Zabytek LAUREAT 2014 Kaplica Trójcy Świętej, Wzgórze Zamkowe i Brama Krakowska w Lublinie
Spis treści 5 WSTĘP... 6 O PROJEKCIE... 8 20 30 TO TRZEBA ZOBACZYĆ... HISTORIA W NOWOCZESNEJ SZACIE... Z TURYSTYKĄ NA TY... 32 DANE ADRESOWE...
Polska Pięknieje Celem konkursu Polska Pięknieje 7 Cudów Funduszy Europejskich jest wyłonienie i nagrodzenie najlepszych przedsięwzięć współfinansowanych z Funduszy Europejskich w obszarze turystyki, infrastruktury sportowej i rekreacyjnej, zagospodarowania przestrzeni publicznej oraz rewitalizacji. Nagrody główne przyznawane są w 7 kategoriach. Projekt Konserwacja najcenniejszych zabytków Lublina Kaplicy Trójcy Świętej i zabudowy Wzgórza Zamkowego oraz Bramy Krakowskiej to laureat w kategorii Zabytek. Remont przyczynił się do zwiększenia oferty kulturalnej oraz podniesienia komfortu współczesnego odbiorcy wydarzeń kulturalnych. WSTĘP 5
6 O PROJEKCIE
Lekcja historii W dawnych wiekach broniły przed oblężeniem, dziś nadal są oblegane, ale przez turystów. Mury Zamku Lubelskiego spełniły swoją militarną rolę, a teraz służą odwiedzającym jako platforma widokowa. Sam Zamek stał się tętniącym życiem centrum kultury i sztuki. Jego najcenniejszym zabytkiem jest XIV-wieczna królewska Kaplica Trójcy Świętej. Listę historycznych symboli miasta uzupełnia Brama Krakowska. Dzięki pracom konserwatorskim ślady bogatej przeszłości Lublina znów są dobrze widoczne, a nowoczesne technologie pozwalają turystom zobaczyć i dowiedzieć się więcej, niż było to dotąd możliwe. Interaktywne i przyjaźnie zaaranżowane wystawy, liczne imprezy kulturalne, tradycyjne wycieczki i wirtualne spacery nic dziwnego, że na lekcję historii do Lublina chętnie przyjeżdżają nie tylko uczniowie. Projekt: Konserwacja najcenniejszych zabytków Lublina Kaplicy Trójcy Świętej i zabudowy Wzgórza Zamkowego oraz Bramy Krakowskiej Projektodawca: Muzeum Lubelskie w Lublinie Lokalizacja: Lublin, woj. lubelskie Program: Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata 2007-2013, 7.1 Infrastruktura kultury i turystyki Wartość projektu: ok. 13,2 mln zł Dofinansowanie z UE: ok. 7,9 mln zł O PROJEKCIE 7
Zamek dawniej i dziś W średniowieczu żadne miasto nie mogło czuć się bezpiecznie, jeśli nie strzegły go mury zamku. Lublin doczekał się ich w XIV w. za panowania Kazimierza Wielkiego. Zamek Lubelski powstał na bazie wcześniejszej kasztelanii i wieży obronnej, zwanej donżonem. W kolejnych stuleciach zniszczony, a następnie odbudowany pełnił funkcję więzienia. Od 1957 r. jest siedzibą Muzeum Lubelskiego i jednym z najważniejszych zabytków architektonicznych miasta. 8 TO TRZEBA ZOBACZYĆ
TO TRZEBA ZOBACZYĆ 9
10 TO TRZEBA ZOBACZYĆ
Historia w nowym wydaniu Interaktywne wystawy, imprezy kulturalne, tradycyjne wycieczki i wirtualne spacery na lekcję historii do Zamku chętnie przyjeżdżają nie tylko uczniowie. TO TRZEBA ZOBACZYĆ 11
12 TO TRZEBA ZOBACZYĆ
