UZASADNIENIE Projekt rozporządzenia stanowi wykonanie upoważnienia zawartego w art. 92a ust. 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.), zgodnie z którym minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określa, w drodze rozporządzenia, warunki, jakie muszą spełniać organizatorzy wypoczynku dla dzieci i młodzieży szkolnej, a także zasady jego organizowania i nadzorowania. Celem nowelizacji rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 stycznia 1997 r. w sprawie warunków, jakie muszą spełniać organizatorzy wypoczynku dla dzieci i młodzieży szkolnej, a także zasad jego organizowania i nadzorowania (Dz. U. Nr 12, poz. 67, z późn. zm.) jest poprawa jakości i zwiększenie bezpieczeństwa opieki sprawowanej nad dziećmi i młodzieżą podczas wypoczynku organizowanego w czasie ferii letnich i zimowych. Projektowane zmiany dotyczące organizacji kursów na kierowników i wychowawców wypoczynku dzieci i młodzieży szkolnej przyczynią się do podniesienia wiedzy i umiejętności niezbędnych kierownikowi i wychowawcy wypoczynku w pracy z dziećmi i młodzieżą. Proponowane zmiany: 1) uporządkowanie warunków, jakie muszą spełniać kierownik lub wychowawca wypoczynku ( 11 ust. 1-1c i 12 ust. 1-1b zmienianego rozporządzenia). Podstawowe warunki, jakie musi spełnić kierownik wypoczynku, to: a) niekaralność w zakresie, o którym mowa w art. 92a ust. 1a ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, b) pełnoletność, c) wykształcenie co najmniej średnie, d) ukończenie kursu na kierownika wypoczynku, e) co najmniej trzyletni staż pracy dydaktyczno-wychowawczej lub opiekuńczowychowawczej. Z obowiązku posiadania wykształcenia co najmniej średniego są zwolnieni czynni instruktorzy harcerscy w stopniu co najmniej przewodnika, pełniący funkcje kierownika w formach wypoczynku prowadzonych przez organizacje harcerskie. Członek organizacji harcerskiej, zdobywa stopnie harcerskie poprzez wykazanie się określonym zasobem wiedzy i 1
umiejętności. Powyższe przygotowanie jest wystarczające do pracy podczas wypoczynku organizowanego przez harcerzy i dla harcerzy. Z obowiązku ukończenia kursu na kierownika wypoczynku są zwolnione osoby zajmujące stanowiska kierownicze w szkołach i placówkach oraz czynni instruktorzy harcerscy w stopniu co najmniej podharcmistrza. Organizacje harcerskie ustalają programy kwalifikacji dla instruktorów harcerskich w stopniu podharcmistrza, określając m.in. kryteria udziału, liczbę obowiązkowych godzin oraz formy działań. Program kursu na kierownika wypoczynku określony w przepisach obecnie obowiązującego rozporządzenia jest istotnym elementem zawartym w ww. programach organizacji harcerskich. Zatem czynny instruktor harcerski w stopniu co najmniej podharcmistrza po uzyskaniu kwalifikacji w swojej organizacji posiada wiedzę i umiejętności wystarczające do pełnienia funkcji kierownika wypoczynku. Z obowiązku posiadania co najmniej trzyletniego stażu pracy dydaktyczno-wychowawczej lub opiekuńczo-wychowawczej są zwolnieni nauczyciele oraz czynni instruktorzy harcerscy w stopniu co najmniej podharcmistrza. Wymienione osoby posiadają doświadczenie nabyte podczas kształcenia i pracy zawodowej oraz działań wychowawczych wynikających z działalności statutowej organizacji. Podstawowe warunki, jakie musi spełnić wychowawca wypoczynku, to: a) niekaralność w zakresie, o którym mowa w art. 92a ust. 1a ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, b) pełnoletność, c) wykształcenie co najmniej średnie, d) ukończenie kursu na wychowawcę wypoczynku. Z obowiązku posiadania wykształcenia co najmniej średniego są zwolnieni instruktorzy harcerscy w stopniu co najmniej przewodnika, pełniący funkcje wychowawcy w formach wypoczynku prowadzonych przez organizacje harcerskie. Kompetencje uzyskane podczas pracy w realizacji zadań statutowych organizacji, zwłaszcza realizacja celów wychowawczych, są wystarczające do pracy podczas wypoczynku organizowanego przez harcerzy i dla harcerzy. 2
