K.076/12 FIAT i inne firmy zagraniczne w Polsce Warszawa, grudzień 2012 r. Sondaż TNS Polska przeprowadzony w dniach 6-10.12.2012 r. pokazuje aktualny stan opinii publicznej w sprawie firm zagranicznych w Polsce. Pozytywna ocena (50%) roli firm zagranicznych dla polskiej gospodarki przeważa nad negatywną (36%), ale nie jest to duża przewaga, gdyż bardzo dobrze ocenia tę obecność 4%, a bardzo źle 8% badanych. To, że rząd i samorządy dają zagranicznym firmom duże ułatwienia, żeby otwierały swoje fabryki w Polsce dobrze ocenia 47%, a źle 39% (w tym 10% bardzo źle). Takich co sądzą, że zagraniczne firmy płacą w Polsce podatki uczciwie jest 31%, a takich co są przeciwnego zdania jest 43%, w tym 15% wybiera zdecydowanie nieuczciwie. Zbadano opinie o firmach zagranicznych w porównaniu z krajowymi. Pod każdym względem (stosunki pracy, płace, sprawy socjalne i możliwości rozwoju zawodowego) dominuje (ok. 50%) ocena takie same. Ważniejsze są różnice. Pod względem stosunków w pracy i spraw socjalne, oba typy firm oceniane są podobnie, natomiast płace i możliwości rozwoju w firmach zagranicznych znacznie częściej oceniane są lepiej niż w krajowych. Im bliższe doświadczenie pracy w firmie zagranicznej, tym częstsze pozytywne opinie o takich firmach. Kontakt z pracą w firmie zagranicznej, a zwłaszcza praca własna w takiej firmie wyraźnie, i pod każdym względem poprawia opinie o pracy w firmie zagranicznej w porównaniu z firmą krajową. NIP: 526-02-11-819; REGON: 011003524 BNP Paribas Bank Polska S.A. nr konta: 17 1600 1127 0003 0127 9804 6001 Sąd Rejonowy dla M.St. Warszawy XIII Wydział, KRS 0000059619, Kapitał zakładowy: 500.000 zł, w pełni opłacony
Cytowanie, publiczne odtwarzanie, kopiowanie oraz wykorzystywanie w innej formie danych, informacji i opracowań zawartych w tej publikacji jest dozwolone pod warunkiem podania źródła: Zespół Badań Społecznych OBOP w TNS Polska. Firmy zagraniczne w Polsce, czy to powstałe na surowym korzeniu czy też w wyniku zakupu i modernizacji polskich form państwowych stanowią obecnie znaczną część gospodarki i rynku pracy. Zawsze budziły one sprzeczne oceny jedni w przyciąganiu do Polski kapitału zagranicznego widzieli szansę na rozwój polskiej gospodarki, a drudzy uzależnianie Polski od zagranicznych ośrodków decyzji gospodarczych. Zapowiedziane właśnie przez włoskich właścicieli Fiata masowe zwolnienia w fabryce w Tychach, kiedyś tanio sprzedanej i wspieranej przez państwo zwolnieniami podatkowymi ożywiły na nowo problem kapitału zagranicznego w Polsce. Sondaż Zespół Badań Społecznych OBOP TNS Polska przeprowadzony w dniach 6-10.12.2012 r. pokazuje aktualny stan opinii publicznej w sprawie firm zagranicznych w Polsce 1. 1 Sondaż zrealizowano w dniach 6-10 grudnia 2012 r. na ogólnopolskiej, losowej, reprezentatywnej próbie 1000 mieszkańców Polski w wieku 15 i więcej lat. Maksymalny statystyczny błąd pomiaru dla tej wielkości próby wynosi +/- 3,1%, przy wiarygodności oszacowania równej 95%. 2
OGÓLNA OCENA OBECNOŚCI FIRM ZAGRANICZNYCH W POLSCE Podstawowa ocena: to dobrze/źle dla polskiej gospodarki, że w Polsce działają fabryki i inne firmy, które mają właścicieli zagranicznych, zawiera w skondensowanej formie wiele ocen szczegółowych. Odp. w proc. Czy Pana(i) zdaniem, dla polskiej gospodarki to dobrze czy źle, że w Polsce działa wiele fabryk i innych firm, które mają właścicieli zagranicznych? bardzo dobrze Dobrze źle bardzo źle trudno powiedzieć Ogółem 4 46 28 8 14 Wiek 15-19 lat 5 56 15 1 22 20-29 lat 5 54 24 6 12 30-39 lat 6 54 21 8 11 40-49 lat 7 37 30 8 18 50-59 lat 2 44 35 8 11 60 lat lub więcej 2 38 32 12 17 Wykształcenie podstawowe, gimnazjalne 5 43 25 6 20 zasadnicze zawodowe 3 42 32 7 17 średnie i pomaturalne 3 46 28 13 10 licencjat, wyższe 7 50 28 6 9 Preferencje wyborcze PiS 3 36 34 15 12 SLD 3 46 31 8 13 Ruch Palikota 9 52 21 6 12 PSL 0 59 26 5 10 PO 8 58 16 7 12 Pozytywna ocena (50%) obecności firm zagranicznych w Polsce przeważa nad oceną negatywną (36%), ale nie jest to przewaga bardzo duża, jeśli zważyć, że bardzo 3
