PROGRAM SZKOLENIOWY dla szkolenia z zakresu: Rozprawa i postępowanie dowodowe w sprawach gospodarczych i cywilnych organizowanego w ramach projektu Prawo gospodarcze i cywilne dla kadr sądów powszechnych apelacji łódzkiej i warszawskiej Część I Finansowanie CZĘŚĆ OGÓLNA Szkolenie pn.: Rozprawa i postępowanie dowodowe w sprawach gospodarczych i cywilnych organizowane jest w ramach projektu pn.: Prawo gospodarcze i cywilne dla kadr sądów powszechnych apelacji łódzkiej i warszawskiej POWR.02.17.00-00-0045/16-00 współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020 (PO WER 2014-2020) Część II Adresaci szkolenia Szkolenie skierowane jest do kadry sądów powszechnych: a) sędziów sądów apelacyjnych i okręgowych oraz rejonowych; b) asesorów sądowych; c) referendarzy sądowych z sądów rejonowych i okręgowych, d) asystentów sędziów sądów apelacyjnych, okręgowych i rejonowych apelacji łódzkiej i warszawskiej specjalizującej się w prawie cywilnym, gospodarczym lub karnym gospodarczym. Część I Informacje ogólne Szkolenie realizowane w wymiarze 16 godz. (2 dni x 8 godz.) CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA Forma zajęć: warsztat, wykład Część II Cele i efekty kształcenia (w zakresie wiedzy, umiejętności, postaw uczestników szkolenia) Cel szkolenia: Zapoznanie uczestników szkolenia z instytucją rozprawy w postępowaniu przed sądem pierwszej i drugiej instancji, stanowiącej główny przejaw zasady kontradyktoryjności w postępowaniu cywilnym. Analizie zostaną poddane etapy rozprawy, czynności procesowe podejmowane w jej toku, podstawy uzasadniające odroczenie rozprawy. Instytucja rozprawy zostanie omówiono w aspekcie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego oraz nowej regulacji Regulaminu urzędowania sądów powszechnych z 18 czerwca 2019 r. (Dz. U. z 2019, poz. 1141). Istotną częścią szkolenia jest analiza Strona 1 z 7
czynności przygotowujących do rozprawy, podejmowanych przez przewodniczącego. Uczestnicy uzyskają wiedzę o nowych przepisach Kodeksu postępowania cywilnego, wprowadzonych ustawą z 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2019, poz. 1469), które wejdą w życie z dniem 7 listopada 2019 r., a dotyczących: organizacji postępowania, w tym opracowanie planu rozprawy, wyznaczenie i przebieg posiedzenia przygotowawczego, rola sądu i przewodniczącego w posiedzeniu przygotowawczym, składanie pisma przygotowawczych przez strony (art. 205 1 205 12 ), wyznaczenia terminu rozprawy (art. 206), obowiązku przewodniczącego przygotowania rozprawy tak, aby rozstrzygnięcie zapadło na pierwszym posiedzeniu (art. 206 1 ). Uczestnicy zostaną zapoznani także z nowymi przepisami (wprowadzonymi ustawą z 4 lipca 2019 r.) o przygotowaniu rozprawy (art. 208), o przebiegu rozprawy (art. 210), o zamknięciu rozprawy (art. 224), o wysłuchaniu stron i innych osób (art. 226 1 ), o nadużyciu przez strony prawa procesowego (art. 4 1 i art. 226 2 ). Celem szkolenia jest także zapoznanie uczestników z regulacją Kodeksu postępowania cywilnego o dowodach i postępowaniu dowodowym. W ramach zagadnienia o dowodach zostaną podjęte takie kwestie, jak dowód z dokumentu, w tym obowiązek złożenia przez stronę oryginału dokumentu lub jego odpisu poświadczonego przez notariusza lub występującego w sprawie pełnomocnika strony będącego adwokatem, radcą prawnym, rzecznikiem patentowym, radcą Prokuratorii Generalnej RP (art. 129); dowód z zeznań świadków, w tym nowowprowadzony ustawą z 4 lipca 2019 r. obowiązek strony dołożenia starań, aby świadek (biegły, inna osoba), o którego wezwanie na rozprawę wniosła, stawiła się w wyznaczonym terminie i czasie (art. 242 1 ), dopuszczalność złożenia zeznań na piśmie przez świadka (nowy art. 271 1 ), możliwość przesłuchania świadka z udziałem biegłego lekarza lub psychologa (nowy art. 272 1 ), ograniczenie dowodu z zeznań świadków w przywróconym mocą ustawy z 4 lipca 2019 r. postępowaniu w sprawach gospodarczych (art. 458 10 ); dowód z opinii