Kwartalnik Ogłoszeniowy nr 3/(6)/2012 E-Cmentarz w Żarach i Żaganiu - str. 3 W Żarach jak w Niemczech - str. 5 Kondolencje i podziękowania - wzory - str. 6 Ile kosztuje pogrzeb - str. 9 Nieistniejące już nekropolia żarskie - str. 10 w w w. e c h a n e k r o p o l i i. p l
Drodzy Czytelnicy Przed Nami listopadowe Święto. Są to dni, które skłaniają ludzi żyjących do duchowego kontaktu z innymi, czy to z żyjącymi czy ze zmarłymi. Nie kwiat, czy wieniec, które są ważne, ale usposobienie duchowe pomagają nam dobrze przeżyć te chwile. Można być bowiem, bardzo blisko zmarłej osoby, której doczesne szczątki spoczywają gdzieś daleko. Nie zapominajmy o Nich... Oddaje w Państwa ręce kolejny numer kwartalnika, w którym znajdziecie kilka ciekawych tekstów. Czekam jak zawsze na Państwa sugestie Z poważaniem Zbyszek Markulak Wydawca. Koordynator projektu: Zbyszek Markulak, tel. 663 735 813, mail: zbyszek@markulak.com www.markulak.com Skład i druk: Drukarnia DEM DRUK, tel. 68 372 28 28, e-mail: demdruk@demdruk.com.pl www.demdruk.com.pl 2 W następnym numerze: Czym jest klepsydra? Sprowadzenie ciała z zagranicy Postępowanie w przypadku zgonu
E - c m e n ta r z w Ż a r a c h i Ż a g a n i u Od kilku miesięcy trwają rozmowy miasta Żary i Żagań na temat realizacji wspólnego projektu polegającego na utworzeniu stron internetowych za pomocą których moglibyśmy wyszukiwać groby zmarłych przez internet. Takie wyszukiwarki działają już w wielu miastach np. Poznaniu, Szczecinie i Lubsku. Wyszukiwarka dokładnie wskazuje poszukiwane groby. Ponadto można zobaczyć i wydrukować plan dojścia do danego miejsca oraz sprawdzić rozkład jazdy autobusów dojeżdżających w kierunku cmentarza. Na stronie wyszukiwarki wyświetla się formularz w którym należy umieścić dane potrzebne do znalezienia grobu takie jak imię, nazwisko i data pogrzebu. Wystarczy jednak podać dowolne informacje z tej listy (np. samo nazwisko lub fragment daty) a system odnajdzie wszystkie groby, które spełniają podane kryteria. Jeśli ich lista będzie dłuższa niż 100 nagrobków, system wyświetli odpowiedni komunikat z informacją o konieczności zawężenia kryteriów (np. dodania daty pogrzebu). Wyszukiwarka wyświetla groby pojedyncze i mogiły rodzinne. Podaje także liczbę pochowanych osób oraz daty ich urodzin, dzięki czemu możemy się upewnić, że znaleźliśmy grób akurat tej osoby, której szukaliśmy. Wyszukiwarka pokaże też nam zdjęcie grobu oraz umożliwi korzystanie z usług takich jak zlecanie sprzątania grobu czy też zapalenie wirtualnej świeczki. Dopełnieniem wyszukiwarki osób pochowanych Grobonet jest strona internetowa cmentarza, na której można zamieścić obowiązujący regulamin i cennik cmentarza, bieżące informacje, galerie zdjęć, jego historię czy też informacje o znanych osobistościach na nim pochowanych. Projekt Żar i Żagania nie będzie kosztował mało, gdyż trzeba przeprowadzić pełną inwentaryzację grobów. Szacuje się, że całość zadania może wynieść nawet 150 tys. Jednak blisko 95 % tej kwoty można pozyskać z dotacji unijnych. Są one jeszcze dostępne i jeśli miasta się dogadają to coś w tej sprawie ruszy. A.M. 3
