WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ



Podobne dokumenty
WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Bogusław Cudowski (przewodniczący) SSN Jolanta Frańczak (sprawozdawca) SSN Krzysztof Staryk

POSTANOWIENIE. SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący) SSN Kazimierz Zawada (sprawozdawca) SSN Mirosław Bączyk

POSTANOWIENIE. SSN Antoni Górski (przewodniczący) SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca) SSN Krzysztof Strzelczyk

POSTANOWIENIE. SSN Dariusz Dończyk (przewodniczący) SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca) SSN Maria Szulc

POSTANOWIENIE. SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący) SSN Anna Kozłowska SSN Dariusz Zawistowski (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący) SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca) SSN Hubert Wrzeszcz.

POSTANOWIENIE. SSN Jerzy Kwaśniewski

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Protokolant Ewa Krentzel

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Henryk Gradzik (przewodniczący) SSN Edward Matwijów (sprawozdawca) SSN Barbara Skoczkowska

Postanowienie z dnia 9 kwietnia 2003 r., I CKN 281/01

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

POSTANOWIENIE. SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący) SSN Marek Sychowicz (sprawozdawca) SSN Bogumiła Ustjanicz

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Jak ubiegać się o odszkodowanie za błędną decyzję urzędnika

UCHWAŁA. SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący) SSN Anna Kozłowska (sprawozdawca) SSN Grzegorz Misiurek

Wyrok z dnia 19 października 2011 r., II CSK 86/11

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Romualda Spyt (przewodniczący) SSN Dawid Miąsik SSN Jolanta Strusińska-Żukowska (sprawozdawca)

Wyrok z dnia 3 lutego 2000 r. III RN 192/99

POSTANOWIENIE. Sygn. akt III CSK 244/15. Dnia 13 maja 2016 r. Sąd Najwyższy w składzie:

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący) SSN Maria Szulc SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)

Uchwała z dnia 20 października 2011 r., III CZP 53/11

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Wyrok z dnia 9 lutego 2001 r. III RN 66/99

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Anna Kozłowska (przewodniczący) SSN Marian Kocon (sprawozdawca) SSN Katarzyna Tyczka-Rote

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Anna Owczarek (przewodniczący) SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca) SSN Krzysztof Strzelczyk

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący) SSN Marian Kocon (sprawozdawca) SSN Anna Kozłowska

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Zbigniew Hajn (przewodniczący) SSN Zbigniew Myszka (sprawozdawca) SSN Jolanta Strusińska-Żukowska

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK. z dnia 17 lipca 2013 r.

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

(Dz. U. Nr 175, poz. 1459, z późn. zm.) stan na 9 października 2011 r. USTAWA. z dnia 29 lipca 2005 r.

POSTANOWIENIE. Prezes SN Lech Paprzycki

za pośrednictwem Warszawa Al. Solidarności 127 (art kpc) ul. Góralska Warszawa

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Krzysztof Staryk (przewodniczący) SSN Beata Gudowska (sprawozdawca) SSN Zbigniew Myszka

ZAGADNIENIE PRAWNE. Uzasadnienie

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Andrzej Siuchniński (przewodniczący) SSN Zbigniew Puszkarski SSN Barbara Skoczkowska (sprawozdawca)

PO S T A N O W I E N I E SĄDU REJONOWEGO W BIAŁYMSTOKU

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Protokolant Piotr Malczewski

POSTANOWIENIE. Sygn. akt III CZP 43/09. Dnia 25 czerwca 2009 r. Sąd Najwyższy w składzie :

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Elżbieta Skowrońska-Bocian (przewodniczący) SSN Bronisław Czech (sprawozdawca) SSN Marek Sychowicz

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Dariusz Dończyk (przewodniczący) SSN Anna Owczarek SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący) SSN Marian Kocon SSN Agnieszka Piotrowska (sprawozdawca)

Wyrok z dnia 26 września 1995 r. III ARN 32/95

Waldemar Szuchta Naczelnik Urzędu Skarbowego Wrocław Fabryczna we Wrocławiu

OIGD 89/2013 Kraków, 8 lipca 2013 r. Pani/Pan Prezes Członkowie Ogólnopolskiej Izby Gospodarczej Drogownictwa

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Uchwała z dnia 8 stycznia 2007 r. I UZP 6/06

ZADANIA ORGANU PROWADZĄCEGO SZKOŁĘ (według stanu prawnego na 27 marca 2013 r.)