biegłego, w tym możliwość dopuszczenia dowodu z opinii sporządzonej przez organ władzy publicznej (art. 278 1 ), nowa regulacja o wyłączeniu biegłego (art. 281). Uczestnicy szkolenia zostaną zapoznani także z przedmiotem i oceną dowodów, w tym niedowodowymi sposobami ustalenia prawdziwości twierdzeń stron o faktach. Celem szkolenia jest omówienie nowej regulacji art. 235 2 o pominięciu dowodu oraz zasad konstruowania prawidłowego w treści postanowienia o przeprowadzeniu dowodu (art. 236). Uczestnicy szkolenia zostaną zapoznani także z instytucją zabezpieczenia dowodu przed oraz w trakcie postępowania rozpoznawczego. Następnie omówione zostanie zagadnienie gromadzenia materiału dowodowego w przywróconym mocą ustawy z 4 lipca 2019 r. postępowaniu w sprawach gospodarczych (art. 458 5 ) oraz umowy dowodowe w sprawach gospodarczych (art. 458 9 ). w zakresie WIEDZY uczestnik: rozróżnia posiedzenia jawne niebędące rozprawą, posiedzenia jawne o jawności ograniczonej, rozprawę, posiedzenia niejawne; potrafi zweryfikować poprawność czynności przewodniczącego podejmowane w związku z wyznaczeniem i przygotowaniem rozprawy; identyfikuje aktualne problemy praktyczne związane z nowymi regulacjami Kodeksu postępowania cywilnego o organizacji postępowania, wprowadzonymi ustawą z 4 lipca 2019 r., w tym zarówno przed sądem pierwszej i drugiej instancji; zna relacje pomiędzy prawidłowym przygotowaniem rozprawy przez przewodniczącego a sprawnym przeprowadzeniem dowodów w toku rozprawy i postępowania dowodowego poza rozprawą; zna przebieg postępowania dowodowego w ramach poszczególnych środków dowodowych; potrafi zidentyfikować zagadnienia problemowe w postępowaniu dowodowym przed sądem drugiej instancji; zna zasady przeprowadzania dowodów w toku postępowań odrębnych w procesie i w postępowaniu nieprocesowym. w zakresie UMIEJĘTNOŚCI uczestnik: prawidłowo formułuje treść postanowienia dowodowego; potrafi rozróżnić procesowe przypadki obligatoryjnego wyznaczenia rozprawy oraz podejmowania czynności na posiedzeniach niejawnych i posiedzeniach jawnych niebędących rozprawą; Strona 2 z 7
umie zastosować nowe przepisy o organizacji postępowania wprowadzone ustawą z 4 lipca 2019 r.; posiada dostateczne instrumentarium do sprawnego i właściwego przeprowadzenia dowodów nazwanych; rozstrzyga zagadnienia problemowe dotyczące postępowania dowodowego w postępowaniach odrębnych w procesie i postępowaniu nieprocesowym; przeprowadza analizę norm regulujących przypadki odmowy przeprowadzenia dowodu na wniosek stron; umie zastosować nowe przepisy o dowodzie z zeznań świadka; posiada dostateczne instrumentarium do organizowania postępowania dowodowego w sprawach gospodarczych; w zakresie KOMPETENCJI SPOŁECZNYCH - uczestnik jest świadomy konieczności uczenia się przez całe życie; jest świadomy znaczenia przepisów Kodeksu postępowania cywilnego o instytucji rozprawy oraz dowodach i postępowaniu dowodowym; nabywa umiejętność zajmowania własnego stanowiska i jego argumentacji; rozumie wagę wpływu zmian ustawodawczych w zakresie prawa postępowania cywilnego na codzienne życie obywateli oraz funkcjonowanie przedsiębiorców w obrocie prawnym; Część III Treści programowe A. Rozprawa: 1. Zasada kontradyktoryjności w postępowaniu cywilnym istota i jej przejawy; 2. Pojęcie rozprawy, posiedzenia jawnego niebędącego rozprawą, posiedzenia przy drzwiach zamkniętych, posiedzenia niejawnego; 3. Zarzuty procesowe a wdanie się w spór co do istoty sprawy oraz rozpoczęcie rozprawy; 4. Czynności przewodniczącego związane z organizacją postępowania; 5. Treść i zakres pouczeń stron; 6. Odpowiedź na pozew i pozostałe pisma przygotowawcze stron; 7. Prekluzja dowodowa w sprawach cywilnych i gospodarczych; 8. Posiedzenie przygotowawcze zasady jego wyznaczania, cel posiedzenia przygotowawczego, udział stron i ich pełnomocników w posiedzeniu, sposób jego przeprowadzenia, protokół z posiedzenia przygotowawczego; 9. Plan rozprawy przypadki jego