MINIKRONIKA» OD MIESZKA PO 50-LECIE ODDZIAŁU «

mjr mgr Piotr JURCZYK MINIKRONIKA» OD MIESZKA PO 50-LECIE ODDZIAŁU «Bardzo trudno umiejscowić dorobek półwiecza na tle ponad tysiącletniej tradycji. Trudno w kilku zdaniach przedstawić tło historyczne oraz dzień współczesny 6 Samodzielnego Oddziału Geograficznego. Artykuł, który miałby zaspokoić choćby częściowo ambicje współczesnego, zabieganego czytelnika zająłby zapewne kilkanaście, a możliwe, że kilkadziesiąt stron. W czasach, gdy ludzie rozmawiają wysyłając skrótowce w postaci SMS-ów można przypuszczać, że najbardziej odpowiednią formą przedstawienia 50-letniego dorobku Oddziału będzie właśnie MINIKRONIKA... To minikalendarium w wielkim skrócie może przybliżyć Czytelnikowi miejsce naszego Oddziału w bogatej tradycji polskiej kartografii, a w szczególności myśli wojskowej w tej dziedzinie. 966 - Ibrahim ibn Jakub podróżnik żydowski w służbie arabskiej dokonał pierwszego opisu Państwa Piastów. Napisał nt. ówczesnej Polski: A co się tyczy kraju Mieszka, to jest on najrozleglejszy ze słowiańskich krajów, obfituje w żywność, mięso, miód i ziemię orną. 1112 - Gall Anonim opisał szczegółowo ojczyste strony w Kronice polskiej. początek XV w. - Pojawiły się opisy dróg (tzw. itineraria scripta) charakteryzujące warunki przemarszu wojsk, przepraw przez rzeki i obozowania z opisem miejscowości i odległości pomiędzy poszczególnymi grodami. 1410 - Władysław Jagiełło szykując się do rozprawy z Zakonem Krzyżackim prawdopodobnie korzystał z rożnych materiałów kartograficznych (świadczył o tym zarówno przebieg koncentracji jak i przemarsz wojsk polsko-litewskich). 1415-1480 - Jan Długosz Chorographia Regni Poloniae (opisał m.in. siedem ważniejszych rzek polskich z dorzeczami, 90 jezior, 45 miast). 1421 - Strona polska dla udokumentowania sporów terytorialnych z Krzyżakami przedstawiła papieżowi Marcinowi V mapę terenów konfliktowych. 19

1526 - Bernard Wapowski sekretarz króla Zygmunta I opracował szereg map, z których głównym dziełem była wielka mapa Polski i zachodniej części Litwy pt.: Mappa Regni Poloniae ac M.Duc.Lituaniae w skali 1:1 000 000 oraz Tabula Sarmatiae w skali 1:2 900 000. XVI w. - Powstały sztychy i rysunki panoram miast oraz zamków (w XVII i XVIII wieku uzupełnione przez wykwalifikowanych inżynierów wojskowych dały podstawy kartografii fortecznej). XVI w. - Król Stefan Batory (uważany za twórcę polskiej kartografii wojskowej) doceniał znaczenie map dla celów militarnych i utworzył specjalne stanowisko kartografa królewskiego, które powierzył Maciejowi Strubiczowi. 1579 - Stanisław Pachołowiecki opracował mapę na podstawie materiałów zebranych podczas kampanii połockiej Descriptio Ducatus Polocensis... w skali 1:700 000. 1580 - Maciej Strubicz opracował (jedyną zachowaną w oryginale) mapę Wielkiego Księstwa Litewskiego i Moskiewskiego w skali 1:3 000 000 swoim zasięgiem obejmowała cały teatr wojny z Iwanem Groźnym. 1613 - Dzięki staraniom księcia Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła została wydana mapa Wielkiego Księstwa Litewskiego w skali 1:1 300 000 (obejmowała Litwę, Białoruś, Ukrainę oraz wschodnią część Polski). XVII w. - Za panowania Władysława IV powstało wiele szczegółowych map płd.-wsch. części ówczesnego państwa polskiego dorobek kartograficzny inżyniera i geografa królewskiego kpt. Wilhelma le Vasseur de Beauplan a. 1634 - Jan Pleitner (oficer inżynier na dworze Władysława IV) opracował plan oblężenia Smoleńska na 16 arkuszach. 1634-39 - Fryderyk Getkant wykonał kilkanaście szczegółowych zdjęć topograficznych, planów miast i fortyfikacji głównie na Pomorzu Gdańskim. Getkant opracował pierwszą polską mapę morską. 1770-1773 - Kpt. artylerii Bartłomiej Folina utworzył mapę Polski w skali 1:1 233 000. 1772 - Powstała szczegółowa mapa Polski w skali ok. 1:690 000. 20