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

1. Sprawy z zakresu gospodarki mieniem

Wyrok z dnia 17 listopada 2000 r., V CKN 1364/00

INFORMACJA PRAWNA DOTYCZĄCA STANU PRAWNEGO NIERUCHOMOŚCI ZAJĘTYCH POD DROGI GMINNE

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Roman Kuczyński (przewodniczący) SSN Zbigniew Myszka (sprawozdawca) SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec

WYROK. Zespołu Arbitrów z dnia 22 sierpnia 2005 r. Arbitrzy: Władysław Kazimierz Buda. Protokolant Rafał Oksiński

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II CSK 164/13. Dnia 28 stycznia 2015 r. Sąd Najwyższy w składzie:

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Protokolant Małgorzata Sobieszczańska

Interpretacja indywidualna

UCHWAŁA. SSN Anna Kozłowska (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk SSN Bogumiła Ustjanicz (sprawozdawca) Protokolant Bożena Kowalska

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

USTAWA. z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa. Dz. U. z 2015 r. poz

GENERALNY INSPEKTOR OCHRONY DANYCH OSOBOWYCH

W Y R O K W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK z dnia 3 stycznia 2013 r. Przewodniczący:

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Iwona Koper (przewodniczący) SSN Anna Kozłowska SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca)

UMOWA POWIERZENIA PRZETWARZANIA DANYCH OSOBOWYCH (zwana dalej Umową )

WYROK. Zespołu Arbitrów z dnia 13 września 2005 r. Arbitrzy: Zbigniew Aleksander Kuźnia. Protokolant Rafał Oksiński

wzór Załącznik nr 5 do SIWZ UMOWA Nr /

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Wyrok z dnia 27 marca 2000 r. I PKN 558/99

POSTANOWIENIE. Protokolant Maryla Czajkowska

NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Bydgoszczy

Informacja o wyniku kontroli doraźnej. Określenie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, które było przedmiotem kontroli.

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

REGULAMIN KOSZTÓW PIŁKARSKIEGO SĄDU POLUBOWNEGO

t-r...(l"' "'_1 ~li"''. H.~ -t, "'\'{V\ 't. J

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Mirosław Bączyk (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Zbigniew Kwaśniewski SSN Katarzyna Tyczka-Rote

INSTRUKCJA DLA INSPEKTORÓW DS. REJESTRACJI

NAJWYŻSZA IZBA KONTROLI D Y R E K T O R DEPARTAMENTU ŚRODOWISKA, ROLNICTWA I ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

ROZGRANICZENIE NIERUCHOMOŚCI

Wyrok z dnia 21 stycznia 1998 r. III RN 108/97

WYROK z dnia 8 lutego 2011 r. Przewodniczący:

POSTANOWIENIE. Sygn. akt V CSK 37/11. Dnia 16 grudnia 2011 r. Sąd Najwyższy w składzie :

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Irena Gromska-Szuster SSN Wojciech Katner

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Jan Górowski (przewodniczący) SSN Maria Grzelka (sprawozdawca) SSN Tadeusz Żyznowski

WYROK. Zespołu Arbitrów z dnia 19 kwietnia 2005 r. Arbitrzy: Ewa Hanna Wiktorowska. Protokolant Rafał Oksiński

Transkrypt:

Sygn. akt I CSK 168/12 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 8 listopada 2012 r. SSN Barbara Myszka (przewodniczący) SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca) SSN Katarzyna Tyczka-Rote w sprawie z powództwa J. P. przeciwko Skarbowi Państwa - Prezydentowi m. st. Warszawy o zapłatę, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 8 listopada 2012 r., skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 28 października 2011 r., uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania oraz rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego.