W ostatnich latach zamkowa zabudowa przeszła kompleksowe prace konserwatorskie i remontowe poczynając od podłoża gruntowego i kanalizacji sanitarnej oraz deszczowej, poprzez magazyny zbiorów sztuki i sale dla zwiedzających, a na więźbie dachowej kończąc. Dziś zabytek jest jedną z największych atrakcji turystycznych Lublina, a zamkowa wieża obronna zamieniła się w wieżę widokową. TO TRZEBA ZOBACZYĆ 13
Widok z klimatem Panorama z wieży obronnej o każdej porze roku dostarcza niezapomnianych wrażeń. 14 TO TRZEBA ZOBACZYĆ
TO TRZEBA ZOBACZYĆ 15
Dziedzictwo całej Europy Kaplica Trójcy Świętej to jeden z najcenniejszych zachowanych zabytków sztuki średniowiecznej nie tylko w Polsce, ale i całej Europie. Władysław Jagiełło ufundował w jej wnętrzu wspaniałe, rusko-bizantyjskie freski. Dzięki zamontowaniu specjalnego oświetlenia kunszt ich wykonania i artystyczna wartość są jeszcze lepiej widoczne. Konserwatorzy odnowili też gotyckie elementy zewnętrznej elewacji, zabezpieczyli sklepienie prezbiterium, pomieszczenia przyziemia oraz krypty. Turyści mogą je wreszcie oglądać w komfortowych warunkach. Zapewnia je nowoczesna klimatyzacja, która dobrze służy zarówno ludziom, jak i samemu zabytkowi. 16 TO TRZEBA ZOBACZYĆ
TO TRZEBA ZOBACZYĆ 17
A za Zamkiem Brama Krakowska, która sprawia, że turyści nawet po opuszczeniu Zamku i Kaplicy pozostają w średniowiecznym klimacie. Kamienno-ceglana budowla powstała w XIV w. Kiedyś musiał przez nią przejść każdy, kto zmierzał z Lublina do Krakowa. Dziś Brama wiedzie na lubelskie stare miasto. Turystów wita odnowiona gotycka elewacja i przywrócony na szczycie zabytku monogram króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. 18 TO TRZEBA ZOBACZYĆ
TO TRZEBA ZOBACZYĆ 19
Przeszłość na wiele sposobów Multimedialne prezentacje, interaktywne grafiki, symulacje komputerowe, materiały audio XXI-wieczna technika znakomicie nadaje się do opowiadania o wiekach dawnych. W Muzeum Lubelskim obok oryginalnych eksponatów znajdują się więc wirtualne animacje, a informacjom tekstowym towarzyszą filmy. Można również skorzystać z infokiosków lub audio-przewodników. Dzięki nowoczesnym technologiom przekaz jest atrakcyjny i dostosowany do potrzeb różnych grup odbiorców dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, dorosłych, seniorów czy osób niepełnosprawnych. 20 HISTORIA W NOWOCZESNEJ SZACIE
HISTORIA W NOWOCZESNEJ SZACIE 21
22 HISTORIA W NOWOCZESNEJ SZACIE
Precyzja w nowoczesnym wydaniu Przygotowanie eksponatów do wystaw wymaga żmudnej pracy i nowoczesnego sprzętu. HISTORIA W NOWOCZESNEJ SZACIE 23
24 HISTORIA W NOWOCZESNEJ SZACIE
Podróż w czasie Muzeum Lubelskie w siedzibie na Zamku posiada 10 stałych wystaw. Najnowszą jest ekspozycja archeologiczna Śladami przeszłości. Najdawniejsze dzieje Ziemi Lubelskiej. Sukces frekwencyjny (140 tys. osób przez pierwsze pół roku) to nie przypadek wystawa jest jak przygodowy film w technologii 3D. Zwiedzający mogą stanąć oko w oko z naturalnej wielkości myśliwym ze schyłku paleolitu. Prosto z tego okresu przenosimy się do neolitu, a potem do epoki żelaza. Aby wędrujący po śladach przeszłości nie zgubili drogi, pomaga im muzealny GPS taśma czasu zawieszona nad głowami zwiedzających. Zawiera ona daty ułatwiające orientację w chronologii i zdjęcia zabytków typowych dla każdego prezentowanego odcinka dziejów. HISTORIA W NOWOCZESNEJ SZACIE 25
