ISBN 978-83-927768-1-9



Podobne dokumenty
Fot. 1. Pozdrowienia z Chełmży z wizerunkami: katedry, kościoła św. Mikołaja, cukrowni i budynku poczty. Pocztówka sprzed I wojny światowej.

Przedwojenny Przeworsk. widziany oczami Basi Rosenberg

Nazwa i opis przedmiotu


PĘTLA STRONIE-BYSTRZYCA 78,9 km

STARY SZPITAL W TARNOWIE. Szpital założony został w okresie szalejącej epidemii tyfusu NA DAWNYCH FOTOGRAFIACH I DOKUMENTACH

ZAGADKI WARSZAWSKIE. IKz6g123. mgr inż. Stanisław Żurawski ZDS WIL PW

Załącznik nr 11 do SIWS/załącznik nr 3 do umowy Wykaz dokumentacji fotograficznej przeznaczonej do konserwacji - Część II

ZAŁĄCZNIK NR I WYKAZ OBIEKTÓW O WARTOŚCIACH KULTUROWYCH OBJĘTYCH GMINNĄ EWIDENCJĄ ZABYTKÓW

WYKAZ OBIEKTÓW UJĘTYCH W GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW

24. BUDYNEK MIESZKALNY PAWŁOWICE UL. ZJEDNOCZENIA ZESPÓŁ ZABUDOWY MLECZARNI - BUDYNEK PRODUKCYJNY

ZAGADKI WARSZAWSKIE. IK-finał. mgr inż. Stanisław Żurawski ZDS WIL PW

załącznik nr 2 do GPOnZ miasta Kościerzyna na lata

GMINNA EWIDENCJA ZABYTKÓW GMINY SZYDŁOWIEC maj 2017r.

Podlaski Przełom Bugu 2017

Wawel narodowi przywrócony. Wystawa Roku Jubileuszowgo Prezentowana od 11 III do 5 VI 2005 r.

Stare-zdjecia.pl KONSPEKT - SANOK TEMAT : ARCHITEKTURA SANOKA POZNAWANIE DZIEJÓW MIASTA NA WYBRANYCH PRZYKŁADACH BUDOWLI MIEJSKICH PROJEKT

Wykaz pocztówek i fotografii.

Wykaz zabytków nieruchomych ujętych w Gminnej Ewidencji Zabytków Gminy Pawłowice

Załącznik Nr 4 do uchwały nr.. Rady Miasta Nowego Sącza z dnia 2014 r.

PAŁAC DZIEDUSZYCKICH W ZARZECZU WCZORAJ I DZIŚ. mała wystawa o wielkiej rzeczy

Uczestnicy VII Międzynarodowej Szkoły Letniej Nauczanie o Holokauście Uniwersytet Jagielloński, 2-8 lipca 2012

Iławie. Wieża ciśnień przy ul1.maja w Iławie

Wstęp. Wejście główne do kościoła Najświętszego Zbawiciela

Przewodnik. po planowaniu przestrzennym

Projekt współfinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Problemy rewitalizacji historycznego centrum miasta średniej wielkości na przykładzie Raciborza

KONKURS KONCEPCJA URBANISTYCZNO ARCHITEKTONICZNA POZNAŃSKIEJ ŚCIANY ZACHODNIEJ SKYLINE CHALLENGE

Trasa wycieczki: Powiat Czarnkowsko-Trzcianecki cz.i. czas trwania: 1 dzień, typ: samochodowa, liczba miejsc: 8, stopień trudności: bardzo łatwa

Stadion Miejski. Piątek DNI NYSY. Impreaz w dniach maja 2014 r Enej, Weekend K.A.S.A., Dżem

Historia Grabowca, zdjęcia z lat sześćdziesiątych XX wieku spacerkiem po Grabowcu 1

Wykaz obiektów z Gminnej Ewidencji Zabytków Gminy Chrzanów

Obchody 11 listopada Biłgoraj 2014

Urząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: /16:51:26. Zabytki

KONCEPCJA PROGRAMOWO-PRZESTRZENNA

GMINNA EWIDENCJA ZABYTKÓW MIASTA NOWY TARG

Relacja z 4. międzynarodowej konferencji naukowej Modernizm w Europie modernizm w Gdyni