2 Uzasadnienie J. P. wniósł o zasądzenie od Skarbu Państwa reprezentowanego przez Prezydenta m.st. Warszawy kwoty 5 045 650 zł z tytułu szkody doznanej na skutek wydania z naruszeniem prawa decyzji Naczelnika Urzędu Dzielnicowego Warszawa M. z dnia 31 marca 1982 r. oraz decyzji Kierownika Wydziału Geodezji i Gospodarki Gruntami Urzędu Dzielnicowego Warszawa M. z dnia 25 czerwca 1986 r. orzekających o ustanowieniu na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej Budowy Domów Jednorodzinnych T. w W. użytkowania wieczystego gruntu o powierzchni łącznej 5 191 m 2 położonego przy ul. S. [ ] w W. Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 7 października 2008 r. oddalił powództwo. Ustalił, że Z. P., której następcą prawnym jest powód, była właścicielką nieruchomości położonej w W. przy ulicach S. i T., obejmującej m.in. grunt o powierzchni 5 191 m 2. Nieruchomość została objęta działaniem dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze Miasta Stołecznego Warszawy (Dz. U. z 1945 r. Nr 50, poz. 279 ze zm.). Wniosek właścicielki o ustanowienie prawa własności czasowej został rozpoznany przez Prezydium Rady Narodowej m.st. Warszawy negatywnie decyzją z dnia 24 września 1954 r. Po uchyleniu tej decyzji i ponownym rozpoznaniu wniosku Prezydent Miasta Stołecznego Warszawy decyzją Nr [ ] z dnia 24 lipca 2003 r. odmówił ustanowienia na rzecz powoda prawa użytkowania wieczystego gruntu z tego powodu, że obecnie stanowi on ulice oraz został rozdysponowany w sposób trwały na rzecz osób trzecich. W dniu 31 marca 1982 r. Naczelnik Wydziału Terenów Urzędu Dzielnicowego Warszawa M. orzekł o oddaniu w użytkowanie wieczyste gruntu o powierzchni 5191 m 2. Analogiczna decyzja została wydana przez Kierownika Wydziału Geodezji i Gospodarki Gruntami Urzędu Dzielnicowego Warszawa M. w dniu 25 czerwca 1986 r. W wykonaniu tych decyzji w dniu 28 lipca 1986 r. została zawarta umowa o ustanowieniu na 99 lat użytkowania wieczystego nieruchomości na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej Budowy Domów Jednorodzinnych T. w W. Następnie na wniosek powoda Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. decyzjami z dnia 8 sierpnia 2005 r. orzekło, że wskazane wyżej decyzje z dnia 31 marca 1982 r. i z dnia 25 czerwca 1986 r. zostały wydane z

3 naruszeniem prawa, a postanowieniem z dnia 28 listopada 2005 r. zwróciło wniosek o odszkodowanie. Sąd Okręgowy wskazał, że powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie, ponieważ powód nie był stroną postępowania administracyjnego, w ramach którego zapadły decyzje z 1982 r. i 1986 r. stanowiące źródło szkody. Ponadto przyjął, że między wydaniem wadliwych decyzji a szkodą w postaci niemożności uzyskania praw do gruntu nie zachodzi normalny związek przyczynowy. Ostateczne rozdysponowanie gruntem nastąpiło bowiem na podstawie umowy cywilnoprawnej, której skutków nie zniweczyło uchylenie tych decyzji. Wyeliminowanie spornych decyzji z łańcucha przyczynowego nie prowadzi zatem do ustalenia, że szkoda i tak by wystąpiła. Wykluczało to możliwość uwzględnienia powództwa również na podstawie art. 417 k.c. w poprzednim brzmieniu oraz obecnie obowiązującego art. 417 1 k.c. Powód wniósł apelację od wyroku Sądu Okręgowego, zarzucając naruszenie art. 160 1 k.p.a. i art. 361 1 k.c. Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 10 listopada 2009 r. oddalił apelację powoda. Podzielając ustalenia faktyczne, stwierdził, że podstawę roszczenia powoda stanowi, stosownie do art. 5 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 162, poz. 1692 ze zm.), art. 417 1 2 k.c., wobec czego była zbędna ocena zarzutu naruszenia art. 160 k.p.a. Sąd Apelacyjny nie podzielił też dokonanej przez Sąd Okręgowy oceny związku przyczynowego i uznał, że istnieje związek przyczynowy między wydaniem decyzji o ustanowieniu użytkowania wieczystego na rzecz spółdzielni mieszkaniowej a niemożnością ustanowienia analogicznego prawa na rzecz powoda. Jednakże apelacja nie mogła być uwzględniona z uwagi na podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia. Przewidziany w art. 442 k.c. dziesięcioletni termin przedawnienia roszczenia biegł od dnia zdarzenia wyrządzającego szkodę, upłynął zatem w 1996 r. Zgodnie z art. 6 k.c., na powodzie ciążył obowiązek wykazania szczególnych okoliczności zastosowania art. 5 k.c., w tym zwłaszcza okoliczności wyjaśniających przyczyny tak znacznego opóźnienia w dochodzeniu roszczenia, zaś powód nie przedstawił stosownych argumentów w tym zakresie.