sporządzenia, treść planu, spór co do zagadnień objętych planem, zmiany w planie; 10. Zarządzenie przewodniczącego o wyznaczeniu rozprawy; 11. Przebieg rozprawy przed sądem pierwszej instancji; 12. Przebieg rozprawy przed sądem drugiej instancji. B. Postępowanie dowodowe i dowody: 1. Fakty jako przedmiot dowodu; 2. Inicjatywa dowodowa stron ciężar twierdzeń i dowodu; 3. Prejudycjalność skazujących wyroków karnych w postępowaniu cywilnym ograniczenia dowodowe; 4. Dowód z urzędu w sprawach procesowych i nieprocesowych; 5. Dowód uzyskany w sposób sprzeczny z prawem lub z zasadami współżycia społecznego pojęcie i dopuszczalność takiego dowodu; 6. Pominięcie dowodu zgłoszonego przez stronę; 7. Zakazy, ograniczenia i przeszkody dowodowe; 8. Treść postanowienia o dopuszczeniu dowodu; 9. Niedowodowe środki ustalenia prawdziwości twierdzeń stron o faktach: notoryjność, przyznanie, domniemania faktyczne (poszlaki); 10. Umowa dowodowa w postępowaniu w sprawach gospodarczych, stosownie do nowego art. 458 9 k.p.c. (obowiązuje od 7 listopada 2019 r.); 11. Dowód z zeznań świadków i dokument w postępowaniu w sprawach gospodarczych; 12. Środki dowodowe nazwane oraz środki dowodowe nienazwane. 13. Swoboda ocena dowodów. Podważanie przez strony prawidłowości oceny dowodów dokonanej przez sąd pierwszej instancji (zarzuty apelacji); Strona 3 z 7
14. Postępowanie dowodowe przed sądem drugiej instancji; 15. Uprawdopodobnienie pojęcia, przypadki zastosowania, sposób uprawdopodobnienia; 16. Zabezpieczenie dowodów; 17. Pomoc prawna (odezwa o przeprowadzenie dowodu przez sąd wezwany); 18. Międzynarodowa pomoc prawna w dziedzinie dowodów: w stosunkach między Polską a innymi państwami Unii Europejskiej oraz między Polską a państwami spoza Unii Europejskiej. Część IV- Szczegółowe kryteria weryfikacji efektów kształcenia z uwzględnieniem specyfiki potrzeb grupy docelowej bezpośrednio związanej z wykonywanymi zadaniami przez sędziego/asesora/referendarza sądowego/asystenta sędziego 1. Test jednokrotnego wyboru Część IV Zalecana literatura Literatura podstawowa: Kodeks postępowania cywilnego. Tom I. Komentarz do art. 1-729, pod red. prof. A. Góry Błaszczykowskiej, Warszawa 2019; Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom II. Postępowanie rozpoznawcze, pod red. prof. T. Erecińskiego, Warszawa 2016; Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktualizowany. Tom I. Art. 1-729, pod red. prof. A. Jakubeckiego, LEX/el. 2019; Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Art. 1-505(38), pod red. M. Manowskiej, Warszawa 2015; Dowody i postępowanie dowodowe w sprawach cywilnych. Komentarz praktyczny z orzecznictwem. Wzory czynności sądowych i pism procesowych, pod red. Ł. Błaszczaka, K. Markiewicza, Warszawa 2015; K. Piasecki, System dowodów i postępowanie dowodowe w sprawach cywilnych, Warszawa 2010; H. Pietrzkowski, Metodyka pracy sędziego w sprawach cywilnych, Warszawa 2014; K. Knoppek, [w:] System Prawa Procesowego Cywilnego, t. II, cz. 2, Postępowanie procesowe przed sądem pierwszej instancji, pod red. T. Wiśniewskiego, Warszawa 2016; M. Pełczyński, Praktyczne uwagi w przedmiocie składania obszernego materiału dowodowego w sprawach cywilnych, Monitor Prawniczy 2015, Nr 5; Literatura uzupełniająca: I. Adrych-Brzezińska, Ciężar dowodu w prawie i procesie cywilnym, Warszawa 2015; W. Broniewicz, A. Marciniak, I. Kunicki, Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2016; H. Pietrzkowski, Czynności procesowe zawodowego pełnomocnika w sprawach cywilnych, Warszawa 2017; S. Jaworski, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do zmian, Warszawa 2019; J. Gołaczyński, Dowód z dokumentu po nowelizacji kodeksu cywilnego i kodeksu postępowania cywilnego z 10.07.2015 r., Rejent 2016, Nr 11; J. Gołaczyński, Dokument i dowód z dokumentu elektronicznego po nowelizacji Kodeksu cywilnego i Kodeksu postępowania cywilnego z 10.7.2015 r. [w:] Ars in vita. Ars in iure. Księga Jubileuszowa dedykowana Profesorowi Januszowi Jankowskiemu, red. A. Barańska, S. Cieślak, Warszawa 2018; J. Jaśkiewicz, Poznanie faktów w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2013; A. Klich, Dowód z opinii biegłego w postępowaniu cywilnym. Biegły lekarz, Warszawa 2016; F. Zedler, Dowód nienazwany w postępowaniu cywilnym, Polski Proces Cywilny 2018, Nr 4; M. Krakowiak, Potajemne nagarnie na taśmę jako dowód w postępowaniu cywilnym, Monitor Prawniczy 2005, Nr 24; A. Skorupka, Dopuszczalność dowodu sprzecznego z prawem w sądowym postępowaniu cywilnym, Warszawa 2018; Strona 4 z 7
