana prostej [km] długość [km] 38 6 38 9 76 2 56 46 47 72 7 86 95 66 67 79 45 97 33 4 5 85 9 45 69 45 2 85 8 59 48 54 76 74 9 69 7 83 52 6 27 4 43 59 94 25 Sumaryczne tłumienie włókna [db] 3,88 37,9 3,88 44,2 4,66 25,87 2,94,63 33,96 6,63 6,7 9,87 2,95 5,25 5,48 8,25 33,5 25,4 45,5 3,72 9,47 34,88 42,74 27,49 Liczba spawów na linii 49 57 49 67 62 4 2 7 52 26 25 3 34 24 24 28 5 39 69 47 5 53 65 42 Tłumienie spawów [db] 7,35 8,55 7,35,5 9,3 6, 3, 2,55 7,8 3,9 3,75 4,65 5, 3,6 3,6 4,2 7,65 5,85,35 7,5 2,25 7,95 9,75 6,3 Sumaryczne Szacowana tłumienie linii dyspersja linii [db] [/] 39,23 45,74 39,23 54,7 49,96 3,87 5,94 3,8 4,76 2,53 9,92 24,52 27,5 8,85 9,8 22,45 4,5 3,26 55,86 37,77,72 42,83 52,49 33,79 579,6 676,2 579,6 82,2 739,2 47,4 235,2 93,2 67,4 32,4 294, 36,2 399, 277,2 28,4 33,8 69, 462, 827,4 558,6 72,2 634,2 777, 499,8 Tabelka 3: Tłumienia i dyspersje traktów fizycznych zastosowano włókno g.655 z niezerową przesuniętą dyspersją, którego dyspersja dla okna C jest mniejsza niż 4. km Wyniki wyliczeń z tabelki 3 są podstawą do rozmieszczenia wzmacniaczy EDFA, regeneratorów 3R, czy też ewentualnych kompensatorów dyspersji. 6.2 Połączenia logiczne W tym rozdziale przeanalizujemy wpływ urządzeń aktywnych znajdujących się na każdym połączeniu logicznym na parametry fizyczne traktu. Będziemy to robić po kolei dla każdego połączenia. Ze względu na asymetryczność niektórych urządzeń przedstawione zostaną różne wyniki dla różnych kierunków (wartość dla kierunku wstecznego podana jest w nawiasie). Przyjęte przez nas tłumienie złącza wynosi,5 db. Stosowany przez nas system dysponuje nadajnikami o mocy od +5 dbm do +7 dbm i odbiornikami o czułości od -22dBm (-27dBm dla 2,5 Gbit/s) do -8 dbm. Daje to maksymalne dozwolone tłumienie o wartości 29 db (34 db dla 2,5 Gbit/s). Przyjęta tolerancja dyspersji to 3 / dla Gbit/s i 8 / dla 2,5 Gbit/s. Stosowane przez nas wzmacniacze optyczne mają wzmocnienie +3 db dla kanałów -4 i +23 db dla kanałów 5-8. Przy wyliczaniu liczby wzmacniaczy uwzględniamy dodatkowo - db na złącza. W przypadku traktów Gbit/s producent zastrzega, że maksymalna liczba wzmacniaczy połączonych kaskadowo to dwa. W przypadku gdy potrzeba ich więcej stosujemy dodatkowe regeneratory 3R. Przyjęliśmy następujące kryteria przy wyborze ilości elementów regeneracyjnych:

2 6 Budżet mocy i dyspersji dla Gbit/s (kanały -4) < +29 db brak od +29 db do +58 db wzmacniacz od +58 db do +87 db 2 wzmacniacze od +87 db do +6 db 2 wzmacniacze i regenerator od +6 db do +45 db 3 wzmacniacze i regenerator dla 2,5 Gbit/s (kanały 5-8) < +34 db brak 6.2. od +34 db do +56 db wzmacniacz od +56 db do +78 db 2 wzmacniacze od +78 db do +2 db 2 wzmacniacze i regenerator od +2 db do +24 db 3 wzmacniacze i regenerator Połączenia między węzłami Komputerów Dużej Mocy Gdańsk Kanał: 3 : Multiplekser: +2 db (+3, db) Toruń: Demultiplekser: +3, db (+2 db) Multiplekser: +2 db (+3, db) Gdańsk: Demultiplekser: +3, db (+2 db) Toruń: 37,77 db Toruń Gdańsk: 42,83 db Złącza: *,5 db = 5 db W sumie: +95,8 db (+95,8 db) Sumaryczna dyspersja: 92,8 Połączenie wymaga 2 wzmacniaczy i regeneratora 3R. Gdańsk Kanał: 4 Gdańsk: Multiplekser: +,5 db (+3,6 db)