4 Powód wniósł skargę kasacyjną od wyroku Sądu Apelacyjnego, zarzucając naruszenie art. 5 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, art. 160 k.p.a. oraz art. 417 1 2 i art. 442 k.c. Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 11 maja 2011 r., I CSK 164/10 uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego. Podkreślił, że Sąd Najwyższy w uchwale pełnego składu Izby Cywilnej z dnia 31 marca 2011 r., III CZP 112/10 przesądził m.in., iż do roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej przed dniem 1 września 2004 r. wydaniem decyzji administracyjnej, której nieważność lub wydanie z naruszeniem art. 156 1 k.p.a. stwierdzono po tym dniu, ma zastosowanie art. 160 1, 2, 3 i 6 k.p.a. W konsekwencji uznał za zasadny zarzut błędnej wykładni art. 5 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, a w konsekwencji wadliwego zastosowania art. 417 1 2 oraz 442 k.c. zamiast art. 160 k.p.a. Sąd Apelacyjny po ponownym rozpoznaniu sprawy wyrokiem z dnia 28 października 2011 r. oddalił apelację oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanego 5 400 zł tytułem kosztów postępowania apelacyjnego. Podkreślił, że dokonana przez Sąd Okręgowy wykładnia art. 160 1 k.p.a. była prawidłowa. Podmiotem uprawnionym na podstawie tego przepisu do żądania odszkodowania jest strona postępowania administracyjnego zakończonego wydaniem wadliwej decyzji administracyjnej, która w związku z wydaniem decyzji administracyjnej poniosła szkodę. Przymiotu strony nie uzyskuje natomiast osoba uczestnicząca jako wnioskodawca w postępowaniu nadzorczym. Postępowanie nadzorcze jest samodzielnym postępowaniem administracyjnym, którego istotą jest jedynie ustalenie, czy dana decyzja jest dotknięta wadą, o jakiej mowa w art. 156 1 k.p.a. W niniejszej sprawie nie budzi zaś wątpliwości, że powód nie był stroną postępowania zakończonego wydaniem decyzji z dnia 31 marca 1982 r. oraz z dnia 28 lipca 1986 r., a brał jedynie udział w postępowaniu nadzorczym zakończonym wydaniem decyzji administracyjnych stwierdzających, że wskazane wyżej decyzje zostały wydane z naruszeniem prawa. Sąd Apelacyjny podzielił pogląd, że krąg stron w postępowaniu nadzorczym nie jest tożsamy z kręgiem stron