Z obowiązku ukończenia kursu na wychowawcę wypoczynku są zwolnieni nauczyciele, instruktorzy harcerscy w stopniu co najmniej przewodnika, przodownicy turystyki kwalifikowanej, instruktorzy Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego oraz trenerzy i instruktorzy sportu. Wiedza i doświadczenie zdobyte w pracy zawodowej oraz w działalności statutowej organizacji, których celem jest działalność edukacyjno-wychowawcza, stanowi podstawę do uznania posiadanych kwalifikacji. Dotychczasowy wymóg odbycia odpowiedniego przeszkolenia, sformułowany wobec studentów szkół wyższych kierunków i specjalności, których program obejmuje przygotowanie pedagogiczne oraz słuchaczy kolegiów nauczycielskich i nauczycielskich kolegiów językowych, zostaje zastąpiony obowiązkiem ukończenia kursu na wychowawcę wypoczynku, ponieważ jego niedookreśloność w przepisach powodowała dowolność interpretacyjną. 2) zmiany w zakresie 9 ust. 5 zmienianego rozporządzenia dotyczące obowiązku zapewnienia uczestnikom wypoczynku dostępu do opieki medycznej. Przepis w obecnym kształcie, tj. odesłanie do odrębnych przepisów dotyczących zasad organizowania opieki medycznej nad uczestnikami wypoczynku, jest bezprzedmiotowy. Jednocześnie proponowane w projekcie brzmienie pozostaje w korelacji z formularzem zgłoszenia wypoczynku. 3) uzupełnienie programów kursów na kierownika wypoczynku i na wychowawcę wypoczynku (załącznik nr 4 i 5 do zmienianego rozporządzenia) o nowe elementy merytoryczne oraz formy realizacji. a) Tematyka szkoleń zostaje uzupełniona o zagadnienia dotyczące: ratownictwa przedmedycznego z wykorzystaniem sprzętu do ćwiczeń udzielania pierwszej pomocy, w tym zestawu do podstawowych zabiegów resuscytacyjnych (m.in. fantom, defibrylator) w obu programach. Kandydaci na kierowników i wychowawców wypoczynku pozyskają niezbędną w pracy z dziećmi i młodzieżą wiedzę, ale przede wszystkim umiejętności z zakresu ratownictwa przedmedycznego oraz wykorzystania sprzętu do ćwiczeń udzielania pierwszej pomocy, w tym zestawu do podstawowych zabiegów resuscytacyjnych (m.in. fantom, defibrylator). Udział w szkoleniu oraz pozyskana przez kierowników i wychowawców wiedza i umiejętności z zakresu udzielania pierwszej pomocy oraz umiejętności prawidłowego zachowania w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu uczestników i pracowników wypoczynku będą miały 3
znaczący wpływ na podniesienie poziomu bezpieczeństwa dzieci i młodzieży na koloniach i obozach, zasad postępowania w przypadku czynów karalnych popełnianych przez nieletnich oraz wykroczeń i przestępstw popełnianych przez opiekunów w obu programach. W związku z możliwością występowania zachowań ryzykownych wśród młodzieży oraz potencjalnych nieprawidłowości w zachowaniu kadry pracującej z dziećmi i młodzieżą tematyka kursów powinna odpowiadać aktualnym zagrożeniom i potrzebom społecznym, organizacji zajęć dla dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym w programie kursu na wychowawcę wypoczynku. Dziecko ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi jako uczestnik wypoczynku wymaga zastosowania odpowiednich metod pracy, natomiast kadra pedagogiczna powinna posiadać wiedzę oraz umiejętność pracy z dzieckiem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi i rozwojowymi, zarządzania kryzysowego. Osoba pełniąca funkcję kierownika wypoczynku powinna posiadać niezbędną wiedzę w zakresie reagowania na sytuacje kryzysowe, np. skutki zdarzeń losowych, w tym zbiorowych wypadków, dotyczących zarówno otoczenia, warunków atmosferycznych, środowiska przyrodniczego, jak i sytuacji zagrożenia zdrowia i życia oraz podejmowania właściwych działań, w tym współpracy z odpowiednimi służbami. b) Dotychczasowe formy realizacji kursów (wykłady i ćwiczenia) zostają zastąpione wykładami i zajęciami praktycznymi. Nabywanie przez kierowników i wychowawców umiejętności udzielania pomocy, w tym czynności ratujących życie, przez praktyczne działanie będzie gwarancją podjęcia właściwych decyzji i zachowań w trakcie ewentualnych zdarzeń, wypadków i niebezpieczeństw. 4) Wprowadzenie obowiązku przeprowadzania przez organizatora kursu egzaminu sprawdzającego zdobytą wiedzę i umiejętności podczas kursu ( 14 ust. 3 zmienianego rozporządzenia). Obowiązkowy egzamin, przeprowadzany przez organizatora kursu, po uprzedniej weryfikacji tożsamości uczestnika kursu, zapewni bezpośredni kontakt z kandydatem na kierownika lub wychowawcę wypoczynku oraz umożliwi faktyczne sprawdzenie wiedzy i umiejętności. 4