6 Budżet mocy i dyspersji 2 Toruń: Demultiplekser: +3,6 db (+,5dB) Multiplekser: +,5 db (+3,6 db) : Demultiplekser: +3,6 db (+,5dB) Gdańsk Toruń: 42,83 db Toruń : 52.49 db Złącza: *,5 db = 5 db W sumie: +,52 db (+,52 db) Sumaryczna dyspersja: 4,2 Połączenie wymaga 2 wzmacniaczy i regeneratora 3R. Kanał: 2 : Multiplekser: +2,5 db (+2,6 db) Toruń: Demultiplekser: +2,6 db (+2,5 db) Multiplekser: +2,5 db (+2,6 db) Gdańsk: Demultiplekser: +2,6 db (+2,5 db) Toruń: 37,77 db Toruń : 52,49 db Złącza: *,5 db = 5 db W sumie: +5,46 db (+5,46 db) Sumaryczna dyspersja: 335,6 Połączenie wymaga 2 wzmacniaczy i regeneratora 3R. Wrocław Kanał: 3 : Multiplekser: +2 db (+3, db)

22 6 Budżet mocy i dyspersji Wrocław: Demultiplekser: +3, db (+2 db) Wrocław: 4,5 db Złącza: 6 *,5 db = 3 db W sumie: +49,25 db (+49,25 db) Sumaryczna dyspersja: 69 Połączenie wymaga wzmacniacza. Kraków Kanał: 3 : Puławy: Filtr kanałowy: +,9 db Lublin: Demultiplekser: +4,3 db (+3,5 db) Multiplekser: +2 db (+3, db) Szczucin: Multiplekser: +2 db (+3, db) Filtr kanałowy: +,9 db Kraków: Demultiplekser: +4,3 db (+3,5 db) Puławy: 3,87 db Puławy Lublin: 3,8 db Lublin Szczucin: 4,76 db Szczucin Kraków: 24,52 db Złącza: 4 *,5 db = 7 db W sumie: +32,73 db (+33,33 db) Sumaryczna dyspersja: 642,2 Połączenie wymaga 3 wzmacniaczy i regeneratora 3R.

6 Budżet mocy i dyspersji 6.2.2 23 Połączenia między węzłami szkieletu Szczecin Gdańsk Kanał: i 2 (protekcja) Szczecin: Koszalin: Multiplekser: +4,5 db (+3,3 db) protekcja +4, db (+3,8 db) Filtr kanałowy: +,9 db Gdańsk: Demultiplekser: +2, db (+3 db) protekcja +2,6 db (+2,5 db) Szczecin - Koszalin: 39,23 db Koszalin Gdańsk: 45,74 db Złącza: 8 *,5 db = 4 db W sumie: +96,47 db (+96,7 db) Sumaryczna dyspersja: 255,8 Połączenie wymaga 2 wzmacniaczy i regeneratora 3R. Gdańsk - Białystok Kanał: i 2 (protekcja) Gdańsk: Olsztyn: Multiplekser: +4,5 db (+3,3 db) protekcja +4, db (+3,8 db) Filtr kanałowy: +,9 db Białystok: Demultiplekser: +2, db (+3 db) protekcja +2,6 db (+2,5 db) Gdańsk - Olsztyn: 39,23 db Koszalin Gdańsk: 54,7 db Złącza: 8 *,5 db = 4 db W sumie: +8,9 db (+8,6 db) Sumaryczna dyspersja: 38,8 Połączenie wymaga 2 wzmacniaczy i regeneratora 3R.