5 w postępowaniu zwykłym. Pojęcie strony według kodeksu postępowania administracyjnego ma charakter nie tylko materialny, ale i procesowy. Przyznanie danemu podmiotowi statusu strony w znaczeniu materialnym uwarunkowane jest istnieniem interesu prawnego dotyczącego sfery prawnej danego podmiotu. Status strony w znaczeniu procesowym nabywa się przez udział w postępowaniu. Wprawdzie, zgodnie z art. 28 k.p.a., stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek, jednak przepis ten stanowi wyłącznie podstawę do rozważenia przez organy administracji legitymacji proceduralnej strony, tj. uprawnienia do żądania wszczęcia postępowania administracyjnego lub uczestniczenia w tym postępowaniu jako strona, nie uprawnia jednak do przyjęcia, że osoby posiadające ową legitymację proceduralną powinny być traktowane jako strona postępowania bez względu na to, czy faktycznie brały udział w postępowaniu administracyjnym, w którym zapadła wadliwa decyzja administracyjna, czy też w postępowaniu tym nie brały udziału. Powód wniósł skargę kasacyjną, w której zaskarżył wyrok Sądu Apelacyjnego w całości, zarzucając naruszenie prawa materialnego, mianowicie art. 160 w związku z art. 28 k.p.a. Sąd Najwyższy zważył, co następuje: Trafny jest zarzut naruszenia art. 160 w związku z art. 28 k.p.a. Sąd Apelacyjny przyjął, że art. 160 ust. 1 k.p.a. nie znajduje zastosowania w niniejszej sprawie, gdyż ani powód, ani jego poprzedniczka prawna, nie byli uczestnikami postępowania administracyjnego, w którym doszło do ustanowienia na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej Budowy Domów Jednorodzinnych T. w W. użytkowania wieczystego na podstawie decyzji z dnia 31 marca 1982 r. oraz z dnia 28 lipca 1986 r. Takiej zaś oceny nie zmienia okoliczność, że powód brał udział w postępowaniu nadzorczym zakończonym wydaniem decyzji administracyjnych stwierdzających, że wskazane wyżej decyzje zostały wydane z naruszeniem prawa. Rozważenia wymaga w związku z tym zagadnienie, czy okoliczność, że powód (jego poprzednik prawny) nie był stroną postępowania administracyjnego zakończonego decyzją wydaną z naruszeniem prawa określonym w art. 156 1 k.p.a., pozbawia go uprawnienia do dochodzenia odszkodowania na podstawie art.

6 160 1 k.p.a. Zagadnienie to było dotychczas rozbieżnie oceniane w orzecznictwie Sądu Najwyższego. I tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 stycznia 2002 r., I CKN 581/99 (OSNC 2002, nr 10, poz. 128) stanął na stanowisku, że skoro powód dochodzący roszczenia odszkodowawczego nie był stroną w postępowaniu administracyjnym, w którym wydano decyzję z naruszeniem prawa, to nie znajduje do niego zastosowania art. 160 1 k.p.a., a zgłoszone przez niego roszczenie odszkodowawcze podlega ocenie na podstawie art. 417 k.c. Podobne stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 listopada 2004 r., I CK 588/04 (niepubl.) i w wyroku z dnia 13 października 2010 r., I CSK 25/10 (niepubl.). Natomiast w wyroku z dnia 11 maja 2011 r., I CSK 164/10 (niepubl.) Sąd Najwyższy przyjął, że brak formalnego statusu strony w postępowaniu, w którym doszło do wydania decyzji z naruszeniem prawa, nie wyklucza później dochodzenia roszczenia odszkodowawczego na podstawie art. 160 k.p.a. Pogląd ten został potwierdzony w wyroku z dnia 11 maja 2011 r., I CSK 289/10 (niepubl.) i w wyroku z dnia 3 kwietnia 2012 r., I CSK 402/11 (niepubl.). Rozważane zagadnienie prawne zostało rozstrzygnięte przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 21 czerwca 2012 r., III CZP 28/12 (niepubl.), według której osoby niebiorące udziału w postępowaniu zakończonym wydaniem decyzji z naruszeniem prawa określonym w art. 156 1 k.p.a. są również uprawnione do dochodzenia odszkodowania na podstawie art. 160 1 k.p.a. Sąd Najwyższy przychylił się do argumentów powołanych w wyroku z dnia 3 kwietnia 2012 r., I CSK 402/11, które wyczerpują w pełni wchodzącą w rachubę analizę prawnoprocesową i prawnomaterialną. Podkreślił, że z punktu widzenia realizacji prawa dochodzenia roszczenia odszkodowawczego niezbędne jest wydanie decyzji nadzorczej, która ujawnia bezprawność organu władzy publicznej wyrządzającego szkodę, w ramach postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej. Postępowanie zmierzające do stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej ma charakter nadzwyczajny i kontrolny w stosunku do decyzji administracyjnej, zwykle ostatecznej, wydanej w sprawie administracyjnej, a zatem konkretyzującej treść stosunku administracyjnoprawnego w relacjach pomiędzy orzekającym organem administracji a osobą mającą status strony postępowania w rozumieniu art. 28 k.p.a. Status ten określają co do zasady normy prawa materialnego

