WYMAGANIA EDUKACYJNE Z GEOGRAFII DLA KLASY III GIMNAZJUM 1 godzina tygodniowo (I-II okres) I. POŁOZENIE I ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE POLSKI podać wielkość powierzchni pokazać na mapie odcinki granicy Polski z poszczególnymi sąsiadami oraz granicę morską, wymienić nazwy państw sąsiadujących z Polską i ich stolice. określić współrzędne geograficzne porównać na podstawie diagramów powierzchnię terytorium Polski z innymi państwami Europy. obliczyć różnicę czasu słonecznego miejscowego wskazanych miejsc w Polsce, wymienić zalety położenia i kształtu terytorium Polski. porównać granicę i terytorium współczesnej Polski z granicą i terytorium Polski przed II wojną światową. podać wartości średniej temperatury powietrza w lipcu i w styczniu oraz sumę rocznych opadów w Polsce, wymienić klimatyczne (termiczne) pory roku, opisać typy pogody i ich zmienność w ciągu roku, wymienić wybrane cechy klimatu przejściowego. analizować wykres przebiegu temperatury powietrza i opadów w ciągu roku dla wybranej stacji meteorologicznej w Polsce, na podstawie diagramów oraz map klimatycznych opisać cechy klimatu wybranych regionów Polski (w tym regionu zamieszkania). przedstawić związek rocznego przebiegu temperatury powietrza z położeniem Polski w strefie umiarkowanych szerokości geograficznych N, na podstawie map klimatycznych przedstawić regionalne zróżnicowanie temperatury powietrza i opadów w Polsce w półroczu letnim i zimowym. wyjaśnić przyczyny zróżnicowania klimatu w różnych częściach wyjaśnić wpływ mas powietrza napływających nad Polskę na kształtowanie się typów pogody w różnych porach roku, wyjaśnić przyczyny wzrostu kontynentalizmu klimatu Polski z zachodu na wschód. wskazać na mapie główne rzeki: Wisłę, Odrę oraz wybrane rzeki przymorza, zaznaczyć na mapie konturowej wskazane dorzecze oraz dział wodny, wyjaśnić przyczyny asymetrii dorzecza Wisły i Odry, wskazać związki między stosunkami wodnymi na danym terenie a klimatem oraz rzeźbą terenu, wskazać na mapie wybrane prawe i lewe dopływy Wisły oraz Odry, wskazać na mapie największe jeziora w Polsce, wymienić cieki i zbiorniki wodne w swojej miejscowości oraz opisać stan ich czystości. na podstawie mapy opisać położenie Bałtyku, wymienić sposoby ochrony przeciwpowodziowej, podać przykłady jezior o różnej genezie (w tym jeziora zaporowe), wskazać na mapie Polski tereny, na których występują wody mineralne i cieplice. wskazać na mapie obszar Polski należący do zlewiska Morza Bałtyckiego, Północnego oraz Czarnego, przedstawić przyczyny zmienności przepływów rzek w ciągu roku, wskazać na mapie Polski tereny największego niedoboru wody. omówić znaczenie wód mineralnych i cieplic dla życia oraz działalności człowieka. 1
wymienić przyczyny zanieczyszczeń wód Bałtyku, korzystając z mapy, opisać linię brzegową polskiego wybrzeża. korzystając z mapy, opisać wybrane cechy fizyczne i chemiczne wód Bałtyku: temperaturę wody, zlodzenie, zasolenie, podać przykłady działań zmierzających do ochrony wód Bałtyku w ramach międzynarodowej współpracy państw nadbałtyckich. porównać warunki przyrodnicze Bałtyku z innymi morzami śródziemnymi Europy, podać przykłady wpływu Bałtyku na środowisko przyrodnicze: kształtowanie linii brzegowej i klimat. wykazać związek cech fizycznych i chemicznych wód Bałtyku z położeniem geograficznym i śródziemnym typem morza. wskazać na mapie tektonicznej główne jednostki strukturalne Europy występujące na obszarze wskazać