Załącznik Nr 1 do uchwały Nr XLII/261/10 Rady Gminy w Damasławku z dnia 26 października 2010r. Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata 2010-2020 - 1 -
I. PODSTAWA PRAWNA Podstawę prawną działań związanych z pomocą dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie stanowią: - ustawa z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001r. Nr 142, poz.1591 z późn. zm.); - ustawa z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jednolity Dz. U. z 2002 Nr 147 poz. 1231 z późn. zm.); - ustawa z dnia z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz.593 z późn. zm.); - ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. 2002 r. Nr 7 poz. 58 z późn. zm.); - ustawa z dnia 25 lutego 1964r. Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59,z późn.zm) - ustawa z dnia 6 czerwca 1997r. Kodeks Karny (Dz. U. Nr 88, poz. 533, z późn. zm.); - ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180 poz. 1493 z póżn.zm.). II. WSTĘP Rodzina jest najważniejszym środowiskiem w życiu człowieka, kształtującym osobowość, system wartości, poglądy, styl życia. Rodzice czy opiekunowie są wzorem dla dzieci. Ważną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu rodziny odgrywają wzajemne relacje pomiędzy rodzicami oparte na miłości i zrozumieniu. W przypadku dezorganizacji życia rodziny nie jest ona w stanie realizować podstawowych zadań, role wewnątrz rodzinne ulegają zaburzeniu, łamane są reguły, a zachowania poszczególnych członków rodziny stają się coraz bardziej niezgodne z normami prawnymi i moralnymi oraz z oczekiwaniami społecznymi. Przemoc domowa może być zarówno skutkiem, jak i przyczyną dysfunkcji w rodzinie. Zjawisko przemocy nie jest jednoznaczne. Wyróżniamy kilka rodzajów przemocy i każdy z nich ma swoje charakterystyczne wyznaczniki, chociaż wiele - 2 - elementów jest wspólnych, chociażby to, że każda forma przemocy powoduje ból,
cierpienie, zawsze narusza prawa i dobra osobiste ofiary i jest intencjonalna. Przemoc w rodzinie ogranicza się do pięciu podstawowych rodzajów. Jest to przemoc fizyczna, przemoc psychiczna, przemoc seksualna, przemoc ekonomiczna i zaniedbanie. Ofiarami przemocy są na ogół kobiety i dzieci. Rzadko mężczyźni, chociaż ostatnio w literaturze fachowej spotykamy się coraz częściej z odnotowaniem faktu stosowania przemocy wobec mężczyzn. Kategorią ofiar przemocy, o której mówi się nieco rzadziej niż o dzieciach i kobietach, są osoby niepełnosprawne i ludzie starzy. Są to osoby słabe fizycznie, psychicznie, o niskim poczuciu wartości samego siebie, w jakikolwiek sposób zależne od sprawcy. Zależność ta może mieć wymiar psychiczny, fizyczny i ekonomiczny. Czasami ofiara staje się ofiarą z przyzwyczajenia, np. zależność ekonomiczna ustała, kobieta stała się niezależna finansowo, ale poddawanie się atakom przemocy jak gdyby stało się codziennością przyzwyczaiła się i mimo braku zależności od sprawcy, nie znajduje w sobie siły i odwagi, by przeciwstawić się sytuacji, w której dochodzi do przemocy. Ofiara potrzebuje dużo czasu, aby odbudować świadomość swojej wartości, jeśli przez lata była poniżana i wykorzystywana. Wielu ofiarom udaje się przeciwstawić sprawcy, niemniej jednak większość potrzebuje pomocy innych; bez tego sama nigdy nie zdobędzie się na odwagę, żeby przeciwstawić się stosowaniu wobec niej przemocy. Mimo, że w relacjach międzyludzkich istniała ona zawsze, mówiono o niej niewiele, jakby nie postrzegając jej jako poważnego zaburzenia w funkcjonowaniu rodziny. Mówiąc o przemocy należy pamiętać, że jest ona zjawiskiem, które występuje w naszym społeczeństwie, jest ona obecna w codziennym życiu, zakładzie pracy, środkach masowego przekazu i w rodzinie. Przemoc doznana w rodzinie rodzi niezmiernie szkodliwe konsekwencje, dające o sobie znać w postaci zaburzeń emocjonalnych w bliższej lub dalszej perspektywie czasowej. Najbardziej jednak niepokojące jest to, że przemoc rodzi przemoc, tworząc swoistą pętlę przemocy, spinając coraz to nowe generacje pokoleń. III. LOKALNA DIAGNOZA SYTUACJI Z danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Damasławku wynika, że przemoc - 3 - w rodzinie jest tematem zamkniętym w naszej gminie, który rzadko wychodzi poza rodzinę.