24 6 Budżet mocy i dyspersji Gdańsk - Toruń Kanał: i 2 (protekcja) Gdańsk: Multiplekser: +3 db (+2, db) protekcja +2,5 db (+2,6 db) Toruń: Demultiplekser: +2, db (+3 db) protekcja +2,6 db (+2,5 db) Gdańsk - Toruń: 42,83 db Złącza: 6 *,5 db = 3 db W sumie: +5,93 db (+5,93 db) Sumaryczna dyspersja: 634,2 Połączenie wymaga wzmacniacza. Szczecin - Kanał: i 2 (protekcja) Gdańsk: Multiplekser: +3 db (+2, db) protekcja +2,5 db (+2,6 db) Toruń: Demultiplekser: +2, db (+3 db) protekcja +2,6 db (+2,5 db) Szczecin - : 55,86 db Złącza: 6 *,5 db = 3 db W sumie: +63,96 db (+63,96 db) Sumaryczna dyspersja: 827,4 Połączenie wymaga 2 wzmacniaczy. Białystok - Kanał: i 2 (protekcja) Białystok: : Multiplekser: +3 db (+2, db) protekcja +2,5 db (+2,6 db) Demultiplekser: +2, db (+3 db) protekcja +2,6 db (+2,5 db)

6 Budżet mocy i dyspersji 25 Białystok - : 49,96 db Złącza: 6 *,5 db = 3 db W sumie: +58,6 db (+58,6 db) Sumaryczna dyspersja: 739,2 Połączenie wymaga 2 wzmacniaczy. Toruń - Kanał: i 4 (protekcja) Toruń: Multiplekser: +3 db (+2, db) protekcja +,5 db (+3,6 db) : Demultiplekser: +2, db (+3 db) protekcja +,6 db (+3,5 db) Toruń : 37,77 db Złącza: 6 *,5 db = 3 db W sumie: +45,87 db (+45,87 db) Sumaryczna dyspersja: 558,6 Połączenie wymaga wzmacniacza. Toruń - Kanał: i 3 (protekcja) Toruń: Multiplekser: +3 db (+2, db) protekcja +2 db (+3, db) : Demultiplekser: +2, db (+3 db) protekcja +3, db (+2 db) Toruń - : 52,49 db Złącza: 6 *,5 db = 3 db W sumie: +6,59 db (+6,59 db) Sumaryczna dyspersja: 777 Połączenie wymaga 2 wzmacniaczy. - Wrocław Kanał: i 2 (protekcja)

26 6 Budżet mocy i dyspersji : Multiplekser: +3 db (+2, db) protekcja +2,5 db (+2,6 db) Wrocław: Demultiplekser: +2, db (+3 db) protekcja +2,6 db (+2,5 db) - Wrocław: 4,5 db Złącza: 6 *,5 db = 3 db W sumie: +49,25 db (+49,25 db) Sumaryczna dyspersja: 69 Połączenie wymaga wzmacniacza. - Lublin Kanał: i 2 (protekcja) : Puławy: Multiplekser: +3 db (+2, db) protekcja +2,5 db (+2,6 db) Filtr kanałowy: +,9 db Lublin: Demultiplekser: +3,3 db (+4,5 db) protekcja +3,8 db (+4, db) Puławy: 3,87 db Puławy Lublin: 3,8 db Złącza: 8 *,5 db = 4 db W sumie: +56,25 db (+56,55 db) Sumaryczna dyspersja: 663,6 Połączenie wymaga wzmacniacza. Lublin - Kraków Kanał: i 2 (protekcja) Lublin: Multiplekser: +3 db (+2, db) protekcja +2,5 db (+2,6 db) Szczucin: Filtr kanałowy: +,9 db

6 Budżet mocy i dyspersji 27 Kraków: Demultiplekser: +3,3 db (+4,5 db) protekcja +3,8 db (+4, db) Lublin Szczucin: 4,76 db Szczucin Kraków: 24,52 db Złącza: 8 *,5 db = 4 db W sumie: +77,48 db (+77,78 db) Sumaryczna dyspersja: 978,6 Połączenie wymaga 2 wzmacniaczy. Wrocław - Kraków Kanał: i 2 (protekcja) Wrocław: Opole: Filtr kanałowy: +,9 db Gliwice: Multiplekser: +4,5 db (+3,3 db) protekcja +4, db (+3,8 db) Filtr kanałowy: +,9 db Kraków: Demultiplekser: +3,3 db (+4,5 db) protekcja +3,8 db (+4, db) Wrocław Opole: +22,45 db Opole Gliwice +9,8 db Gliwice Kraków +27,5 db Złącza: *,5 db = 5 db W sumie: +83,8 db (+83,8 db) Sumaryczna dyspersja: 2,2 Połączenie wymaga 2 wzmacniaczy. 6.2.3 Połączenia punkt-punkt w technologii PoS Szczecin Koszalin Kanał: 5 Szczecin: Filtr kanałowy: +,9 db