na mapie geologicznej zasięgi zlodowaceń czwartorzędowych na obszarze wymienić przykłady form terenu powstałych w wyniku erozyjnej i akumulacyjnej działalności lądolodu. na podstawie mapy geologicznej Polski wskazać rejony występowania różnych rodzajów skał (wyróżnionych ze względu na genezę), wskazać na mapie Polski górotwory hercyńskie i alpejskie, wskazać na mapie przykłady form polodowcowych. wykazać na przykładach związek występowania skał na danym obszarze Polski z przeszłością geologiczną, przedstawić genezę wybranych form polodowcowych, wskazać na mapie wybrane pradoliny i omówić ich genezę. czytać mapę stratygraficzną Polski (opisać rozmieszczenie skał z różnych okresów geologicznych), wymienić przykłady wpływu lodowców górskich na rzeźbę terenu Tatr i Karkonoszy. II. KRAINY GEOGRAFICZNE POLSKI nazwać i wskazać na mapie poszczególne pasy ukształtowania powierzchni na podstawie mapy hipsometrycznej odczytać skrajne wysokości bezwzględne w poszczególnych pasach ukształtowania powierzchni Polski. opisać udział terenów nizinnych, wyżynnych oraz górskich w ogólnej powierzchni uzasadnić, dlaczego Polskę nazywamy krajem nizinnym, umiejscowić własny region (miejscowość) w odpowiednim pasie ukształtowania powierzchni Polski. przedstawić zróżnicowanie wysokości bezwzględnych na terytorium Polski. podać kryterium wyróżniania krain geograficznych Polski. wskazać na mapie i omówić położenie Pobrzeży Południowobałtyckich, na podstawie mapy wymienić krainy fizyczno-geograficzne pasa pobrzeży, wskazać na mapie wybrane elementy linii brzegowej. na podstawie map klimatycznych opisać klimat pobrzeży, wymienić krainy o najbardziej urodzajnych glebach, wskazać na mapie miejsca występowania surowców mineralnych. opisać powstawanie wybrzeża mierzejowo-zalewowego oraz jezior przybrzeżnych, uzasadnić konieczność ochrony wybrzeża Bałtyku. zaplanować wycieczkę krajoznawczą w wybraną część Pobrzeża Bałtyku, ocenić możliwości rozwoju rolnictwa, przemysłu i turystyki w pasie pobrzeży. 2
korzystając z mapy, opisać położenie oraz podział fizyczno-geograficzny pasa pojezierzy, wskazać na mapie zasięg zlodowacenia bałtyckiego, korzystając z mapy, scharakteryzować klimat pojezierzy uwzględniając temperaturę powietrza i opady, wymienić rodzaje osadów oraz form polodowcowych i wodnolodowcowych, wyjaśnić termin: rzeźba młodoglacjalna, nazwać i wskazać na mapie przebieg głównych pradolin, uzasadnić konieczność ochrony terenów leśnych i bagiennych, korzystając z map, wykazać związek między budową geologiczną, glebami, klimatem i roślinnością pojezierzy, zaplanować wycieczkę krajoznawczą w wybraną część pojezierzy uwzględ opisać krajobraz o rzeźbie młodoglacjalnej. nazwać i wskazać na mapie największe jeziora oraz wzgórza morenowe. ocenić możliwości rozwoju rolnictwa, przemysłu i turystyki. niając walory turystyczne danego re-gionu. opisać, korzystając z mapy, położenie oraz podział fizyczno-geograficzny pasa Nizin Środkowopolskich, odczytać wysokość bezwzględną wskazanych miejsc. opisać, korzystając z map klimatycznych, zróżnicowanie temperatury i opadów w poszczególnych krainach geograficznych, wskazać na mapie i omówić przebieg głównych pradolin, ocenić możliwości rozwoju rolnictwa. wyjaśnić termin: rzeźba staroglacjalna, opisać etapy tworzenia się staroglacjalnej rzeźby terenu, określić genezę jezior na Polesiu Lubelskim, podać przykłady przyrodniczych walorów turystycznych w pasie nizin. wyjaśnić przyczyny małej