dobrze ocenia tę obecność 4%, a bardzo źle 8%, dwa razy więcej badanych. Oceny kategoryczne są więc częściej negatywne niż pozytywne. Wraz z wiekiem regularnie maleje częstość ocen pozytywnych (spadek z 61% do 40%; w tym ocen bardzo pozytywnych z 5% do 2%), a rośnie częstość ocen negatywnych (z 16% do 44%). W grupie 50-59-latków widać już równowagę ocen, a w najstarszej grupie (60+) przeważają już oceny negatywne. Poziom wykształcenia ma dla tych ocen niewielkie znaczenie; ocen pozytywnych jest najwięcej wśród badanych z wykształceniem wyższym (57%), ale nie ma tu związku regularnego. Większe znaczenie mają sympatie polityczne, wyrażone w preferencjach wyborczych. Wśród sympatyków PiS przeważają oceny negatywne (49%, w tym 15 % zdecydowanie negatywne) nad pozytywnymi. W każdej innej grupie sympatyków zdecydowanie przeważają oceny pozytywne najbardziej wśród zwolenników PO: 66% do 23%. 4
To, że rząd i samorządy dają zagranicznym firmom duże ułatwienia, żeby otwierały swoje fabryki w Polsce dobrze ocenia 47%, a źle 39% (w tym 10% bardzo źle). Jest to wynik bardzo podobny do oceny ogólnej, ale w sumie jednak nieco mniej pozytywny. Odp. w proc Czy Pana(i) zdaniem, rząd i samorządy robią dobrze, czy źle, że dają zagranicznym firmom duże ułatwienia, żeby otwierały swoje fabryki w Polsce? bardzo dobrze Dobrze źle bardzo źle trudno powiedzieć Ogółem 4 43 29 10 14 Wiek 15-19 lat 3 53 19 1 23 20-29 lat 5 51 25 6 13 30-39 lat 10 47 21 11 11 40-49 lat 7 37 32 7 17 50-59 lat 2 41 36 11 11 60 lub więcej 0 36 32 15 16 Wykształcenie podstawowe, gimnazjalne 6 42 25 9 17 zasadnicze zawodowe 3 41 32 9 14 średnie i pomaturalne 4 41 30 13 12 licencjat, wyższe 8 46 27 7 11 Preferencje wyborcze PiS 3 35 26 21 15 SLD 3 44 38 5 10 Ruch Palikota 6 45 24 6 18 PSL 0 46 31 10 13 PO 7 54 23 6 10 Podobnie jak poprzednio, wraz z wiekiem, choć nie tak regularnie spada częstość ocen pozytywnych (z 56% do 36%) a rośnie negatywnych (z 20% do 47%), skutek czego w grupach już od 50+ oceny negatywne przeważają. Wykształcenie mało znaczy, choć badani z wykształceniem wyższym nieco częściej wyrażają oceny pozytywne. Zwolennicy PiS jako jedyni politykę rządu i samorządu częściej oceniają źle (47%, w tym 21% bardzo źle) niż dobrze (38%). Zwolennicy innych partii politycznych częściej wyrażają oceny pozytywne niż negatywne; SLD tylko nieco, a PO i Ruchu Palikota zdecydowanie częściej. 5
PODATKI OD FIRM ZAGRANICZNYCH Zwolennicy obecności kapitału zagranicznego w Polsce mówią: to nieważne, kto jest właścicielem firmy w Polsce, byleby uczciwie płacił podatki w Polsce. Ale większość badanych jest zdania, że ogólnie rzecz biorąc, firmy zagraniczne nie płacą w Polsce uczciwie podatków od swoich zysków. Odp. w proc Czy z tego, co Pan(i) wie, ogólnie rzecz biorąc, firmy zagraniczne płacą w Polsce podatki od swoich zysków uczciwie czy nieuczciwie? zdecydowa nie uczciwie zdecydowanie nieuczciwie raczej uczciwie raczej nieuczciwie Ogółem 3 28 28 15 26 Wiek 15-19 lat 7 40 18 4 32 20-29 lat 5 35 21 13 26 30-39 lat 4 29 31 11 24 40-49 lat 2 29 31 16 22 50-59 lat 3 25 36 16 20 60 lub więcej 2 20 26 22 31 Wykształcenie podstawowe, trudno powiedzieć 4 23 20 18 35 gimnazjalne zasadnicze zawodowe 3 24 35 15 23 średnie i pomaturalne 3 29 26 18 25 licencjat, wyższe 4 33 30 12 21 Preferencje wyborcze PiS 4 29 26 25 16 SLD 3 23 33 15 26 R. Palikota 6 36 27 6 24 PSL 0 38 31 15 15 PO 5 35 27 7 26 Takich co sądzą, że zagraniczne firmy płacą w Polsce podatki uczciwie jest 31%, a takich co są przeciwnego zdania jest 43%, w tym 15% wybiera zdecydowanie nieuczciwie. 6