28 6 Budżet mocy i dyspersji Kraków: Filtr kanałowy: +,8 db (+,5 db) Szczecin - Koszalin: 39,23 db Złącza: 6 *,5 db = 3 db W sumie: +44,93 db (+44,63 db) Sumaryczna dyspersja: 579,6 Połączenie wymaga wzmacniacza. Gdańsk Olsztyn Kanał: 5 Gdańsk: Filtr kanałowy: +,9 db Olsztyn: Filtr kanałowy: +,8 db (+,5 db) Gdańsk - Olsztyn: 39,23 db Złącza: 6 *,5 db = 3 db W sumie: +44,93 db (+44,63 db) Sumaryczna dyspersja: 579,6 Połączenie wymaga wzmacniacza. Toruń Bydgoszcz Połączenie punkt-punkt. Toruń - Bydgoszcz:,72 db Złącza: 2 *,5 db = db W sumie: +2,77 db Sumaryczna dyspersja: 72,2 Połączenie nie wymaga wzmacniacza. Zielona Góra Połączenie punkt-punkt. Zielona Góra: 3,26 db

6 Budżet mocy i dyspersji 29 Złącza: 2 *,5 db = db W sumie: +32,26 db Sumaryczna dyspersja: 462 Połączenie nie wymaga wzmacniacza. Łódź Połączenie punkt-punkt. - Łódź: 33,79 db Złącza: 2 *,5 db = db W sumie: +34,79 db Sumaryczna dyspersja: 499,8 Połączenie wymaga wzmacniacza. Wrocław Opole Kanał: 5 Wrocław: Filtr kanałowy: +,9 db Opole: Filtr kanałowy: +,8 db (+,5 db) Wrocław - Opole: 22,45 db Złącza: 6 *,5 db = 3 db W sumie: +28,5 db (+27,85 db) Sumaryczna dyspersja: 33,8 Połączenie nie wymaga wzmacniacza. Lublin Puławy Kanał: 5 Lublin: Multiplekser: +3 db (+2, db) Filtr kanałowy: +,9 db Puławy: Demultiplekser: +3,3 db (+4,5 db)

3 6 Budżet mocy i dyspersji Lublin - Puławy: 3,8 db Złącza: 8 *,5 db = 4 db W sumie: +25,38 db (+25,68 db) Sumaryczna dyspersja: 579,6 Połączenie nie wymaga wzmacniacza. Lublin Radom Kanał: 6 Lublin: Multiplekser: +2,5 db (+2,6 db) Filtr kanałowy: +,9 db Puławy: Demultiplekser: +3,8 db (+4 db) Lublin - Puławy: 3,8 db Puławy Radom: 5,94 db Złącza: 8 *,5 db = 4 db W sumie: +4,32 db (+4,62 db) Sumaryczna dyspersja: 428,4 Połączenie wymaga wzmacniacza. Kraków Kielce Kanał: 5 Kraków: Multiplekser: +3 db (+2, db) Filtr kanałowy: +,9 db Szczucin: Demultiplekser: +3,3 db (+4,5 db) Kraków - Szczucin: 24,52 db Szczucin Kielce: 9,92 db Złącza: 8 *,5 db = 4 db W sumie: +55,64 db (+55,94 db)