Podlaski. Przełom Bugu 2015

Podlaski. Przełom Bugu Podlaski

Marcin Witkowski Wystawa "Katyń" Wadoviana : przegląd historyczno-kulturalny 13,

BIRCZA I JEJ DZIEJE - OBRAZY Z PRZESZŁOŚCI kl. VI-VII

Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej

Karty informacyjne dla wniosków

Kłodzko - niem. Glatz. gmina : Kłodzko. powiat : kłodzki. województwo : dolnośląskie ( , )

Gminna Ewidencja Zabytków Miasta Nowy Targ OBIEKTY WPISANE DO REJESTRU ZABYTKÓW

Budynek dworca głównego

Koperta 2 Grupa A. Szukanie śladów w dawnej twierdzy Kostrzyn Widzieć, czytać i opowiadać historię

GOSTYŃSKIE RATUSZE. Robert Czub Grzegorz Skorupski

Kazimierz Podsadecki - artysta zapomniany Wystawa rysunków w 40-tą rocznicę śmierci artysty

Położenie obszaru. Projekt rewitalizacji. Warszawa. Uwarunkowania położenia ul. Okopowa. Żoliborz. Śródmieście. Wola.

o wpisie do rejestru zabytków GEZ A-279/78 z r. Piastowski XIV w., XIXXX w r. rzymskokatolicki Parafii pw. WNMP urbanistyczny

Historia Grabowca, zdjęcia: lata siedemdziesiąte XX wieku, spacerkiem po Grabowcu 1

Podlaski Przełom Bugu 2009

Pruszków w rysunkach Jerzego Blancarda. Przegląd Pruszkowski nr 1, 5-9

II ŚWIĘTO ULICY ŻYDOWSKIEJ SOBOTA - NIEDZIELA MAJA 2014 ROKU PROGRAM GŁÓWNY SOBOTA 10 MAJA 2014 ROKU WYDARZENIA NA ULICY ŻYDOWSKIEJ

Październik - listopad - Ossolińscy na Podlasiu (wystawa)

Październik - listopad - Ossolińscy na Podlasiu (wystawa)

Zarządzenie Nr 40/2013 Burmistrza Miasta Lubawa z dnia 29 maja 2013 r. w sprawie założenia gminnej ewidencji zabytków miasta Lubawa

WSTĘP DO REWITALIZACJI OBSZAROWEJ CENTRUM ŁODZI

ZARZĄDZENIE NR 49/2013 BURMISTRZA MIASTA WĄGROWCA. z dnia 7 maja 2013 r. w sprawie przyjęcia Gminnej Ewidencji Zabytków dla miasta Wągrowca

ŚRÓDMIEŚCIE WARSZAWY w XX WIEKU

Nieruchomość gruntowa niezabudowana

Dąbrowa Górnicza Śródmieście. Założenia do strategii rozwoju przestrzennego dzielnicy

Obiekty zabytkowe wpisane do rejestru zabytków województwa śląskiego

Podlaski. Przełom Bugu 2018

Po przybyciu na miejsce spoczynku prof. Jana Rakowicza Wiceprezes Marek Wrzesiński oczyścił grobowiec i zapalił okolicznościowy znicz.

PROJEKT BUDOWLANO-WYKONAWCZY

15 czerwca 2015r. w Zespole Szkół w Kuźnicy odbyła się konferencja,,józef Rybiński i jego wspomnienia zawarte w,,słońcu na miedzy.