Wa s z d o r a d c a w p r z y p a d k u ż a ł o b y ZAKŁAD AVA USŁUG POGRZEBOWYCH Żary, ul. Szpitalna 13 Cmentarz Komunalny tel. 68 374 39 60 czynny: 8.00-16.00 Żary, ul. Chrobrego 14 czynny: 10.00-18.00 POGOTOWIE POGRZEBOWE czynne całodobowo tel. kom. 608 629 448 tel. 68 374 65 28 tel. 68 374 39 60 W dni wolne i świąteczne: Urszula Połtyn Żary, ul. Moniuszki 36/11 tel. 68 374 65 28 www.ava-zary.pl 4
W Ż a r a c h j a k w N i e m c z e c h Z ciekawą propozycją do Urzędu Miasta w Żarach wystąpiła firma kamieniarska TEMPUS POLSKA. Chcą oni na żarskim cmentarzu zamontować na próbę jeden stojak z akcesoriami służącymi do sprzątania grobów. Na stojaku znajdą się konewki na wodę i grabki. Co istotne TEMPUS POLSKA chce taki stojak zainstalować bezpłatnie. Ma to być przykład na to, że warto spróbować. Może w Polsce nie wszystko musi zostać odrazu skradzione. Stojaki z konewkami byłyby ułatwieniem dla mieszkańców odwiedzających groby swoich bliskich. Nie trzeba byłoby tych narzędzi przynosić ze sobą ani też trzymać przy grobach. Pobranie narzędzi byłoby realizowane na takich samych zasadach jak pobranie wózka sklepowego w hipermarkecie. Po wrzuceniu monety mechanizm uwolni narzędzie a po jego oddaniu zwróci monetę. Tak jest np. w Niemczech na cmentarzu w przygranicznym Guben. Stojak z grabiami w Guben Stojak z konewkami w Guben Czy pomysł zostanie wdrożony w Żarach? Nie do końca jest to pewne, bo władze miejskie zastanawiają się czy w w ogóle wyrazić zgodę na zamontowanie pierwszego stojaka. Przedstawiciele TEMPUS POLSKA są gotowi do wykonania stojaka i jeśli odwiedzający żarski cmentarz zaakceptują pomysł a złodzieje nie będą kraść jego wyposażenia to pojawi się szansa na zainstalowanie kolejnych stojaków. Z.M. 5
K o n d o l e n c j e i p o d z i ę k o w a n i a w z o r y Poniżej przykładowe podziękowania od Rodzin, za pomoc, wsparcie i udział w uroczystościach pogrzebowych Ludzie, których kochamy, zostają na zawsze, bo zostawili ślady w naszych sercach Serdeczne podziękowania Rodzinie, Przyjaciołom, Kolegom z pracy, Sąsiadom oraz wszystkim tym, którzy łącząc się z nami w bólu, uczestniczyli w uroczystości pogrzebowej naszego ukochanego Męża, Ojca i Syna śp.... składają pogrążeni w bezgranicznym smutku Żona, Synowie, Rodzice Wszystkim, którzy w tak bolesnych dla nas chwilach dzielili z nami smutek i żal, okazali wiele serca i życzliwości oraz uczestniczyli we mszy św. i ceremonii pogrzebowej śp.... Rodzinie, Przyjaciołom, Sąsiadom, Znajomym, Delegacjom, za okazaną pomoc, współczucie, wieńce i kwiaty serdeczne Bóg zapłać składają Rodzice oraz Siostra Wszystkim, Przyjaciołom, Współpracownikom, Sąsiadom, Znajomym, którzy uczestniczyli w ostatniej drodze mojej najukochańszej Żony... serdeczne podziękowania składa Mąż z rodziną Nie umiera ten, kto trwa w pamięci żywych Serdeczne podziękowania Wszystkim, którzy uczestniczyli w ostatniej drodze... składają Żona i Synowie,,Nie czas jest nam dany, ale chwila. Naszym zadaniem jest uczynić z tej chwili czas Georges Poulet Wszystkim tym, którzy byli z nami w najtrudniejszych chwilach i podzielają nasz smutek po odejściu ukochanego Męża, Ojca, Dziadka