Im ludzie starsi, tym w tej kwestii mają o firmach zagranicznych gorszą opinię (w grupach wieku spadek opinii pozytywnych z 47% do 22%, a wzrost negatywnych z 22% do 48%). Teraz przewaga negatywnych opinii o firmach zagranicznych zaczyna się już w przedziale wieku 30-39 lat. Osoby z wykształceniem wyższym maja tylko nieco lepszą opinie niż pozostałe. Ciekawe jest zróżnicowanie partyjne tej opinii. Tak jak w ocenie ogólnej tylko sympatycy PiS częściej oceniali obecność firm zagranicznych źle niż dobrze, tak teraz jedynie sympatycy PO częściej sądzą, że te firmy płacą podatki uczciwie. Większość zwolenników każdej innej partii mówi, że firmy zagraniczne w kwestiach podatkowych nie są uczciwe. FIRM ZAGRANICZNE VS. FIRMY KRAJOWE Zbadano opinie o firmach zagranicznych w porównaniu z krajowymi pod czterema względami: stosunki w pracy, płace, sprawy socjalne i możliwości rozwoju zawodowego. Odp. w proc. Czy z tego co Pan(i) wie, ogólnie stosunki w pracy / płace / sprawy socjalne / możliwości rozwoju zawodowego w firmach zagranicznych w Polsce w porównaniu z podobnymi firmami krajowymi są: lepsze taki same gorsze stosunki w pracy 21 55 24 płace 31 47 22 sprawy socjalne 27 49 24 możliwości rozwoju 30 52 19 Pod każdym względem dominuje ocena takie same, z pewnością obciążona opiniami tych, którzy ich nie mieli, a nie mogli wybrać trudno powiedzieć. Ważniejsze są, oczywiście, różnice. Jeśli chodzi o stosunki w pracy i sprawy socjalne, to oba typy firm oceniane są podobnie, natomiast płace i możliwości rozwoju zawodowego w firmach zagranicznych oceniane są lepiej niż w krajowych 7
CUDZE OPINIE I WŁASNE DOŚWIADCZENIA Ważne i ciekawe jest, skąd biorą się opinie ludzi o firmach zagranicznych oraz o pracy w firmach zagranicznych. Jedne opinie zaczerpnięte są z publicznej przestrzeni komunikacyjnej z telewizji, z gazet, z ust polityków. Inne kształtowane są przez prywatną przestrzeń komunikacyjną, opinie kolegów i rodziny, a są i takie, które ukształtowało własne doświadczenie. 8% badanych, co 12-ty pracował dłużej lub pracuje obecnie w firmie zagranicznej, kolejne 17% miało kogoś z rodziny, a następne 19% miało kogoś wśród bliskich znajomych kto tam pracował. Tylko 56% badanych nie miało żadnego osobistego lub pośredniego kontaktu z pracą w firmie zagranicznej. To zróżnicowanie powala zobaczyć, czym się różnią opinie osób o różnym stopniu zaznajomienia z pracą w firmie zagranicznej. Odp. w proc. Czy ktoś z P. rodziny lub bliskich znajomych pracował dłużej lub pracuje obecnie w firmie zagranicznej? Dla polskiej gospodarki to dobrze, że w Polsce działa wiele fabryk i innych firm zagranicznych Rząd i samorządy robią dobrze, że dają zagranicznym firmom duże ułatwienia, żeby otwierały swoje fabryki w Polsce Firmy zagraniczne płacą w Polsce podatki od zysków uczciwie ja sam(a) 65 67 43 ktoś z rodziny 58 57 31 ktoś z bliskich znajomych ani ja, ani nikt nie pracował 50 51 34 45 41 29 Wynik jest prosty: im bliższe doświadczenie pracy w firmie zagranicznej, tym częstsze pozytywne opinie o firmach zagranicznych w Polsce. 8
Odp. w proc. Czy ktoś z P. rodziny lub bliskich znajomych pracował dłużej lub pracuje obecnie w firmie zagranicznej? stosunki w pracy W firmach zagranicznych lepsze są płace sprawy socjalne możliwości rozwoju ja sam(a) 30 34 39 39 ktoś z rodziny 22 29 28 33 ktoś z bliskich znajomych 27 35 31 32 ani ja, ani nikt nie pracował 17 30 24 27 Kontakt z pracą w firmie zagranicznej, a zwłaszcza praca własna w takiej firmie wyraźnie, i pod każdym względem poprawia opinie o pracy w firmie zagranicznej w porównaniu z firmą krajową. Najgorzej mówią o pracy w firmach zagranicznych tacy, którzy najmniej o nich wiedzą z doświadczenia własnego lub osób sobie bliskich. 9