KARKONOSZE PLB020007 Torfowiska na równi pod Śnieżką Fot. Grzegorz Rąkowski
Obszar, położony przy granicy państwowej z Republiką Czeską, obejmuje najwyższe w Sudetach pasmo Karkonoszy z kulminacją granicznej Śnieżki (1602 m n.p.m.) oraz fragmenty terenów przyległych. W granicach obszaru znalazł się główny grzbiet Karkonoszy o długości ok. 30 km, wraz z całą strefą alpejską oraz rozległymi obszarami lasów porastającymi stoki gór. Karkonosze to jedyne z pasm sudeckich, w którym występuje piętro roślinności alpejskiej oraz elementy górskiej rzeźby polodowcowej, będące pozostałością lokalnego zlodowacenia w plejstocenie. Najbardziej charakterystyczne dla krajobrazu tych gór są stosunkowo strome zalesione stoki oraz rozległe płaskie bezleśne obszary położone na głównym grzbiecie, z których wyrastają spłaszczone stożkowate kulminacje. Urozmaiceniem krajobrazu Karkonoszy są głębokie kotły polodowcowe o stromych krawędziach, wypełnione jeziorami i torfowiskami oraz liczne grupy malowniczych granitowych skałek. Najważniejsze przyrodnicze walory Karkonoszy to interesująca budowa geologiczna, z licznymi ciekawymi odsłonięciami skał, unikatowy, niespotykany nigdzie indziej w kraju krajobraz z elementami wysokogórskiej rzeźby polodowcowej, dobrze wykształcony piętrowy układ roślinności oraz związane z wyższymi partiami gór cenne zbiorowiska roślinności w piętrze subalpejskim i alpejskim, w tym rozległe torfowiska wysokie na grzbietowych wypłaszczeniach. Omawiany obszar w znacznej mierze pokrywa się z siedliskowym obszarem Natura 2000 Karkonosze PLH020006 (18 204, 9 ha). W granicach obszaru znajduje się w całości Karkonoski Park Narodowy (5580,47 ha), który stanowi polską część transgranicznego Rezerwatu Biosfery Karkonosza/Krknoše, a także cała otulina tego Parku (11 265 ha) oraz położona w obrębie Karkonoskiego Parku Narodowego część transgranicznej polsko-czeskiej Ostoi Ramsar Subalpejskie torfowiska w Karkonoskim Parku Narodowym (40 ha), objętej ochroną na mocy Konwencji Ramsarskiej, czyli Konwencji o obszarach wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe, zwłaszcza jako siedlisko życiowe ptactwa wodnego. Ponadto w obrębie obszaru znalazły się niewielkie fragmenty Obszaru Chronionego Krajobrazu Karkonosze Góry Izerskie. Siedliska rzadkich gatunków ptaków w Karkonoszach zachowały się m.in. dzięki dobrze zachowanej piętrowej strukturze zbiorowisk roślinnych oraz dzięki trwającej od kilkudziesięciu lat ochronie znacznej części Karkonoszy w formie parku narodowego, a także prowadzonym na terenie Karkonoskiego Parku Narodowego zabiegom ochrony czynnej, w tym redukcji populacji zagrażających ptakom drapieżników, rozmieszczaniu budek lęgowych i wykaszaniu oraz odkrzaczaniu górskich łąk. Do najważniejszych zagrożeń awifauny na tym terenie należy wrastająca presja turystyczna: zwiększający się ruch na szlakach turystycznych oraz rozbudowa infrastruktury turystycznej, jako że Karkonosze to obok Tatr najpopularniejsza wśród turystów grupa górska w Polsce. Do ważnych zagrożeń należy także wzrastające presja urbanizacyjna na obrzeżach obszaru, u podnóża Karkonoszy oraz degradacja drzewostanów świerkowych w reglu górnym, będąca konsekwencją dawnych przemysłowych zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego. Karkonosze stanowią jedną z najważniejszych krajowych ostoi lęgowych gatunków ptaków związanych z siedliskami wyższych partii gór: czeczotki Carduelis flammea (25 35 par lęgowych, ok. 20% ogólnokrajowej populacji lęgowej), płochacza halnego Prunella collaris (8 10 par lęgowych, ponad 2% ogólnokrajowej populacji lęgowej), pliszki górskiej Motacilla cinerea (230-250 par lęgowych, ok. 12% ogólnokrajowej populacji lęgowej) i drozda obrożnego Turdus torquarus (35 40 par lęgowych, blisko 4% ogólnokrajowej populacji lęgowej) oraz ważną ostoję lęgową ptaków leśnych, w szczególności kuraków i sów. Tutejsze populacje lęgowe cietrzewia Tetrao tetrix (36 44 samców, blisko 5% ogólnokrajowej populacji lęgowej), sóweczki Glaucidium passerinum (36 40 par lęgowych, ok. 8% ogólnokrajowej populacji lęgowej) i włochatki Aegolius funereus (20 25 par lęgowych, ponad 1% ogólnokrajowej populacji lęgowej) należą do największych w kraju górskich populacji tych gatunków. Stosunkowo liczna jest także populacja lęgowa dzięcioła zielonosiwego Picus canus (20 25 par lęgowych, ok. 1% ogólnokrajowej populacji lęgowej). Na uwagę zasługuje ponadto znajdujące się w Karkonoszach jedyne w kraju miejsce sporadycznego gniazdowania mornela Charadrius morinellus, a także gniazdowanie tu skrajnie nielicznego sokoła wędrownego Falco peregrinus (1 2 pary lęgowe).
Cietrzew na tokowisku Fot. Grzegorz i Tomasz Kłosowscy
Powierzchnia: 18 578,43 ha Rok zatwierdzenia: 2007 Regiony geograficzne: Sudety Zachodnie, Sudety Środkowe Mezoregiony: Karkonosze, Brama Lubawska Położenie administracyjne: województwo dolnośląskie, powiaty kamiennogórski i jeleniogórski oraz miasto Jelenia Góra
Sprawujący nadzór nad obszarem: Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska we Wrocławiu plac Powstańców Warszawy 1 50-153 Wrocław tel: 71 340 68 07, fax: 71 340 68 06 e-mail: sekretariat@rdos.wroclaw.pl www.wroclaw.rdos.gov.pl Karkonoski Park Narodowy ul. Chałubińskiego 23 58-570 Jelenia Góra tel: 75 755 37 26, fax: 75 755 37 26 e-mail: sekretariat@kpnmab.pl www.kpnmab.pl Dane Bazy Danych Ogólnogeograficznych, będące treścią niniejszego opracowania, są materiałem państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, prowadzonego przez Głównego Geodetę Kraju na podstawie przepisów ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne. Osoby korzystające z tych materiałów nie mają prawa do ich zwielokrotniania, sprzedawania, udostępniania lub w inny sposób wprowadzania do obrotu lub rozpowszechniania ich treści w całości bądź we fragmentach, w szczególności do ich przesyłania lub udostępniania w systemach i sieciach komputerowych lub jakichkolwiek innych systemach teleinformatycznych.