Wydawać by się mogło, że przemoc jest tylko zjawiskiem marginalnym w naszej gminie. Aktualne dane Zespołu Dzielnicowych w Damasławku świadczą jednak że w każdym roku wzrasta liczba interwencji dotyczących przemocy w rodzinie. Choć zjawisko istnieje i stale wzrasta widoczna jest niechęć ofiar przemocy do uruchamiania procedury "Niebieskiej Karty". A przecież głównym celem Niebieskich Kart jest rozpoznawanie przemocy i usprawnianie pomocy oferowanej przez przedstawicieli różnych służb w środowisku lokalnym oraz tworzenie warunków do systemowego i interdyscyplinarnego modelu pracy z rodziną. W celu zdiagnozowania zjawiska przemocy, w tym przemocy w rodzinie wykorzystano dane Zespołu Dzielnicowych w Damasławku oraz materiały uzyskane w toku wykonywanej pracy przez pracowników Ośrodka Pomocy Społecznej, (Niebieska Karta, obserwacje). Do najczęstszych przejawów przemocy w rodzinie na terenie Gminy Damasławek należą: awantury domowe, w tym awantury pod wpływem alkoholu, pobicia, poniżanie i wyzwiska, przemoc ekonomiczna w dużej mierze związana z wydawaniem pieniędzy na alkohol. Ofiarami są zwykle współmałżonkowie, dzieci, osoby starsze, niepełnosprawne. Dane Zespołu Dzielnicowego w Damasławku Rok 2008 2009 I półrocze 2010 Ogółem przeprowadzonych interwencji domowych z wdrożeniem procedury 14 13 6 Niebieska Karta Ogółem pokrzywdzonych, 23 25 12 w tym: - kobiet 14 13 6 - mężczyzn 0 0 0 - dzieci 9 12 6 Ogółem nietrzeźwych sprawców przemocy 13 13 5 W 2008r.Zespół Dzielnicowy w Damasławku przeprowadził 14 a w 2009r. 13 interwencji domowych z wdrożeniem procedury " Niebieska Karta". O Fakcie - 4 - zastosowania w/w procedury policja informuje GOPS. W toku postępowania pracownicy socjalni podejmują działania polegające na :
- pracy socjalnej, - poradnictwie specjalistycznym, - pomocy finansowej (zasiłki celowe i okresowe). IV. ADRESACI PROGRAMU Program przeznaczony jest dla: ofiar i sprawców przemocy; rodzin, dzieci i osób dotknięte zjawiskiem przemocy; przedstawicieli instytucji i służb pracujących z osobami i rodzinami dotkniętymi przemocą (pedagodzy, psycholodzy, nauczyciele, pracownicy socjalni, kuratorzy rodzinni i społeczni, policjanci, pracownicy służby zdrowia, duchowni); wszystkich mieszkańców Gminy Damasławek V. ZASADY DZIAŁANIA PROGRAMU W zakresie udzielania pomocy osobom doznającym przemocy, stosującym przemoc oraz podnoszenia świadomości społecznej na temat przyczyn i skutków przemocy w rodzinie Program oparty jest na zasadach: 1. wzajemnej współpracy i współdziałania organów władzy publicznej, organizacji pozarządowych kościołów oraz związków wyznaniowych (zgodnie z ustawą z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działaniu pożytku publicznego i o wolontariacie oraz ustawą z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej), a także innych organizacji, środowisk i osób fizycznych uprawnionych lub zobowiązanych do inicjowania i realizacji zadań związanych pośrednio lub bezpośrednio z przeciwdziałaniem występowania przemocy i jej negatywnym następstwom, 2. jawność działań organów władzy publicznej oraz podmiotów realizujących zadania publiczne w zakresie przeciwdziałania przemocy z poszanowaniem godności osoby, 3. szczególnej ochrony dzieci, z zachowaniem ich prawa do wychowania się w rodzinie, poprzez udzielenie rodzinie szczególnego wsparcia w dążeniu do poprawy jej funkcjonowania - 5 - VI. CEL GŁÓWNY I CELE SZCZEGÓŁOWE PROGRAMU