26 HISTORIA W NOWOCZESNEJ SZACIE
Lubelszczyzna na ludowo Muzeum posiada bogate zbiory z zakresu kultury i sztuki ludowej regionu. HISTORIA W NOWOCZESNEJ SZACIE 27
28 HISTORIA W NOWOCZESNEJ SZACIE
(przy)łącz się Wirtualny spacer po Kaplicy Trójcy Świętej to dobra propozycja dla tych, którzy nie mogą dotrzeć do niej osobiście. Nowoczesne technologie pozwalają również relacjonować to, co dzieje się w Zamku. Ostatnio transmisję on-line można było oglądać z inscenizacji Orszaku Trzech Króli. Wśród widzów znaleźli się e-turyści z całego świata. HISTORIA W NOWOCZESNEJ SZACIE 29
Do zobaczenia, do usłyszenia Najważniejsze cykliczne imprezy: koncerty Smyki w każdą ostatnią sobotę miesiąca Galeria Malarstwa XVII-XIX w. zamienia się w salę koncertową. Filharmonicy grają dla najmłodszych melomanów. Dzieci mogą również same zagrać na instrumentach i zaśpiewać Koncerty Zamkowe organizowane w Kaplicy Trójcy Świętej, podczas których prezentowana jest muzyka dawna i klasyczna Narodowe czytanie Pana Tadeusza coroczne wrześniowe święto na dziedzińcu zamkowym międzynarodowa Konferencja Bizantynistyczna forum dialogu i dyskusji badaczy antyku oraz patrologów (z gr. patér + lógos) badaczy nauk Ojców Kościoła. 30 Z TURYSTYKĄ NA TY
Z TURYSTYKĄ NA TY 31
Przechodnia na zechowska Boczna eszczyńskiego go Żwirki i Wigury Rondo R. Kuklińskiego Lubomelskiej Lubomelska Czysta Wieniawska AL. RACŁAWICKIE AL. LIPOWA A Pół Gawareckich L. Czugały Partyzancka Jasna Sądowa Legenda ulice przelotowe / dwujezdniowe ulic ówne Krótka 12 Czechowska Spokojna Hipoteczna Fr. Chopina Curie-Skłodowskiej Okopowa 17 Ewangelicka 835 Karłowicza numery dróg stacje benzynowe parkingi Chmielna Ogrodowa AL. SOLIDARNOŚCI Czechówka I Armii Wojska Polskiego Cicha 3 Maja 3 Maja KRAKOWSKIE PRZEDMIEŚCIE H. Kołłątaja J. Hempla Peowiaków Dolna 3 Maja Radziwiłłowska pl. Litewski T. Kościuszki Niecała G. NARUTOWICZA Kapucyńska AL. TYSIĄCLECIA St. Staszica Zielona Karmelicka W. Wróblewskiego pl. Wolności Szewska wo Świętoduska pl. Ofiar Getta Przystankowa Kozia Wodopojna pl. Władysława Łokietka Szambelańska BERNARDYŃSKA Olejna Probostwo Browarna LUBARTOWSKA Noworybna Bramowa Zaułek Hartwigów Jezuicka Rybna Żmigród Ku Farze Ciasna Cyruliczna Rynek pl. Katedralny KRÓLEWSKA Gruella Furmańska Kowalska PRYMASA ST. WYSZYŃSKIEG Nowy Plac Targowy F. Bieczyńskiego poz ce zdrowia Szpital Kliniczny poczty nr 1 e ki hotele Szpital Kliniczny NIAWA nr 1 zabudowa mieszkalna teatry Starostwo Powiatowe kina ŚRÓDMIEŚCIE zabudowa Klasztor Sejmik Województwa przem owa muzea Karmelitanek Lubelskiego Urząd Wojew. informacja turystyczna budynki zabytkowe Muzeum Urząd Marszłakowski punkt widokowy Żydów Lubelskich Hospicjum Szpital MSW dla Dzieci Szpital Kliniczny budynki Urząd u yt pomniki nr 1 Klasztor Brama Miasta Karmelitów Grodzka cerkwie Bosych Pomn. Martyrologii wody Kuratorium k Kościół Oświaty UMCS Pałac Żydów Pałac św Lubomirskich Czartoryskich Pałac św. Trójcy synagogi Potockich lasy, parki, cmentarze (Ewangelicki) Pomnik Nieznanego Muz. Kośc. św. Żołnierza Pomn. Apteka Jozafata Unii (dawna cerkiew) Wzgó poz tereny zielone Sąd Lubelskiej Pomnik Muz. Okręgowy Konstytucji 3 Maja Historii Podziałka mapy Kośc. św. Ducha Miasta Sàd Lublina Stary Ratusz 0 100 200 Rejon. 