5) Wyłączenie kuratorów oświaty z katalogu podmiotów organizujących kursy na kierownika i wychowawcę wypoczynku ( 14 ust. 1 zmienianego rozporządzenia) oraz dodanie instytucji rynku pracy, o których mowa w art. 68a ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, które będą organizować kursy na kierownika i wychowawcę wypoczynku za zgodą i pod nadzorem kuratora oświaty. W stosunku do obowiązującego stanu prawnego z katalogu tego wyłączono kuratorów oświaty, ponieważ obecnie w praktyce nie prowadzą oni takiej działalności. Do uprawnień kuratorów oświaty należy natomiast wydawanie zgody na organizację kursów oraz nadzór nad ich prowadzeniem. Możliwość realizacji ww. kursów będą miały również podmioty publiczne, które z racji powierzonych ustawą o systemie oświaty zadań prowadzą działalność edukacyjną i szkoleniową, np. jednostki organizacyjne Ochotniczych Hufców Pracy. 6) określenie jednolitego wzoru zaświadczenia o ukończeniu kursu na kierownika wypoczynku oraz kursu na wychowawcę wypoczynku (załącznik nr 7 i 8 do zmienianego rozporządzenia). Wzór ww. zaświadczeń umożliwi organizatorom kursów wydawanie zaświadczeń, które stanowić będą potwierdzenie wiedzy i umiejętności osób opiekujących się dziećmi podczas wypoczynku. Ustalenie wzorów ww. zaświadczeń pozwoli na jednolite określenie niezbędnego zakresu danych, które przekazuje organizatorowi uczestnik kursu oraz ułatwi identyfikację kwalifikacji kadry pedagogicznej i organizatorów kursów podczas sprawowania nadzoru nad organizacją wypoczynku. Projekt rozporządzenia przewiduje, że kursy dla kierowników wypoczynku lub kursy dla wychowawców kolonijnych, które rozpoczęły się przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia, mogą być zakończone na podstawie przepisów dotychczasowych ( 2 rozporządzenia). Ponadto, zgodnie 3 rozporządzenia osoby, które: a) przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia ukończyły kurs dla kierowników wypoczynku lub kurs dla wychowawców kolonijnych, lub b) od dnia wejścia w życie niniejszego rozporządzenia ukończą kurs dla kierowników wypoczynku lub kursy dla wychowawców kolonijnych, który rozpoczął się przed dniem jego wejścia w życie 5
spełniają warunek ukończenia kursu na kierownika lub wychowawcę wypoczynku według nowych przepisów, co oznacza, że po spełnieniu pozostałych wymagań określonych w 11 i 12 rozporządzenia mogą być kierownikami lub wychowawcami wypoczynku. Dodatkowo, studenci szkół wyższych kierunków i specjalności, których program obejmuje przygotowanie pedagogiczne oraz słuchacze kolegiów nauczycielskich i nauczycielskich kolegiów językowych, po odbyciu odpowiedniego przeszkolenia będą mogli pełnić funkcję wychowawcy wypoczynku do dnia 31 sierpnia 2015 r. Przepisy rozporządzenia wejdą w życie po upływie 7 dni od dnia ogłoszenia. Zakres merytoryczny zmian dotyczący uaktualnienia programów kursów na kierownika i wychowawcę wypoczynku ma na celu ważny interes społeczny uzupełnienie wiedzy i umiejętności kandydatów na kierowników i wychowawców wypoczynku oraz umożliwienie zatrudniania kadry z kwalifikacjami nabytymi na podstawie nowych przepisów, już w czasie ferii letnich w roku szkolnym 2014/2015, a także zasady demokratycznego państwa prawa nie stoją na przeszkodzie temu, aby rozporządzenie weszło w życie w ww. terminie. Projekt rozporządzenia został udostępniony na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Ministerstwa Edukacji Narodowej, zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414, z późn. zm.) oraz w Biuletynie Informacji Publicznej Rządowego Centrum Legislacji, zgodnie z uchwałą nr 190 Rady Ministrów z dnia 29 października 2013 r. Regulamin Pracy Rady Ministrów (M. P. poz. 979). Żaden podmiot nie zgłosił zainteresowania pracami nad projektem. Rozporządzenie nie zawiera przepisów technicznych w rozumieniu rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego sytemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039 oraz 2004 r. Nr 65, poz. 597), w związku z tym nie podlega notyfikacji. Przedmiot regulacji rozporządzenia nie jest sprzeczny z prawem Unii Europejskiej, stosownie do pisma Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 19 grudnia 2014 r. nr DPUE.920.1816.2014/2/dl. 6