MIASTO JASŁO. Sprawozdanie z działalności Burmistrza Miasta Jasła w okresie międzysesyjnym od 18 grudnia 2012 do 3 stycznia 2013 roku

Album żołnierza niemieckiego

Wiadomości. Promocja albumu "OKRUCHY PAMIĘCI SUPLEMENT"

ZWYCIĘZCY W KONKURSIE W ŚWIETLE JUPITERÓW WYSTAWA POKONKURSOWA

Izba Pamięci wsi Ręków

Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Wystawa fotografii współczesnej architektury poprzemysłowej Żyrardowa

Trasa wycieczki: Siemiatycze na Podlasiu. czas trwania: 3 godziny, typ: piesza, liczba miejsc: 8, stopień trudności: bardzo łatwa

Pomiary hałasu w roku 2013 W roku 2013, w oparciu o wytyczne GIOŚ dotyczące wyznaczania punktów pomiarowych i zgodnie z Programem państwowego

UCHWAŁA NR. XXXIII/288/02*

KONCEPCJA MUZEUM JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO

ZARZĄDZENIE Nr 26 WÓJTA GMINY ŚWIĄTKI z dnia 11 lipca 2016 roku

Warszawa ul. Ratuszowa 7/9. Nieruchomość na sprzedaż

Szlak Rodowych Gniazd Lubomirskich II. Zamek Lubomirskich III IV. Rynek w Rozwadowie, kościół farny VI.

Zarządzenie nr 48/2013 Burmistrza Miasta Działdowo z dnia 22 maja 2013r. w sprawie: przyjęcia gminnej ewidencji zabytków miasta Działdowo

m-w-michniowie.html , 00:14 ACZCIONKA ŚREDNIA ACZCIONKA

W drodze do Petersburga

Autor: Klaudia Zychla

W obszarze objętym planem obiektami wpisanymi do rejestru zabytków (OR) są: Obiekt Adres / ul. Data powstania

Podlaski Przełom Bugu 2012

Muzeum Emigracji otwarte w Gdyni

Sprawozdanie z zajęć w ramach pilotażu programu Kształtowanie przestrzeni.

Spis prezentacji wystawy od 14 maja 2011 r. do 14 lutego 2014 r.

ARCHITEKTURA II Rzeczypospolitej inspiracje do przygotowania konkursowego LAPBOOKA

Edukacja Muzealna w roku 2019

Załącznik nr 9. Fundacja,,Polsko-Niemieckie Pojednanie Opracowanie: Mariusz Kacperkiewicz

Nalot bombowy na Wieluń 1 września

WYSTAWY I PUBLIKACJE MUZEALNE POŚWIĘCONE OLSZTYNOWI

Obiekty wpisane do Rejestru Zabytków Województwa Śląskiego

134 Uczniowie szkoły powszechnej w Rejowcu. Rok Uczniowie i nauczyciele Szkoły Powszechnej. Dzień sadzenia drzewek. Rok 1922.

UCHWAŁA Nr VIII/96/99 RADY MIEJSKIEJ JASŁA z dnia 29 kwietnia 1999 r.

Transkrypt:

KONSULTACJA HISTORYCZNA: Mariusz Œwi¹tek - Muzeum Regionalne w Jaœle OPRACOWANIE GRAFICZNE: Felicja Ja³osiñska Dariusz Koœ REDAKCJA TECHNICZNA: Felicja Ja³osiñska SK AD KOMPUTEROWY: Dariusz Koœ DRUK: Drukarnia Jas³o Kosiba Sp.J., ul. Kasprowicza 6 Nak³ad: egz. ISBN 978-83-927768-1-9