rocznej sumy opadów i wzrostu kontynentalizmu klimatu z zachodu na wschód wykazać, korzystając z map, związki między glebami, roślinnością i klimatem na przykładzie Nizin Środkowopolskich. nazwać wyżyny Polski i, korzystając z mapy, opisać ich położenie, odczytać wysokości bezwzględne najwyższych wzniesień na Wyżynach Polskich i w Górach Świętokrzyskich. wymienić przykłady form krasowych w Dolinie Prądnika i w okolicy Chęcin, wymienić bogactwa mineralne (w tym surowce skalne) występujące na wyżynach Polski. wykazać związek rzeźby terenu poszczególnych wyżyn z występującymi tam skałami, ocenić możliwości rozwoju rolnictwa na wyżynach, podać przykłady przyrodniczych walorów turystycznych na wyżynach. przedstawić przeszłość geologiczną wyżyn, wyjaśnić pochodzenie lessu na wyżynach oraz gołoborzy w Górach Świętokrzyskich. nazwać i wskazać na mapie Kotliny Podkarpackie. opisać, korzystając z mapy, układ sieci rzecznej, wskazać na mapie miejsca występowania surowców mineralnych. ocenić możliwości rozwoju rolnictwa, zaplanować wycieczkę po Krakowie. opisać, korzystając z map, warunki klimatyczne, zróżnicowanie gleb oraz szatę roślinną. 3
wskazać na mapie położenie Karpat, wskazać na mapie Tatry, Pieniny, Podhale, Beskidy (w tym Bieszczady), Pogórze Karpackie, odczytać, korzystając z mapy, wysokość bezwzględną wybranych szczytów Karpat, wymienić elementy rzeźby wysokogórskiej, uzasadnić konieczność ochrony przyrody Tatr. wymienić rodzaje skał występujące w Tatrach, Pieninach i Beskidach, opisać cechy rzeźby Tatr, Pienin i Beskidów, ocenić walory turystyczne Karpat i możliwości rozwoju turystyki, podać przykłady działalności gospodarczej w Karpatach. wyjaśnić terminy: flisz, płaszczowina, połonina, opisać piętra roślinne w Karpatach, wykazać związek między piętrami klimatycznymi i roślinnymi w Karpatach, wykazać związek między rzeźbą terenu a skałami występującymi w poszczególnych pasmach. zaprojektować trasę wycieczki w wybrany region Karpat, przedstawić wpływ alpejskich ruchów górotwórczych na układ warstw skalnych w Karpatach, przedstawić genezę elementów rzeźby wysokogórskiej Tatr. omówić, korzystając z mapy, położenie Sudetów i Przedgórza Sudeckiego, wskazać na mapie pasma górskie Sudetów, odczytać, korzystając z mapy, wysokości bezwzględne wybranych szczytów w Sudetach. wymienić główne rodzaje skał występujących w Sudetach, wymienić główne bogactwa mineralne Sudetów, podać przykłady miast pełniących funkcję uzdrowisk, ocenić stan środowiska przyrodniczego Sudetów. podać przykłady rzeźby zrębowej, przedstawić różnice w rzeźbie terenu Sudetów i Przedgórza Sudeckiego, ocenić walory turystyczne Sudetów. na podstawie profilu geologicznego omówić wpływ alpejskich ruchów górotwórczych na współczesną rzeźbę terenu Sudetów, uzasadnić konieczność ochrony środowiska przyrodniczego w Sudetach. III. PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY I LUDNOŚĆ POLSKI wymienić nazwy województw oraz wskazać na mapie województwa i ich stolice, wymienić jednostki podziału administracyjnego określić przynależność własnej miejscowości do poszczególnych jednostek administracyjnych: gminy, powiatu, województwa, podać liczbę ludności opisać rynek pracy w swojej miejscowości i gminie, opisać, korzystając z danych statystycznych, zmiany liczby ludności Polski po 1945 roku, podać aktualną wartość wskaźnika przyrostu naturalnego w Polsce, opisać, korzystając z wykresu, zmiany wskaźnika przyrostu naturalnego w Polsce