6 Budżet mocy i dyspersji Sumaryczna dyspersja: 655,2 3 Połączenie wymaga wzmacniacza. Kraków Rzeszów Kanał: 6 Kraków: Multiplekser: +2,5 db (+2,6 db) Filtr kanałowy: +,9 db Szczucin: Demultiplekser: +3,8 db (+4 db) Kraków - Szczucin: 24,52 db Szczucin Rzeszów: 2,53 db Złącza: 8 *,5 db = 4 db W sumie: +56,25 db (+55,95 db) Sumaryczna dyspersja: 663,6 Połączenie wymaga 2 wzmacniaczy. Kraków Częstochowa Kanał: 6 Kraków: Multiplekser: +2,5 db (+2,6 db) Filtr kanałowy: +,9 db Gliwice: Demultiplekser: +3,8 db (+4 db) Kraków - Gliwice: 27,5 db Gliwice Częstochowa: 8,85 db Złącza: 8 *,5 db = 4 db W sumie: +57, db (+57,4 db) Sumaryczna dyspersja: 676,2 Połączenie wymaga 2 wzmacniaczy.

32 6 Budżet mocy i dyspersji Kraków Gliwice Kanał: 5 Kraków: Multiplekser: +3 db (+2, db) Filtr kanałowy: +,9 db Gliwice: Demultiplekser: +3,3 db (+4,5 db) Kraków - Gliwice: 27,5 db Złącza: 8 *,5 db = 4 db W sumie: +38,25 db (+37,95 db) Sumaryczna dyspersja: 399 Połączenie wymaga wzmacniacza.

6 Budżet mocy i dyspersji 6.2.4 33 Tabelaryczne podsumowanie Tłumienie łącza [db] Łącze A do B B do A Dyspersja łącza [ / ] Wymagana liczba EDFA Wymagana liczba 3R KDM Gdańsk Gdańsk +95,8 +,52 +95,8 +,52 92,8 4,2 2 2 +5,46 +5,46 335,6 2 Wrocław +49,25 +49,25 69, Kraków +32,73 +33,33 642,2 3 Szczecin Gdańsk +96,47 +96,7 255,8 2 Gdańsk Białystok +8,9 +8,6 38,8 2 Gdańsk Toruń +5,93 +5,93 634,2 Szczecin +63,96 +63,96 827,4 2 Białystok +58,6 +58,6 739,2 2 Toruń +45,87 +45,87 558,6 Toruń +6,59 +6,59 777, 2 Wrocław +49,25 +49,25 69, Lublin +56,25 +56,55 663,6 Lublin Kraków +77,48 +77,78 978,6 2 Wrocław Kraków +83,8 +83,8 2,2 2 Szczecin Koszalin +44,93 +44,63 579,6 Gdańsk Olsztyn +45,93 +45,63 579,6 Toruń Bydgoszcz +2,77 +2,77 72,2 Zielona Góra +32,26 +32,26 462, Łódź +34,79 +34,79 499,8 Wrocław Opole +28,5 +27,85 33,8 Lublin Puławy +25,38 +25,68 579,6 Lublin Radom +4,32 +4,62 428,4 Kraków Kielce +55,64 +55,94 655,2 Kraków Rzeszów +56,25 +55,95 663,6 2 Kraków Częstochowa +57, +57,4 676,2 2 Kraków Gliwice +38,25 +38,55 399, Szkielet POS Tabelka 4: Tłumienie i dyspersja na połączeniach logicznych z uwzględnieniem urządzeń 6.3 Wzmacniacze i regeneratory Podsumowanie obliczeń zawarte w tabelce 4 posłużyło nam do wybrania optymalnego rozmieszczenia wzmacniaczy i regeneratorów. Rysunek przedstawia proponowane przez nas rozmieszczenie (na rysunku nie zaznaczono regeneratorów na łączach KDM w Toruniu i Lublinie, są one zaznaczone na rysunkach i ). W tabelce 5 przedstawione zostały tłumienia traktów zmodyfikowane o wzmocnienia z modułów EDFA. Zestawienie to nie uwzględnia tłumików zastosowanych by spełnić wymagania wzmacniaczy i odbiorników.