3 inicjatywy Pani Felicji Jałosińskiej urządzona została wystawa z a t ytułowana Jasło n a fotografiach i p o cztówkach Zz okresu międzywojennego, okupacji i zagłady. Celem wystawy było przypomnienie, zwłaszcza młodemu pokoleniu, zarówno okresów świetności jak i zniszczenia miasta. Z biegiem lat ubywa bowiem świadków, którzy pamiętają, jak wyglądało Jasło przed zniszczeniem w 1944 roku. Pani Felicja Jałosińska, Prezes SMJiRJ, zebrała przez ponad 30 lat najciekawsze fotografie i pocztówki ukazujące budynki i klimat przedwojennego, nieistniejącego dziś miasta. Uzupełnieniem były fotografie ruin, jakie pozostały po wspaniałych niegdyś budynkach. Starannie wybrane fotografie i pocztówki pochodziły ze zbiorów: Stowarzyszenia Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego, Muzeum Regionalnego w Jaśle, Felicji Jałosińskiej, Ireny Rychlik, Marii Haydukiewicz, Józefa Jakóbczaka, Zbigniewa Dranki, Jerzego Rucińskiego, Mieczysława Mikulskiego, Wacława Mendysa, Celiny Dziedzic i Mieczysława Wieteski oraz akwarele autorstwa Apolinarego Kotowicza i Bolesława Tumidajowicza. Fotografie ruin miasta udostępnione zostały ze zbiorów Tadeusza Garbacika, a ich konsultantem merytorycznym był Pan Mieczysław Mikulski. Na wystawie zaprezentowane zostały fotokopie tych fotografii. Wystawa została otwarta w dniu 10 grudnia 2008 roku w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Jaśle, która wraz ze Stowarzyszeniem Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego była organizatorem wystawy. Ceremonii otwarcia towarzyszyły prelekcje poświęcone historii Jasła z okresu dwudziestolecia międzywojennego i polityce okupanta w okresie okupacji. Wygłosili je Mariusz Świątek - historyk Muzeum Regionalnego w Jaśle i Wiesław Hap - regionalista i nauczyciel historii. Podczas prelekcji licznie zgromadzeni mieszkańcy Jasła mieli okazję obejrzeć niepublikowane wcześniej fotografie i poznać najciekawsze fragmenty bogatej historii miasta Jasła. Jasło poszczycić się może wielowiekową historią. Jego rozwój od lokacji w 1365 roku przerywany był obcymi najazdami i klęskami żywiołowymi jak pożary i powodzie, które nawiedzały miasto. Najtragiczniejszy z pożarów miał miejsce w 1826 roku. Zniszczeniu uległa praktycznie większość zabudowy. Spowodowało to pewną stagnację w mieście. Została ona przełamana dopiero w drugiej połowie XIX wieku. Dynamiczny rozwój przemysłu naftowego i budowa linii kolejowej sprzyjały rozbudowie i rozwojowi Jasła. Z prowincjonalnego miasteczka Jasło stało się siedzibą Sądu Okręgowego, Urzędu Górniczego i węzła kolejowego. Gmachy użyteczności publicznej budowane były z dużym

4 rozmachem i stanowić miały wizytówkę miasta. Również prywatni inwestorzy starali się, by ich domy miały wyjątkowy charakter. Budynki projektowane były często przez znakomitych architektów. Budowana była sieć kanalizacyjna i nowe ulice z utwardzoną nawierzchnią. Szczególnie intensywny ruch budowlany miał miejsce na przełomie wieku XIX i XX. W okresie dwudziestolecia międzywojennego rozwój architektoniczny miasta uległ pewnemu spowolnieniu ze względu na kryzys gospodarczy. Udało się jednak dokonać przebudowy ratusza miejskiego. Kolejnym okresem, który doprowadził do istotnych zmian w architekturze miasta Jasła, był czas okupacji. Starosta niemiecki Walter Gentz przeprowadził szeroko zakrojone prace mające na celu stworzenie dzielnicy niemieckiej. Przebudował domy w rynku zmieniając ich elewacje i nadając im klasycystyczny charakter. W 1944 roku władze niemieckie zadecydowały o zastosowaniu w przypadku Jasła taktyki spalonej ziemi. Zgodnie z zarządzeniem starosty Gentza ludność musiała opuścić miasto do dnia 15 września 1944 roku do godziny 18.00. Okupant przez kolejne 4 miesiące grabił, palił i wysadzał w powietrze wszystkie obiekty użyteczności publicznej i domy w mieście. Jasło zostało zniszczone w 97%. Dziś pamiątką po dawnej zabudowie miasta są jedynie nieliczne, pieczołowicie odrestaurowane budynki i fotografie przedwojennego Jasła. Tych fotografii zachowało się niewiele. Są to najczęściej widoki przedstawiające reprezentacyjne budowle i ważniejsze wydarzenia. Wiele obiektów zachowało się jedynie na starych pocztówkach. Bardzo mało jest fotografii pochodzących z prywatnych zbiorów a ukazujących podwórza lub zaułki. Zostały one w większości zniszczone w opuszczonych w 1944 roku mieszkaniach. Pamięć o dawnym Jaśle żyje wśród jego mieszkańców i tych wszystkich, którym bliska jest historia miasta. Aby uchronić pamięć o historii Jasła i jego mieszkańcach, inicjatorka wystawy postanowiła wydać katalog, zamieszczając ilustracje prezentowane na wspomnianej wcześniej ekspozycji. Wydawcą katalogu jest Stowarzyszenie Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego przy wsparciu finansowym Urzędu Miasta Jasła. Mariusz Świątek