na tle innych krajów, wymienić główne rodzaje migracji zewnętrznych ludności Polski w czasie i po II wojnie światowej, wyjaśnić terminy: stolica, powiat grodzki, powiat ziemski, wymienić przykłady zadań poszczególnych szczebli samorządowych, ocenić, na podstawie danych statystycznych, wpływ przyrostu naturalnego na liczbę ludności Polski w wybranych latach, ocenić rolę aktualnego podziału administracyjnego w sprawnym funkcjonowaniu państwa, wyjaśnić przyczyny zmian modelu rodziny, ocenić skutki małego lub ujemnego przyrostu naturalnego dla przyszłości kraju i jego obywateli, zinterpretować piramidę wieku i płci ludności 4
wymienić kilka mniejszości narodowych zamieszkujących nasz kraj, podać przykłady grup etnograficznych w Polsce, uzasadnić, dlaczego należy odnosić się z szacunkiem do ludzi o innej narodowości, wyznaniu czy kulturze, wskazać na mapie Polski tereny o dużej i małej gęstości zaludnienia, wskazać na mapie położenie wybranych miast opisać funkcje pełnione przez własną miejscowość. wyjaśnić przyczyny i kierunki ruchów migracyjnych ludności po zakończeniu II wojny światowej i obecnie, ocenić, na podstawie danych statystycznych, wpływ salda migracji na przyrost rzeczywisty ludności Polski w wybranych latach, omówić, na podstawie wykresów, strukturę zatrudnienia w Polsce i w wybranych krajach Europy, omówić, na podstawie wykresu, strukturę mniejszości narodowych w Polsce, wskazać na mapie tereny, na których występują największe skupiska mniejszości narodowych w Polsce, opisać, na podstawie mapy, rozmieszczenie ludności podać przykłady funkcji, które pełnią wybrane miasta ze szczególnym uwzględnieniem własnego regionu, opisać pozytywne i negatywne skutki urbanizacji. porównać, korzystając z danych statystycznych, wielkość emigracji i imigracji ludności polskiej w wybranych latach, wyjaśnić przyczyny migracji ludności Polski ze wsi do miast po II wojnie światowej, ocenić społeczne skutki emigracji, uzasadnić, dlaczego Polska powinna utrzymywać kontakty z Polonią, przedstawić, na podstawie wykresów, tendencje zmiany struktury zatrudnienia w Polsce w wybranych latach, wymienić sposoby przeciwdziałania bezrobociu, podać udział mniejszości narodowych w ogólnej liczbie mieszkańców wymienić atrakcje i bariery osadnicze występujące na terytorium porównać, na podstawie danych statystycznych, gęstość zaludnienia swojego województwa z gęstością zaludnienia w innych województwach, podać odsetek ludności wiejskiej i miejskiej w Polsce oraz opisać jego przestrzenne zróżnicowanie, dostrzec związek między gęstością zaludnienia a stopniem urbanizacji danego obszaru. dokonać analizy przyczyn zmian struktury zatrudnienia ludności w Polsce w okresie od zakończenia II wojny światowej do dziś, opisać zróżnicowanie stopy bezrobocia w różnych częściach Polski i wyjaśnić przyczyny tego zjawiska, wyjaśnić terminy: naród, mniejszość narodowa, obywatel kraju, wyjaśnić przyczyny nierównomiernego rozmieszczenia ludności Polski (w tym migracje wewnętrzne), omówić związek gęstości zaludnienia z warunkami przyrodniczymi i rodzajem działalności gospodarczej człowieka na danym terenie, opisać zmiany urbanistyczne polskich wsi, ze szczególnym uwzględnieniem własnego regionu, wyjaśnić, na czym polega proces urbanizacji; ocenić wskaźnik urbanizacji w Polsce na tle innych krajów. 5