i Pradziadka... oraz tak licznie przybyli i uczestniczyli w uroczystościach pogrzebowych serdeczne podziękowania składa Rodzina Podziękowanie Lekarzom i Pielęgniarkom z Kliniki... w... - którzy z wielkim zaangażowaniem i serdecznością podejmowali wysiłki dla ratowania życia ś.p.... składamy z głębi serca podziękowanie Rodzina Wszystkim, którzy uczestniczyli w ostatniej drodze... serdeczne podziękowania składa Żona i córka z rodziną Pamięć zawsze zostaje 6
Podziękowanie Osobom, które wezwały Pogotowie Ratunkowe, by ratować życie mojej Mamy, Zespołowi Karetki, który udzielił pomocy i natychmiast skontaktował się ze mną. Wszystkim, którzy wsparli nas słowami otuchy i serdeczną myślą, nadesłali kondolencje oraz uczestniczyli w uroczystościach pogrzebowych i pożegnali moją Ukochaną Mamę... pragnę wyrazić serdeczne podziękowanie, wdzięczność i szacunek Córka z najbliższą rodziną Spieszmy się kochać ludzi, tak szybko odchodzą Serdeczne podziękowania Przyjaciołom, Znajomym i Wszystkim, którzy złożyli wieńce i kwiaty oraz uczestniczyli w ostatniej drodze... składa Żona i Synowie Serdecznie dziękuję Wszystkim, którzy uczestniczyli w ostatniej ziemskiej drodze mojego Męża..., uczcili Jego pamięć oraz służyli wsparciem i pomocą rodzinie w tym trudnym czasie Żona Podziękowanie Wszystkim, którzy uczestniczyli w ceremonii pogrzebowej i odprowadzili na miejsce wiecznego spoczynku śp.... składa Mąż z córkami a w szczególności PP. Kowalskim, Nowakom, lekarzom i personelowi Szpitala im.... w..., proboszczowi... oraz Rodzinie, Przyjaciołom, Delegacjom, Sąsiadom za obecność, słowa wsparcia, modlitwę, pamięć, liczne intencje mszalne, złożone wieńce i kwiaty oraz Zakładowi Pogrzebowemu... za okazaną pomoc i serce serdeczne podziękowania składają Mąż z synem i rodziną Wszystkim, którzy w tak bolesnych dla nas chwilach dzielili z nami smutek i żal, okazali wiele serca i życzliwości oraz uczestniczyli we Mszy św. i ceremonii pogrzebowej Ś.P.... Rodzinie, Księżom z parafii..., Dyrekcjom LO im.... i Gimnazjum nr... w..., Nauczycielom, Przyjaciołom, Sąsiadom, Znajomym za okazaną pamięć, wyrazy współczucia, złożone wieńce i kwiaty serdeczne podziękowania składa Mąż z Rodziną Składamy serdeczne podziękowania wszystkim, którzy tak licznie przybyli, aby uczestniczyć w pożegnaniu śp.... Żona z dziećmi Wszystkim, którzy w tak bolesnych dla nas chwilach dzielili z nami smutek i żal, okazali wiele serca, duchowego wsparcia, współczucia i życzliwości, wzięli liczny udział w uroczystości pogrzebowej..., onet.pl 7
kompleksowa organizacja pogrzebów z możliwością kredytowania usługi w zakresie kremacji, ekshumacji odzież żałobna wieńce, wiązanki, kwiaty demontaż i montaż nagrobków groby murowane przewozy z kraju i z zagranicy inne zlecone usługi związane z pogrzebem ul. Kożuchowska 1a, 68-100 Żagań tel. 68 377 55 01, 68 478 88 77 8