7 (administracyjnego lub też cywilnego), bo one decydują o istnieniu interesu prawnego konkretnej osoby w konkretnej sytuacji faktycznej w uzyskaniu rozstrzygnięcia o jej prawach i obowiązkach oraz kształtują jego treść. Postępowanie o stwierdzenie nieważności decyzji może być wszczęte z urzędu, albo też na wniosek strony (art. 157 1 k.p.a.). Uprawnienie do wszczęcia tego postępowania przysługuje także osobie, która powinna korzystać ze statusu strony w postępowaniu administracyjnym zakończonym kwestionowaną decyzją, a która bez własnej winy w postępowaniu tym nie brała udziału. Pozbawienie takiej osoby możliwości działania w postępowaniu administracyjnym stanowi wadę postępowania uzasadniającą jego wznowienie (art. 145 1 pkt 4 k.p.a.), ale w zgodzie z poglądem utrwalonym w doktrynie i w orzecznictwie postępowanie o stwierdzenie nieważności decyzji stosowane jest z wyprzedzeniem postępowania o wznowienie postępowania, gdyż dotyczy tak istotnych wad materialnoprawnych decyzji, które uzasadniają jej wyeliminowanie z obrotu prawnego, bez podejmowania właściwych dla wznowienia postępowania czynności zmierzających do ustalenia, czy konkretne uchybienie wpłynęło na wynik sprawy, i w jaki sposób sprawa powinna się zakończyć po wyeliminowaniu uchybienia. Ocena, czy wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji pochodzi od legitymowanego podmiotu, należy w tym przypadku (ale i w każdym innym) do organu administracji publicznej właściwego do przeprowadzenia tego nadzwyczajnego postępowania administracyjnego. Dostrzegając brak legitymacji do domagania się stwierdzenia nieważności decyzji przez konkretny podmiot niemający w nim statusu strony w rozumieniu art. 157 2 k.p.a., właściwy organ powinien odmówić wszczęcia postępowania o stwierdzenie nieważności decyzji na jego wniosek - art. 157 3 k.p.a. (aktualnie powinien zastosować art. 61a k.p.a. i orzec w tym przedmiocie w formie postanowienia). Równocześnie jednak, jeżeli istnieje podejrzenie występowania w decyzji którejś z wad wymienionych w art. 156 1 k.p.a., organ ten może wszcząć z urzędu postępowanie o stwierdzenie nieważności decyzji, zapewniając możliwość udziału w nim wszystkim stronom. Pojęcia strona, użyte w art. 160 1 k.p.a., należy oceniać przez pryzmat posiadania interesu prawnego do uczestnictwa w postępowaniu zakończonym wydaniem ostatecznej decyzji administracyjnej będącej przedmiotem postępowania nadzorczego. Stwierdzenie

8 w postępowaniu nadzorczym nieważności decyzji bądź wydania decyzji z naruszeniem art. 156 1 k.p.a. powoduje, że tracą na znaczeniu m.in. ustalenia organu administracji dotyczące stron postępowania zakończonego jej wydaniem. Zatem sąd w postępowaniu o odszkodowanie na podstawie art. 160 k.p.a. przy ocenie, czy powodowi, jego poprzednikowi prawnemu, przysługiwał status strony w rozumieniu art. 28 k.p.a. w postępowaniu, w którym zapadła taka decyzja, nie jest w tym zakresie związany ustaleniami wadliwej decyzji. Przy tej ocenie jest uprawniony do brania pod uwagę okoliczności, które były podstawą wydania decyzji nadzorczej. To oznacza, że osoby niebiorące udziału w postępowaniu zakończonym wydaniem wadliwej decyzji są również uprawnione do dochodzenia odszkodowania na podstawie art. 160 1 k.p.a. Sąd Najwyższy w niniejszym składzie w pełni podziela to stanowisko. Z przedstawionych powodów Sąd Najwyższy na podstawie art. 398 15 1 k.p.c. orzekł, jak w sentencji.