IV. ROLNICTWO I LASY W POLSCE wymienić uprawy w najbliższej okolicy: wsi, w gminie (w przypadku uczniów mieszkających na wsi), strefie podmiejskiej (w przypadku uczniów mieszkających w mieście), przedstawić rozmieszczenie upraw wybranych roślin i chowu wybranych zwierząt gospodarskich, scharakteryzować strukturę użytkowania gruntów w Polsce, wskazać na mapie Polski występowanie wybranych kompleksów leśnych, nazwać i wskazać na mapie kilka parków narodowych w Polsce, nazwać rezerwaty przyrody położone najbliżej miejsca zamieszkania ucznia. opisać, korzystając z map, zróżnicowanie przyrodniczych warunków produkcji rolnej: wysokości n.p.m., rzeźby terenu, długości okresu wegetacyjnego, rocznej sumy opadów, żyzności gleb, opisać warunki przyrodnicze produkcji rolnej własnego regionu, omówić, na podstawie danych statystycznych, strukturę wielkości gospodarstw rolnych w Polsce na tle innych państw, uzasadnić konieczność racjonalnej gospodarki zasobami leśnymi, wyjaśnić przyczyny degradacji polskich lasów. ocenić wpływ rozdrobnienia gospodarstw i rozproszenia gruntów na poziom produkcji rolnej, ocenić, na podstawie danych statystycznych, stopień mechanizacji i chemizacji rolnictwa na tle innych państw, ocenić poziom polskiego rolnictwa na tle innych państw, wymienić przyczyny konkurencyjności rolniczych produktów państw UE w stosunku do produktów polskich, przedstawić zróżnicowanie lesistości Polski i jego przyczyny. wyjaśnić przyczyny niekorzystnej struktury agrarnej na polskiej wsi, przedstawić symptomy opóźnienia polskiego rolnictwa w stosunku do rolnictwa państw UE, wymienić przyczyny trudności w polskim rolnictwie w okresie przemian, omówić kierunki koniecznych przemian w polskim rolnictwie prowadzące do wzrostu towarowości, uzasadnić prawną ochronę pomników przyrody. V. POZAROLNICZE DZIAŁY GOSPODARKI wskazać na mapie Polski miejsca wydobycia wybranych surowców mineralnych: energetycznych, metalicznych, chemicznych, skalnych, wymienić zakłady przemysłowe w okolicy swojego miejsca zamieszkania i przedstawić ich profil produkcji, wymienić najważniejsze czynniki lokalizacji, które zdecydowały o powstaniu wybranego, znanego uczniowi zakładu produkcyjnego, podać przykłady zagrożeń dla środowi- porównać, korzystając z danych statystycznych, wielkość wydobycia w Polsce wybranych surowców mineralnych z wydobyciem w innych krajach, na podstawie mapy wskazać rozmieszczenie największych zakładów przemysłowych oraz wymienić czynniki, które zdecydowały o ich lokalizacji, wskazać na mapie lokalizację największych elektrowni wodnych i cieplnych, wskazać na mapie wybrane okręgi przemysłowe wymienić surowce eksportowane i importowane, uzasadnić konieczność racjonalnego gospodarowania zasobami surowców mineralnych, podać przykłady gałęzi przemysłu których znaczenie maleje oraz tych, które zyskują na znaczeniu, przedstawić wpływ czynników lokalizacji przemysłu (głównie bazy surowcowej) na powstanie i rozwój wybranych okręgów przemysłowych, wyjaśnić pojęcia: inwestycje zagraniczne, gospodarka wolnorynkowa, restrukturyzacja przemysłu, analizować, na podstawie danych statystycznych, zmiany w wydobyciu wybranych surowców mineralnych, wymienić najważniejsze przyczyny kryzysu polskiego przemysłu w latach osiemdziesiątych, podać przykłady przemian w polskim przemyśle w latach dziewięćdziesiątych: prywatyzacja przedsiębiorstw, 6