I l e k o s z t u j e p o g r z e b? Od marca ubiegłego roku, po obniżce, zasiłek pogrzebowy wynosi 4 tys. zł, a nie 6,4 tys. zł. Wystarczy na skromny pogrzeb, ale poza stolicą. Ceny usług pogrzebowych sprawdziła firma Mementis z Wrocławia. Spytała o cenniki współpracujących z nią 80 domów pogrzebowych z Warszawy, Poznania, Gdyni, Krakowa, Łodzi i Wrocławia. Jak mówi Magdalena Belica, rzecznik prasowy firmy Mementis, chce przez to doprowadzić do ujednolicenia cen i większej przejrzystości w kosztach pochówków. To ważne, bo sama Polska Izba Pogrzebowa przyznaje, że nie ma przepisów, które regulują ceny usług pogrzebowych. Właściciele ustalają je sami. - Za tę samą trumnę mogę policzyć panu np. 800, a pani 1,5 tys. zł. Mam takie prawo - mówiła w jednym z wywiadów Gazecie Dorota Moch, współwłaścicielka domów pogrzebowych Exitus. Z danych firmy Mementis wynika, że choć w Warszawie 4 tys. zł nie wystarczy na opłacenie kosztów pogrzebu, to już w pozostałych miastach tak. Co prawda wtedy, gdy zamówi się tylko to, co niezbędne i najtańsze. Skromny pochówek, w najdroższej pod tym względem Warszawie, to wydatek 5,4 tys. zł. Obejmuje m.in.: trumnę (700 zł), wynajęcie chłodni (90 zł doba), przygotowanie ciała (minimum 150 zł), kwiaty (200 zł), karawan (600 zł), opłaty kościelne (nawet 1,5 tys. zł) i miejsce na cmentarzu (1,5 tys. zł). Do tego trzeba doliczyć wykopanie grobu (700 zł). Największe różnice w cenach są w przypadku wykupu miejsca na cmentarzu. W stolicy miejsce pośmiertne kosztuje od 1,5 do 4 tys. zł, miejsce za życia ok. 17 tys. zł. W Krakowie zapłacimy od 1328 zł za zwykły grób do 7,5 tys. za murowany. Wrocław - cena wyjściowa to 825 zł, ale można zapłacić nawet 2,5 tys. Drogo jest w Łodzi: na cmentarzu komunalnym trzeba zapłacić 1,8 tys. zł, na rzymskokatolickim 3250 zł. Najtaniej jest w Gdyni i Poznaniu - odpowiednio 960 zł i 500 zł. 9
Przedstawiciele branży pogrzebowej straszyli, że dla wielu osób od marca - gdy przez oszczędności - rząd obniżył zasiłek pogrzebowy - pogrzeb będzie poza zasięgiem finansowym niektórych rodzin. - Ludzie będą chodzić do opieki społecznej, bo wnuczek nie będzie chciał zorganizować pochówku babci. W Czechach mnóstwo osób rezygnuje z organizowania pogrzebów bliskim. Robi to państwo. Czy rząd chce, aby podobnie było u nas? - straszył w Gazecie Sławomir Moch, wiceprezes Polskiej Izby Pogrzebowej. Czarny scenariusz się nie sprawdza. - Pogrzeby, jakie były, takie są, a klienci dopłacają różnicę. Wolą to niż wykupienie najtańszej trumny, czy grobu ziemnego, który od murowanego jest sporo tańszy - mówi Piotr Banaczyk, współwłaściciel zakładu pogrzebowego Memento ze Stalowej Woli. Przyznaje, że w jego okolicy pochówek może kosztować nawet 3 tys. zł. - Rodzinie zostaną pieniądze na opłacenie księdza i kupienie kwiatów - mówi. Banki rozważały wprowadzenie kredytów na zorganizowanie pogrzebów, ale nie chcą być kojarzone z branżą funeralną, dlatego właściciele domów pogrzebowych negocjują sami. Marek Gójski z Warszawy zaczął zaraz po obniżce zasiłku. Wybrał ofertę firmy Żagiel SA. - Za pośrednictwem mojego domu pogrzebowego będzie można pożyczyć do 15 tys. zł. Klient nie dostanie gotówki do ręki. Pieniądze wpłyną na konto firmy, a klientowi zostaną raty do spłacenia - mówi Gójski. N i e i s t n i e j ą c e j u ż n e k r o p o l i e ż a r s k i e Około 1200 roku, Żary, jako lenno, otrzymał reprezentant