5 RATUSZ - RYNEK fot. z arch. SMJiRJ

6 FIGURA ŒW. JANA NEPOMUCENA poczt. z arch. MRJ RYNEK poczt. ze zb. J. Ruciñskiego

7 RATUSZ WRAZ Z CA PIERZEJ WSCHODNI PRZEBUDOWANY PRZEZ NIEMIECKIEGO STAROSTÊ W 1942 ROKU fot. ze zb. SMJiRJ RYNEK Z KRAMAMI poczt. ze zb. J. Ruciñskiego

8 PLAC RYNKU fot. ze zb. F. Ja³osiñskiej RYNEK poczt. ze zb. J. Ruciñskiego

9 RYNEK fot. z arch. SMJiRJ RYNEK - PIERZEJA PÓ NOCNA poczt. ze zb. J. Ruciñskiego

10 RYNEK - ZABUDOWA PÓ NOCNO - WSCHODNIA fot. ze zb. Z. Dranki RYNEK - PIERZEJA ZACHODNIA poczt. ze zb. Z. Dranki

11 STAROSTWO - RYNEK fot. z arch. SMJiRJ ŒCI GANIE DWUG OWEGO OR A AUSTRIACKIEGO Z BUDYNKU STAROSTWA fot. z arch. MRJ

12 BUDYNEK STAROSTWA - ZAWIESZENIE GOD A POLSKIEGO fot. ze zb. F. Ja³osiñskiej - orygina³ w MRJ RYNEK - PIERZEJA PO UDNIOWA fot. z arch. SMJiRJ

13 RYNEK fot. ze zb. F. Ja³osiñskiej KOŒCIÓ FARNY poczt. ze zb. J. Ruciñskiego

14 KOŒCIÓ FARNY poczt. ze zb. SMJiRJ SOKOLNIA fot. z arch. SMJiRJ

15 SZKO WYDZIA OWA EÑSKA poczt. ze zb. J. Ruciñskiego SOKOLNIA fot. z arch. SMJiRJ

16 SZKO A WYDZIA OWA MÊSKA fot. ze zb. I. Rychlik MANIFESTACJA PRZED BUDYNKIEM SOKO A - fot. ze zb. W. Mendysa

17 SZKO A EÑSKA im. KRÓLOWEJ JADWIGI fot. ze zb. I. Rychlik HOTEL KRAKOWSKI - ul. KOŒCIUSZKI fot. ze zb. SMJiRJ

18 HOTEL KRAKOWSKI poczt. ze zb. J. Ruciñskiego URZÊDNICY POWIATOWI fot. ze zb. W. Mendysa

19 RADA POWIATOWA - ul. KOŒCIUSZKI fot. z arch. SMJiRJ BUDYNEK RADY POWIATOWEJ akwarela A.S. Kotowicza - z arch. MRJ

20 KOMUNALNA KASA OSZCZÊDNOŒCI fot. z arch. SMJiRJ AMOREK NA TLE KOMUNALNEJ KASY OSZCZÊDNOŒCI poczt. ze zb. J. Ruciñskiego