34 Rysunek 9: Rozmieszczenie wzmacniaczy EDFA i regeneratorów 3R 6 Budżet mocy i dyspersji

35 Miasta krańcowe Szczecin Koszalin 3R Gdańsk Olsztyn 3R Białystok Puławy Puławy Lublin Szczucin Szczucin Szczucin Kraków Gliwice Gliwice Opole Wrocław Toruń Toruń Toruń Koszalin 3R Gdańsk Olsztyn 3R Białystok Puławy Radom Lublin Szczucin Rzeszów Kielce Kraków Gliwice Częstochowa Opole Wrocław Zielona Góra Szczecin Toruń Bydgoszcz Gdańsk Łódź Długość w Sumaryczne linii prostej tłumienie linii [km] [db] 38 39,23 3,4 5 42,6 38 39,23 3,4 5 42,6 76 49,96 2 3,87 56 5,94 46 3,8 47 4,76 72 2,53 7 9,92 86 24,52 95 27,5 66 8,85 67 9,8 79 22,45 45 4,5 3,26 97 55,86 33 37,77 4,72 5 42,83 85 52,49 9 33,79 Liczba wzmacniaczy Tabelka 5: Tłumienia traktów fizycznych z uwzględnieniem wzmacniaczy 2 2 2 Tłumienie linii ze wzmacniaczami (kanały -4) [db] +,23 +3,4 +3,6 +,23 +3,4 +3,6-8,4 +2,87 +3,8 +2,76-4,48 -,96-9,92 +22,45 +2,5-2,4 +8,77 +3,83-5,52 - Tłumienie linii ze wzmacniaczami (kanały 5-8) [db] +7,23 +7,23-6,6 +3,8 -,47-2,8 +2,52 +5,5-3,5 +22,45 +3,26 +,72 +,79

36 7 7 Załączniki / dane techniczne Załączniki / dane techniczne 7. Specyfikacje routerów i interfejsów Juniper ogólna charakterystyka routerów: interfejsy GE: 7.2 charakterystyka przełączników http://www.extremenetworks.com/common/asp/framehandler.asp?go=/libraries/prodpd fs/products/bd_gx3_ds.pdf moduły XENPACK 7.3 http://www.extremenetworks.com/libraries/prodpdfs/products/bd.asp#techspecs moduły przełączające GE http://www.juniper.net/products/modules/46.html Specyfikacje przełączników BlackDiamond http://www.juniper.net/products/modules/44.html interfejsy PoS: http://www.juniper.net/products/mseries/ http://www.extremenetworks.com/common/asp/framehandler.asp?go=/libraries/prodpd fs/products/bd_xenpak_ds.pdf Dokumentacja systemu trakcyjnego FPS 3 firmy ADVA Wyciąg se specyfikacji jest dołączony na końcu dokumentu.

8 Słowniczek 8 37 Słowniczek 3R (ang. Regenerator/Reshaper/Retimer) regenerator sygnału optycznego realizujący regenerację mocy, odtwarzanie kształtu i przebiegów czasowych. W prezentowanym systemie funkcję regeneratora pełniły WCM w układzie przedstawionym na rysunku. Rysunek 2: WCM w trybie regeneratora 3R (dokumentacja FSP 3) ADM (ang. Add/Drop Multiplexer) - multiplekser, krotnica transferowa do wydzielania lub wprowadzania strumieni danych o niższej krotności w jeden strumień światła (może być złożony z kilku fal o różnej długości). Stosowana m.in. w synchronicznych sieciach transportowych SDH. EFDA (ang. Erbium Doped Fiber Amplifier) wzmacniacz optyczny domieszkowany erbem. Urządzenie optyczne używane do zwiększenia intensywności sygnałów w światłowodach. Wzmacniacz zawiera włókno światłowodowe z domieszką rzadkiego minerału: erbu, który pozwala, by włókno absorbowało światło o jednej długości fali, a emitowało światło innej długości fali. Zewnętrzny laser półprzewodnikowy wstrzykuje światło podczerwone o długości 98 lub 48. Pobudza to atomy erbu. Następnie dodatkowe światło (sygnał wzmacniany) o długości fali 53-62 powoduje, że atomy erbu emitują fotony na tej samej długości fali co sygnał wzmacniany. Powoduje to wzmocnienie słabego sygnału. Wzmacniacze erbowe mogą pracować zarówno w paśmie C jak i L. EDFA-C wzmacniacz erbowy pracujący w paśmie C, wzmacniający jedną grupę kanałów. EDFA-CC wzmacniacz erbowy pracujący w paśmie C, wzmacniający dwie grupy kanałów. KDM ośrodki z komputerami dużej mocy. MDXM (ang. Multiplexer/Demultiplexer Module) multiplekser/demultiplekser. Multiplekser to urządzenie optyczne które służy do połączenia sygnałów optycznych pochodzących z różnych