ska geograficznego wynikające z nadmiernej koncentracji przemysłu. wymienić i wskazać na mapie Polski obszary szczególnie zagrożone oraz obszary klęski ekologicznej, uzasadnić konieczność nakładów finansowych na ochronę środowiska. wymienić najważniejsze ośrodki przemysłowe wybranych okręgów, na podstawie map przedstawić profil produkcji wybranych okręgów przemysłowych, porównać wybrane cechy polskiego przemysłu z przemysłem krajów Unii Europejskiej, wskazać najważniejsze przyczyny zamykania zakładów przemysłowych w Polsce. upadek przedsiębiorstw nierentownych, powstanie spółek z udziałem obcego kapitału, podać przykłady największych inwestorów zagranicznych w Polsce w ostatnim okresie. wymienić rodzaje transportu, na podstawie mapy opisać przebieg głównych szlaków transportowych (kolejowych, samochodowych, przesyłowych), wymienić nazwy i wskazać na mapie największe polskie porty morskie, podać przykłady zakładów i instytucji usługowych, na podstawie zebranych informacji omówić możliwość rozwoju usług w miejscu zamieszkania, wymienić przykłady towarów i usług, które są przedmiotem handlu zagranicznego Polski (eksportu i importu). przedstawić rolę usług w gospodarce kraju i życiu człowieka, przedstawić walory turystyczne wybranych regionów uzasadnić konieczność ochrony przyrody i dbania o zabytki jako jeden z warunków rozwoju turystyki, korzystać z przewodników turystycznych oraz mapy samochodowej, omówić strukturę eksportu i importu Polski. omówić, na podstawie wykresów, udział poszczególnych rodzajów transportu w przewozie ładunków i pasażerów, wymienić obiekty przyrody i zabytki kultury materialnej Polski uznane przez UNESCO za światowe dziedzictwo kultury, zaplanować wycieczkę, wymienić kraje, z którymi Polska ma największe obroty handlowe, określić udział Polski w handlu światowym. przedstawić współczesne problemy polskiego transportu, przedstawić poziom łączności w Polsce w porównaniu z innymi krajami Europy, przedstawić rolę mediów w życiu i gospodarce społeczeństwa, zanalizować bilans handlu zagranicznego Polski. przedstawić przykłady współpracy gospodarczej i kulturalnej Polski z sąsiadami. podać przykłady towarów i usług, które są przedmiotem handlu pomiędzy Pol- wyjaśnić pojęcie: euroregion, przedstawić pozycję Polski w świecie wymienić przykłady korzyści dla terenów przygranicznych wynikające ze współpracy transgranicznej. ską a najbliższymi sąsiadami, wymienić państwa, z którymi Polska podjęła współpracę w ramach euroregionów. i w Europie w wybranych dziedzinach, podać przykłady współpracy Polski z sąsiadami w strefach przygranicznych w ramach euroregionów 7
VII. REGION, W KTÓRYM MIESZKAM na podstawie mapy określić położenie własnej miejscowości oraz jej przynależność do gminy, powiatu i województwa, wymienić nazwy sąsiednich miejscowości, podać nazwę krainy geograficznej, w której leży miejsce zamieszkania ucznia, podać przykłady wykorzystania skał oraz surowców mineralnych występujących w regionie, podać nazwę najbliższej rzeki, jeziora, przedstawić występowanie lasów w regionie, opisać inne, poza lasami, naturalne formacje roślinne regionu (głównie najbliższej okolicy), wymienić główne uprawy i kierunki hodowli, podać przykłady największych inwestycji w regionie, nazwać i wskazać na mapie największe miasta regionu, wymienić i opisać walory środowiska przyrodniczego najbliższej okolicy i regionu, na podstawie mapy przedstawić położenie własnej miejscowości na tle szlaków transportowych, nazwać i rozpoznać skały występujące w najbliższej okolicy, wymienić surowce mineralne występujące w regionie oraz miejsca ich eksploatacji, ocenić zagrożenie powodziami w regionie, na podstawie dostępnych źródeł informacji