21 RÓG ULICY 3-MAJA i KOŒCIUSZKI fot. z arch. SMJiRJ ULICA KOŒCIUSZKI fot. z arch. SMJiRJ

22 URZ D POCZTOWY - ul. SOBIESKIEGO fot. z arch. SMJiRJ KASA ZALICZKOWA poczt. ze zb. J. Ruciñskiego

23 KOŒCIÓ O.O. FRANCISZKANÓW fot. z arch. SMJiRJ STARE DOMKI PRZY ULICY FLORIAÑSKIEJ akwarela A.S. Kotowicza - z arch. MRJ

24 SYNAGOGA - ŒWI TYNIA IZRAELSKA poczt. ze zb. M. Wieteski SYNAGOGA YDOWSKA fot. z arch. SMJiRJ

25 SZPITAL - ul. 3-MAJA fot. ze zb. F. Ja³osiñskiej ULICA 3-MAJA fot. z arch. SMJiRJ

26 ULICA 3-MAJA fot. z arch. SMJiRJ RÓG ULICY 3-MAJA i CZACKIEGO fot. z arch. SMJiRJ

27 FIGURA MATKI BOSKIEJ - ul. NA M YNEK fot. M. Mikulski GMACH GIMNAZJUM MÊSKIEGO im. KRÓLA STANIS AWA LESZCZYÑSKIEGO poczt. ze zb. J. Ruciñskiego

28 GMACH GIMNAZJUM MÊSKIEGO im. KRÓLA STANIS AWA LESZCZYÑSKIEGO fot. z arch. SMJiRJ BUDYNEK GIMNAZJUM EÑSKIEGO im. B. JOLANTY fot. z arch. SMJiRJ

29 BURSA GIMNAZJALNA - ul. ZA BURS fot. z arch. MRJ BUDYNEK PRZY ULICY CZACKIEGO fot. ze zb. F. Ja³osiñskiej

30 KAPLICA GIMNAZJALNA poczt. z arch. MRJ BANK AUSTRO - WÊGIERSKI poczt. ze zb. J. Ruciñskiego

31 S D - ul. CHE MSKA fot. z arch. SMJiRJ BUDYNEK S DU I POMNIK TADEUSZA KOSCIUSZKI poczt. ze zb. J. Ruciñskiego

32 POMNIK TADEUSZA KOŒCIUSZKI poczt. ze zb. J. Ruciñskiego POMNIK TADEUSZA KOŒCIUSZKI poczt. ze zb. J. Ruciñskiego

33 PARK MIEJSKI poczt. ze zb. F. Ja³osiñskiej ULICA KAZIMIERZA WIELKIEGO poczt. ze zb. J. Ruciñskiego

34 DWORZEC KOLEJOWY - ul. METZGERA fot. z arch. SMJiRJ STACJA KOLEJOWA poczt. ze zb. J. Ruciñskiego

35 STACJA KOLEJOWA poczt. ze zb. J. Ruciñskiego POWITANIE GENERA A HALLERA NA STACJI KOLEJOWEJ fot. ze zb. M. Haydukiewicz

36 KOŒCIÓ I KLASZTOR SIÓSTR WIZYTEK fot. z arch. SMJiRJ KLASZTOR SIÓSTR WIZYTEK poczt. ze zb. F. Ja³osiñskiej

37 POMNIK GRUNWALDZKI fot. z arch. SMJiRJ PA AC W GORAJOWICACH fot. ze zb. J. Jakóbczaka

38 RAFINERIA NAFTY W NIEG OWICACH poczt. ze zb. J. Ruciñskiego RAFINERIA NAFTY W NIEG OWICACH poczt. ze zb. J. Ruciñskiego

39 RAFINERIA NAFTY W NIEG OWICACH fot. z arch. MRJ MOST NA WIS OCE poczt. ze zb. J. Ruciñskiego

40 OGÓLNY WIDOK JAS A poczt. ze zb. J. Ruciñskiego OGÓLNY WIDOK JAS A poczt. ze zb. J. Ruciñskiego

41 NASZ DOM W JAŒLE fot. ze zb. C. Dziedzic