38 8 Słowniczek źródeł, o rożnych długościach fali w jeden sygnał optyczny zawierający wszystkie długości nazywany grupą kanałów. MDXM-SBF (ang. Multiplexer/Demultiplexer Module with Single Band Filter) odmiana urządzenia MDXM, który dodatkowo posiada wbudowany filtr SBFM. Urządzenie z sygnału optycznego wybiera konkretną grupę kanałów, a następnie grupa ta jest dzielona na sygnały optyczne zawierające tylko jedna długość fali. SBFM (ang. Single Band Filter Module) urządzenie optyczne, które służy do wyodrębnienia, lub połączenia grupy kanałów. Interfejs lokalny urządzenia łączy się z MDXM, natomiast zdalny łączy się z innymi urządzeniami SBFM lub wzmacniaczami EDFA. WCM (ang. WDM Channel Module) jest to urządzenie optyczne, które posiada dwa interfejsy: lokalny i zdalny. Służy do konwertowania ruchu użytkownika (interfejs lokalny) z określonej długości fali na sygnał optyczny, którego długość fali należy do siatki DWDM wyspecyfikowanej przez ITU-T, a następnie transmisji przez kanał zdalny. Kanał lokalny pracuje najczęściej w pierwszym oknie transmisyjnym z długością fali 85 (światłowód wielomodowy) lub w drugim oknie transmisyjnym z długością fali 3 (światłowód jednomodowy). Interfejs zdalny, to interfejs dalekiego zasięgu pracujący na dużych odległościach, z dużymi prędkościami na długości fali technologii DWDM. Urządzenie przeważnie dokonuje też regeneracji czasu i danych (CDR ang. Clock and Data Recovery). WDM (ang. Wave Division Multiplexing) - sposób falowego zwielokrotnienia przepływności światłowodu przez równoległą, równoczesną i niezależną transmisję wielu promieni optycznych o różnych długościach fal (transmisja kolorowa), prowadzonych w jednym włóknie światłowodowym. Uzyskiwana w ten sposób łączna i jednokierunkowa przepływność w pojedynczym włóknie światłowodowym może znacznie przekraczać Gb/s.

9 Spis tabelek 9 39 Spis tabelek Tabelka : Parametry kanałów i 2 grupy okna C...9 Tabelka 2: Tłumienie i dyspersja traktów fizycznych...8 Tabelka 3: Tłumienia i dyspersje traktów fizycznych...9 Tabelka 4: Tłumienie i dyspersja na połączeniach logicznych z uwzględnieniem urządzeń...33 Tabelka 5: Tłumienia traktów fizycznych z uwzględnieniem wzmacniaczy...35 Spis rysunków Rysunek : Połączenia fizyczne w sieci...6 Rysunek 2: Połączenia logiczne w sieci...7 Rysunek 3: Schemat połączeń - węzeł Gdańsk... Rysunek 4: Schemat połączeń - węzeł... Rysunek 5: Schemat połączeń - węzeł...2 Rysunek 6: Schemat połączeń - węzeł Wrocław...2 Rysunek 7: Schemat połączeń - węzeł Kraków...3 Rysunek 8: Schemat połączeń - węzeł Szczecin...3 Rysunek 9: Schemat połączeń - węzeł Białystok...4 Rysunek : Schemat połączeń - węzeł Toruń...4 Rysunek : Schemat połączeń - węzeł Lublin...5 Rysunek 2: Schemat połączeń - węzeł Koszalin...5 Rysunek 3: Schemat połączeń - węzeł Olsztyn...5 Rysunek 4: Schemat połączeń - węzeł Puławy...6 Rysunek 5: Schemat połączeń - węzeł Opole...6 Rysunek 6: Schemat połączeń - węzeł Gliwice...6 Rysunek 7: Schemat połączeń - węzeł Szczucin...6 Rysunek 8: Schemat systemu protekcji traktu (dokumentacja systemu FSB 3)...7 Rysunek 9: Rozmieszczenie wzmacniaczy EDFA i regeneratorów 3R...34 Rysunek 2: WCM w trybie regeneratora 3R (dokumentacja FSP 3)...37