ocenić stan czystości wód powierzchniowych w najbliższej okolicy i w regionie, wymienić największe zakłady produkcyjne w regionie oraz profil ich produkcji, opisać funkcje, które pełnią największe miasta regionu, ocenić możliwość obsługi turystów w regionie, podać przykład zakładu przemysłowego w regionie o wyjątkowej uciążliwości dla człowieka i środowiska przyrodniczego, ocenić sposób składowania odpadów, śmieci i ścieków we własnej miejscowości, wyjaśnić pojęcie: region, określić kryteria wydzielania regionu, wymienić nazwy sąsiednich gmin, przedstawić formy gospodarczego wykorzystania wód w regionie, podać gatunki roślin i zwierząt żyjących w regionie, które są objęte ochroną, wymienić i opisać zabytki kultury materialnej najbliższej okolicy i regionu, na podstawie różnych źródeł informacji ocenić warunki przyrodnicze dla rozwoju rolnictwa w regionie, opisać formy użytkowania ziemi, zaplanować wycieczkę po regionie, ocenić stan środowiska przyrodniczego we własnej miejscowości, podać przykłady działań zmierzających do ochrony przyrody w najbliższej okolicy, podać przykłady działań rekultywacji terenów zdegradowanych, porównać wybrane cechy demograficzne ludności województwa, w którym mieszka uczeń z cechami ludności Polski (przyrost naturalny, gęstość zaludnienia, strukturę zatrudnienia, bezrobocie), wymienić nazwy sąsiednich powiatów, przedstawić związek rodzaju i ułożenia skał z przeszłością geologiczną regionu, ocenić poziom rolnictwa w regionie na tle innych rejonów kraju, ocenić wykorzystywanie w gospodarce bazy surowców skalnych i mineralnych, opracować przewodnik turystyczny po okolicy miejsca zamieszkania, opracować charakterystykę ludności województwa, w którym mieszka uczeń, uwzględniającą wybrane cechy demograficzne: liczbę ludności, ruch naturalny ludności, strukturę zatrudnienia, migracje zewnętrzne (kierunki i przyczyny). 8
zaplanować wycieczkę po własnej miejscowości, podać przykłady wpływu działalności człowieka na środowisko przyrodnicze (negatywne i pozytywne), wymienić pomniki przyrody występujące w najbliższej okolicy, przedstawić cechy wyróżniające ludność regionu na tle ludności kraju (np. gwara, stroje regionalne, budownictwo, zdobnictwo), przedstawić przykłady zwyczajów i obyczajów regionalnych, przedstawić przykłady zwyczajów regionalnych podtrzymywanych przez własną rodzinę. podać nazwy i wskazać na mapie parki narodowe i krajobrazowe, które znajdują się w regionie, opisać położenie swojej miejscowości na tle jednostek terytorialnych kraju, opracować charakterystykę ludności swojej miejscowości uwzględniając: liczbę ludności, pochodzenie ludności, zajęcia ludności, problemy młodzieży, opisać wybrane budowle związane z historią miejscowości. wymienić wybitne postaci, które zasłużyły się dla miejscowości, regionu (kraju) w przeszłości oraz współcześnie. OCENA CELUJĄCA Uczeń ponadto: aktywnie uczestniczy w procesie lekcyjnym, samodzielnie rozwiązuje problemy omawiane w czasie lekcji, jest inicjatorem rozwiązania zadań, problemów w pracy poza lekcyjnej, potrafi samodzielnie dotrzeć do różnych źródeł informacji i w oparciu o nie rozszerzyć swą wiedzę, potrafi samodzielnie uporządkować zebrany materiał, przechować go i wykorzystać, potrafi na forum klasy przedstawić wyniki swoich prac pozalekcyjnych, zna i rozumie pojęcia geograficzne, wyraża własne zdanie, popiera je właściwą i logiczną interpretacją, uczestniczy w konkursach geograficznych na poziomie gimnazjum 9