łużyckiego rodu rycerskiego, Ulrich Dewin (zm. 1226r.). Jego sukcesor, Albrecht (ok. 1200 ok. 1280), władał Ziemią Żarską przez ponad pół wieku, wynosząc gród nad Żarką do rangi ważnego ośrodka politycznego i gospodarczego na Dolnych Łużycach. W latach 1226 1248 Albrecht rozbudował i umocnił obwarowaniami pierwotny gród żarski, lokalizowany przez archeologów w miejscu późniejszego zamku Bibersteinów. Gospodarczym zapleczem żarskiego dziedzica było podgrodzie, którego fragmenty zlokalizowane zostały na dzisiejszej ulicy Osadników Wojskowych i przy Placu Kardynała Wyszyńskiego. Rosnące znaczenie handlowej osady wyraziło się między innymi w akcie wzniesienia na jej obszarze świątyni, zachowującej zarówno późnoromańskie, jak i wczesnogotyckie cechy architektoniczno artystyczne, powstałej w latach 40. XIII wieku. Mowa tu o położonym około 200 metrów na północ od zamku kościele p.w. św. Piotra. Na przełomie XV i XVI wieku jego wnętrze przesklepiono i przekształcono otwory okienne, zaś na progu XVIII wieku wzniesiono niewielką dzwonnicę wieżyczkę mieszczącą sygnaturkę, wzywającą wiernych na nabożeństwa. W połowie następnego stulecia kościół powiększono o przedsionek, namurowano też szczyty. Kościół jest murowany z kamienia i cegły, jednonawowy, z wyodrębnionym, prostokątnym prezbiterium, podobnie jak całość wnętrza świątyni nakrytym dwuprzęsłowym sklepieniem sieciowym. Jedynie nawa pokryta została dwoma przęsłami sklepienia krzyżowego. We wschodniej i północnej ścianie prezbiterium zachowały się XIII. wieczne wąskie otwory okienne. W południowej elewacji korpusu zachował się zamurowany pierwotny ostrołukowy portal uskokowy. Po 1945 roku kościół św. Piotra popadł w ruinę, a jego rekonstrukcji dokonano na początku lat 70. XX wieku. K.K. 10
Wokół kościoła, aż do lat 50. minionego stulecia, rozpościerała się najstarsza żarska nekropolia, podobnie jak on założona w XIII wieku. W podziemiach świątyni pochowany został Ulrich Dewin, zaś wokół niej chowano zasłużonych dla miasta obywateli: burmistrzów, mistrzów cechowych, później żarskich fabrykantów i wyższej rangi wojskowych. Sąsiadujący z Błękitną Bramą cmentarz zlikwidowano w latach 50. XX wieku, w ramach akcji porządkowania miasta. Priorytetem ówczesnych władz miejskich stała się między innymi dbałość o zieleńce, skwery i tereny rekreacyjne. Miejska Rada Narodowa w Żarach sporządziła dokumentację projektowo kosztorysową na zagospodarowanie pięciu kompleksów zieleńców na terenie miasta, tj. między ulicami Domańskiego a Poznańską, wzdłuż ulicy Karola Świerczewskiego, na wysokości wschodniej części dawnego Parku Miejskiego, między Poznańską a ulicą 9 Maja, wzdłuż ulicy Świerczewskiego, na wysokości centralnej części dawnego Parku Miejskiego oraz między 9 Maja a ulicą Zygmunta Starego, wzdłuż ulicy Świerczewskiego, na wysokości zachodniej części dawnego Parku Miejskiego i Bażanciarni. W latach 1958 1959 przykryto rzekę Żarkę betonowymi płytami. W 1963 roku, również w ramach akcji porządkowania miasta, zlikwidowano kolejną żarską nekropolię, która leżała przy ówczesnej ulicy Wincentego Pstrowskiego, między ulicami