F. Zedler, Dowód z dokumentu elektronicznego w postępowaniu cywilnym [w:] Ius est a isutitia appellatum. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Tadeuszowi Wiśniewskiemu, red. M. Tomalak, Warszawa 2017; K. Ziemianin, Dowód z zeznań świadka w procesie cywilnym, Warszawa 2019; K. Knoppek, Procesowe konsekwencje wprowadzenia do prawa cywilnego legalnej definicji dokumentu i formy dokumentowej [w:] Ius est a isutitia appellatum. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Tadeuszowi Wiśniewskiemu, red. M. Tomalak, Warszawa 2017. Strona 5 z 7
Szczegółowy harmonogram szkolenia: Dzień I Bloki godzinowe 10:00-11:30 Temat Istota i przejawy zasady kontradyktoryjności w postępowaniu cywilnym. Pojęcie rozprawy, posiedzenia jawnego niebędącego rozprawą, posiedzenia przy drzwiach zamkniętych, posiedzenia niejawnego. Zarzuty procesowe a wdanie się w spór co do istoty sprawy oraz rozpoczęcie rozprawy. 11:30-11:45 Przerwa kawowa Czynności przewodniczącego związane z organizacją postępowania. 11:45-13:15 Treść i zakres pouczeń stron. Odpowiedź na pozew i pozostałe pisma przygotowawcze stron. Prekluzja dowodowa w sprawach cywilnych i gospodarczych. 13:15-14:00 Przerwa obiadowa 14:00-15:30 Posiedzenie przygotowawcze zasady jego wyznaczania, cel posiedzenia przygotowawczego, udział stron i ich pełnomocników w posiedzeniu, sposób jego przeprowadzenia, protokół z posiedzenia przygotowawczego. 15:30-15:45 Przerwa kawowa 15:45-17:15 Plan rozprawy przypadki jego sporządzenia, treść planu, spór co do zagadnień objętych planem, zmiany w planie. Zarządzenie przewodniczącego o wyznaczeniu rozprawy. Przebieg rozprawy przed sądem pierwszej instancji. * 1 godzina lekcyjna=45 minut Przebieg rozprawy przed sądem drugiej instancji. Strona 6 z 7
Dzień II Bloki godzinowe 9:00-10:30 Fakty jako przedmiot dowodu. Temat Inicjatywa dowodowa stron ciężar twierdzeń i dowodu. Ograniczenia dowodowe w postępowaniu cywilnym w związku z prejudycjalnością skazujących wyroków karnych (art. 11 k.p.c.). 10:30-10:45 Przerwa kawowa Dowód z urzędu w sprawach procesowych i nieprocesowych. 10:45-12:15 Pojęcie i dopuszczalność dowodu uzyskanego w sposób sprzeczny z prawem lub z zasadami współżycia społecznego. Pominięcie dowodu zgłoszonego przez stronę. Zakazy, ograniczenia i przeszkody dowodowe. 12:15-12:45 Przerwa obiadowa Treść postanowienia o dopuszczeniu dowodu. Niedowodowe środki ustalenia prawdziwości twierdzeń stron o faktach: notoryjność, przyznanie, domniemania faktyczne (poszlaki). 12:45-14:15 Umowa dowodowa w postępowaniu w sprawach gospodarczych, stosownie do nowego art. 458 9 k.p.c. (obowiązuje od 7 listopada 2019 r.). Dowód z zeznań świadków i dokument w postępowaniu w sprawach gospodarczych. Środki dowodowe nazwane oraz środki dowodowe nienazwane. Swoboda ocena dowodów. Podważanie przez strony prawidłowości oceny dowodów dokonanej przez sąd pierwszej instancji (zarzuty apelacji). 14:15-14:30 Przerwa kawowa Postępowanie dowodowe przed sądem drugiej instancji. Uprawdopodobnienie pojęcia, przypadki zastosowania, sposób uprawdopodobnienia. 14:30-16:00 (1*45 minut)* Zabezpieczenie dowodów. Odezwa o przeprowadzenie dowodu przez sąd wezwany. * 1 godzina =45 minut Międzynarodowa pomoc prawna w dziedzinie dowodów: w stosunkach między Polską a innymi państwami Unii Europejskiej oraz między Polską a państwami spoza Unii Europejskiej. Strona 7 z 7