1776 - Sejm utworzył w ramach Komisji Wojskowej urząd pułkownika do kart geograficznych. 1815-1828 - Powstały mapy, plany wykonane przez oficerów Głównego Kwatermistrzostwa Królestwa Polskiego (m.in. okolic Warszawy, drożni Królestwa, wzdłuż granicy z Austrią czy Prusami). 1919-1920 - Wojna polsko-bolszewicka zmusiła Wojskowy Instytut Geograficzny (WIG) do natychmiastowego dostarczenia map walczącym wojskom, wydano ok. 2 mln. arkuszy map w skali 1:100 000 oraz 1:300 000. 1939 - Powierzchnię Polski pokrywały mapy 1:100 000 tzw. typ czwarty (czterokolorowe), gdzie materiałem podstawowym były sprawdzone w terenie mapy w skali 1:25 000, jak również oryginalne zdjęcia stolikowe. 1944 - Plutony pomiarowe 12 Kompanii Geograficznej 2 Korpusu Polskiego na podstawie zdjęć lotniczych wykonały fotoplany, szkice, mapę plastyczną (makietę) oraz określały azymuty i współrzędne celów podczas walk o Monte Cassino. 1942-1944 - Z inicjatywy Służby Geograficznej Komendy Głównej Armii Krajowej działającej pk. Schronisko wydrukowane zostały 34 arkusze map 1:25 000 (m.in. Warszawy, Wilna, Torunia, Gdyni, Krakowa i in.) oraz 17 arkuszy w skali 1:300 000. 07.06.1945 - Powołanie Wojskowego Instytutu Geograficznego Sztabu Głównego WP. maj 1949 - Rozformowanie WIG i utworzenie Oddziału Topograficznego Sztabu Generalnego. 15.11.1951 - Mocą rozkazu MON nr 0088/Org. dokonano przeformowania dotychczasowego Oddziału IX Sztabu Generalnego w Zarząd Topograficzny (IX) Sztabu Generalnego WP. W/w rozkaz powołał do życia również: 22 Samodzielny Oddział Topograficzno-Geodezyjny oraz Samodzielny Oddział Fotogrametryczny. 1954 - Powołano 19 Samodzielny Oddział Topograficzny. 21

29.03.1955 - Ukazało się Zarządzenie Szefa Sztabu Generalnego WP Nr 074/Org., które nakazywało dowódcy Warszawskiego Okręgu Wojskowego sformować do 1 października 1955 r. 6 Samodzielny Oddział Topograficzny (6 sot) wg etatu Nr 29/22. 01.09.1955 - Na dowódcę 6 sot został wyznaczony mjr Henryk FILIPEK. 01.10.1955 - Komorowo koło Ostrowi Mazowieckiej 6 sot rozpoczął działalność w strukturach Służby Topograficznej WP. 27.11.1955 - Odbyła się pierwsza przysięga w Oddziale. wiosna 1956 - Zarząd Topograficzny przeprowadził kontrolę w celu sprawdzenia przygotowania 6 sot do wykonywania zadań (otrzymał oceny pozytywne i wykazał dobre przygotowanie do realizacji zadań zgodnie z przeznaczeniem). 07.04.1956 - Nastąpił wyjazd (całym Oddziałem) na pierwsze zadania: dowiązanie fotopunktów dla metody kombinowanej w skali 1:25 000 oraz 1:5 000, opracowanie zdjęć topograficznych na fotoplanach w skali 1:25 000, przeprowadzenie aktualizacji mapy w skali 1:10 000. 28.03.1957 - Obowiązki dowódcy Oddziału objął mjr Kazimierz ZIĘBA. początek 1959 początek 1961 - Udział kadry w kursie narciarskim w Szklarskiej Porębie. - Kadra Oddziału uczestniczyła w obozie kondycyjnym w Kłodzku. luty 1962 - Komisja z Zarządu Topograficznego przeprowadziła kontrolę kompleksową za całokształt działalności Oddział otrzymał ocenę dobrą. 1965-5 Grupa Topograficzna (pod kierownictwem kpt. Beniamina JA- NICKIEGO) zapoczątkowała prace nad wydaniem mapy Tatry Polskie w skali 1:10 000 (zadanie realizowano do 1968 r.). 31.12.1968 - Nastąpiła zmiana na stanowisku dowódcy Oddziału obowiązki objął ppłk Stanisław ZAJĄC. 22