400 m Klasztor Pomnik Nowy Muzeum Historii Kapucynów J.Czecho- Ratusz Ratusza i Trybunału Kl Pałac Urząd Koronnego wicza Teatr Domi Morskich Miasta Stary Wydawca: Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, Warszawa Grand 2014 Hotel Brama Lublinianka Krakowska Projekt graficzny i opracowanie mapy: Mac Map / Mariusz Mamet Wieża Muz. Archid Stan aktualizacji kwiecień 2014 r. Baszta Trynitarska Sztuki Relig - Obronna Archikatedra Skwer Teatr im. Juliusza Osterwy Kościół i św. Jana Ewa ia Lub. Dzieci Pałac św. Piotra Apostoła z Pahiatua Centrum Działań Tarłów Pałac Arcybisku Klasztor Pałace na yczny Artystycznych Kościół Wniebowzięcia Jezuitów Korcach (dawn. Dwór N.M.P. Zwycięskiej Łańcuchowskic Pomnik Kościół św. Pawła I Urząd J. Kochanowskiego (dawn. klasztor dawna Szkoła Skarbowy Bernardynów) Handlowa Kuria Vetterów Metropolit. UMCS Muzeum Literackie im. J. Czechowicza Pałac Sapiehów Lublin 32 DANE ADRESOWE Plaza Hospicjum Zespół Pom Prokuratura Klasztor pl. L. Kaczynskiego pl. J. Czechowicza pl. J. Kochanowskiego Złota Grodzka Targowa pl. Targowy Archidiakońska Dominikańska Ruska pl. Zamkowy pl. Po Farze
Rondoo R. Dmowskiego Muzeum Lubelskie Wzgórze Zamek Kaplica Wieża św. Trójcy Zamkowe Park Podzamcze Zamkowa Podwale Nadstawna Kościół pw św. Mikołaja Dworzec autobusowy AL. TYSIĄCLECIA Kościół. Wojciecha BM STARE MIASTO Rezydencja Waksman rze Bazylika św. Stanisława BM Staromiejskie asztor nikanów Ruska Cerkiew Przemienienia nia Pańskiego 835 AL. UNII LUBELSKIEJ pl. I. Singera LWOW Kościół M.B. Wspomożenia Wiernych (Salezjanie) Sienna Działkowa Stary Ż Wzgórze G Czechówka 17 AL. TYS Muzeum Lubelskie w Lublinie ul. Zamkowa 9, 20-117 Lublin tel. 81 532 50 01 do 03 e-mail: kancelaria@muzeumlubelskie.pl www.muzeumlubelskie.pl iecezjalne ijnej w. Jana Chrzciciela ng. pi h) Targ Pod Zamkiem AL. UNII LUBELSKIEJ ogródki działkow isjonarski DANE ADRESOWE 33
Wydawca: Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju ul. Wspólna 2/4, 00-926 Warszawa Departament Informacji i Promocji tel. 22 273 74 00 www.mir.gov.pl www.funduszeeuropejskie.gov.pl ISBN: 978-83-7610-479-9 Realizacja: Smartlink Sp. z o.o. ul. Zjazd 2/4, 60-653 Poznań tel. 61 849 90 40 e-mail: biuro@smartlink.pl www.smartlink.pl Koordynacja: Joanna Gontarz Redakcja: Joanna Gontarz, Iwona Gutowska Projekt graficzny: Nina Dereszewicz-Nowacka, Maciej Pachowicz Skład: Maciej Pachowicz Teksty: Monika Wierżyńska Zdjęcia: Janusz Tatarkiewicz, Piotr Maciuk Korekta: Tomasz Nowak Egzemplarz bezpłatny Publikacja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna