Acta Sci. Pol., Medicina Veterinaria 3(1) 2004, 29-35 CHARAKTERYSTYKA MORFOLOGICZNA PSÓW RASY AMERICAN STAFFORDSHIRE TERRIER(AST) NA TERENIE DOLNEGO ŚLĄSKA I WIELKOPOLSKI NA PODSTAWIE WYBRANYCH PARAMETRÓW MORFOMETRYCZNYCH Maciej Janeczek, Monika Wojnar, Aleksander Chrószcz, Norbert Pospieszny Akademia Rolnicza we Wrocławiu Streszczenie. Biometria jest istotnym kryterium pozwalającym na określenie dymorfizmu płciowego oraz na ocenienie eksterieru psa [Kobryńczuk 1999]. American staffordshire terriery to rasa psów sprowadzona do Polski w roku 1989 [Jurek 1993, Jurek 1999, Kuchlewski 1999]. Od tego czasu notuje się niezwykle dynamiczny wzrost populacji psów tej rasy. W niniejszej pracy dokonano charakterystyki morfologicznej populacji psów na terenie Dolnego Śląska i Wielkopolski. Wybrano parametry biometryczne pozwalające na optymalną ocenę istotnych, określonych we wzorcu rasy cech. Słowa kluczowe: American staffordshire terrier, biometria, pies WSTĘP American staffordshire terriery to rasa psów sprowadzona do Polski w roku 1989. Od tego czasu notuje się niezwykle dynamiczny wzrost populacji psów tej rasy. Psy te wyhodowano w USA z przeznaczeniem do walk psów oraz walk z innymi zwierzętami, jak np. buhaje, niedźwiedzie [Jurek 1999, Fraser 1990, Kuchlewski 1999, Backmann 1997]. W tym czasie walki takie uwaŝane były za sport i cieszyły się bardzo duŝą popularnością. Istnieje duŝa rozbieŝność w poglądach na temat przodków tej rasy. Wśród protoplastów rasy wymienia się białego teriera angielskiego, buldoga angielskiego, bull and terriera. Na rycinach pochodzących z XIX psy te przedstawiane są jako dość lekkiej budowy o stosunkowo długich kończynach (typ teriera) lub teŝ o budowie cięŝkiej o kończynach krótkich (typ buldoga) [Jurek 1999, Frazer 1990]. Adres do korespondencji Corresponding author: Janeczek Maciej, Katedra Anatomii i Histologii Zwierząt, Akademia Rolnicza we Wrocławiu, ul. KoŜuchowska 1, 53-163, Wrocław, e-mail: janeczekm2@autograf.pl
30 Maciej Janeczek i in. Ryc. 1. Samiec rasy american staffordshire terrier Fig. 1. American Staffordshire Terrier, male Ryc. 2. Suka rasy american staffordshire terrier Fig. 2. American Staffordshire Terrier, female Acta Sci. Pol.
Charakterystyka morfologiczna psów... 31 W obecnej chwili jako wzorzec rasy obowiązuje standard FCI nr 286. Wzorzec ten pozostawia jednak dosyć sporą swobodę jeśli chodzi o jego interpretację. Psy w swym pokroju są dość niewyrównane. Obecnie część psów reprezentuje typ buldoga, część typ teriera, a część populacji łączy w sobie cechy obu tych typów [Jurek 1999, Jurek 2003]. W niniejszej pracy dokonano próby charakterystyki morfologicznej populacji psów tej rasy na terenie Dolnego Śląska i Wielkopolski. Wybrano parametry biometryczne pozwalające na optymalną ocenę istotnych, określonych we wzorcu rasy cech. Parametry te uŝywane są powszechnie w kynologii i stosuje się je we wzorcach ras podawanych przez FCI, a takŝe w anatomii psa [Evans 1993, Jurek 2003]. MATERIAŁ I METODY Badaniom poddano 50 (30 samców i 20 suk) psów rasy AST z obszaru Dolnego Śląska i Wielkopolski. Wszystkie osobniki miały rodowód Polskiego Związku Kynologicznego lub innej organizacji kynologicznej zrzeszonej w FCI, a 10 spośród nich posiadało tytuł Championa Polski. Wszystkie psy w momencie wykonywania pomiarów miały ukończone 18 miesięcy. Psy poddawane były badaniom lekarsko- -weterynaryjnym, do pomiarów kwalifikowano jedynie osobniki klinicznie zdrowe i niebędące w okresie rekonwalescencji. Mierzono następujące parametry: 1) wysokość w kłębie (ryc. 3) 2) długość grzbietu (ryc. 3) 3) długość szyi (ryc. 3) 4) obwód nadgarstka (ryc. 3) 5) obwód klatki piersiowej na wysokości guzów łokciowych (ryc. 3) 6) długość mózgowioczszki (ryc. 4) 7) szerokość mózgowioczszki (ryc. 4) 8) obwód głowy w ½ długości mózgowioczaszki (ryc. 4) 9) długość kufy (długość od nozdrzy zewnętrznych do linii poprowadzonej pomiędzy przyśrodkowymi kątami oczu) (ryc. 4) 10) szerokość kufy w ½ długości kufy (ryc. 4) 11) obwód kufy (ryc. 3) 12) masa ciała. Wysokość w kłębie mierzono za pomocą laski zoometrycznej. Długość i szerokość mózgowioczaszki oraz kufy mierzono cyrklem zoometrycznym. Do pomiarów długości grzbietu, długości szyi, obwodu szyi, obwodu nadgarstka, obwodu głowy i kufy wykorzystano taśmę metryczną. Zwierzęta zwaŝono wagą Axis 4B150. Wybrane parametry są powszechnie uŝywane w kynologii do opisu cech psów. Otrzymane wyniki poddano analizie statystycznej przy uŝyciu programu Excel 2000. Medicina Veterinaria 3(1) 2004
32 Maciej Janeczek i in. Ryc. 3. 1 wysokość w kłębie; 2 długość grzbietu; 3 długość szyi; 4 obwód nadgarstka; 5 obwód klatki piersiowej na wysokości guzów łokciowych; 8 obwód głowy w ½ długości mózgowioczaszki; 11 obwód kufy Fig. 3. 1 height in the thenar eminence; 2 length of the back; 3 length of the neck; 4 circumference of the wirst; 5 circumference of the thorax; 8 the circumference of the head in the ½ length of the neurocranium; 11 circumference of the muzzle Ryc. 4. 6 długość mózgowioczaszki; 7 szerokość mózgowioczaszki; 9 długość kufy; 10 obwód kufy (ryc. 2) Ryc. 4. 6 length of the neurocranium; 7 width of the neurocranium; 9 length of the muzzle; 10 circumference of the muzzle Acta Sci. Pol.
Charakterystyka morfologiczna psów... 33 WYNIKI Wszystkie badane parametry okazały się większe u samców (tab. 1). Samce rasy american staffordshire terrier są znacznie wyŝsze i cięŝsze od suk. Samce osiągały w kłębie średnio 50 cm a suki 45,85 cm. CięŜar ciała samców wynosił średnio 30 kg a suk 22 kg, był zatem o blisko 1/3 większy od cięŝaru ciała suk. Stosunek długości grzbietu do wysokości w kłębie u samców wynosi 1:1,1 a u suk 1:2,27. Psy były zatem proporcjonalnie wyŝsze i krótsze, suki natomiast były niŝsze i dłuŝsze. Tabela 1 Pomiary morfometryczne Table 1. The morphometric measurements Wysokość w kłębie, cm Height in the thenar emminence Obwód klatki piersiowej, cm Circumference of the thorax, cm Obwód okolicy nadgarstka, cm Circumference of the wirst, cm Obwód szyi, cm Circumference of the neck, cm Długość grzbietu, cm Lenght of the back Długość mózgowioczaszki, cm Length of the neurocranium, cm Szerokość mózgowioczaszki, cm Width of the neurocranium, cm Obwód głowy w ½ długości mózgowioczaszki, cm The circumference of the head in the ½ lenght of the neurocranium, cm Długość kufy, cm Length of the muzzle, cm Obwód kufy, cm Circumference of the muzzle, cm Długość szyi, cm Length of the neck, cm CięŜar, kg Weight, kg Suki Female 45,85 (max. 47; min. 42) 67,5 (max. 69,5; min. 65) 11,5 (max. 12,5; min. 9) 42,7 (max. 43; min. 41) 39,5 (max. 42; min. 37) 13,1 (max. 16; min. 12) 12,1 (max. 11; min. 13) 45 (max. 44; min. 46) 8 (max. 9,5; min. 7,5) 24,7 (max. 25; min. 23) 14 (max. 15; min. 13) 22 (max. 26; min. 19) Samce Male 50 (max. 52; min. 46) 73,4 (max. 75; min. 70) 13 (max. 14; min. 12) 43,2 (max. 50; min. 44) 41,5 (max. 41; min. 44) 13,8 (max. 15; min. 13) 13,4 (max. 14; min. 12,4) 49,8 (max. max. 52; min. 48) 8,5 (max. 10; min. 8) 30 (max. 32,5; 29) 16 (max. 18; min. 14,5) 30 (max. 33; 26) Występują znaczne róŝnice w proporcjach kufy i mózgowioczaszki pomiędzy osobnikami płci męskiej a Ŝeńskiej, a mianowicie stosunek długości kufy do długości mózgowioczaszki u samców wynosi 1:5,86, a u suk 1:5,63. Mózgowioczaszka u samców była o 5% dłuŝsza i aŝ o 10% szersza niŝ u suk. Obwód głowy u samców był większy o 10%. Proporcje takie powodują, Ŝe mózgowioczaszka i kufa psa, choć w istocie są znacznie dłuŝsze niŝ u suk, sprawiają wraŝenie niewiele dłuŝszych niŝ u suki, za to duŝo szerszych, o duŝo większym obwodzie i w rezultacie sprawiają wraŝenie niezwykle mocnych i silnych. W ocenie wizualnej kufa oraz mózgowioczaszka suki wydają się wręcz wąskie w porównaniu z kufą i Medicina Veterinaria 3(1) 2004
34 Maciej Janeczek i in. mózgowioczaszką samca tej rasy. Obwód klatki piersiowej psów był o 10% większy niŝ u suk. Zarówno psy, jak i suki to zwierzęta o mocnej, zwartej sylwetce sprawiające wra- Ŝenie silnych, jednak nie cięŝkich. DYSKUSJA Biometria jest istotnym kryterium pozwalającym na określenie dymorfizmu płciowego i ocenienie psa [Kobryńczuk 1999]. Pozwala takŝe określić zmiany w fenotypie rasy, które mają miejsce na przestrzeni lat. Obserwowana jest tendencja do powiększania wysokości i masy psów rasowych [Kobryńczuk 1999]. Pomiary wysokości w kłębie wykazały, Ŝe w hodowli preferowane są zdecydowanie psy, w szczególności samce, wysokie. W przypadku samców standard rasy stwierdza, Ŝe preferowana wysokość w kłębie wynosi 48 cm, ale stwierdza równieŝ, Ŝe psy mogą być wyŝsze, lecz proporcjonalnie zbudowane. MoŜna stwierdzić, Ŝe dymorfizm płciowy u psów rasy american staffordshire terrier jest mocno zaznaczony. American staffordshire terriery to rasa psów bojowych. W wielu krajach ich hodowla i utrzymanie objęte są bardzo rygorystycznymi przepisami prawnymi. Ich bardzo bliscy kuzyni pit bull teriery znajdują się na liście psów niebezpiecznych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji do posiadania tych psów wymagane jest specjalne pozwolenie [Dziennik Ustaw 1998]. W świetle ostatniego zainteresowania rasami psów bojowych, czego dowodem moŝe być choćby fakt, Ŝe w roku 1992 na Klubową Wystawę Bull Trrierów we Wrocławiu zgłoszono zaledwie 5 psów tej rasy a juŝ na Klubową Wystawę Trrierów Typu Bull w Szamotułach w 2001 aŝ 122 psy, istotne jest jak najlepsze poznanie tych ras zarówno pod względem fenotypowym, jak i etologicznym [Katalog I Klubowej Wystawy Bull Trrierów 1992, Katalog Klubowej Wystawy Terierów Typu Bull 2001, Monkiewicz i wsp. 2003]. PODSUMOWANIE MoŜna jednoznacznie stwierdzić, Ŝe dymorfizm płciowy u psów rasy american staffordshire terrier jest mocno zaznaczony. Wszystkie badane parametry w przypadku samców miały zdecydowanie większe wartości. Samce tej rasy są wyŝsze, cięŝsze i lepiej umięśnione, o grubszej kości niŝ suki. Inne są takŝe proporcje ciała. O ile średnia wysokość w kłębie suk mieści się w granicach zalecanych przez wzorzec, o tyle samce granice te znacznie przekraczają. Fakt Ŝe istnieje wyraźna tendencja do zwiększania cięŝaru i wysokości psów w kłębie moŝe być spowodowany tym, Ŝe rasa ta zmieniła swój kierunek uŝytkowania. O ile wcześniej psy te wykorzystywane były do walk, to obecnie pełnią rolę psów obronnych, po za tym w związku z konkursami piękności preferowane są psy o jak najbardziej efektownym wyglądzie. Acta Sci. Pol.
Charakterystyka morfologiczna psów... 35 PIŚMIENNICTWO Backmann S., 1997. American Stafford. Wie sie wirklich sind -sein sollen, Kynos Verlag dr Dieter Flieg GmbH. Dziennik Ustaw,1998, nr 159, pozycja 1051. Evans H., E., 1993. Miller s Anatomy of the Dog, Saunders Company. Fraser J., 1990. American staffordshire terrier, Kynos Verlag Helga Flieg. Jurek M., 1999. Prawdziwy przyjaciel. American staffordshire terrier, Alkon. Jurek M., 1993. American staffordshire terrier. American pit bull terrier Ŝyjąca legenda, Systherm, Biuro Wydawnicze Poznań. Jurek M., 2003. American staffordshire terrier komentarz do wzorca, Bull & Terrier Magazyn Klubu Terierów Typu Bull, 1/2/3, 58 65. Kuchlewski S., 1999. Amstaff, Agencja Wydawnicza Ergos s.c. Warszawa. Katalog I Klubowej Wystawy Bull Trrierów, Wrocław 24 maja 1992, Związek Kynologiczny w Polsce, Oddział we Wrocławiu. Katalog Klubowej Wystawy Terierów Typu Bull, Szamotuły 9 września 2001, Związek Kynologiczny w Polsce, Klub Teriera Typu Bull. Kobryńczuk F., Borkowski T., 1999. Biometria jako dodatkowe kryterium w ocenie wartości rasowej psa, Pies, 4 (275): 4 5. Monkiewicz, Wajdzik J., 2003. Kynologia; Wiedza o psie, AWR Wrocław. MORPHOLOGICAL CHARACTERISTICS OF AMERICAN STAFFORDSHIRE TERRIER BREED (AST) IN DOLNY ŚLĄSK AND WIELKOPOLSKA ON THE BASIS OF GIVEN MORPHOMETRIC PARAMETERS Abstract. Biometry is a crucial criterion useful in determining of sexual dimorphism and in dog s eksterier dog breed that was introduced in Poland in 1989 [Jurek 1993, Jurek1999, Kuchlewski 1999]. Since then we have experienced a dynamic growth of this breed population. In this paper an attempt to create a morphological characteristics of these dogs breed population in Dolny Śląsk and Wielkopolska. Biometric parameters allowing the optimal valuation of crucial and specified in the breed model features were chosen. Key words: American staffordshire terrier, biometry, dog Zaakceptowano do druku Accepted for print: 30.06.2004 Medicina Veterinaria 3(1) 2004