1970 - Na podstawie Zarządzenia Szefa Sztabu Generalnego WP Nr 051/Org. z dnia 01.01.1970 r. oraz Zarządzeniem szefa Sztabu Pomorskiego Okręgu Wojskowego (POW) Nr 017/Org. z dnia 06.04.1970 r. Oddział przeszedł w podporządkowanie POW z miejscem stacjonowania w Grodzie Kopernika Toruniu. 01.12.1970 - Oddział otrzymał nowy etat oraz zmienił nazwę na: 6 Samodzielny Oddział Topogeodezyjny (6 sotg). od 1971 - Włączenie Oddziału w struktury POW sztab okręgu wykonywanie zadań topograficznych traktował na równi z problematyką gotowości bojowej czy zdolnością do wykonywania pomiarów na korzyść wojsk rakietowych i artylerii (WRiA). 06-20.10. 1971 przełom 1971/1972 I dekada czerwca 1972 22-25.09. 1973 - Udział doraźnie utworzonej grupy (pod dowództwem mjr Henryka FLISA) w ćwiczeniach armijnych pk. Tukan - wykonywała zadania na korzyść wojsk rakietowych. - Doraźnie zorganizowana grupa topografów uczestniczyła w ćwiczeniach Brygady Rakiet Operacyjno-Taktycznych (BROT). - Udział doraźnie zorganizowanej grupy w ćwiczeniach pk. Lato 72. - Delegacja z 6 sotg wzięła udział w uroczystym przyjęciu (w okolicy Mielca) ostatniego arkusza 1:10 000 będącego zakończeniem realizacji zadań związanych z uchwałą Prezydium Rządu PRL Nr 447/55. 23

1973 - W ramach obchodów w Toruniu 500-lecia urodzin Mikołaja Kopernika kadra Oddziału (członkowie Stowarzyszenia Geodetów Polskich) przygotowała wystawę okolicznościową obrazującą dokonania geodezji wojskowej. 17-19.04. 1974 05-07.09. 1974 - Komisja dowództwa i sztabu POW przeprowadziła w 6 sotg kontrolę kompleksową oceniła stan wyszkolenia na 3,96. - Na bazie obiektów 6 sotg szef Zarządu Topograficznego przeprowadził kurs instruktorsko-metodyczny dla wykładowców topografii wyższych szkół oficerskich. 10.09.1974 - Obowiązki dowódcy 6 sotg objął ppłk Jan STANISZ. 21-28.03. 1975 1975 oraz 1976 23.03.- 08.04. 1976-6 sotg był kontrolowany przez Inspekcję Sił Zbrojnych osiągnął wysoką ocenę za co został wyróżniony w dyrektywie MON. - Dwie sekcje dowodzone przez mjr Antoniego NOWAKA oraz por. Janusza SOKOLIKA prowadziły obsługę geodezyjną przy budowie trasy szybkiego ruchu Warszawa Katowice (praca oficerów została oceniona bardzo wysoko). - Cały 6 sotg uzupełniony żołnierzami rezerwy wziął udział w ćwiczeniu taktyczno-specjalnym pk. Gil-76. 24

marzec 1977 - Oddział został poddany kontroli problemowej przez komisję sztabu POW. 28.04.1979 - Obowiązki dowódcy 6 sotg objął ppłk Włodzimierz MILEWSKI. czerwiec 1982 - Wprowadzenie stanu wojennego nie przerwało realizacji zadań zabezpieczenia topogeodezyjnego przez Oddział, opóźniło jedynie datę rozpoczęcia. 1983 - Trzech najlepszych chorążych z Oddziału rozpoczęło studia zawodowe w WSOWRiArt. 04.04.1984 - Obowiązki dowódcy 6 sotg objął ppłk Henryk FLIS. 10-14.12. 1984-6 sotg poddany został kontroli kompleksowej pod osobistym przewodnictwem szefa Sztabu POW gen. bryg. Henryka SZUMSKIEGO. Uzyskał ocenę 3,71 jedną z najwyższych wówczas ocen z kontroli. Oddział został wyróżniony medalem Za zasługi dla Pomorskiego Okręgu Wojskowego. 01.08.1987-6 sotg został oddziałem gospodarczym (OG) dla jednostek stacjonujących w kompleksie koszarowym przy ul. Sienkiewicza, Balonowej oraz Polnej. 16.10.1987 - Oddział wizytował szef Sztabu POW gen. bryg. Zbigniew ZALEWSKI, który zapoznał się m.in. z bazą szkoleniową oraz przebiegiem modernizacji koszar w związku z przejęciem obowiązków oddziału gospodarczego. 05.05.1989 - Obowiązki dowódcy 6 sotg objął ppłk Jacek WESOŁOWSKI. 19.06.1991 - Obowiązki dowódcy 6 sotg objął ppłk Eugeniusz SOBCZYŃSKI. 1992 - Decyzją dowódcy POW Nr 436 z dnia 17.03.1992 r. w rejon 6 sotg została przeniesiona z Drawna 94 Wojskowa Składnica Materiałów Topograficznych. 15.04.1992 - Zebranie oficerskie podjęło inicjatywę zbudowania przed sztabem Oddziału pomnika Ku czci topografów, geodetów, kartografów i geografów wojskowych (odsłonięty przed sztabem 23.06.1992 r. przez Biskupa Polowego WP bp. gen. bryg. Sławoja Leszka GŁÓDZIA). 25