Zmniejszenie skali zjawiska przemocy w rodzinie poprzez; a) systematyczne pogłębianie wiedzy na temat zjawiska przemocy w rodzinie, b) zwiększanie dostępności pomocy dla osób doznających przemocy w rodzinie i skuteczności ochrony ich praw, c) zwiększenie skuteczności działań interwencyjnych i korekcyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie, d) łączenie i koordynowanie działań lokalnych tj. sektora publicznego i organizacji pozarządowych, e) podnoszenie świadomości i wrażliwości społecznej na temat zjawiska przemocy w rodzinie, f) podnoszenie kompetencji służb zajmujących się zjawiskiem przemocy w rodzinie. Cele będą realizowane będą przez następujące działania: a) uprzedzające tj. diagnoza, informacja, edukacja kierowana do ogółu mieszkańców gminy, w tym także do osób zajmujących się zawodowo pomaganiem osobom potrzebującym b) interwencyjne tj. opiekuńcze kierowane do osób doznających przemocy w rodzinie, a pouczające i izolujące kierowane do osób stosujących przemoc w rodzinie c) wspierająco - terapeutyczne dla osób uwikłanych w przemoc domową / ofiara, świadek, sprawca/. Powstanie zintegrowanego systemu pomocy rodzinie z problemem przemocy domowej a) stworzenie interdyscyplinarnego zespołu do spraw przeciwdziałania przemocy w rodzinie; b) stworzenie gminnego systemu przeciwdziałania przemocy rodzinie w gminie Damasławek - 6 - Gminny System Przeciwdziałania Przemocy w Gminie Damasławek
Zgłoszenie lub powzięcie informacji GOPS Policja GKRPA Oświata Ochrona zdrowia Rodzina dotknięta przemocą Interdyscyplinarny Zespół ds. Przeciwdziałania Przemocy w rodzinie Pracownik socjalny (wywiad środowiskowy) Przychodnia Lekarza Rodzinnego wywiad, badanie Zbieranie dokumentów, przeprowadzanie rozmów z ofiarami i sprawcami przemocy, uruchomienie lokalnego systemu Organy ścigania - 7 - VII. ZAŁOŻENIA PROGRAMU
zmiana postaw, przekonań i zachowań mieszkańców gminy Damasławek wobec zjawiska przemocy, promowanie wartości rodziny i wychowania bez przemocy, edukacja dzieci, młodzieży i dorosłych w zakresie konsekwencji wynikających ze stosowania przemocy w rodzinie. VIII. REALIZATORZY PROGRAMU Koordynatorem Programu jest Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Damasławku przy współpracy z: - Gminną Komisją rozwiązywania Problemów Alkoholowych; - Szkołami; - Policją; - Organizacjami pozarządowymi, kościołem i związkami wyznaniowymi; - Służbą zdrowia - Kuratorami IX. FINANSOWANIE Działania podejmowane w ramach realizacji programu, związane z osiąganiem wyznaczonych celów, finansowane będą ze środków własnych Samorządu Gminy. Przewiduje się również współudział w finansowaniu ww. działań ze środków budżetu państwa oraz pozyskanie środków z Unii Europejskiej w ramach działań wspólnotowych