Sprawa Zbigniewa Maciejewskiego - wygrana sprawa dotycząca dyskryminacji w miejscu pracy ze względu na niepełnosprawność Stan faktyczny Zbigniew Maciejewski jest z wykształcenia informatykiem. Z powodu wszczepionej w biodrze endoprotezy, ma orzeczony umiarkowany stopień niepełnosprawności. Jako osoba niepełnosprawna znalazł pracę w Komendzie Policji w Głogowie. Pracuje tam od 10 lat jako cywilny pracownik policji i zajmuje się ewidencją komputerowej bazy danych z zakresu ruchu drogowego. W lipcu 2005 r. Zbigniew Maciejewski przystąpił do konkursu ogłoszonego przez Szefa Służby Cywilnej w Warszawie na stanowisko Starszego Referenta w Zespole ds. Łączności i Informatyki w Komendzie Powiatowej Policji w Głogowie. Wymogi Potencjalny kandydat na stanowisko musiał spełniać następujące wymogi: umiejętność biegłej obsługi komputera oraz co najmniej 3-letnie doświadczenie zawodowe. Jako wymagania pożądane w ogłoszeniu Komendy Powiatowej Policji w Głogowie wskazano: samodzielność, komunikatywność i dyspozycyjność. Z. Maciejewski uznał, że spełnia te wymogi. Z. Maciejewski najpierw uzyskał informację ustną od Przewodniczącego Komisji, iż nie zakwalifikował się do rozmowy kwalifikacyjnej. Następnie wystosował oficjalne pismo do Komendanta Powiatowego Policji w Głogowie z prośbą o podanie powodu, dla którego nie przeszedł etapu wstępnego rekrutacji. W odpowiedzi Komendant Powiatowy Policji poinformował Z. Maciejewskiego, iż: "(...) prowadzone postępowanie kwalifikacyjne na stanowisko starszego referenta w K.S.C. na Stanowisku Samodzielnym do spraw Łączności i Informatyki, stawia konkretne wymogi formalne. Nie przewiduje w nim udziału osób o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, co też wynika z ogłoszenia w Biuletynie Szefa Służby Cywilnej (...)". W dalszej procedurze, po odwołaniu się Zbigniewa Maciejewskiego od decyzji odmownej w kwestii zatrudnienia, Komendant Powiatowy Policji zmienił sposób motywowania swojej decyzji o odrzuceniu aplikacji powoda. W szczególności, Komendant Powiatowy wskazał na przepisy 1 / 5
ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 1997 r., nr 123, poz. 776, z późn. zm.) ("Ustawa o Zatrudnieniu Osób Niepełnosprawnych" ). Ustawa ta wprowadza ograniczenia czasowe w zakresie zatrudniania osób niepełnosprawnych, jak również wymaga uzyskania zgody lekarza na zatrudnienie w wymiarze czasowym przekraczającym te ograniczenia. Komendant Powiatowy Policji uznał zatem, iż Z. Maciejewski nie spełniał kryterium dyspozycyjności. Postępowanie przed sądem Dnia 29 sierpnia 2005 roku Zbigniew Maciejewski złożył w Sądzie Rejonowym Wydział IV Pracy w Głogowie powództwo przeciwko Komendzie Powiatowej Policji w Głogowie, wnosząc o zasądzenie na jego rzecz kwoty 13 000 zł tytułem odszkodowania za naruszenie zasady równego traktowania w zatrudnieniu poprzez dyskryminowanie jego jako osoby niepełnosprawnej w procesie rekrutacji na wyższe stanowisko. Do sprawy rozpoznawanej przed Sądem Rejonowym w Głogowie przystąpiła Helsińska Fundacja Praw Człowieka w charakterze organizacji społecznej. Dnia 2 lutego 2006 r. Helsińska Fundacja Praw Człowieka złożyła w Sądzie Rejonowym w Głogowie "opinię przyjaciela sądu" ( amicus curiae ) w sprawie. Zdaniem Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, pierwszy z podanych powodów nie przejścia do dalszych etapów rekrutacji, stanowi przykład dyskryminacji bezpośredniej - określonej grupie osób zamknięto drogę do brania udziału w postępowaniu rekrutacyjnym ze względu na ich niepełnosprawność. W tym zakresie osoby niepełnosprawne zostały potraktowane w sposób mniej korzystny niż osoby zdrowe, tym samym naruszony został zakaz z art. 18³a 3 w związku z art. 18³b 1 pkt 1 Kodeksu Pracy. Z kolei drugi powód odmowy - powoływanie się przez Komendanta Powiatowego Policji w Głogowie na wymogi Ustawy o Zatrudnieniu Niepełnosprawnych - można zakwalifikować jako przypadek dyskryminacji pośredniej. Zgodnie bowiem z art. 15 ust. 2 Ustawy o Zatrudnieniu Osób Niepełnosprawnych czas pracy osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo ". Ponadto, osoby takie nie mogą być zatrudniane w porze nocnej i godzinach nadliczbowych (art. 15 ust. 3 Ustawy o Zatrudnieniu Osób Niepełnosprawnych). Jednakże 2 / 5
charakter prawny powyższych przepisów jest wiążący jednostronnie. Pracownik może się na nie powoływać w celu ochrony swoich praw, jednakże może także zrezygnować z tych gwarancji. Na podstawie art. 18 ³a Kodeksu Pracy dyskryminacja pośrednia ma miejsce wtedy, gdy pozornie neutralne postanowienie, kryterium lub praktyka, stawia w szczególnie niekorzystnej sytuacji osoby, ze względu na rasę czy pochodzenie etniczne, niepełnosprawność, wiek lub orientacje seksualną, chyba że taka praktyka uzasadniona jest słusznym celem. Odwołanie się przez pracodawcę do wymogów wynikających z Ustawy o Zatrudnieniu Osób Niepełnosprawnych jako przesłanki niespełnienia kryterium "dyspozycyjności" można uznać za pozornie neutralne kryterium, które jednak w istocie miało skutek w postaci dyskryminacji. Dnia 8 lutego 2006 r. Sąd Rejonowy w Głogowie wydał wyrok, w którym oddalił powództwo powoda stwierdzając, że w procesie rekrutacji w Komendzie Powiatowej Policji nie doszło do dyskryminacji. Sąd podkreślił, że powód podczas swojego dotychczasowego zatrudnienia w Komendzie wielokrotnie przebywał na zwolnieniu lekarskim ze względu na swoją niepełnosprawność. Sąd podkreślił również, że nie dopełnił on obowiązku przedstawienia zaświadczenia lekarskiego umożliwiającego mu pracę w nocy i nadgodzinach, zgodnie z wymogiem art. 16 Ustawy o Zatrudnieniu Osób Niepełnosprawnych. Od powyższego wyroku Zbigniew Maciejewski wniósł apelację. Powód podniósł, że sąd niewłaściwie ocenił materiał dowodowy skupiając się na dotychczasowych wynikach jego pracy i nieobecnościach, bez oceny procesu rekrutacji. Powód zarzucił wyrokowi Sądu Rejonowego w Głogowie błąd w zakresie ustaleń faktycznych i interpretacji ogłoszenia o pracę, w tym definicji jednego etatu". Rozprawa przed Sądem Okręgowym w Legnicy odbyła się dnia 6 czerwca 2006 r. Helsińska Fundacja Praw Człowieka złożyła na rozprawie wniosek o skierowanie do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości pytania prejudycjalnego dotyczącego zgodności art. 15 i 16 Ustawy o Zatrudnieniu Osób Niepełnosprawnych z Dyrektywą nr 2000/78/WE ustanawiającą ogólne warunki ramowe warunki w zakresie zatrudnienia i pracy. Wniosek ten miał na celu zwrócenie uwagi Sądu na ewentualną niezgodność wymogów wynikających z art. 15 i 16 Ustawy o Zatrudnieniu Osób Niepełnosprawnych z przepisami prawa wspólnotowego odnoszącymi się do zakazu dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność. Wykładnia powyższych przepisów dokonana przez sąd I instancji wskazywała bowiem na obowiązek osób niepełnosprawnych składania zaświadczeń lekarskich na etapie wstępnej rekrutacji, co w efekcie mogło mieć skutek dyskryminujący. 3 / 5
Sąd Okręgowy w Legnicy nie zdecydował się na zadanie pytania prejudycjalnego. Dnia 20 czerwca 2006 r. Sąd Okręgowy w Legnicy ogłosił wyrok w sprawie. Sąd Okręgowy stwierdził, że w postępowaniu dowodowym przed sądem pierwszej instancji doszło do wielu nieprawidłowości, m.in. w zakresie oceny materiału dowodowego. Sąd Rejonowy dał wiarę tylko jednemu świadkowi, Przewodniczącemu Komisji Rekrutacyjnej, a jednocześnie nie wziął pod uwagę zeznań świadków strony powodowej. Sąd stwierdził, że w postępowaniu rekrutacyjnym Komendy Powiatowej Policji doszło do dyskryminacji poprzez powołanie się na przepisy Ustawy o Zatrudnieniu Osób Niepełnosprawnych i stawianie wymogu w postaci przedłożenia zaświadczenia o możliwości pracy w nadgodzinach i w nocy. Sąd zasądził na rzecz powoda symboliczne odszkodowanie w wysokości 899 zł. Uzasadnieniem niskiej kwoty odszkodowania był fakt, że powód nie przedłożył dowodów świadczących o szkodzie poniesionej w związku z odmową zatrudnienia na wyższym stanowisku. Dlatego też odszkodowanie miało w istocie charakter zadośćuczynienia za szkody moralne. Komentarz Sprawa Zbigniewa Maciejewskiego jest sprawą precedensową. Po raz pierwszy osoba niepełnosprawna zaskarżyła pracodawcę, który ze względu na niepełnosprawność odmówił jej awansu na wyższe stanowisko. Wyrok Sądu Okręgowego w Legnicy jest pierwszym prawomocnym wyrokiem w Polsce, na mocy którego sąd zasądził odszkodowanie na podstawie przepisów Kodeksu Pracy, będących implementacją Dyrektywy nr 2000/78/WE. Sprawa będzie prawdopodobnie przedmiotem zainteresowania nie tylko w Polsce, ale również w ramach całej Unii Europejskiej jako przykład dyskryminacji pośredniej w zatrudnieniu. Warto wspomnieć, że stan faktyczny w niniejszej sprawie był już wykorzystywany w charakterze materiału dydaktycznego na szkoleniach z zakresu dyrektyw antydyskryminacyjnych. Opis ustnego uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego w Legnicy został przygotowany na podstawie komunikatu Polskiej Agencji Prasowej oraz wyjaśnień Z. Maciejewskiego. 4 / 5
Joomla SEF URLs by Artio 5 / 5