23.12.1992 - Zebranie oficerskie podjęło decyzję o przyjęciu i kultywowaniu przez Oddział chlubnych tradycji 12 Kompanii Geograficznej 2 Korpusu Polskiego. 02.06.1993 - Minister Obrony Narodowej decyzją Nr 34/MON przychylił się do wniosku dowódcy 6 sotg i polecił: 1. Samodzielnemu Oddziałowi Topogeodezyjnemu przejąć dziedzictwo i z honorem kontynuować tradycje 12 Kompanii Geograficznej 2 Korpusu Polskiego 1942-1947. 2. Doroczne święto obchodzić w dniu 23 czerwca. Równocześnie z przejęciem tradycji minister ON zatwierdził wzór odznaki Oddziału (wg projektu kpt. Jacka BARTKOWIAKA). 25.06.1993 - Odbyło się pierwsze święto Oddziału związane z uroczystością przejęcia tradycji 12 Kompanii Geograficznej 2 Korpusu Polskiego. od września 1993 wrzesień 1994 - Kadra Oddziału bierze udział w pomiarach związanych z zakładaniem WOJSKOWEJ PODSTAWOWEJ SIECI GEODEZYJNEJ za pomocą GPS. - Z inicjatywy społeczeństwa i władz Województwa Toruńskiego oraz Miasta Torunia powołany został komitet fundacji sztandaru dla Oddziału. 23.06.1995 - Na uroczystej zbiórce z okazji obchodów 40-lecia Oddziału wręczono dowódcy Oddziału w imieniu społeczeństwa sztandar. 26

01.10.1995 - Oddział otrzymał nowy etat oraz zmienił nazwę na: 6 Samodzielny Oddział Topograficzny (6 sot). 04.11.1995 - Obowiązki dowódcy 6 sot objął ppłk Jan JABŁOŃSKI. 20-23.09. 1998 - Zarząd Topograficzny Sztabu Generalnego WP zorganizował w Oddziale warsztaty nt. Wsparcie geograficzne działań wojsk (Workshop Geographic Support of the Armed Forces). 12.03.1999-6 sot wraz z innymi jednostkami wojskowymi Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej zostaje przyjęty w struktury Paktu Północnoatlantyckiego - NATO (North Atlantic Treaty Organization). marzec 1999 paźdz. 2000 - Oddział poddany został kontroli gospodarczej, którą przeprowadziła Delegatura Bydgoska Departamentu Kontroli Ministerstwa Obrony Narodowej. - Oddział zmienił podporządkowanie organizacyjne z POW na Generalny Zarząd Rozpoznania Wojskowego, a pod względem fachowym pod Oddział Topograficzny Sztabu Generalnego WP. Gen. bryg. Zenon WERNER w serdecznym uścisku z płk. Eugeniuszem SOBCZYŃSKIM w sali tradycji w czasie uroczystej zmiany podporządkowania Oddziału. od 2003 - Kadra Oddziału przystępuje do wykonywania map wektorowych opracowywanych przy zastosowaniu specjalistycznych programów komputerowych. 27

01.01.2003 - Oddział otrzymał nowy etat oraz zmienił nazwę na: 6 Samodzielny Oddział Geograficzny (6 sog). 01.07.2004 - Zgodnie z nową ustawą z dnia 11.09.2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych Oddział funkcjonuje według nowego etatu: IW/002/O, dalej pod nazwą 6 Samodzielny Oddział Geograficzny. Dowódca oraz kierownicza kadra 6 Samodzielnego Oddziału Geograficznego Toruń maj 2005 Od lewej: szef sztabu zastępca dowódcy Oddziału: ppłk mgr inż. Krzysztof ZIEMKIEWICZ, dowódca Oddziału: płk mgr inż. Jan JABŁOŃSKI, główny inżynier: ppłk mgr inż. Jarosław CIUBA, szef logistyki: mjr mgr inż. Andrzej MERTA, szef sekcji organizacyjno-szkoleniowej: mjr mgr Dariusz ORGANIŚCIAK Literatura: Sobczyński E. 6 Samodzielny Oddział Topograficzny ( rodowód służby, historia, współczesność), Toruń 1995, 6 sot 28