Zakopiańską, Marcelego Nowotki (obecnie 11 Listopada) i Placem Wolności. Władze miejskie starały się wypełnić wszelkie formalności wymagane ówczesnym prawem. Zarządzono zatem sporządzenie szczegółowego spisu pamiątek wartości historycznej, archeologicznej i artystycznej, które winny być zachowane w stanie nieuszkodzonym, a w razie konieczności ich przeniesienia, w porozumieniu z Wojewódzką Radą Narodową wyznaczono miejsca lokalizacji artefaktów. Polecono też dokonanie spisu pomników nagrobkowych przeznaczonych do składowania w magazynie oraz sporządzenie ewidencji likwidowanych grobów. Ogłoszenia o likwidacji cmentarza miały się ukazać w prasie, tak, by zainteresowane rodziny mogły zgłosić życzenia, co do ich zachowania i przeniesieniu do grobów indywidualnych. W przypadku braku takowych zgłoszeń szczątki zwłok podlegały przeniesieniu do mogił zbiorowych. Ogłoszenie likwidacji cmentarza zostało wydrukowane w Gazecie Zielonogórskiej (13 14 sierpnia 1962 roku). Treść ogłoszenia została uzgodniona z Radcą Prawnym Wydziału Gospodarki Komunalnej Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej. Główny Konserwator Zabytków nie zgłosił sprzeciwu (jego pismo w rzeczonej sprawie datowane jest na 13 grudnia 1960 roku), jednak prosił o zawiadomienie kierownika Muzeum w Nowej Soli o terminie rozpoczęcia likwidacji cmentarza. Kierownik ów został poinformowany pismem datowanym na 27 maja 1963 roku, informującym o tym, że z dniem 10 czerwca (1963r.) przystąpiono do likwidacji cmentarza. Prace ekshumacyjne przeprowadzili pracownicy przedsiębiorstwa Urządzeń Komunalnych pod nadzorem Powiatowej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej i Milicji Obywatelskiej. Teren po likwidacji cmentarza władze Administracji Urządzeń Komunalnych przy Powiatowej Radzie Narodowej postanowiły przekształcić w zieleńce i skwerki miejskie. W ówczesnej sytuacji geopolitycznej trudno było się spodziewać, że niemieckie rodziny zgłoszą chęć zachowania szczątków swych XVIII czy XIX wiecznych przodków w nowych mogiłach. Dlatego wszystkie szczątki ze zlikwidowanej w czerwcu 1963 roku żarskiej nekropoli trafiły do wspólnej mogiły na cmentarzu komunalnym przy ulicy Szpitalnej. R.M. Józefi ak Przedwojenne zdjęcie cmentarza, przy zbiegu dzisiejszych ulic Zakopiańskiej, 11 Listopada i Placu Wolności. 11
Lider w produkcji nagrobków w Polsce * cena z transportem, montażem i literami NAGROBEK IMPALA AFRYKA-RPA Nagrobki od 599 zł PROMOCJA ZIMOWA 2800,- * Żary, ul. Przemysłowa 1 (obwodnica obok lotniska) tel. 68 375 74 66 kom. 608 238 599 od 599 zł! PUNKTY SPRZEDAŻY: Żary Kwiaciarnia Syngonia ul. Szpitalna (przy cmentarzu) tel. 692 316 118 Żagań, ul. Szprotawska 5/6 tel. 68 477 63 53 Żary, ul. Przemysłowa 1 (obwodnica obok lotniska), tel. 68 375 74 66, 608 238 599 Bezpłatna Infolinia: 800 200 333 Punkty sprzedaży: * Żagań, ul. Żarska (Stacja Paliw Jersak), tel. 68 477 63 53, 693 975 597 * Lubsko ul. Pokoju 2, tel. 68 372 14 48 * Żary, ul. Szpitalna (Kwiaciarnia Syngonia), tel. 692 316 118 Lubsko, ul. Pokoju 2 tel. 68 372 14 48 bezpłatna infolinia: 800 200 333 www.tempuspolska.com www.tempuspolska.pl